തപോമയിയുടെ അച്ഛൻ

അ​ദ്ദേ​ഹം പോ​യ​പ്പോ​ള്‍ ഗോ​പാ​ല്‍ ബ​റു​വ ചി​രി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു പ​റ​ഞ്ഞു: ‘‘പി​ണ​ങ്ങി​യ​തു നോ​ക്ക​ണ്ട. ഇ​നി നാ​ളെ ഇ​തേ​പോ​ലെ വ​രും. വൈ​കു​ന്നേ​ര​മാ​യാ​ല്‍ വീ​ട്ടി​ലി​രു​ന്നു വ​ഴ​ക്കു​ണ്ടാ​ക്ക​ലാ​ണ്. വീ​ട്ടു​കാ​ര്‍ത​ന്നെ ഇ​ങ്ങോ​ട്ട​യ​ക്കും.’’

‘‘ഭ​ക്ത​നാ​ണെ​ന്നു തോ​ന്നു​ന്ന​ല്ലോ’’, ഞാ​ന്‍ ചോ​ദി​ച്ചു.

‘‘എ​ന്നാ​ണ് നാ​ട്യം. അ​തു ഞാ​ന്‍ ഭ​ക്ത​ന​ല്ലാ​ത്ത​തു​കൊ​ണ്ടാ​ണ്. കു​റി​യൊ​ക്കെ ഇ​വി​ടേ​ക്കു വ​രു​മ്പോ​ള്‍ പ്ര​ത്യേ​കം വ​ര​യ്ക്കും. ഇ​നി വേ​റൊ​രു സ​മ​യ​ത്ത് വി​ശ്വാ​സി​ക​ളോ​ടും ത​ര്‍ക്കി​ക്കു​ന്ന​തു കാ​ണാം. ആ​രോ​ടെ​ങ്കി​ലും വാ​ദി​ച്ചു ജ​യി​ക്ക​ണം എ​ന്നേ​യു​ള്ളൂ. ഇ​പ്പോ​ള്‍ പ​ക​ലാ​ണെ​ന്നു പ​റ​ഞ്ഞാ​ല്‍ രാ​ത്രി​യാ​ണെ​ന്ന നി​ല​പാ​ടെ​ടു​ക്കും, വാ​ദി​ക്കും. സ​ദാ​സ​മ​യ​വും ത​ര്‍ക്കം: അ​താ​ണ് രീ​തി. ചൂ​ടാ​വു​ന്ന​തു കാ​ര്യ​മാ​ക്കാ​നി​ല്ല. സാ​ധു​വാ​ണ്. പ​ണ​മു​ണ്ട്. കാ​ശൊ​ന്നും നോ​ക്കാ​തെ ആ​ളു​ക​ളെ ചി​കി​ത്സി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു.

ഒ​രി​ക്ക​ല്‍ പ​ക്ഷേ, ഒ​രു മ​രു​ന്നു പി​ഴ​ച്ചു. രോ​ഗി മ​രി​ച്ചു​പോ​യി. അ​തോ​ടെ മോ​ഡേ​ണ്‍ മെ​ഡി​സി​നി​ല്‍ വ​ലി​യ വി​ശ്വാ​സ​മി​ല്ലാ​താ​യി. ഇ​പ്പോ​ള്‍ ചി​കി​ത്സ​യി​ല്‍ വെ​റും നാ​ല​ഞ്ചു മ​രു​ന്നു​ക​ളാ​ണ് അ​യാ​ളു​ടെ സ്വ​ത്ത്. പ​ഴ​യ ചി​ല കൂ​ട്ടു​ക​ളാ​ണ്. അ​തും മാ​റ്റി​യും മ​റി​ച്ചും സം​യോ​ജി​പ്പി​ക്കും. പ​റ്റി​യ ഒ​രു ഫാ​ര്‍മ​സി​സ്റ്റ് കു​റ​ച്ചു​ദൂ​രെ​യു​ണ്ട്. മ​രു​ന്ന് എ​ല്ലാ​വ​ര്‍ക്കും കൊ​ടു​ക്കും. എ​ന്താ​ണ് കാ​ര്യ​മെ​ന്ന​റി​യി​ല്ല, ഈ ​മ​രു​ന്നു​ക​ള്‍ ക​ഴി​ച്ചാ​ല്‍ ഒ​രുവി​ധം രോ​ഗ​ങ്ങ​ളൊ​ക്കെ പോ​കും. പ​ഴ​യ വൈ​ദ്യന്മാ​രു​ടെ പോ​ലെ​യു​ള്ള വി​ദ്യ​യാ​ണ്.’’

‘‘ത​പോ​മ​യീ, ഇ​വി​ടെ വ​രൂ’’, അ​ദ്ദേ​ഹം ഇ​ട​യി​ല്‍ വി​ളി​ച്ചു.

‘‘ഏ​ജ​ന്‍സി​ക്കാ​ര്‍ എ​ന്തു പ​റ​ഞ്ഞു? ഈ ​മോ​ഷ്ടാ​വി​നെ മാ​റ്റാ​റാ​യി​ല്ലേ?’’ ത​പോ​മ​യി എ​ത്തി​യ​പ്പോ​ള്‍ ഗോ​പാ​ല്‍ ബ​റു​വ പ​റ​ഞ്ഞു.

‘‘ന​ല്ലൊ​രാ​ളെ നോ​ക്കു​ന്നു​ണ്ട്’’, അ​യാ​ള്‍ പ​റ​ഞ്ഞു. പി​ന്നെ എ​ന്തോ ആ​ലോ​ചി​ച്ചി​ട്ടെ​ന്ന വ​ണ്ണം പ​റ​ഞ്ഞു. ‘‘ഒ​രു സ്ത്രീ​യെ അ​യ​ക്കാ​മെ​ന്ന് ഏ​ജ​ന്‍സി​ക്കാ​ര്‍ പ​റ​യു​ന്നു. അ​ച്ഛ​നോ​ട് ചോ​ദി​ച്ചി​ട്ടാ​വാം എ​ന്നു​വ​ച്ചു.’’

‘‘എ​ന്തി​ന് ചോ​ദി​ക്ക​ണം!’’ പി​ന്നെ എ​ന്‍റെ നേ​ര്‍ക്കു തി​രി​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ട് ഗോ​പാ​ല്‍ ബ​റു​വ പ​റ​ഞ്ഞു. ‘‘ഇ​വ​ന്‍ എ​ല്ലാം വി​ൽക്കുന്നു. വ​ലി​യ വി​ല​പി​ടി​പ്പു​ള്ള പു​രാ​വ​സ്തു​ക്ക​ളൊ​ക്കെ ഇ​വി​ടെ​യു​ണ്ട്. എ​ല്ലാം സാ​റി​ന്‍റേ​താ​ണ്. എ​ത്ര കാ​ല​ത്തെ അ​ധ്വാ​ന​മാ​ണ്! സ​ന്താ​നം സാ​ര്‍ പ​ല​യി​ട​ങ്ങ​ളി​ല്‍നി​ന്നും പു​രാ​വ​സ്തു​ക്ക​ള്‍ ശേ​ഖ​രി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. അ​വ ഒ​റി​ജി​ന​ലാ​ണോ എ​ന്ന​റി​യാ​നു​ള്ള വൈ​ദ​ഗ്ധ്യം അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. പ​ല​തും മ്യൂ​സി​യ​ങ്ങ​ള്‍ക്കു കൊ​ടു​ത്തു. പൊ​ട്ടി​യ​തും പൊ​ളി​ഞ്ഞ​തു​മാ​യ വ​സ്തു​ക്ക​ള്‍ എ​ന്നു ക​ണ​ക്കാ​ക്കി​യി​ട്ടാ​വും ഇ​വ​ന്‍റെ ശ്ര​ദ്ധ അ​വി​ടേ​ക്കു തി​രി​ഞ്ഞി​ട്ടി​ല്ല. പി​ന്നെ ഇ​തൊ​ക്കെ അ​റി​യാ​വു​ന്ന​വ​ര്‍ വേ​ണ​മ​ല്ലോ വാ​ങ്ങി​ക്കാ​നും.’’

‘‘ശ​രി​ത​ന്നെ. അ​ക്കാ​ര്യം അ​വ​ന​റി​യി​ല്ലെ​ന്നു തോ​ന്നു​ന്നു.’’ കു​റ​ച്ചു​നേ​രം എ​ന്തോ ആ​ലോ​ചി​ച്ചു​കൊ​ണ്ട് ത​പോ​മ​യി പ​റ​ഞ്ഞു.

‘‘അ​തു ന​ന്നാ​യി’’, ഗോ​പാ​ല്‍ ബ​റു​വ പ​റ​ഞ്ഞു, ‘‘വി​ഡ്ഢി​യാ​ണ്. ഇ​വി​ടെ​യു​ള്ള ആ​ന്‍റി​ക് ക​ല​ക്ഷ​നി​ൽ തൊ​ട്ടാ​ല്‍ അ​വ​ന്‍ ധ​നി​ക​നാ​വും. ഏ​റ്റ​വും വി​ല​പി​ടി​പ്പു​ള്ള വീ​ഞ്ഞു​ത​ന്നെ കു​ടി​ക്കാ​ന്‍ സാ​ധി​ക്കും.’’

ത​പോ​മ​യി അ​ച്ഛ​ന്‍റെ നീ​രു​വ​ന്ന കാ​ല്‍ തൊ​ട്ടു​നോ​ക്കി. താ​ഴെ ഒ​രു ത​ല​യ​ിണ​വെച്ച് കു​റ​ച്ചു​യ​ര്‍ത്തി.

‘‘എ​ന്താ​ണ് നീ​രു വ​റ്റാ​ത്ത​ത് എ​ന്നാ​ണ് എ​ന്‍റെ സം​ശ​യം’’, അ​യാ​ള്‍ പ​റ​ഞ്ഞു.

‘‘അ​തി​നു​ള്ള ഗു​ളി​ക​ക​ള്‍ ഡോ​ക്ട​ര്‍ ത​ന്നി​ട്ടു​ണ്ട്.’’ ഗോ​പാ​ല്‍ ബ​റു​വ ആ ​പൊ​തി​ക​ള്‍ എ​ടു​ത്തു കാ​ണി​ച്ചു.

‘‘വാ​ങ്ങിവ​ച്ചി​ട്ടെ​ന്ത്? അ​തു ക​ഴി​ച്ചാ​ല​ല്ലേ മാ​റു​ക​യു​ള്ളൂ!’’ ത​പോ​മ​യി കു​ട്ടി​ക​ളോ​ടെ​ന്ന മ​ട്ടി​ല്‍ അ​ച്ഛ​നോ​ടു പ​റ​ഞ്ഞു. അ​യാ​ള്‍ ഒ​രു ന​ന​ഞ്ഞ തു​ണി​കൊ​ണ്ട് നീ​രു​വ​ന്ന ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ള്‍ സാ​വ​ധാ​നം തു​ട​ച്ചു. ഗോ​പാ​ല്‍ ബ​റു​വ ഒ​ന്നും പ​റ​ഞ്ഞി​ല്ല. വേ​ദ​ന​യു​ണ്ടെ​ന്ന് അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ മു​ഖം നോ​ക്കി​യാ​ല്‍ അ​റി​യാം.

‘‘ഞ​ങ്ങ​ള്‍ പ​ഴ​യ ചി​ല ക​ഥ​ക​ള്‍ പ​റ​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ക​യാ​ണ്’’, ഗോ​പാ​ല്‍ ബ​റു​വ മ​ക​നോ​ടു പ​റ​ഞ്ഞു, ‘‘കേ​ള്‍ക്ക​ണ​മെ​ങ്കി​ല്‍ നി​ന​ക്കും ഇ​വി​ടെ​യി​രി​ക്കാം. ത​പോ​മ​യി അ​വി​ടെ നിൽക്കേ​ണ്ടെ​ന്നാ​ണ് വൃ​ദ്ധ​ന്‍ സൂ​ചി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്ന് എ​നി​ക്കു മ​ന​സ്സി​ലാ​യി.

‘‘ഞാ​ന്‍ കേ​ള്‍ക്കാ​ത്ത എ​ന്തു ക​ഥ​യാ​ണു​ള്ള​ത്? വേ​ണ​മെ​ങ്കി​ല്‍ അ​തെ​ല്ലാം ഞാ​ന​ങ്ങോ​ട്ടു പ​റ​ഞ്ഞു​ത​രാം’’, ചി​രി​ച്ചു​കൊ​ണ്ട് ത​പോ​മ​യി തു​ട​ര്‍ന്നു, ‘‘അ​ച്ഛ​ന്‍ പ​ണ്ട് സ​ന്താ​നം സാ​റി​ന്‍റെ ക​ഥ​യെ​ഴു​തു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​ല്ലോ.’’

‘‘ക​ഥ​യ​ല്ല, ജീ​വ​ച​രി​ത്രം. ക​ഥ​യെ​ഴു​താ​ന്‍ എ​നി​ക്ക​റി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ’’, ഗോ​പാ​ല്‍ ബ​റു​വ പ​റ​ഞ്ഞു, പി​ന്നെ പെ​ട്ടെ​ന്ന് ഓ​ര്‍ത്തെ​ടു​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ അ​ദ്ദേ​ഹം ചോ​ദി​ച്ചു, ‘‘ത​പോ, ശ​രി​ത​ന്നെ. അ​ങ്ങ​നെ കു​റ​ച്ചു ക​ട​ലാ​സു​ക​ള്‍ ഉ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അ​തു കാ​ണു​ന്നി​ല്ല​ല്ലോ?’’

‘‘ഏ​തു ക​ട​ലാ​സു​ക​ള്‍?’’

‘‘ഞാ​നൊ​രി​ക്ക​ല്‍ സ​ന്താ​നം സാ​റി​നെ​ക്കു​റി​ച്ച് ചി​ല​തെ​ല്ലാം എ​ഴു​തി​യി​രു​ന്നു. നീ​യ​തു വാ​യി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്. ഓ​ര്‍ക്കു​ന്നു​ണ്ടോ?’’

‘‘ഉ​ണ്ടെ​ന്നു തോ​ന്നു​ന്നു. ഇ​വി​ടെ​യെ​വി​ടെ​യെ​ങ്കി​ലും കാ​ണും. അ​താ​രെ​ടു​ക്കാ​നാ​ണ്?’’

‘‘അ​തു കി​ട്ടി​യാ​ല്‍ ന​ന്നാ​യി​രു​ന്നു. ഇ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ​പ്പോ​ലു​ള്ള​വ​ര്‍ക്ക് അ​തി​ല്‍ താ​ൽപ​ര്യ​മു​ണ്ടാ​വും’’, അ​ദ്ദേ​ഹം എ​ന്നെ ചൂ​ണ്ടി.

‘‘ന​മു​ക്കു നോ​ക്കാം’’, മു​റി​യി​ലാ​ക​മാ​നം ഒ​ന്നോ​ടി​ച്ചു​നോ​ക്കി​ക്കൊ​ണ്ട് ത​പോ​മ​യി പ​റ​ഞ്ഞു, ‘‘പ​ക്ഷേ, ഈ ​പാ​താ​ള​ത്തി​ല്‍നി​ന്നും എ​ങ്ങ​നെ​യാ​ണ​തു കി​ട്ടു​ക?’’

‘‘ജീ​വ​ച​രി​ത്രം വി​റ്റാ​ല്‍ കാ​ശു​കി​ട്ടും എ​ന്നു വ​രു​ക​യാ​ണെ​ങ്കി​ല്‍ രാ​ജു എ​ടു​ത്തു​ത​രും’’, ഗോ​പാ​ല്‍ ബ​റു​വ ചി​രി​ച്ചു.

‘‘ന​മ്മ​ളെ​വി​ടെ​യാ​ണ് പ​റ​ഞ്ഞു​നി​ര്‍ത്തി​യ​ത്?’’ ത​പോ​മ​യി മു​റി​യി​ല്‍നി​ന്നും പോ​യി ഞ​ങ്ങ​ള്‍ ര​ണ്ടു​ പേ​രും മാ​ത്ര​മാ​യ​പ്പോ​ള്‍ ഗോ​പാ​ല്‍ ബ​റു​വ ചോ​ദി​ച്ചു. സ​ന്താ​ന​ത്തി​ന്‍റെ ക​ഥ പ​റ​യു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ങ്കി​ലും എ​വി​ടെ​യാ​ണ് പ​റ​ഞ്ഞ​വ​സാ​നി​പ്പി​ച്ച​ത് എ​ന്ന് പെ​ട്ടെ​ന്ന് എ​നി​ക്കോ​ര്‍മ വ​ന്നി​ല്ല. ഏ​താ​യാ​ലും നി​ഗൂ​ഢ​സ​ന്ദേ​ശ​ങ്ങ​ളു​ടെ ക​ഥ പ​റ​യു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ഞാ​ന​തു സൂ​ചി​പ്പി​ച്ചു.

‘‘അ​തേ’’, ഗോ​പാ​ല്‍ ബ​റു​വ എ​ന്നെ നോ​ക്കി​ക്കൊ​ണ്ടു തു​ട​ര്‍ന്നു, ‘‘സ​ന്ദേ​ശ​ങ്ങ​ള്‍ ഉ​ണ്ടാ​ക്കി അ​യ​ക്കു​മ്പോ​ള്‍ മ​റു​ഭാ​ഗ​ത്തു​ള്ള​വ​ര്‍ അ​റി​യാ​തി​രി​ക്ക​ണം എ​ന്നു​ണ്ട​ല്ലോ. ഇ​നി അ​ഥ​വാ തി​രി​ച്ച​റി​യും എ​ന്നു​റ​പ്പു​ണ്ടെ​ങ്കി​ല്‍ ആ ​കോ​ഡു​ക​ള്‍ തെ​റ്റാ​യ വി​വ​രം ന​ൽകു​ന്ന​താ​യി​രി​ക്ക​ണം. ശ​ത്രു​വി​ന്‍റെ നീ​ക്ക​ങ്ങ​ളു​ടെ വ​ഴി പി​ഴ​പ്പി​ക്കു​ക എ​ന്ന ഉ​ദ്ദേ​ശ്യ​മാ​വും അ​പ്പോ​ള്‍ അ​വ​യ്ക്ക്. ശ​രി​യാ​യ സ​ന്ദേ​ശ​ങ്ങ​ളു​ടെ കാ​ര്യ​ത്തി​ല്‍ അ​വ കി​ട്ടി​യാ​ലും എ​തി​രാ​ളി​ക​ള്‍ക്ക് തി​രി​ച്ച​റി​യാ​ന്‍ സാ​ധി​ക്ക​രു​ത് എ​ന്നു​ണ്ടെ​ങ്കി​ല്‍ നി​ഗൂ​ഢ​ചി​ഹ്ന​ങ്ങ​ളും ചി​ത്ര​ങ്ങ​ളും ഉ​പ​യോ​ഗി​ക്കാം.’’

‘‘പ​ഴ​യ ആ​ന്‍റി​ബ​യോ​ട്ടി​ക്കു​ക​ള്‍ ഫ​ല​വ​ത്താ​കാ​തെ​വ​രു​ന്ന സാ​ഹ​ച​ര്യ​മി​ല്ലേ? ആ​ന്‍റി​ബ​യോ​ട്ടി​ക് റെ​സി​സ്റ്റ​ന്‍സ്. ഗൂ​ഢ​സ​ന്ദേ​ശ​ങ്ങ​ള്‍ നി​ർമി​ക്കു​ന്ന​വ​ര്‍ ബാ​ക്ടീ​രി​യ​ക​ളെ​പ്പോ​ലെ​യാ​ണ്. പോ​കെ​പ്പോ​കെ ബാ​ക്ടീ​രി​യ​ക​ള്‍ക്ക് മ​രു​ന്നു​ക​ളെ മ​റി​ക​ട​ക്കു​ന്ന പു​തി​യ കോ​ഡു​ക​ള്‍ കൊ​ണ്ടു​വ​രേ​ണ്ടി​വ​രും’’, അ​ദ്ദേ​ഹം പ​റ​ഞ്ഞു.

‘‘അ​ധി​ക​മാ​ര്‍ക്കും അ​റി​യാ​ത്ത ഒ​രു ഭാ​ഷ ഉ​പ​യോ​ഗി​ച്ചാ​ല്‍ ശ​രി​യാ​വി​ല്ലേ?’’, ഞാ​ന്‍ ചോ​ദി​ച്ചു.

‘‘തീ​ര്‍ച്ച​യാ​യും അ​തൊ​രു സാ​ധ്യ​ത​യാ​ണ്. ര​ണ്ടാം ലോ​ക​മ​ഹാ​യു​ദ്ധ​കാ​ല​ത്ത് അ​മേ​രി​ക്ക ജ​പ്പാ​നെ​തി​രെ യു​ദ്ധം ചെ​യ്യു​മ്പോ​ള്‍ ആ ​രീ​തി പ​രീ​ക്ഷി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്. ന​വാ​ഹോ എ​ന്നു കേ​ട്ടി​ട്ടു​ണ്ടോ? അ​മേ​രി​ക്ക​യി​ലെ ആ​ദി​മ​നി​വാ​സി​ക​ളാ​ണ്. ന​വാ​​േഹാ ഗോ​ത്ര​ത്തി​ലെ യു​വാ​ക്ക​ളെ അ​മേ​രി​ക്ക​ന്‍ ഉ​ദ്യോ​ഗ​സ്ഥന്മാ​ര്‍ സൈ​ന്യ​ത്തി​ല്‍ കോ​ഡു​ക​ള്‍ അ​യ​ക്കു​ന്ന​തി​നാ​യും സ്വീ​ക​രി​ക്കു​ന്ന​തി​നാ​യും വി​ന്യ​സി​ച്ചു. അ​വ​രു​ടെ ഭാ​ഷ​യ്ക്ക് ലി​പി​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. എ​ല്ലാം മ​നഃ​പാ​ഠ​മാ​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു എ​ല്ലാ​വ​രുടെ​യും ശീ​ലം. ഇ​നി ആ​രെ​ങ്കി​ലും കേ​ട്ടാ​ലും മ​ന​സ്സി​ലാ​ക്കാ​ന്‍ എ​ളു​പ്പ​മ​ല്ല. കാ​ര​ണം, ഏ​തെ​ങ്കി​ലും ഏ​ഷ്യ​ന്‍, യൂ​റോ​പ്യ​ന്‍ ഭാ​ഷ​ക​ളു​മാ​യി സാ​മ്യ​മി​ല്ലാ​ത്ത​താ​യി​രു​ന്നു ആ ​ഭാ​ഷ. അ​മേ​രി​ക്ക​ന്‍ പ​ട്ടാ​ള​ത്തി​ന്‍റെ നീ​ക്കം ഫ​ലി​ച്ചു. ശാ​ന്ത​സ​മു​ദ്ര​ത്തി​ലെ യു​ദ്ധ​ത്തി​ല്‍ അ​വ​ര്‍ക്കു മേ​ല്‍ക്കൈ നേ​ടി​ക്കൊ​ടു​ത്ത​ത് ന​വാ​ഹോ ഭാ​ഷ​യി​ല്‍ അ​യ​ച്ച ഗൂ​ഢ​സ​ന്ദേ​ശ​ങ്ങ​ളാ​യി​രു​ന്നു.’’

ഗോ​പാ​ല്‍ ബ​റു​വ നീ​ണ്ട ഒ​രു ചു​മ​യി​ലേ​ക്കു പോ​യി. അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ ശ​രീ​രം വി​റ​കൊ​ള്ളു​ന്ന​തു​പോ​ലെ. എ​നി​ക്കു പ​രി​ഭ്ര​മ​മാ​യി, എ​ന്തുചെ​യ്യ​ണം എ​ന്ന​റി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ. രാ​ജു​വും ത​പോ​മ​യി​യും ഓ​ടി​വ​ന്നെ​ങ്കി​ലും അ​ദ്ദേ​ഹം കൈ​യു​യ​ര്‍ത്തി കു​ഴ​പ്പ​മി​ല്ലെ​ന്നു കാ​ണി​ച്ച് അ​വ​രെ തി​രി​ച്ച​യ​ച്ചു.

‘‘പ​ദ​പ്ര​ശ്നം പൂ​രി​പ്പി​ക്കാ​ന്‍ അ​ക്കാ​ല​ത്ത് ഞാ​ന്‍ കൈ​വ​രി​ച്ച സാ​മ​ർഥ്യം സ​ന്താ​നം സാ​റി​നെ ആ​ക​ര്‍ഷി​ച്ച​ത് എ​ന്തു​കൊ​ണ്ടാ​ണെ​ന്ന​റി​യാ​മോ?’’ ചു​മ​യ​ട​ങ്ങി​യ​പ്പോ​ള്‍ ഗോ​പാ​ല്‍ ബ​റു​വ ചോ​ദി​ച്ചു. പ​ദ​പ്ര​ശ്ന​ങ്ങ​ളി​ല്‍ ഉ​പ​യോ​ഗി​ക്കു​ന്ന ഹ്ര​സ്വ​സൂ​ച​ന​ക​ളു​ള്ള ഭാ​ഷ​യു​ടെ സ​വി​ശേ​ഷ​ത​യാ​വാം എ​ന്ന് ഊ​ഹി​ച്ചെ​ങ്കി​ലും ഞാ​ന്‍ മ​റു​പ​ടി പ​റ​ഞ്ഞി​ല്ല.

‘‘അ​തി​നും ഒ​രു ച​രി​ത്ര​മു​ണ്ട്’’, അ​ദ്ദേ​ഹം പ​റ​ഞ്ഞു. ‘‘നി​ങ്ങ​ള്‍ അ​ല​ന്‍ ടൂ​റി​ങ് എ​ന്ന ഒ​രാ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചു കേ​ട്ടി​രി​ക്കു​മ​ല്ലോ.’’

‘‘ഉ​വ്വ്’’, ഞാ​ന്‍ പ​റ​ഞ്ഞു, ‘‘ഗ​ണി​ത​ശാ​സ്ത്ര​ജ്ഞ​നാ​യി​രു​ന്നി​ല്ലേ?’’

‘‘അ​തേ. പ​ക്ഷേ, അ​തി​ല​ധി​കം മ​റ്റൊ​രു വി​ലാ​സംകൂ​ടി​യു​ണ്ട്, ടൂ​റി​ങ്ങി​ന്. അ​ദ്ദേ​ഹ​മാ​ണ് ര​ണ്ടാം ലോ​ക​മ​ഹാ​യു​ദ്ധ​ത്തി​ല്‍ ജ​ർമന്‍ സൈ​ന്യ​ത്തി​ന്‍റെ ഗൂ​ഢ​സ​ന്ദേ​ശ​ങ്ങ​ള്‍ വാ​യി​ച്ചെ​ടു​ത്ത​ത്.’’

അ​ല​ന്‍ ടൂ​റി​ങ്ങി​ന്‍റേ​ത് ഒ​രു വി​ചി​ത്ര​ ജന്മ​മാ​യി​രു​ന്നു. അ​തീ​വ​ ബു​ദ്ധി​മാ​ന്‍. ആ​രോ​ടും കൂ​ട്ടു​കൂ​ടാ​ത്ത, തി​ക​ച്ചും ഏ​കാ​കി​യാ​യ ഒ​രു ജീ​നി​യ​സ്. ഗൂ​ഢ​സ​ന്ദേ​ശ​ങ്ങ​ള്‍ പു​റ​ത്തു​വി​ട്ടി​രു​ന്ന ശ​ത്രു​സൈ​ന്യ​ത്തി​ന്‍റെ ‘എ​നി​ഗ്മ’ എ​ന്ന യ​ന്ത്ര​ത്തി​നു ബ​ദ​ലാ​യി ആ ​സ​ന്ദേ​ശ​ങ്ങ​ള്‍ വാ​യി​ക്കാ​ന്‍ സ​ഹാ​യി​ക്കു​ന്ന മ​റ്റൊ​രു യ​ന്ത്രം ടൂ​റി​ങ് നി​ർമി​ച്ചു. ആ ​ഒ​രു ക​ണ്ടു​പി​ടി​ത്ത​മാ​ണ് ജ​ർമ​ന്‍ മു​ന്നേ​റ്റ​ങ്ങ​ളു​ടെ മു​ന​യൊ​ടി​ച്ച​ത്. ശ​ത്രു​സൈ​ന്യ​ത്തി​ന്‍റെ ക​പ്പ​ലു​ക​ളു​ടെ സ​ഞ്ചാ​ര​പ​ഥ​ങ്ങ​ള്‍ അ​ല​ന്‍ ടൂ​റി​ങ്ങും സ​ഹ​പ്ര​വ​ര്‍ത്ത​ക​രും അ​പ്പ​പ്പോ​ള്‍ മ​ന​സ്സി​ലാ​ക്കി​യി​രു​ന്നു. ര​ണ്ടാം ലോ​ക​മ​ഹാ​യു​ദ്ധ​ത്തി​ന്‍റെ കാ​ല​യ​ള​വ് ര​ണ്ടു​ വ​ര്‍ഷ​ത്തേ​ക്കെ​ങ്കി​ലും ചു​രു​ക്കി​യ​ത് ടൂ​റി​ങ്ങി​ന്‍റെ വി​ജ​യ​മാ​ണെ​ന്നു പ​റ​യാം. എ​ത്ര​യോ നാ​ശ​ന​ഷ്ട​ങ്ങ​ള്‍ ഒ​ഴി​വാ​ക്കാ​ന്‍ അ​തി​ലൂ​ടെ സാ​ധി​ച്ചു. ഒ​ന്ന​ര​ക്കോ​ടി​യെ​ങ്കി​ലും മ​നു​ഷ്യ​രു​ടെ ജീ​വ​ന്‍ അ​തു​കൊ​ണ്ടു​മാ​ത്ര​മാ​ണ് ര​ക്ഷ​പ്പെ​ട്ട​ത്.

കു​റ​ച്ചു​കാ​ലം മു​മ്പ് അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു​ള്ള ഒ​രു ഹോ​ളി​വു​ഡ് സി​നി​മ ഇ​റ​ങ്ങി​യ​ത് ഞാ​ന്‍ ക​ണ്ടി​ട്ടു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു: ‘ഇ​മി​റ്റേ​ഷ​ന്‍ ഗെ​യിം.’ അ​ല​ന്‍ ടൂ​റി​ങ് നാ​ൽപതു​വ​യ​സ്സി​ലോ മ​റ്റോ ആ​ത്മ​ഹ​ത്യ ചെ​യ്യു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. അ​താ​ണ് മ​റ്റൊ​രു ‘എ​നി​ഗ്മ.’ തൊ​ഴി​ലു​മാ​യി ബ​ന്ധ​പ്പെ​ട്ട കാ​ര്യ​ത്തി​നാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല അ​ത്. ടൂ​റി​ങ് സ്വ​വ​ര്‍ഗാ​നു​രാ​ഗി​യാ​യി​രു​ന്നു. അ​ക്കാ​ല​ത്ത് ബ്രി​ട്ട​നി​ലും പാ​ശ്ചാ​ത്യ​ രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളി​ലും അ​ത് കു​റ്റ​ക​ര​മാ​ണ്. യു​ദ്ധ​കാ​ല​ത്ത് അ​വ​ര്‍ പ്ര​വ​ര്‍ത്തി​ച്ചി​രു​ന്ന സ്ഥ​ല​ത്ത് അ​ക്കാ​ര്യം ആ​രും ശ്ര​ദ്ധി​ച്ചി​രു​ന്നി​ല്ല, അ​ല്ലെ​ങ്കി​ല്‍ അ​വ​ഗ​ണി​ച്ചു. പ​ക്ഷേ, യു​ദ്ധ​ത്തി​നുശേ​ഷം ഒ​രുദി​വ​സം അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ വീ​ട്ടി​ല്‍ ഒ​രു ക​ള​വ് ന​ട​ന്നു. അ​ത​ന്വേ​ഷി​ക്കാ​ന്‍ വ​ന്ന പോ​ലീ​സു​കാ​രാ​ണ് ആ ‘ര​ഹ​സ്യം’ ക​ണ്ടു​പി​ടി​ച്ച​ത്. മ​ഹാ​നാ​യ ആ ​ഗൂഢ​ലി​പി​ക്കാ​ര​ന്‍റെ ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്‍റെ കോ​ഡു​ക​ള്‍ പു​റ​ത്തു​ള്ള​വ​ര്‍ വാ​യി​ച്ചു എ​ന്ന​ർഥം.

സ​ര്‍ക്കാ​റി​ന്‍റെ ഭാ​ഗ​ത്തു​നി​ന്നു​ള്ള അ​നാ​വ​ശ്യ​മാ​യ ഒ​രി​ട​പെ​ട​ലു​ണ്ടാ​യി. ടൂ​റി​ങ്ങി​നെ രാ​സ​ചി​കി​ത്സ​ക്ക് വി​ധേ​യ​നാ​ക്കി. ഹോ​ര്‍മോ​ണു​ക​ള്‍ കു​ത്തി​വെ​ച്ചു. അ​തി​ന്‍റെ സ​മ്മ​ര്‍ദം താ​ങ്ങാ​നാ​വാ​തെ​യാ​ണ് അ​ദ്ദേ​ഹം സ​യ​നൈ​ഡ് ക​ഴി​ച്ച് ആ​ത്മ​ഹ​ത്യ ചെ​യ്ത​ത്. പി​ല്‍ക്കാ​ല​ത്ത്, ച​രി​ത്ര​ത്തി​ല്‍ ത​ങ്ങ​ള്‍ ചെ​യ്ത മ​റ്റ​നേ​കം തെ​റ്റു​ക​ള്‍ക്കു മാ​പ്പി​ര​ന്ന​തു​പോ​ലെ ബ്രി​ട്ട​ൻ ടൂ​റി​ങ്ങി​ന്‍റെ കാ​ര്യ​ത്തി​ലും ക്ഷ​മ ചോ​ദി​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി.

‘‘സ​ങ്ക​ട​ക​ര​മാ​യ സി​നി​മ​ക​ള്‍ ഞാ​ന്‍ കാ​ണാ​റി​ല്ല. പ​റ​ഞ്ഞു​വ​രു​ന്ന​ത് അ​ക്കാ​ര്യ​മ​ല്ല. ടൂ​റി​ങ്ങി​നെ സൈ​ന്യ​ത്തി​ലെ ര​ഹ​സ്യ​വി​ഭാ​ഗ​ത്തി​ന്‍റെ ചു​മ​ത​ലയേ​ൽപിച്ച​പ്പോ​ള്‍ അ​ദ്ദേ​ഹം ത​ന്‍റെ സ​ഹാ​യി​ക​ളെ റി​ക്രൂ​ട്ട് ചെ​യ്ത​ത് എ​ങ്ങ​നെ​യാ​യി​രു​ന്നു എ​ന്ന​റി​യാ​മോ?’’ ഗോ​പാ​ല്‍ ബ​റു​വ എ​ന്നെ നോ​ക്കി. എ​നി​ക്ക​റി​യു​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല അ​തി​ന്‍റെ ഉ​ത്ത​രം.

‘‘പ​ദ​പ്ര​ശ്നം പൂ​രി​പ്പി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു അ​ദ്ദേ​ഹ​വും സ്വീ​ക​രി​ച്ച രീ​തി. 1942ല്‍ ​ഡെ​യി​ലി ടെ​ല​ഗ്രാ​ഫ് പ​ത്ര​ത്തി​ല്‍ വ​ന്ന ഒ​രു ക്രോ​സ് വേഡ് ഗെ​യി​മാ​യി​രു​ന്നു പ​രീ​ക്ഷ. അ​തു പ​ന്ത്ര​ണ്ടു​ മി​നിറ്റി​നു​ള്ളി​ല്‍ പൂ​രി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​വ​രെ​യാ​ണ് അ​ല​ന്‍ ടൂ​റി​ങ് ത​ന്‍റെ വ​കു​പ്പി​ലേ​ക്ക് എ​ടു​ത്ത​ത്. അ​ത്ര​യും വേ​ഗ​ത്തി​ല്‍ പൂ​രി​പ്പി​ക്കാ​ന്‍ സാ​ധി​ക്കു​ന്ന​വ​ര്‍ക്ക് ഗൂ​ഢ​സ​ന്ദേ​ശ​ങ്ങ​ള്‍ ഡീ​കോ​ഡു ചെ​യ്യാ​ന്‍ ക​ഴി​യു​മെ​ന്ന് ടൂ​റി​ങ് വി​ശ്വ​സി​ച്ചു. അ​തു ശ​രി​യു​മാ​യി​രു​ന്നു.’’

‘‘അ​തേ​യ​തേ, ഞാ​നോ​ര്‍ക്കു​ന്നു. സി​നി​മ​യി​ല്‍ അ​ങ്ങ​നെ​യൊ​രു രം​ഗ​മു​ണ്ട്.’’

‘‘അ​താ​ണ് ഞാ​ന്‍ പ​റ​ഞ്ഞു​വ​രു​ന്ന​ത്. സ​ന്താ​നം സാ​ര്‍ അ​ല​ന്‍ ടൂ​റി​ങ്ങി​ന്‍റെ കാ​ര്യം വാ​യി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. എ​ന്നോ​ട് പ​റ​യാ​റു​ണ്ട്, ടൂ​റി​ങ്ങി​നെ ഓ​ര്‍ത്ത​തുകൊ​ണ്ടാ​ണ് പ​ദ​പ്ര​ശ്നം പൂ​രി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​ല്‍ മി​ടു​ക്കു​ കാ​ണി​ച്ച ഒ​രാ​ളെ​ത്ത​ന്നെ കൂ​ടെ​ക്കൂ​ട്ടാ​മെ​ന്നു തീ​രു​മാ​നി​ച്ച​തെ​ന്ന്.’’

‘‘ഇ​നി​യു​ള്ള കാ​ലം സ​ന്ദേ​ശ​ങ്ങ​ളു​ടേ​താ​ണ്.’’ ഒ​ന്ന് നി​ര്‍ത്തി എ​ന്‍റെ നേ​രേ നോ​ക്കി ഗോ​പാ​ല്‍ ബ​റു​വ പ​റ​ഞ്ഞു. ‘‘ഞാ​ന്‍ വാ​യി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്, ഒ​ന്നാം ലോ​ക​മ​ഹാ​യു​ദ്ധം ര​സ​ത​ന്ത്ര​ജ്ഞന്മാ​രു​ടേ​താ​യി​രു​ന്നു. ക്ലോ​റി​നും മ​സ്റ്റാ​ഡ് ഗ്യാ​സു​മൊ​ക്കെ അ​തി​ല്‍ പ​രീ​ക്ഷി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു. പ​ത്തു​ല​ക്ഷം കു​തി​ര​ക​ളെ സ​ഞ്ചാ​ര​ത്തി​നും ഭാ​രം വ​ഹി​ക്കു​ന്ന​തി​നു​മാ​യി ഉ​പ​യോ​ഗി​ച്ചു. ര​ണ്ടാം ലോ​ക​മ​ഹാ​യു​ദ്ധം ഭൗ​തി​ക​ശാ​സ്ത്ര​ജ്ഞ​രു​ടേ​താ​യി​രു​ന്നു എ​ന്നുവേ​ണം വി​ചാ​രി​ക്കാ​ന്‍. അ​ണു​പ​രീ​ക്ഷ​ണ​ങ്ങ​ളു​ടെ സൃ​ഷ്ടി​യാ​യ ബോം​ബു​ക​ള്‍ ലോ​ക​മാ​കെ നാ​ശം വി​ത​ച്ചു. പു​തി​യ യ​ന്ത്ര​സം​വി​ധാ​ന​ങ്ങ​ളും വി​മാ​ന​ങ്ങ​ളും വാ​ഹ​ന​ങ്ങ​ളു​മു​ണ്ടാ​യി. കു​തി​ര​ക​ളു​ടെ പ​ണി പോ​യി. ഇ​നി​യൊ​രു മ​ഹാ​യു​ദ്ധ​മു​ണ്ടാ​വു​ക​യാ​ണെ​ങ്കി​ല്‍ വി​വ​ര​ങ്ങ​ളാ​വും അ​ണു​ബോം​ബു​ക​ളേ​ക്കാ​ള്‍ മാ​ര​ക​മാ​വു​ക. ഡാ​റ്റ, സ​ന്ദേ​ശ​ങ്ങ​ള്‍, അ​റി​വു​ക​ള്‍...’’

അ​പ്പോ​ള്‍ പു​റ​ത്ത് ചാ​റ്റ​ല്‍മ​ഴ പൊ​ടി​യു​ന്നു​ണ്ടെ​ന്നു തോ​ന്നി. അ​ൽപം ക​ഴി​ഞ്ഞ​പ്പാ​ള്‍ ക​രി​യി​ല​ക​ളി​ലൂ​ടെ കാ​റ്റു ക​ട​ന്നു​പോ​കു​ന്ന​തി​ന്‍റെ ശ​ബ്ദം. ചാ​റ്റ​ല്‍ മ​ഴ തെ​ല്ലു​നേ​രം നി​ന്നു, പി​ന്നെ വ​ലി​യ ആ​ര​വ​ത്തോ​ടെ ത​ക​ര്‍ത്തു​പെ​യ്തു​കൊ​ണ്ട് തി​രി​ച്ചു​വ​ന്നു.

ഗോ​പാ​ല്‍ ദാ ​തി​രി​ഞ്ഞ് ജ​ന​ലി​ലൂ​ടെ പു​റ​ത്തേ​ക്കു നോ​ക്കി.

‘‘ഡോ​ക്ട​റു​ടെ പ്ര​വ​ച​നം ഫ​ലി​ച്ച​ല്ലോ!’’ ഞാ​ന്‍ പ​റ​ഞ്ഞു.

അ​ദ്ദേ​ഹം അ​തു കേ​ട്ടി​ല്ല. തി​മി​ര്‍ത്തു​പെ​യ്യു​ന്ന മ​ഴ​യു​ടെ ആ​ര​വ​ത്തി​നു കാ​തോ​ര്‍ത്തു​കൊ​ണ്ട് അ​ങ്ങ​നെ​യി​രു​ന്നു. അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ മു​ഖം മ​ങ്ങു​ന്ന​തു​പോ​ലെ. കാ​ര​ണ​മ​റി​യാ​ത്ത ഒ​രു വി​ഷാ​ദം അ​ന്ത​രീ​ക്ഷ​ത്തി​ല്‍ ഉ​രു​ണ്ടു​കൂ​ടു​ന്ന​താ​യി എ​നി​ക്കു തോ​ന്നി.

‘‘പ​ദ​പ്ര​ശ്ന​ങ്ങ​ള്‍ ഇ​പ്പോ​ഴും നോ​ക്കാ​റു​ണ്ടോ?’’ വി​ഷ​യം മാ​റ്റാ​നെ​ന്നോ​ണം ഞാ​ന്‍ തി​ര​ക്കി. ഗോ​പാ​ല്‍ ബ​റു​വ തി​രി​ഞ്ഞ് എ​ന്‍റെ നേ​ര്‍ക്കു​നോ​ക്കി. ഞാ​ന്‍ ചോ​ദ്യം ഒ​ന്നു​കൂ​ടി ആ​വ​ര്‍ത്തി​ച്ചു.

‘‘അ​വ​യി​ലൊ​ന്നും ഒ​രു വെ​ല്ലു​വി​ളി​യി​ല്ലാ​താ​യി​രി​ക്കു​ന്നു. നി​ര​ന്ത​രം ആ​വ​ര്‍ത്തി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന ക​ള്ളങ്ങ​ള്‍... ക​ണ​ക്കു​ക​ള്‍...’’, അ​ദ്ദേ​ഹം പ​റ​ഞ്ഞു.

ക​ഥ​യു​ടെ ച​ര​ടു മു​റി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടാ​ണ് മ​ഴ പെ​യ്യു​ന്ന​തെ​ന്നു തോ​ന്നി. ഗോ​പാ​ല്‍ ബ​റു​വ​യു​ടെ ശ്ര​ദ്ധ അ​തി​ന്‍റെ ആ​ര​വ​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കു പോ​കു​ന്നു. കു​റ​ച്ചു​നേ​രം അ​തി​ന്‍റെ ഏ​ക​താ​ന​മാ​യ ഈ​ണ​ത്തി​ലേ​ക്കു ഞാ​നും ശ്ര​ദ്ധി​ച്ചു.

‘‘സ​ന്താ​നം സാ​റി​ന്‍റെ ക​ഥ പ​റ​യു​ക എ​ളു​പ്പ​മ​ല്ല’’, പൊ​ടു​ന്ന​നെ ഗോ​പാ​ല്‍ ബ​റു​വ പ​റ​ഞ്ഞു, ‘‘അ​തെ​ല്ലാം അ​ദ്ദേ​ഹം പ​ല​പ്പോ​ഴാ​യി എ​ന്നോ​ടു പ​റ​ഞ്ഞ​താ​ണ്. പി​ന്നെ ദീ​ര്‍ഘ​കാ​ലം ഞാ​ന്‍ അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ നി​ഴ​ലു​പോ​ലെ ന​ട​ന്ന് പ​ല​തും മ​ന​സ്സി​ലാ​ക്കി. ഞാ​ന്‍ പ​റ​ഞ്ഞി​ല്ലേ, ഒ​ക്കെ​യും എ​വി​ടെ​യൊ​ക്കെ​യോ എ​ഴു​തി​വ​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്. ഇ​പ്പോ​ള്‍ എ​ഴു​ന്നേ​ല്‍ക്കാ​ന്‍ വ​യ്യാ​ത്ത​തു​കൊ​ണ്ട് എ​ടു​ത്തു​ത​രാ​ന്‍ വ​യ്യെ​ന്നു മാ​ത്രം.’’

‘‘തി​ര​ക്കി​ല്ല. അ​തു പി​ന്നീ​ടെ​പ്പോ​ഴെ​ങ്കി​ലും കി​ട്ടു​മ്പോ​ള്‍ ത​ന്നാ​ല്‍ മ​തി’’, ഞാ​ന്‍ പ​റ​ഞ്ഞു. സു​ഖ​മി​ല്ലാ​തെ​യി​രി​ക്കു​ന്ന ഒ​രാ​ളെ കൂ​ടു​ത​ല്‍ ബു​ദ്ധി​മു​ട്ടി​ക്കു​ന്ന​തു ശ​രി​യ​ല്ല.

‘‘അ​തി​ല്‍ ഇ​നി എ​ന്‍റെ ക​ഥ കു​റ​ച്ചേ​യു​ള്ളൂ! എ​ന്നെ പ​ട്ടാ​ള​ത്തി​ന്‍റെ ര​ഹ​സ്യ​വി​ഭാ​ഗ​ത്തി​ലേ​ക്ക് എ​ടു​ത്തു. ഈ​സ്റ്റേ​ണ്‍ ക​മാ​ൻഡിലാ​യി​രു​ന്നു അ​ദ്ദേ​ഹം. കൊ​ല്‍ക്ക​ത്ത​യി​ല്‍ ഫോ​ര്‍ട്ട് വില്യ​മി​ലാ​യി​രു​ന്നു ഓ​ഫീ​സ്. അ​ക്കാ​ല​ത്ത് അ​ധി​ക​വും മോ​ഴ്സ് കോ​ഡു​ക​ള്‍ ഉ​പ​യോ​ഗി​ച്ചു​ള്ള വി​നി​മ​യ​മാ​ണ്. ടെ​ല​ിഗ്രാം സ​ന്ദേ​ശ​ങ്ങ​ള്‍ പ്ര​ചാ​ര​ത്തി​ലാ​വു​ന്ന​തി​നു​മു​മ്പ് യു​ദ്ധ​രം​ഗ​ത്താ​ണ് അ​തു​പ​യോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്ന​ത്. കു​ത്തും വ​ര​യും മാ​ത്ര​മു​ള്ള ആ ​ലി​പി പ​ക്ഷേ, സു​ര​ക്ഷി​ത​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. ഏ​വ​ര്‍ക്കും അ​തു വാ​യി​ക്കാ​ന​റി​യാ​മ​ല്ലോ. പി​ന്നെ ചി​ല റേ​ഡി​യോ ഫ്രീ​ക്വ​ന്‍സി​ക​ള്‍... അ​തും അ​ത്ര സേ​ഫാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല.

പ​ല​ര്‍ക്കും ചോ​ര്‍ത്തി​യെ​ടു​ക്കാം. അ​പ്പോ​ള്‍ ചോ​ര്‍ത്തി​ക്കി​ട്ടി​യാ​ലും മ​ന​സ്സി​ലാ​ക്കാ​ന്‍ സാ​ധി​ക്കാ​ത്ത, സാ​ധി​ച്ചാ​ലും തെ​റ്റി​ദ്ധ​രി​പ്പി​ക്കാ​ന്‍ പോ​ന്ന ഒ​രു വി​ചി​ത്ര ഭാ​ഷ അ​ദ്ദേ​ഹം സ്വ​യം ഉ​ണ്ടാ​ക്കി. ഞാ​നും അ​ക്കാ​ര്യ​ത്തി​ല്‍ സ​ഹാ​യി​ച്ചി​രു​ന്നു എ​ന്നു പ​റ​യാം. പ​ല ഭാ​ഷ​ക​ളി​ല്‍നി​ന്നു​മു​ള്ള ലി​പി​ക​ള്‍, ചി​ഹ്ന​ങ്ങ​ള്‍, ചി​ത്ര​ങ്ങ​ള്‍, ചി​ല വ​ര​ക​ളും കു​ത്തു​ക​ളു​മൊ​ക്കെ​യാ​യി ഒ​രു ഗൂ​ഢ​ഭാ​ഷ. അ​തി​ല്‍ത്ത​ന്നെ ആ​വ​ശ്യ​മു​ള്ള​ത്ര​യും കാ​ര്യ​ങ്ങ​ളേ സൈ​ന്യ​ത്തി​ല്‍നി​ന്നും പ​റ​ഞ്ഞു​വി​ടു​ന്ന ചാ​രന്മാ​ര്‍ക്കു​പോ​ലും അ​റി​യു​മാ​യി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. കൂ​ടു​ത​ല്‍ വി​വ​ര​ങ്ങ​ള്‍ കൊ​ടു​ത്താ​ല്‍ അ​ത​വ​രു​ടെ സു​ര​ക്ഷ​യെ ബാ​ധി​ക്കും എ​ന്ന് അ​ദ്ദേ​ഹം വി​ചാ​രി​ച്ചു.’’

‘‘അ​തി​നി​ട​യി​ല്‍ ഞ​ങ്ങ​ളു​ടെ ഔ​ദ്യോ​ഗി​ക​ ജീ​വി​ത​ത്തി​ല്‍ ഒ​രു വ​ഴി​ത്തി​രി​വു​ണ്ടാ​യി’’, അ​ദ്ദേ​ഹം പ​റ​ഞ്ഞു​നി​ര്‍ത്തി.

‘‘സ​മ​യം വൈ​കി​യ​ല്ലോ, ആ ​ക​ഥ ഇ​നി പി​ന്നീ​ടൊ​രി​ക്ക​ലാ​വാം’’, ഞാ​ന്‍ പ​റ​ഞ്ഞു.

പു​റ​ത്ത് മ​ഴ​യു​ടെ ശ​ക്തി വീ​ണ്ടും കൂ​ടു​ക​യാ​ണ്. ഇ​ടി​മി​ന്ന​ലി​ന്‍റെ വെ​ളി​ച്ചം ജ​നാ​ല​യി​ലൂ​ടെ അ​ക​ത്തേ​ക്കു​ മി​ന്നി. അ​തി​ന്‍റെ ശ​ബ്ദ​ത്തി​നാ​യി കാ​തോ​ര്‍ത്തു​വെ​ങ്കി​ലും കേ​ട്ടി​ല്ല. ദൂ​രെ ഇ​ര​മ്പ​ങ്ങ​ള്‍ മാ​ത്രം.

‘‘ശ​രി​ത​ന്നെ. സ​മ​യം വൈ​കി. അ​ല്ലെ​ങ്കി​ല്‍ നി​ങ്ങ​ള്‍ ഇ​വി​ടെ താ​മ​സി​ച്ചു​കൊ​ള്ളൂ. രാ​വി​ലെ പോ​കാം.’’

പോ​യി​ട്ട് കാ​ര്യ​മു​ണ്ടെ​ന്നു ഞാ​ന്‍ പ​റ​ഞ്ഞു.

‘‘അ​തൊ​രു നീ​ണ്ട ക​ഥ​യാ​ണ്. പ​ക്ഷേ, ഞാ​ന​തു ചു​രു​ക്കി​യെ​ഴു​തി​യി​ട്ടു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ആ ​ക​ട​ലാ​സു​ക​ള്‍ ക​ണ്ടെ​ത്തി​യാ​ല്‍ എ​ളു​പ്പ​മാ​യി. നി​ങ്ങ​ള്‍ക്കു സൗ​ക​ര്യ​പൂ​ര്‍വം വാ​യി​ക്കാ​മ​ല്ലോ.’’

‘‘ശ​രി​ക്കും ജീ​വ​ച​രി​ത്രം എ​ഴു​തു​ക​യാ​യി​രു​ന്നോ?’’

‘‘അ​ങ്ങ​നെ പ​റ​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ. ചി​ല​പ്പോ​ള്‍ ചി​ല​തെ​ല്ലാം എ​ഴു​തി​വ​ക്കണ​മെ​ന്നു തോ​ന്നും. എ​ന്തി​നാ​ണെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ. ല​ക്ഷ്യ​മൊ​ന്നു​മി​ല്ല. അ​നു​ഭ​വ​ങ്ങ​ള്‍, ചി​ത​റി​യ ചി​ല ചി​ന്ത​ക​ള്‍, ആ​ഗ്ര​ഹ​ങ്ങ​ള്‍... അ​ങ്ങ​നെ​യെ​ന്തൊ​ക്കെ​യോ...’’

‘‘അ​തും ഗൂ​ഢ​ഭാ​ഷ​യി​ലാ​ണോ?’’

‘‘അ​ല്ല, ഇം​ഗ്ലീ​ഷി​ലോ ഹി​ന്ദി​യി​ലോ ആ​വ​ണം.’’ അ​ദ്ദേ​ഹം പ​റ​ഞ്ഞു. ‘‘മു​മ്പൊ​രി​ക്ക​ല്‍ ആ​ര്‍ക്കി​യോ​ള​ജി​ക്കാ​ര്‍ അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ച് എ​ഴു​താ​നാ​വു​മോ എ​ന്നു ചോ​ദി​ച്ചി​രു​ന്നു. അ​വ​രു​ടെ ഒ​രു ജേ​ണ​ലി​നു​വേ​ണ്ടി. അ​പ്പോ​ള്‍ എ​ഴു​തി​നോ​ക്കി​യ​താ​ണ്. കൊ​ടു​ക്കാ​ന്‍ ധൈ​ര്യം വ​ന്നി​ല്ല. എ​ഴു​ത്തി​ല്‍ ഞാ​ന്‍കൂ​ടി ഉ​ള്‍പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു. എ​ഴു​ത്തി​ലാ​ണെ​ങ്കി​ലും അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ​പ്പോ​ലെ വ​ലി​യൊ​രു മ​നു​ഷ്യ​നോ​ടൊ​പ്പം നി​സ്സാ​ര​നാ​യ എ​ന്നെ​ക്കൂ​ടി ചേ​ര്‍ത്തു​നി​ര്‍ത്തേ​ണ്ടി​വ​രു​മ​ല്ലോ എ​ന്ന പേ​ടി.’’

അ​പ്പോ​ള്‍ ത​പോ​മ​യി ക​ട​ലാ​സു​ക​ളു​ടെ ഒ​രു ചു​രു​ളു​മാ​യി വ​ന്നു​കൊ​ണ്ട് ചോ​ദി​ച്ചു: ‘‘ഇ​താ​ണോ അ​ച്ഛ​ന്‍ പ​റ​ഞ്ഞ ജീ​വ​ച​രി​ത്രം?’’

‘‘ഇ​തെ​വി​ടു​ന്നു കി​ട്ടി?’’ ഗോ​പാ​ല്‍ ബ​റു​വ ചോ​ദി​ച്ചു. അ​ദ്ദേ​ഹം ത​പോ​മ​യി​യു​ടെ മു​ഖ​ത്തേ​ക്ക് സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​നോ​ക്കി.

‘‘ഇ​തോ! കു​റേ​ക്കാ​ലം മു​മ്പ് ഫോ​ട്ടോ​സ്റ്റാ​റ്റെ​ടു​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു പ​റ​ഞ്ഞ് അ​ച്ഛ​ന്‍ ത​ന്നെ​യാ​ണ് എ​ന്നെ ഏ​ൽപി​ച്ച​ത്. അ​ച്ഛ​ന്‍ മ​റ​ന്നു​പോ​യി അ​ല്ലേ? തി​ര​ക്കി​ല്‍പ്പെ​ട്ട് ഞാ​നും അ​തു വി​ട്ടു. ഇ​താ, കു​റ​ച്ചു​മു​മ്പ് നി​ങ്ങ​ള്‍ ത​മ്മി​ല്‍ സം​സാ​രി​ക്കു​ന്ന​തു​ കേ​ട്ട​പ്പോ​ള്‍ ഞാ​ന്‍ അ​തി​നേ​ക്കു​റി​ച്ചോ​ര്‍ത്തു. നോ​ക്കു​മ്പോ​ള്‍ എ​ന്‍റെ ബാ​ഗി​ല്‍ത്ത​ന്നെ കി​ട​പ്പു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു!’’

ഗോ​പാ​ല്‍ ബ​റു​വ ആ ​ക​ട​ലാ​സു​ക​ള്‍ വാ​ങ്ങി, ത​ന്‍റെ ക​ണ്ണ​ട ത​പ്പി​യെ​ടു​ത്ത് വാ​യി​ക്കാ​ന്‍ തു​ട​ങ്ങി. അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ മു​ഖ​ത്ത് സ​മ്മി​ശ്ര​വി​കാ​ര​ങ്ങ​ളു​ണ്ടാ​വു​ന്ന​തു ഞാ​ന്‍ ശ്ര​ദ്ധി​ച്ചു. പ​ലത​വ​ണ ആ ​ക​ട​ലാ​സു​ക​ള്‍ മ​റി​ച്ചു​നോ​ക്കി​യശേ​ഷം അ​ദ്ദേ​ഹം അ​തെ​ന്‍റെ നേ​ര്‍ക്കു​നീ​ട്ടി. ‘‘ഇ​തു ത​ന്നെ. വാ​യി​ക്കൂ, അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ച​റി​യാ​നാ​വും.’’

ഞാ​ന്‍ ആ ​ക​ട​ലാ​സു​ക​ള്‍ വാ​ങ്ങി. മ​നോ​ഹ​ര​മാ​യ കൈ​പ്പ​ട​യി​ല്‍, കൃ​ത്യ​മാ​യും മാ​ര്‍ജി​നൊ​ക്കെ പാ​ലി​ച്ച് മ​ഷി​പ്പേ​ന കൊ​ണ്ടെ​ഴു​തി​യ കു​റ​ച്ചു താ​ളു​ക​ള്‍. ഇം​ഗ്ലീ​ഷി​ലാ​ണ് എ​ഴു​ത്ത്, ഗൂ​ഢ​ലി​പി​യൊ​ന്നും കാ​ണാ​നാ​യി​ല്ല. പ​ണ്ടെ​പ്പോ​ഴെ​ങ്കി​ലും എ​ഴു​തി​യ​താ​വ​ണം. ഇ​ക്കാ​ല​ത്ത് അ​ദ്ദേ​ഹം ഫ​ലി​ത​ങ്ങ​ള്‍പോ​ലും ചി​ഹ്ന​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ എ​ഴു​തു​ക​യാ​ണ​ല്ലോ.

അ​തു വാ​ങ്ങി​യ ശേ​ഷം അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തോ​ട് യാ​ത്ര പ​റ​ഞ്ഞു. എ​ന്നി​ട്ട് മു​റി​യി​ല്‍നി​ന്നും പു​റ​ത്തു​ക​ട​ന്ന് ഇ​ട​നാ​ഴി​യി​ല്‍ കു​റേ നേ​രം ഞാ​ന്‍ മ​ഴ ഒ​ഴി​യു​ന്ന​തി​നു കാ​ത്തു​നി​ന്നു. സ​മ​യം വ​ള​രെ​യാ​യി​രു​ന്നു. പി​ന്നെ, ആ ​വീ​ട്ടി​ലെ അ​നേ​കം മു​റി​ക​ളി​ല്‍ നി​ന്നേ​തി​ല്‍നി​ന്നോ ത​പോ​മ​യി ത​പ്പി​യെ​ടു​ത്ത ഒ​രു ന​ര​ച്ച കു​ട ചൂ​ടി ഞ​ങ്ങ​ള്‍ ഇ​രു​വ​രും വാ​ഹ​ന​ത്തി​ന്‍റെ​യ​ടു​ത്തേ​ക്കു ന​ട​ന്നു. കാ​ല​പ്പ​ഴ​ക്ക​ത്തി​ന്‍റെ പൊ​ടി അ​തി​ന്‍റെ ശീ​ല​യി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. മ​ഴ ന​ന​ഞ്ഞ​പ്പോ​ള്‍ ഒ​രു നൂ​റ്റാ​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും പ​ഴ​ക്ക​മു​ള്ള ഒ​രു ഗ​ന്ധം ഞ​ങ്ങ​ളെ ചൂ​ഴ്ന്നു. ത​പോ​മ​യി എ​ന്നോ​ടു പ​റ​ഞ്ഞു: ‘‘ന​ല്ല കു​ട​ക​ളെ​ല്ലാം അ​വ​ന്‍ എ​ടു​ത്തു​കൊ​ണ്ടു​പോ​യി​ക്കാ​ണ​ണം. എ​ന്തു ചെ​യ്യാം! ഒ​രു പ്ര​ത്യേ​ക സ്വ​ഭാ​വം. ചെ​റി​യ സാ​ധ​ന​ങ്ങ​ളേ മോ​ഷ്ടി​ക്കൂ. ഇ​തൊ​രു രോ​ഗ​മാ​ണെ​ന്നു തോ​ന്നു​ന്നു.’’

അ​തു ശ​രി​യാ​വാം. അ​ങ്ങ​നെ​യു​ള്ള ചെ​റി​യ ക​ള​വു​ക​ള്‍ മാ​ത്രം ചെ​യ്യു​ന്ന ഒ​രാ​ളു​ടെ ക​ഥ എ​വി​ടെ​യോ വാ​യി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടെ​ന്ന കാ​ര്യം ഞാ​ന്‍ ത​പോ​മ​യി​യോ​ടു പ​റ​ഞ്ഞു. മ​ഴ​യു​ടെ ശ​ക്തി കൂ​ടു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ആ ​ചെ​റി​യ കു​ട​യി​ല്‍നി​ന്ന് ഞ​ങ്ങ​ള്‍ ഇ​രു​വ​രും ന​ന​ഞ്ഞു.

‘‘അ​തി​ലും ര​സ​മു​ള്ള കാ​ര്യ​മാ​ണ്. അ​വ​ന്‍ ക​ഴി​ഞ്ഞൊ​രു ദി​വ​സം ഒ​രു കൂ​ട് ചീ​ട്ട് മോ​ഷ്ടി​ച്ചു. മോ​ഷ്ടി​ക്കു​ക മാ​ത്ര​മ​ല്ല, അ​ടു​ത്തു​ള്ള കു​ട്ടി​ക​ള്‍ക്ക് ഏ​തോ ചെ​റി​യ പൈ​സ​യ്ക്കു വി​ല്‍ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു. അ​ന്ന് ഡോ​ക്ട​ര്‍ സ​ര്‍ക്കാ​റു​ണ്ടാ​ക്കി​യ പു​കി​ല്‍! സ്റ്റെ​ത​സ്കോ​പ്പു പോ​യ​പ്പോ​ള്‍പോ​ലും അ​ദ്ദേ​ഹം ഇ​ത്ര വി​ഷ​മി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ല.’’

‘‘വേ​റൊ​രാ​ളെ ശ്ര​മി​ച്ചു​കൂ​ടേ?’’

‘‘നോ​ക്കാ​ഞ്ഞി​ട്ട​ല്ല. കു​റ​ച്ചാ​യി ഞാ​ന്‍ ആ ​ഏ​ജ​ന്‍സി​ക്കാ​രോ​ടു പ​റ​യു​ന്നു, ഒ​രാ​ളെ മാ​റ്റി​ത്ത​ര​ണ​മെ​ന്ന്. ഇ​തു​വ​രെ​യും ഒ​ന്നും ന​ട​ന്നി​ല്ല. അ​വ​ര്‍ പ​റ​യു​ന്ന​ത് ചെ​റി​യ ക​ള​വൊ​ക്കെ​യു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും രോ​ഗി​ക​ളെ നോ​ക്കാ​ന്‍ ഇ​വ​നേ​ക്കാ​ള്‍ ന​ല്ലൊ​രാ​ളെ കി​ട്ടാ​നി​ല്ല​ത്രേ. ആ​ലോ​ചി​ച്ചാ​ല്‍ ശ​രി​യാ​ണ്. ഒ​രു പ​ണി ചെ​യ്യാ​നും മ​ടി​യി​ല്ല. ക്ലീ​ന്‍ ചെ​യ്യാ​നൊ​ന്നും ഒ​ട്ടും അ​റ​പ്പി​ല്ല. എ​ന്നാ​ല്‍ ക​ള​വു​ണ്ട്.’’

‘‘ചെ​റി​യ വ​സ്തു​ക്ക​ള്‍ മോ​ഷ്ടി​ച്ച് പി​ന്നെ വ​ലു​തി​ലേ​ക്കു ക​ട​ന്നാ​ലോ?’’

‘‘നോ​ക്ക​ട്ടെ. ഏ​താ​യാ​ലും ഇ​വ​ന്‍റെ ക​രാ​ര്‍ തീ​രാ​റാ​യി. പി​ന്നെ പു​തു​ക്കു​ന്നി​ല്ലെ​ന്നുവ​ക്കാം. അ​ടു​ത്ത ദി​വ​സം മു​ത​ല്‍ ഞാ​ന്‍ പ​ര്‍വീ​ണ​യെ ഇ​വി​ടെ കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നു നി​ര്‍ത്തും. അ​ച്ഛ​നെ സ​ഹാ​യി​ക്കാ​ന്‍. പ​ക്ഷേ, ഒ​രു കാ​ര്യം ശ്ര​ദ്ധി​ക്ക​ണേ, പ​ര്‍വീ​ണ ഹോം ​ന​ഴ്സാ​ണെ​ന്നേ പ​റ​യാ​വൂ.’’

‘‘അ​ങ്ങ​നെ അ​ല്ലേ?’’ ആ​രാ​ണ് പ​ര്‍വീ​ണ എ​ന്ന് അ​റി​യി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും ഞാ​ന്‍ ചോ​ദി​ച്ചു.

‘‘അ​ല്ല​ല്ല. ഓ, ​ഞാ​ന്‍ പ​രി​ച​യ​പ്പെ​ടു​ത്താ​ന്‍ വി​ട്ടു​പോ​യ​താ​വും. ക്യാ​മ്പി​ലു​ള്ള പെ​ണ്‍കു​ട്ടി​യാ​ണ് പ​ര്‍വീ​ണ. അ​വ​ളെ ഇ​വി​ടെ കൊ​ണ്ടു നി​ര്‍ത്തി​യാ​ല്‍ ഒ​രാ​ള്‍ക്കെ​ങ്കി​ലും തൊ​ഴി​ലാ​വു​മ​ല്ലോ. ഇ​തു​പോ​ലെ ക​ള​വു​ക​ളു​മു​ണ്ടാ​വു​ക​യി​ല്ല. പ​ര്‍വീ​ണ​യെ ചി​ല​പ്പോ​ള്‍ ക​ണ്ടു​കാ​ണും, ന​മ്മ​ള്‍ ക്യാ​മ്പി​ല്‍ പോ​യ​പ്പോ​ള്‍, അ​വ​ളാ​ണ് ചാ​യ കൊ​ണ്ടു​ത​ന്ന​ത്.’’

എ​നി​ക്ക് അ​ങ്ങ​നെ ഓ​ര്‍ക്കാ​ന്‍ ക​ഴി​യു​ന്നി​ല്ലെ​ന്നു പ​റ​ഞ്ഞു.

‘‘ഇ​നി ഓ​ര്‍ത്താ​ലും’’, ത​പോ​മ​യി സൂ​ചി​പ്പി​ച്ചു. ‘‘അ​ച്ഛ​ന്‍ അ​റി​യേ​ണ്ട. ഒ​രു ഹോം ​ന​ഴ്സി​ന് പ​ക​രം മ​റ്റൊ​രാ​ളെ ഏ​ജ​ന്‍സി ത​ന്ന​യ​ക്കു​ന്നു എ​ന്നു ക​രു​തി​യാ​ല്‍ മ​തി.’’

–താ​നും അ​ഭ​യാ​ർഥി​യാ​യി​രു​ന്നു എ​ന്ന​ല്ലേ ഗോ​പാ​ല്‍ ബ​റു​വ പ​റ​ഞ്ഞ​ത്? അ​പ്പോ​ള്‍ മ​റ്റൊ​രു അ​ഭ​യാ​ർഥി​യെ സ​ഹാ​യി​ക്കു​ന്ന​തി​ന് എ​ന്തെ​ങ്കി​ലും ത​ട​സ്സം പ​റ​യു​മോ? എ​നി​ക്ക് ആ ​യു​ക്തി പി​ടികി​ട്ടി​യി​ല്ല. ഞ​ങ്ങ​ള്‍ വ​ണ്ടി​യു​ടെ അ​രി​കി​ല്‍ എ​ത്തി​യ​പ്പോ​ള്‍ മ​ഴ​യു​ടെ ശ​ക്തികൂ​ടി. തി​രി​ച്ചു​പോ​കു​മ്പോ​ള്‍ ഈ ​മ​ഴ​യി​ല്‍ ത​പോ​മ​യി ശ​രി​ക്കും ന​ന​ഞ്ഞു​കു​തി​രും. കു​ട കൊ​ണ്ടൊ​ന്നും ഒ​രു കാ​ര്യ​വു​മി​ല്ല. ഞാ​ന​ക്കാ​ര്യം പ​റ​യു​ന്ന​തി​നു മു​മ്പേ അ​യാ​ള്‍ പ​റ​ഞ്ഞു: ‘‘വി​ചാ​രി​ക്കാ​ത്ത മ​ഴ​യ​ല്ലേ, ക്യാ​മ്പെ​ല്ലാം ചോ​ര്‍ന്നൊ​ലി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടാ​വും. ജ​ഹാ​നെ വി​ളി​ച്ചി​ട്ടു കി​ട്ടു​ന്നു​മി​ല്ല. എ​ന്താ ചെ​യ്യു​ക?’’

(തുടരും)