സം​സ്കാ​ര​വി​നി​മ​യ​ത്തി​ന്‍റെ സു​വ​ർ​ണ​പാ​ത​യി​ലൂ​ടെ

ഇന്ത്യൻ റിപ്പബ്ലിക്കിന്​ 75 വയസ്സാകുന്നു. എന്താണ്​ രാജ്യത്തി​ന്റെ വർത്തമാന അവസ്​ഥകൾ? എന്താണ്​ പാരമ്പര്യവും ചരിത്രവും? രാജ്യത്തി​ന്റെ ചരിത്രം നൽകുന്ന സൂചനകൾ എന്തെല്ലാമാണ്​? പഴയത്​ തിളങ്ങുന്ന പാതയായിരുന്നോ? –ചരിത്രകാരനും എഴുത്തുകാരനുമായ വില്യം ഡാൽറിംപിൾ ‘ദ ​ഗോ​ൾ​ഡ​ൻ റോ​ഡ്’ എന്ന പുതിയ പുസ്​തകത്തി​ന്റെ പശ്ചാത്തലത്തിൽ മാധ്യമം എഡിറ്ററുമായി നടത്തിയ സംഭാഷണം. കൊ​ച്ചി താ​ജ്​ മ​ല​ബാ​ർ ഹോ​ട്ട​ലി​ൽ ‘ദ ​ചേ​ം​ബേ​ഴ്​​സ്’ ക്ല​ബി​ൽ പു​തി​യ കൃ​തി ‘ദ ​ഗോ​ൾ​ഡ​ൻ റോ​ഡ്’ പ്ര​കാ​ശ​​ന​ത്തി​നെ​ത്തി​യ വി​ല്യം ഡാ​ൽ​റിം​പി​ൾ വ​ലി​യ ആ​വേ​ശ​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു. സം​ഘാ​ട​ക​ർ...

ഇന്ത്യൻ റിപ്പബ്ലിക്കിന്​ 75 വയസ്സാകുന്നു. എന്താണ്​ രാജ്യത്തി​ന്റെ വർത്തമാന അവസ്​ഥകൾ? എന്താണ്​ പാരമ്പര്യവും ചരിത്രവും? രാജ്യത്തി​ന്റെ ചരിത്രം നൽകുന്ന സൂചനകൾ എന്തെല്ലാമാണ്​? പഴയത്​ തിളങ്ങുന്ന പാതയായിരുന്നോ? –ചരിത്രകാരനും എഴുത്തുകാരനുമായ വില്യം ഡാൽറിംപിൾ ‘ദ ​ഗോ​ൾ​ഡ​ൻ റോ​ഡ്’ എന്ന പുതിയ പുസ്​തകത്തി​ന്റെ പശ്ചാത്തലത്തിൽ മാധ്യമം എഡിറ്ററുമായി നടത്തിയ സംഭാഷണം.

കൊ​ച്ചി താ​ജ്​ മ​ല​ബാ​ർ ഹോ​ട്ട​ലി​ൽ ‘ദ ​ചേ​ം​ബേ​ഴ്​​സ്’ ക്ല​ബി​ൽ പു​തി​യ കൃ​തി ‘ദ ​ഗോ​ൾ​ഡ​ൻ റോ​ഡ്’ പ്ര​കാ​ശ​​ന​ത്തി​നെ​ത്തി​യ വി​ല്യം ഡാ​ൽ​റിം​പി​ൾ വ​ലി​യ ആ​വേ​ശ​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു. സം​ഘാ​ട​ക​ർ കെ​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​വ​ന്ന പൊ​തി​യ​ഴി​ച്ച്​ പു​സ്ത​കം ഉ​യ​ർ​ത്തി​ക്കാ​ട്ടി​യ ശേ​ഷം അ​ദ്ദേ​ഹം ​നേ​രെ മൈ​ക്​​ പോ​യന്‍റി​ലെ​ത്തി. പു​തി​യ ​കൃ​തി​യി​ലേ​ക്ക്​ ഒ​രു ഊ​ളി​യി​ട്ടി​റ​ക്ക​മാ​യി​രു​ന്നു പി​ന്നെ. കേ​ര​ള​ത്തി​ൽനി​ന്നു തു​ട​ങ്ങി റോ​മി​ലേ​ക്കും പി​ന്നെ യൂ​റോ​പ്പി​ലേ​ക്കും നീ​ളു​ന്ന സം​സ്കൃ​തി​യു​ടെ ആ​ദാ​ന​പ്ര​ദാ​ന​ങ്ങ​ൾ സം​ബ​ന്ധി​ച്ച സു​ദീ​ർ​ഘ​മാ​യൊ​രു വി​വ​ര​ണം.

ഇ​ന്ത്യ​യും കേ​ര​ള​വും മ​റ​ന്നു​വെ​ച്ച പു​രാ​ത​ന​ നാ​ഗ​രി​ക​ത​യു​ടെ ഉ​ൾ​വ​ഴി​ക​ളി​ലേ​ക്ക്​ അ​ദ്ദേ​ഹം സ​ദ​സ്സി​നെ കൈ​പി​ടി​ച്ചു ന​ട​ത്തി. പു​രാ​ണ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും പു​രാ​ത​ന​ സം​സ്കാ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും കൊ​ണ്ടാ​ട്ടം തീ​വ്ര​ദേ​ശീ​യ​ത​യു​ടെ കൊ​ടി​​കെ​ട്ടി തി​മി​ർ​ക്കു​ന്ന സ​മ​യ​ത്ത്​ ഇ​ന്ത്യ കൈ​വി​ട്ടു​ക​ള​ഞ്ഞ പു​രാ​ത​ന​ നാ​ഗ​രി​ക​ത​ക​ളു​ടെ സു​വ​ർ​ണ​പാ​ത​യി​ലേ​ക്ക്​ വെ​ളി​ച്ചം വീ​ശി.

ര​ണോ​ത്സു​ക ദേ​ശീ​യ​ത​യി​ല​ല്ല, വാ​ണി​ജ്യ​ത്തോ​ടൊ​പ്പം ന​ട​ന്ന സം​സ്കാ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ ക​യ​റ്റി​റ​ക്കു​മ​തി​ക​ളി​ലൂ​ടെ ഇ​ന്ത്യ​യും ഇ​ത​ര​നാ​ഗ​രി​ക​ത​ക​ളും അ​ന്യോ​ന്യം ഊ​ട്ടി​വ​ള​ർ​ത്തി​യ അ​ഭി​മാ​ന​ക​ര​മാ​യ പാ​ര​മ്പ​ര്യ​ത്തി​ലാ​ണ്​ നാം ​വി​ജൃം​ഭി​ത​രാ​കേ​ണ്ട​തെ​ന്നാണ് ബു​ദ്ധ-​ഹി​ന്ദു-​ഇ​സ്​​ലാം-​റോ​മ​ൻ സം​സ്കാ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ ഇ​ട​പ​ഴ​ക​ലി​ന്‍റെ വി​വ​ര​ണ​ത്തി​ലൂ​ടെ അ​ദ്ദേ​ഹം വ​ര​ച്ചു​കാ​ട്ടി​യ​ത്.

മു​സി​രി​പ​ട്ട​ണ​വും മു​സി​രി​സു​മാ​യ കൊ​ടു​ങ്ങ​ല്ലൂ​രി​ൽനി​ന്ന്​ ഈ​ജി​പ്തി​ലെ പു​രാ​ത​ന​ തു​റ​മു​ഖ​മാ​യ ചെ​ങ്ക​ട​ലി​ലെ ബെ​ർ​കി​നി വ​ഴി റോ​മി​ലേ​ക്കും തി​രി​ച്ചും​ ന​ട​ന്ന സ​മു​ദ്ര​വ്യാ​പാ​ര​യാ​ത്ര​യു​ടെ കാ​ല​വും കാ​ലാ​വ​സ്ഥ​യും സാ​മ്പ​ത്തി​ക​ച​രി​ത്ര​വു​മൊ​ക്കെ സ്ലൈ​ഡു​ക​ളു​ടെ സ​ഹാ​യ​ത്തോ​ടെ വി​ശ​ദീ​ക​രി​ച്ചു.

1994ൽ ​തു​ട​ങ്ങി മു​പ്പ​തു​ വ​ർ​ഷ​ങ്ങ​ൾ​ക്കു ശേ​ഷ​വും തു​ട​രു​ന്ന ബെ​ർ​കി​നി​യി​ലെ പ​ര്യ​വേ​ക്ഷണ​ത്തി​ൽ കേ​ര​ള​ത്തി​ന്‍റെ തേ​ക്കും ത​മി​ഴ്​​നാ​ടി​ന്‍റെ മ​ൺ​പാ​ത്ര​ങ്ങ​ളും ഗു​ജ​റാ​ത്തി​ന്‍റെ പ​ട്ടും ക​ണ്ടെ​ടു​ത്ത​തും അ​ടു​ത്ത​കാ​ല​ത്ത്​ മു​സി​രി​സ്​ പ​ദ്ധ​തി​യു​ടെ ഭാ​ഗ​മാ​യി എ​റ​ണാ​കു​ള​ത്തെ പ​ട്ട​ണം പ്ര​ദേ​ശ​ത്ത്​ ന​ട​ന്ന ഉ​ദ്​​ഖ​ന​ന​ത്തി​ൽ റോ​മ​ൻ നാ​ണ​യ​ങ്ങ​ൾ ക​ണ്ടെ​ത്തി​യ​തും ന​മ്മു​ടെ മു​ന്നി​ലു​ണ്ട്.

കി​ഴ​ക്കും പ​ടി​ഞ്ഞാ​റും ത​മ്മി​ൽ സാ​മ്പ​ത്തി​ക, സാം​സ്കാ​രി​ക​ രം​ഗ​ത്തു ന​ട​ന്ന കൊ​ള്ള​ക്കൊ​ടു​ക്ക​ക​ളി​ൽ നി​ർ​ണാ​യ​ക പ​ങ്കു​വ​ഹി​ച്ച ഇ​ന്ത്യ അ​ഥ​വാ ഭാ​ര​തം പി​ന്നീ​ട്​ ച​രി​ത്ര​ത്തി​ൽ നി​റം​കെ​ട്ടു പോ​യ​തെ​ന്തേ എ​ന്ന​താ​ണ്​ അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ കൗ​തു​കം.

ബു​ദ്ധ​മ​തം ഇ​ന്ത്യ​യ​ട​ക്ക​മു​ള്ള ദ​ക്ഷി​ണ-​പൂ​ർ​വേ​ഷ്യ​ൻ രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കു പ​ട​ർ​ന്ന​തും ന​ള​ന്ദ സ​ർ​വ​ക​ലാ​ശാ​ല​യി​ലൂ​ടെ വി​വി​ധ​ വി​ദ്യ​ക​ളു​ടെ വെ​ളി​ച്ചം പ​ടി​ഞ്ഞാ​റ​ട​ക്ക​മു​ള്ള ലോ​ക​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്ക്​ പ്ര​സ​രി​ച്ച​തും സം​സ്​​കൃ​ത​ഭാ​ഷ​യും അ​ക്ക​ങ്ങ​ളും ക​ല​യും സാ​ഹി​ത്യ​വും സ​മു​ദ്ര​സ​ഞ്ചാ​ര​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ ലോ​ക​വ്യാ​പ​നം നേ​ടി​യ​തു​മൊ​ക്കെ വ​സ്തു​നി​ഷ്ഠ​മാ​യി വി​ശ​ക​ല​നം ചെ​യ്യു​ക​യാ​ണ്​ ‘ദ ​ഗോ​ൾ​ഡ​ൻ റോ​ഡ്​’. മു​ഗ​ൾ, ബ്രി​ട്ടീ​ഷ്​ ക​ഥ പ​റ​ഞ്ഞ്​ പി​ന്നെ നേ​രെ പൗ​രാ​ണി​ക​ത​യി​ലേ​ക്ക്​ പി​ന്തി​രി​ഞ്ഞ​തെ​ന്തേ എ​ന്ന ചോ​ദ്യ​ത്തി​ന്​ പു​രാ​ത​ന​നാ​ഗ​രി​ക​ത​യും സം​സ്കാ​ര​വു​മാ​ണ്​ ത​ന്നെ എ​ന്നും ഭ്ര​മി​പ്പി​ച്ച​ത്​ എ​ന്ന്​ വി​ല്യം.

ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ ക​ച്ച​വ​ട​പാ​ര​മ്പ​ര്യ​വും സം​സ്കാ​ര​പ്പെ​രു​മ​യും ക​ട​ലു​ക​ൾ ക​ട​ന്നി​ട്ടും സ​മ​കാ​ല​ലോ​കം ആ​ഘോ​ഷി​ക്കു​ന്ന​ത്​ ചൈ​ന​യു​ടെ സി​ൽ​ക്​ റോ​ഡ്​ വ്യാ​പാ​ര​വും വാ​ണി​ജ്യ​ബ​ന്ധ​ങ്ങ​ളു​മാ​ണ്. 1938 മു​ത​ൽ കേ​ട്ടു​തു​ട​ങ്ങി​യ ഈ ​പു​തു​സ​ങ്ക​ൽ​പം ബി.​സി നൂ​റ്റാ​ണ്ടു​ക​ളി​ലെ ഇ​ന്ത്യ-​യൂ​റോ​പ്പ്​ ബ​ന്ധ​ങ്ങ​ളെ അ​പ്ര​സ​ക്ത​മാ​ക്കി​യ​തി​നെ ഡാ​ൽ​റിം​പി​ൾ പു​തി​യ കൃ​തി​യി​ൽ വ​സ്തു​നി​ഷ്ഠ​വും യു​ക്തി​ഭ​ദ്ര​വു​മാ​യി നി​രാ​ക​രി​ക്കു​ന്നു.

ബു​ദ്ധ​മ​ത​വും സം​സ്കാ​ര​വും കൈ​മാ​റി​യ വ​ൻ​സ​മ്പ​ത്ത്​ ഇ​ന്ത്യ​യി​ൽ സ​മ​ന്വ​യ​ത്തി​ന്‍റെ​യോ സം​ഘ​ർ​ഷ​ത്തി​ന്‍റെ​യോ ഹി​ന്ദു​മ​ത പ്ര​ചാ​ര​ണ​ത്തി​ലൂ​ടെ മാ​ഞ്ഞു​പോ​യ​തും എ​ന്നാ​ൽ ബു​ദ്ധ-​ഹി​ന്ദു​മ​ത​വ​ർ​ണ​ങ്ങ​ളി​ൽ അ​ത്​ തെ​ക്കു​കി​ഴ​ക്ക്​ ഏ​ഷ്യ​ൻ രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളി​ൽ നി​ല​നി​ൽ​ക്കു​ന്ന​തും അ​ദ്ദേ​ഹം എ​ടു​ത്തു​കാ​ട്ടു​ന്നു.

അ​ഫ്​​ഗാ​നി​സ്താ​നി​ലെ ബ​ൽ​ഖി​ലെ ബു​ദ്ധ​മ​താ​നു​യാ​യി​ക​ൾ ഇ​സ്​​ലാ​മി​ലേ​ക്ക്​ പ​രി​വ​ർ​ത്ത​നം ചെ​യ്ത്​ ബ​ർ​മ​കി​ക​ളാ​യ​ത്, അ​വ​ർ ബ​ഗ്ദാ​ദ്​ പ​ട്ട​ണം നി​ർ​മി​ച്ച​ത്, ഇ​ന്ത്യ​ൻ ഗ​ണി​ത​വും സാ​ഹി​ത്യ​വും അ​റ​ബി​യി​ലേ​ക്കും അ​വി​ടെനി​ന്നു യൂ​റോ​പ്യ​ൻ ഭാ​ഷ​ക​ളി​ലേ​ക്കും മൊ​ഴി​മാ​റി​യെ​ത്തി​യ​ത്, മം​ഗോ​ൾ അ​ധി​നി​വേ​ശ​ത്തി​ൽ ച​കി​ത​രാ​യ മ​ധ്യേ​ഷ്യ​ക്കാ​ർ ഡ​ൽ​ഹി​യി​ലും ​വ​ട​ക്കേ ഇ​ന്ത്യ​യി​ലും കൂ​ടു​കെ​ട്ടി​യ​ത്, അ​വ​രു​ടെ ഭാ​ഷ​യും സം​സ്കൃ​ത​വു​മാ​യി ചേ​ർ​ന്ന്​ ഖ​ഡീ​ബോ​ലി​യി​ലൂ​ടെ​യും ബ്രി​ജ്​ ഭാ​ഷ​യി​ലൂ​ടെ​യും ഉ​ർ​ദു​വി​ന്‍റെ ജ​ന​ന​ത്തി​ന്​ നി​മി​ത്ത​മാ​യ​ത്, അ​ങ്ങ​നെ ബു​ദ്ധ, ഹി​ന്ദു, മു​സ്​​ലിം, യൂ​റോ​പ്യ​ൻ സം​സ്കൃ​തി​ക​ൾ അ​ന്യോ​ന്യം കൊ​ണ്ടും കൊ​ടു​ത്തും ലോ​ക​സം​സ്കൃ​തി​ക്കു ത​ന്നെ മു​ത​ൽ​ക്കൂ​ട്ടി​യ​ത്​ –ഇ​തെ​ല്ലാം വി​ശ​ദീ​ക​രി​ച്ച്​ ഡാ​ൽ​റിം​പി​ൾ പ​റ​യു​ന്നു, ഇ​ന്ത്യ​യി​ൽനി​ന്നു പ​ടി​ഞ്ഞാ​റോ​ട്ടും തി​രി​ച്ചു​മു​ള്ള ഈ ​സു​വ​ർ​ണ​പാ​ത​യാ​ണ്​ വാ​സ്ത​വ​ത്തി​ൽ ലോ​ക​നാ​ഗ​രി​ക​ത​ക്ക്​ പ്രാ​ചീ​ന​കാ​ല​ത്ത്​ വെ​ളി​ച്ചം വീ​ശി​യ​ത്. പ​ക്ഷേ, ഈ ​പൊ​ൻ​വ​ഴി​ക​ളെ​ക്കു​റി​ച്ച്​ ഇ​ന്ത്യ​ക്കാ​ർ വേ​ണ്ട​ത്ര തി​രി​ച്ച​റി​ഞ്ഞി​ല്ല.

തീ​വ്ര​​ദേ​ശീ​യ​ത​യു​ടെ യു​ദ്ധാ​വേ​ശ​ത്തി​ന്‍റെ ചെ​ണ്ട​കൊ​ട്ടി​ന​പ്പു​റം, ഒ​രാ​യി​രം കൊ​ല്ല​ക്കാ​ലം ഗോ​ൾ​ഡ​ൻ റോ​ഡി​ലൂ​ടെ വി​ക​സി​ച്ച ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ വാ​ണി​ജ്യ​ബ​ന്ധം ലോ​ക​ത്തെ എ​ങ്ങ​നെ മാ​റ്റി​മ​റി​ച്ചെ​ന്നും സം​സ്കാ​ര​ത്തി​ന്‍റെ ക​രു​ത്തി​ൽ അ​തെ​ങ്ങ​നെ നി​ല​നി​​ന്നെ​ന്നും പ​ഠി​ക്കാ​നും ആ ​പാ​ര​മ്പ​ര്യ​ത്തി​ലെ സു​വ​ർ​ണ​പാ​ഠ​ങ്ങ​ൾ തു​ട​ർ​ന്നു​പോ​കാ​നു​മാ​ണ്​ ഈ ​കൃ​തി ആ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ടു​ന്ന​ത്. ‘ദ ​ഗോ​ൾ​ഡ​ൻ റോ​ഡി​’​ന്‍റെ എ​ഴു​ത്തു​വ​ഴി​ക​ളെ​ക്കു​റി​ച്ച്​ വി​ല്യം ഡാ​ൽ​റിം​പി​ൾ ‘മാ​ധ്യ​മ’​ത്തോ​ട്​ സം​സാ​രി​ക്കു​ന്നു.

ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ മ​ഹ​ത്താ​യ സാം​സ്കാ​രി​ക​ പാ​ര​മ്പ​ര്യ​ത്തെ ആ​ഘോ​ഷി​ക്കു​ക​യാ​ണ്​ താ​ങ്ക​ളു​ടെ പു​തി​യ കൃ​തി. ഇ​ന്ത്യ റി​പ്പ​ബ്ലി​ക് വ​ജ്ര​ജൂ​ബി​ലി ആ​ഘോ​ഷി​ക്കു​ന്ന സ​മ​യ​ത്താ​ണ്​ ഈ ​കൃ​തി പു​റ​ത്തി​റ​ങ്ങു​ന്ന​ത്. സ്വ​ത​ന്ത്ര ഇ​ന്ത്യ അ​തി​ന്‍റെ മ​ഹ​ത്താ​യ യാ​ത്ര തു​ട​ങ്ങി​യി​ട്ട്​ മു​ക്കാ​ൽ നൂ​റ്റാ​ണ്ടും ക​ഴി​ഞ്ഞു. പു​രാ​ത​ന ഇ​ന്ത്യ​ക്ക്​ മ​ഹ​ത്താ​​യൊ​രു ഭൂ​ത​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ന്ന്​ താ​ങ്ക​ളു​ടെ ഗ്ര​ന്ഥം വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്നു​ണ്ട്. ഈ ​ര​ണ്ടു മ​ഹ​നീ​യ​ സ​ന്ദ​ർ​ഭ​ങ്ങ​ളും പ​ര​സ്പ​രം ബ​ന്ധ​പ്പെ​ടു​ത്തി കാ​ണാ​മോ?

ച​രി​ത്ര​കാ​ര​ന്‍റെ ജോ​ലി യോ​ഗി​യ​ു​ടേ​ത​ല്ല. ച​രി​ത്ര​കാ​ര​ൻ ഭാ​വി പ്ര​വ​ചി​ക്കു​ക​യ​ല്ല, ഭൂ​ത​കാ​ലം പ​രി​ശോ​ധി​ക്കു​ക​യാ​ണ്. ഭാ​വി ന​മു​ക്ക്​ പ്ര​വ​ചി​ക്കാ​നാ​വി​ല്ല, പ​ക്ഷേ, ഭൂ​ത​കാ​ല​ത്തെ കൃ​ത്യ​മാ​യും ക​ണി​ശ​മാ​യും പ​ഠി​ക്കാ​നാ​വും. ഏ​തെ​ങ്കി​ലും പ്ര​ത്യേ​ക പ​ശ്ചാ​ത്ത​ല​വു​മാ​യി ബ​ന്ധ​പ്പെ​ട്ട്​ എ​ഴു​തി​യ​ത​ല്ല ഈ ​പു​സ്ത​കം. ഇ​ത് ദേ​ശീ​യ​ത​യു​ടെ വി​ജ​യ​ഗാ​ഥ​യ​ല്ല. പൗ​രാ​ണി​ക ഭൂ​ത​കാ​ല​ത്ത്​ ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ സ്വാ​ധീ​നം സം​ബ​ന്ധി​ച്ച കൃ​ത്യ​വും പ​ണ്ഡി​തോ​ചി​ത​വു​മാ​യ പ​ഠ​ന​മാ​ണ്. ഇ​ത് ഇ​ന്ത്യ​ൻ ച​രി​ത്ര​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ച കൃ​തി​യ​ല്ല. ഇ​ന്ത്യ അ​തി​നു ചു​റ്റു​മു​ള്ള ലോ​ക​ത്തെ എ​ങ്ങ​നെ സ്വാ​ധീ​നി​ച്ചു എ​ന്ന​താ​ണ്​ ഇ​തി​ന്‍റെ പ്ര​തി​പാ​ദ്യം.

ഇ​ന്ത്യ ലോ​ക​ത്തെ സ്വാ​ധീ​നി​ക്കു​ക​യും ഇ​ന്ത്യ​ൻ സ​ങ്ക​ൽ​പ​ങ്ങ​ൾ പ്ര​ച​രി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്ത മൂ​ന്ന്​ പ്ര​ധാ​ന​വ​ഴി​ക​ൾ ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ണി​ക്കാ​നാ​ണ്​ ഞാ​ൻ ശ്ര​മി​ക്കു​ന്ന​ത്.ആ​ദ്യ​ത്തേ​ത്​ ബു​ദ്ധ​മ​ത​ത്തി​ന്‍റെ പ്ര​ചാ​ര​മാ​ണ്. ഇ​ന്ന്​ ഇ​ന്ത്യ​യി​ൽ വ​ള​രെ കു​റ​ഞ്ഞ ബു​ദ്ധ മ​താ​നു​യാ​യി​ക​ളേ ഉ​ള്ളൂ എ​ന്ന​തി​നാ​ൽ ഈ ​ഘ​ട​കം പ​ല​പ്പോ​ഴും അ​വ​ഗ​ണി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ക​യാ​ണ്. സ്വ​ന്ത​മാ​യ ഒ​രു നി​യോ​ജ​ക​മ​ണ്ഡ​ലം അ​വ​ർ​ക്ക്​ ഇ​ല്ലാ​തെ​ പോ​യി. പ​ല​രും അ​ദ്വൈ​ത​കാ​ലം മു​ത​ൽ മ​തം​മാ​റി​യ​തി​നാ​ൽ പൗ​രാ​ണി​ക ബു​ദ്ധ​മ​ത​ക്കാ​രു​മാ​യി അ​വ​രു​ടെ പൈ​തൃ​ക​ബ​ന്ധ​ത്തി​ന്‍റെ ക​ണ്ണി​യ​റ്റു.

ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ ഏ​റ്റ​വും വി​ജ​യ​ക​ര​മാ​യ ക​യ​റ്റു​മ​തി​യാ​യി​രു​ന്നു ബു​ദ്ധി​സം എ​ന്നു ഉ​റ​പ്പി​ച്ചു പ​റ​യാം. ര​ണ്ടു ശ​ത​ക​ത്തി​നി​ട​യി​ൽ അ​ത്​ പാ​കി​സ്താ​ൻ, അ​ഫ്​​ഗാ​നി​സ്​​താ​ൻ, മ​ധ്യേ​​ഷ്യ, ചൈ​ന, ജ​പ്പാ​ൻ, കൊ​റി​യ, മം​ഗോ​ളി​യ, സൈ​ബീ​രി​യ, ലാ​വോ​സ്, താ​യ്​ ലാ​ൻ​ഡ്, ബ​ർ​മ, ശ്രീ​ല​ങ്ക എ​ന്നീ രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ പ​ട​ർ​ന്നു​ക​യ​റി ഏ​ഷ്യ​യു​ടെ ആ​കെ രൂ​പ​ഭാ​വം ത​ന്നെ മാ​റ്റി. എ​ന്നാ​ൽ ഇ​ന്ത്യ​യി​ൽ ഇ​ത്​ തീ​ർ​ത്തും അ​വ​ഗ​ണി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു. കാ​ര​ണം ഇ​ന്ത്യ​യി​ൽ ഇ​ന്ന്​ ഭൂ​രി​പ​ക്ഷം ഹി​ന്ദു​ക്ക​ളാ​ണ്.

ബു​ദ്ധി​സ​ത്തി​ന്‍റെ വി​ജ​യം സ്വ​ന്തം വി​ജ​യ​മാ​യി എ​ണ്ണാ​ൻ അ​വ​ർ​ക്കു ക​ഴി​യു​ന്നി​ല്ല. വാ​സ്ത​വ​ത്തി​ൽ ഏ​തി​നെ​യും ഉ​ൾ​ക്കൊ​ള്ളാ​നു​ള്ള ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ അ​സാ​ധാ​ര​ണ​മാ​യ നേ​ട്ട​മാ​ണ്​ ഇ​ത്. ചു​റ്റു​മു​ള്ള ലോ​ക​ത്തി​ന്റെ രൂ​പം മാ​റ്റാ​ൻ ബു​ദ്ധ​മ​ത സം​സ്കാ​രം മ​റ്റെ​ന്തി​നേ​ക്കാ​ളും ഇ​ന്ത്യ​യെ സ​ഹാ​യി​ച്ചു.

ര​ണ്ടാ​മ​ത്തെ നി​രീ​ക്ഷ​ണം സം​സ്കൃ​തീ​ക​ര​ണ​വും ഹി​ന്ദു​രാ​ജ​ത്വ​ത്തി​ന്റെ വ്യാ​പ​ന​വും സം​ബ​ന്ധി​ച്ചാ​ണ്. ക്രി​സ്തു​വ​ർ​ഷം അ​ഞ്ചു മു​ത​ൽ പ​ന്ത്ര​ണ്ടു വ​രെ നൂ​റ്റാ​ണ്ടു​ക​ളി​ൽ തെ​ക്കു​കി​ഴ​ക്ക്​ ഏ​ഷ്യ​യി​ൽ ഹി​ന്ദു​മ​ത​വും സം​സ്കൃ​ത സാ​ഹി​ത്യ​വും വ്യാ​പി​ച്ചു. അ​തും ഒ​രു അ​ത്യ​സാ​ധാ​ര​ണ ക​ഥ​യാ​ണ്. അ​ഫ്ഗാ​നി​സ്താ​ൻ മു​ത​ൽ ബാ​ലി വ​രെ എ​ല്ലാ രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളും അ​വ​രു​ടെ ഭ​ര​ണാ​ധി​കാ​രി​ക​ൾ വ​ഴി ഹി​ന്ദു​മ​തം സ്വീ​ക​രി​ച്ചു. അ​വ​രു​ടെ രാ​ജാ​ക്ക​ന്മാ​ർ​ക്ക് സം​സ്കൃ​ത​നാ​മ​ങ്ങ​ൾ ന​ൽ​കി. മ​ഹ​ത്താ​യ ഇ​ന്ത്യ​ൻ സാ​ഹി​ത്യ സം​സ്കൃ​ത പാ​ര​മ്പ​ര്യ​ങ്ങ​ളെ ആ​ഘോ​ഷി​ച്ചു.

മ​ഹാ​കാ​വ്യ​ങ്ങ​ളാ​യ രാ​മാ​യ​ണ​വും മ​ഹാ​ഭാ​ര​ത​വും, പ്ര​ത്യേ​കി​ച്ച് രാ​മാ​യ​ണം, തെ​ക്കു​കി​ഴ​ക്ക്​ ഏ​ഷ്യ​യി​ൽ ഏ​റ്റ​വും ജ​ന​പ്രി​യ​മാ​യ ക​ഥ​യാ​യി മാ​റി. പാ​രാ​യ​ണം മാ​ത്ര​മ​ല്ല, നൃ​ത്ത​നൃ​ത്യ​ങ്ങ​ൾ, നാ​ട​കം, തോ​ൽ​പാ​വ​ക്കൂ​ത്ത്​ എ​ന്നി​വ​യെ​ല്ലാം അ​തി​ന്‍റെ പ്ര​ചാ​ര​ണോ​പാ​ധി​ക​ളാ​യി. ദ​ക്ഷി​ണ​പൂ​ർ​വ ഏ​ഷ്യ​യി​ൽ മു​ഴു​വ​ൻ സം​സ്കൃ​ത​സാ​ഹി​ത്യം ആ​ഘോ​ഷി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു.

കം​ബോ​ഡി​യ​ക്കാ​ർ സ​വി​ശേ​ഷ​മാ​യി സം​സ്കൃ​ത​ത്തി​ൽ സ​മ്പൂ​ർ​ണ​ത നേ​ടി. കം​ബോ​ഡി​യ​യി​ലെ​യും മു​ൻ ഖ​മ​ർ സാ​മ്രാ​ജ്യ​ത്തി​ലെ​യും എ​ല്ലാ ശി​ലാ​ലി​ഖി​ത​ങ്ങ​ളും സം​ശു​ദ്ധ​മാ​യ വ്യാ​ക​ര​ണ​പ്പി​ശ​കു​ക​ൾ ഇ​ല്ലാ​ത്ത സം​സ്കൃ​ത​ത്തി​ലാ​ണ്. അ​ത്​ തെ​റ്റു​ക​ളു​ള്ള പ്രാ​ദേ​ശി​ക സം​സ്കൃ​തം പോ​ലെ​യ​ല്ല. തെ​ക്കു​കി​ഴ​ക്ക്​ ഏ​ഷ്യ​യി​ലെ ചി​ല ക്ഷേ​ത്ര​ങ്ങ​ളി​ൽ അ​ത്യ​പൂ​ർ​വ​മാ​യ സം​സ്കൃ​ത​ലി​ഖി​ത​ങ്ങ​ൾ കാ​ണാം.

രാ​മാ​യ​ണം, മ​ഹാ​ഭാ​ര​തം, പു​രാ​ണ​ങ്ങ​ൾ മാ​ത്ര​മ​ല്ല. ത​മി​ഴ്നാ​ട്ടി​ലെ ചി​ല അ​പൂ​ർ​വ​മാ​യ നാ​ടോ​ടി​ക്ക​ഥ​ക​ൾ ആ​ന്ധ്ര​ക്കാ​ർ​ക്കു പോ​ലും അ​റി​യി​ല്ല. എ​ന്നാ​ൽ അ​തൊ​ക്കെ​ കം​ബോ​ഡി​യ​യി​ൽ പ്ര​ചാ​ര​ത്തി​ലു​ണ്ട്. ആ​ഘോ​ഷി​ക്ക​പ്പെ​ടേ​ണ്ട വി​സ്മ​യം ത​ന്നെ​യാ​ണ​ത്. ലോ​ക​ത്തി​ലെ ഏ​റ്റ​വും വ​ലി​യ ഹി​ന്ദുക്ഷേ​ത്രം ക​ംബോ​ഡി​യ​യി​ലെ അ​ങ്കോ​ർ വാ​ട്ടാ​ണെ​ന്ന് മി​ക്ക ഇ​ന്ത്യ​ക്കാ​ർ​ക്കും അ​റി​യു​മോ എ​ന്ന്​ എ​നി​ക്കു​റ​പ്പി​ല്ല.

ലോ​ക​ത്തെ ഏ​റ്റ​വും വ​ലി​യ ഹി​ന്ദു സാ​മ്രാ​ജ്യം ഗു​പ്ത​ന്മാ​രു​ടേ​ത​ല്ല, ഖ​മ​ർ സാ​മ്രാ​ജ്യ​മാ​ണ്​ എ​ന്നൊ​രു വാ​ദ​മു​ണ്ട്. ഖ​മ​റു​ക​ൾ തെ​ക്കു​കി​ഴ​ക്ക്​ ഏ​ഷ്യ​ൻ ഭൂ​ഖ​ണ്ഡം മു​ഴു​വ​നാ​യി കീ​ഴ​ട​ക്കി. ഗു​പ്ത​ന്മാ​രേ​ക്കാ​ൾ വ​ലി​യ​തും കൂ​ടു​ത​ൽ ജ​ന​സം​ഖ്യ​യു​ള്ള​തു​മാ​യ സാ​മ്രാ​ജ്യം ഖ​മ​റു​ക​ൾ​ക്കു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ന്ന് ഉ​റ​പ്പി​ച്ചു പ​റ​യാ​നാ​വും. ഇ​ങ്ങ​നെ​യൊ​ക്കെ​യാ​ണെ​ങ്കി​ലും ഇ​ന്ത്യ​ൻ സ്കൂ​ളു​ക​ള​ി​ലെ പാ​ഠ​പു​സ്ത​ക​ങ്ങ​ളി​ൽ അ​വ​ർ വ​ള​രെ വി​ര​ള​മാ​യേ പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ടു​ന്നു​ള്ളൂ.

മൂ​ന്നാ​മ​താ​യി, ഇ​ന്ത്യ​ൻ ഗ​ണി​ത​ശാ​സ്ത്ര​ത്തി​ന്‍റെ​യും ജ്യോ​തി​ശാ​സ്ത്ര​ത്തി​ന്‍റെ​യും ക​ഥ​യാ​ണ്​ ഞാ​ൻ പ​റ​യു​ന്ന​ത്. മ​റ്റൊ​രു വി​സ്മ​യ​ക​ഥ​യാ​ണ് അ​ത്​ –മ​നു​ഷ്യ​രു​ടെ ഏ​റ്റ​വും സ​ർ​വ​വ്യാ​പ​ക ഭാ​ഷ​യാ​യി ഗ​ണി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന സം​ഖ്യ വ്യ​വ​സ്ഥ​യെ ഇ​ന്ത്യ ക​ണ്ടു​പി​ടി​ച്ച​തെ​ങ്ങ​നെ എ​ന്ന​ത്. ലോ​ക​മെ​മ്പാ​ടും ഉ​പ​യോ​ഗി​ക്കു​ന്ന​ത്​ ഇ​വി​ടെ വി​ക​സി​പ്പി​ച്ച സം​ഖ്യ​ക​ളാ​ണ്. പൂ​ജ്യ​ത്തെ ആ​ദ്യം നി​ർ​വ​ചി​ച്ച​ത്​ ബ്ര​ഹ്മ​ഗു​പ്ത​നാ​യി​രു​ന്നു.

ഇ​ത് ആ​ദ്യം എ​ട്ടാം നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ൽ അ​റ​ബ് ലോ​ക​ത്തേ​ക്കും പി​ന്നീ​ട് പ​ന്ത്ര​ണ്ടാം നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ൽ ഉ​ത്ത​ര​ യൂ​റോ​പ്പി​ലേ​ക്കും വ്യാ​പി​ച്ചു. ഏ​തു​മാ​യും സ​ഹ​വ​ർ​ത്തി​ക്കാ​നു​ള്ള ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ ക​രു​ത്തി​ന്‍റെ ആ​ശ്ച​ര്യ​ക​ര​മാ​യ നേ​ട്ട​മാ​ണ​ത്. പു​തി​യ പു​സ്ത​ക​ത്തി​ൽ ഞാ​ൻ എ​ഴു​തു​ന്ന​ത് ഈ ​കാ​ര്യ​ങ്ങ​ളൊ​ക്കെ​യാ​ണ്. അ​ല്ലാ​തെ, ഞാ​ൻ ഒ​രു അ​തീ​ന്ദ്രി​യ​വാ​ദി അ​ല്ല. ഭാ​വി​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു പ​റ​യാ​ൻ ഞാ​ൻ ഒ​രു പ്ര​വാ​ച​ക​ന​ല്ല.

ച​രി​ത്ര​ത്തി​ലും ഇ​ന്ത്യ​യി​ലു​മു​ള്ള ഭ്ര​മം

തൂ​ത്ത​ൻ​ഖാ​മ​ൻ പ്ര​ദ​ർ​ശ​നം കാ​ണാ​ൻപോ​യ ഏ​ഴു വ​യ​സ്സു​കാ​ര​ൻ പി​ന്നീ​ട് പൗ​രാ​ണി​ക ച​രി​ത്ര​ത്തി​ന്‍റെ ആ​ഴ​ത്തി​ലേ​ക്ക്​ ഊ​ളി​യി​ട്ടു. ഇ​ന്ത്യ​ൻ ച​രി​ത്ര​ത്തി​ലേ​ക്ക് തി​രി​യാ​ൻ താ​ങ്ക​ൾ​ക്ക്​ പ്ര​ചോ​ദ​നം എ​ന്താ​യി​രു​ന്നു? കൊ​ളോ​ണി​യ​ൽ ഭ​ര​ണ​വും അ​തി​നെ​തി​രാ​യ പ്ര​തി​രോ​ധ​വും സം​ബ​ന്ധി​ച്ച ച​രി​ത്ര​മാ​യി​രു​ന്നു ആ​ദ്യ​ര​ച​ന​ക​ളു​ടെ പ്ര​തി​പാ​ദ്യം.The Last Mughal, White Mughals എ​ന്നി​വ​യെ​ഴു​തി​യ ശേ​ഷം, ഇ​പ്പോ​ൾ ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ സാം​സ്കാ​രി​ക പൈ​തൃ​ക​ത്തി​ന്‍റെ വേ​രു​ക​ൾ തേ​ടു​ക​യാ​ണ്​?

തീ​ർ​ച്ച​യാ​യും. എ​ന്‍റെ ഇ​ഷ്ട​ങ്ങ​ളി​ൽ ഒ​ന്നാ​മ​താ​യി ഇ​ത് എ​പ്പോ​ഴും ഉ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. 40 വ​ർ​ഷ​ങ്ങ​ൾ​ക്കു മു​മ്പ്​ 1984 ലാ​ണ് ആ​ദ്യ​മാ​യി ഞാ​ൻ ഇ​ന്ത്യ​യി​​ലെ​ത്തു​ന്ന​ത്. പ​തി​നെ​ട്ടോ പ​​ത്തൊ​മ്പ​തോ ആണ്​ പ്രാ​യം. ഒ​ന്നാം​വ​ട്ടം വ​ന്ന​പ്പോ​ൾ ത​ന്നെ സാ​ഞ്ചി, അ​ജ​ന്ത, എ​ല്ലോ​റ, ത​ഞ്ചാ​വൂ​ർ ക്ഷേ​ത്ര​ങ്ങ​ളും ത​മി​ഴ്നാ​ട്ടി​ലെ പു​രാ​ത​ന​ ക്ഷേ​ത്ര​ങ്ങ​ളും നോ​ക്കി​ക്കാ​ണു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു ഞാ​ൻ. പൗ​രാ​ണി​ക​ ച​രി​ത്ര​ത്തി​ലു​ള്ള ഭ്ര​മം എ​ന്നെ വി​ട്ടു​പോ​യി​ല്ല. അ​ന്നു​തൊ​ട്ട്​ പു​രാ​ത​ന ഇ​ന്ത്യ​യെ​ക്കു​റി​ച്ച്​ ലേ​ഖ​ന​ങ്ങ​ളും മാ​ഗ​സി​ൻ സ്​​റ്റോ​റി​ക​ളും ചെ​യ്തു​തു​ട​ങ്ങി.

‘Nine Lives’ പോ​ലു​ള്ള പു​സ്ത​ക​ങ്ങ​ളി​ൽ പു​രാ​ത​ന ഇ​ന്ത്യ പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ടു​ന്നു​ണ്ട്. എ​ന്നാ​ൽ, താ​ങ്ക​ൾ പ​റ​ഞ്ഞ​ത്​ ശ​രി​യാ​ണ്. ക​ഴി​ഞ്ഞ 20 വ​ർ​ഷ​മാ​യി എ​ന്‍റെ ച​രി​ത്ര​പ​ര​മാ​യ മു​ഖ്യ​ശ്ര​ദ്ധ അ​വ​സാ​ന മു​ഗ​ൾ സാ​മ്രാ​ജ്യ​ത്തി​ലും ഈ​സ്റ്റ് ഇ​ന്ത്യ ക​മ്പ​നി​യു​ടെ പ്രാ​രം​ഭ കൊ​ളോ​ണി​യ​ൽ കാ​ല​ഘ​ട്ട​ത്തി​ലും ആ​യി​രു​ന്നു.

ആ ​ലോ​ക​മെ​ാ​ക്കെ വി​ട്ട്​ എ​പ്പോ​ഴും സ്നേ​ഹി​ച്ച ഈ ​ലോ​ക​ത്തേ​ക്ക് വ​രു​ന്ന​ത് സ​ന്തോ​ഷം ന​ൽ​കു​ന്ന അ​നു​ഭ​വ​മാ​ണ്. കോ​വി​ഡ്​ മ​ഹാ​മാ​രി​ക്കാ​ലം ഈ ​ച​രി​ത്ര​ഘ​ട്ട​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ച്​ ആ​ഴ​ത്തി​ൽ വാ​യി​ക്കാ​ൻ അ​വ​സ​രം ന​ൽ​കി. ​കോ​വി​ഡ്​ എ​ല്ലാം മ​ന്ദ​ഗ​തി​യി​ലാ​ക്കു​ക​യും പു​സ്ത​ക​ങ്ങ​ളു​മാ​യി ന​മ്മെ വീ​ട്ടി​ൽ ഇ​രു​ത്തു​ക​യും ചെ​യ്തി​രു​ന്നി​ല്ലെ​ങ്കി​ൽ എ​നി​ക്ക് ഒ​രി​ക്ക​ലും ഈ ​അ​വ​സ​രം ല​ഭി​ക്കി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. മ​ക​ൻ സാ​മി​ന്‍റെ കൂ​ട്ടു​ണ്ടാ​യ​ത്​ വ​ലി​യ ഭാ​ഗ്യം. ന​ന്നാ​യി വാ​യി​ക്കു​ന്ന അ​വ​ൻ ഇ​ന്ത്യ​ൻ ച​രി​ത്ര​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ച് ഒ​രു പു​സ്ത​കം ര​ചി​ക്കു​ന്നു​ണ്ട്.

ഞ​ങ്ങ​ൾ ഒ​രു​മി​ച്ചി​രു​ന്നു വാ​യി​ക്കും. ഇ​രു​പ​താം നൂ​റ്റാ​ണ്ടും വി​ഭ​ജ​ന​വു​മൊ​ക്കെ​യാ​ണ്​ അ​വ​ന്‍റെ വാ​യ​ന​യി​ൽ. പു​രാ​ത​ന ഇ​ന്ത്യ​യി​ൽ ഞാ​നും. ല​ഞ്ച് സ​മ​യ​ത്ത് ഞ​ങ്ങ​ൾ വി​ഷ​യ​ങ്ങ​ൾ ച​ർ​ച്ച ചെ​യ്യും. ക​രി​യ​റി​ൽ മ​ക​ൻ എ​ന്നെ പി​ന്തു​ട​ർ​ന്ന​ത്​ ഭാ​ഗ്യ​മാ​യി ക​രു​തു​ന്നു. ഒ​രേ ബി​സി​ന​സി​ൽ ഏ​ർ​പ്പെ​ട്ട ഒ​രു ഇ​ന്ത്യ​ൻ കു​ടും​ബംപോ​ലെ​യാ​കു​ക​യാ​ണ് ഞ​ങ്ങ​ൾ.

അ​ത് വ​ലി​യൊ​രു അ​നു​ഗ്ര​ഹ​മാ​ണ്. അ​വ​ന്‍റെ ആ​ദ്യ പു​സ്ത​കം അ​ടു​ത്ത വ​ർ​ഷം പു​റ​ത്തി​റ​ങ്ങും. ലോ​ക്ഡൗ​ൺ സ​മ​യ​ത്ത് എ​ഴു​തി​യ പു​സ്ത​ക​ത്തി​ന്റെ പേ​ര് ‘Shattered Lands, the Five Partitions of India’. ഇ​ന്ത്യ ക​ണ്ട​ത്​ ഒ​രു വി​ഭ​ജ​ന​മ​ല്ല, അ​ഞ്ചു വി​ഭ​ജ​ന​ങ്ങ​ളാ​ണെ​ന്ന് സാം ​ഡാ​ൽ​റിം​പി​ൾ സി​ദ്ധാ​ന്തി​ക്കു​ന്നു.

പ​ട്ടു​പാ​ത​യി​ല്ല ഉ​ള്ള​ത്​ സു​വ​ർ​ണ​പാ​ത

‘ദ ​ഗോ​ൾ​ഡ​ൻ റോ​ഡ്’ ചൈ​ന​യു​ടെ സി​ൽ​ക്ക് റോ​ഡ് അ​വ​കാ​ശ​വാ​ദ​ങ്ങ​ളെ ചോ​ദ്യംചെ​യ്യു​ന്നു, പൈ​തൃ​ക​​ത്തെ ചൊ​ല്ലി​യു​ള്ള ചൈ​നാ​വാ​ദ​ങ്ങ​ളെ ചോ​ദ്യംചെ​യ്യാ​ൻ പ്ര​ചോ​ദ​നം എ​ന്താ​യി​രു​ന്നു?

സി​ൽ​ക്ക് റോ​ഡി​നെ ചോ​ദ്യംചെ​യ്യു​ന്ന ആ​ദ്യ​യാ​ള​ല്ല ഞാ​ൻ. സി​ൽ​ക്ക് റോ​ഡ് ഒ​രു പു​രാ​ത​ന ആ​ശ​യ​മ​ല്ലെ​ന്ന വാ​ദ​ഗ​തി ഇ​പ്പോ​ൾ അ​ക്കാ​ദ​മി​ക ലോ​ക​ത്ത് ഉ​യ​ർ​ന്നു​വ​രു​ന്നു​ണ്ട്. മാ​ർ​ക്കോ പോ​ളോ അ​തേ​ക്കു​റി​ച്ച് ഒ​രി​ക്ക​ലും സം​സാ​രി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ല. സി​ൽ​ക്ക് റോ​ഡി​നെ​ക്കു​റി​ച്ച് യ​ഥാ​ത​ഥ​മാ​യി സം​സാ​രി​ക്കു​ന്ന ഒ​രു ചൈ​നീ​സ് ഉ​റ​വി​ട​വും ഇ​ല്ല. ഇ​ത് 1877ൽ ​ജ​ർ​മ​ൻ ജി​യോ​ള​ജി​സ്റ്റാ​യ ബാ​ര​ൺ വോ​ൺ റി​ച്ച്തോ​ഫ​ൻ (Baron von Richthofen) ക​ണ്ടു​പി​ടി​ച്ച​താ​ണ്.

1936ൽ ​സ്വീ​ഡി​ഷ് പ​ര്യ​വേ​ക്ഷക​ൻ സ്വെ​ൻ ഹെ​ഡി​ൻ എ​ഴു​തി​യ ‘ദ ​സി​ൽ​ക്ക് റോ​ഡ്’ എ​ന്ന പു​സ്ത​ക​ത്തി​ലാ​ണ്​ ഇം​ഗ്ല​ണ്ടി​ൽ ഈ ​ആ​ശ​യം ആ​ദ്യ​മാ​യി പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ടു​ന്ന​ത്. 1980ക​ൾ മു​ത​ൽ ആ​ളു​ക​ൾ വാ​രി​പ്പു​ണ​ർ​ന്ന ഒ​രു കാ​ൽ​പ​നി​ക​ത​യാ​യി അ​തു മാ​റി.

മ​രു​ക്കാ​ടു​ക​ളി​ലെ മ​ണ​ൽ​ക്കൂ​ന​ക​ൾ താ​ണ്ടി ന​ട​ന്നുനീ​ങ്ങു​ന്ന ഒ​ട്ട​ക​ങ്ങ​ൾ, പാ​മി​ർ മ​ല​നി​ര​ക​ളി​ലൂ​ടെ അ​ല​ഞ്ഞു​നീ​ങ്ങു​ന്ന വ​ണി​ക്കു​ക​ളു​ടെ ഒ​ട്ട​ക​ക്കൂ​ട്ട​ങ്ങ​ൾ... മ​നോ​ജ്ഞ​ങ്ങ​ളാ​യ ഭാ​വ​ന​ക​ളാ​ണി​തൊ​ക്കെ. അ​തി​ന്‍റെ പ്ര​ഭാ​വം എ​തി​രാ​ശ​യ​ങ്ങ​ളെ മു​ക്കി​ക്ക​ള​ഞ്ഞു.

സി​ൽ​ക്ക് റോ​ഡ് ഏ​തോ​ സ​മ​യ​ത്ത്​ ഏ​തോ രീ​തി​യി​ൽ നി​ല​നി​ന്നി​ട്ടു​ണ്ടാ​വാം. പ​തി​മൂ​ന്നാം നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ൽ മം​ഗോ​ളു​ക​ൾ ഏ​ഷ്യ​യു​ടെ ന​ടു തു​ള​ച്ചു​ക​യ​റി ഏ​ഷ്യ​യെ മു​ഴു​വ​ൻ അ​വ​രു​ടെ ആ​ധി​പ​ത്യ​ത്തി​ൽ ഏ​കീ​ക​രി​ച്ചു. 1271 ൽ ​മാ​ർ​ക്കോ പോ​ളോ​ക്ക്​ മെ​ഡി​റ്റ​റേ​നി​യ​ൻ മു​ത​ൽ സൗ​ത്ത് ചൈ​ന ക​ട​ൽ വ​രെ ക​ട​ന്നു​പോ​കാ​ൻ ക​ഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്നു. അ​ത് റോ​മ​ൻ യു​ഗ​ത്തി​ലും ക്ലാ​സി​ക്ക​ൽ കാ​ല​ത്തും ഉ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല.

അ​പ​ര അ​സ്തി​ത്വ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ച്​ ചൈ​ന​ക്കും റോ​മി​നും പ​ര​സ്പ​ര ധാ​ര​ണ​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. ചൈ​ന​യി​ൽനി​ന്ന് റോ​മി​ലേ​ക്കോ തി​രി​ച്ചോ യാ​ത്രാ​സം​ഘ​ങ്ങ​ൾ പോ​യ​തി​ന്റെ ഒ​രു തെ​ളി​വും ഇ​ല്ല. ര​ണ്ടു രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ൾ​ക്കു​മി​ട​യി​ൽ സ​ഞ്ച​രി​ച്ച ഒ​രു വ്യാ​പാ​രി​യെ​ക്കു​റി​ച്ചും കേ​ട്ടി​ട്ടി​ല്ല.

ഒ​രു റി​ലേ മ​ത്സ​ര​ത്തി​ലെ​ന്നപോ​ലെ ആ​രൊ​ക്കെ​യോ ചി​ല വ​സ്തു​ക്ക​ൾ കൈ​മാ​റി കൈ​മാ​റി ദീ​ർ​ഘ​ദൂ​ര​ങ്ങ​ൾ സ​ഞ്ച​രി​ച്ചു​കാ​ണും. എ​ന്നാ​ൽ, ഈ ​കാ​ല​യ​ള​വി​ൽ ഇ​ന്ത്യ​യു​മാ​യി ന​ട​ന്നു​വ​ന്ന നേ​രി​ട്ടു​ള്ള വ്യാ​പാ​ര​ബ​ന്ധ​ത്തി​ന്‍റെ തോ​തി​ൽനി​ന്നു തീ​ർ​ത്തും വ്യ​ത്യ​സ്ത​മാ​ണ് ഇ​ത്. ഓഗ​സ്റ്റ​സ് ക്ലി​യോ​പാ​ട്ര​യു​ടെ ഈ​ജി​പ്തി​നെ കീ​ഴ​ട​ക്കു​ന്ന നി​മി​ഷം മു​ത​ൽ ആ ​ബ​ന്ധം നി​ല​നി​ന്നുവ​രു​ന്നു​ണ്ട്.

ക്ലി​യോ​പാ​ട്ര ആ​ത്മ​ഹ​ത്യചെ​യ്യു​ന്ന​തും ഭാ​വി ച​ക്ര​വ​ർ​ത്തി​യാ​യ ഓഗ​സ്റ്റ​സ് ഈ​ജി​പ്തി​നെ റോ​മി​നുവേ​ണ്ടി ഏ​റ്റെ​ടു​ക്കു​ന്ന​തു​മാ​യ സം​ഭ​വം ലി​റ്റ​റേ​ച്ച​ർ ക്ലാ​സു​ക​ളി​ൽ പ​ഠി​ച്ച​ത്​ നി​ങ്ങ​ൾ ഓ​ർ​ക്കു​ന്നു​ണ്ടാ​കും. റോ​മി​നും ഇ​ന്ത്യ​ക്കു​മി​ട​യി​ൽ അ​ന്നു മു​ത​ൽ ഒ​രു ക​ട​ൽ അ​തി​ർ​ത്തി​യു​ണ്ട്. മ​ൺ​സൂ​ൺ കാ​റ്റി​ന്‍റെ സ​ഹാ​യ​ത്താ​ൽ ഈ​ജി​പ്തി​ൽനി​ന്ന് റോ​മി​ലേ​ക്കോ തി​രി​ച്ചോ യാ​ത്രചെ​യ്യാ​ൻ ര​ണ്ടുമാ​സം മാ​ത്രം മ​തി. ഇ​രു​ദി​ശ​ക​ളി​ലേ​ക്കും വ​ലി​യ ക​പ്പ​ൽ​ക്കൂ​ട്ട​ങ്ങ​ൾ പു​റ​പ്പെ​ടു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു അ​ന്ന്.

സ്ട്രാ​ബോ എ​ന്ന സ​ഞ്ചാ​രി മാ​യോ​സ് ഹോ​ർ​മോ​സ് തു​റ​മു​ഖ​ത്ത് അ​നു​കൂ​ല കാ​റ്റി​​നാ​യി കാ​ത്തി​രി​ക്കു​ന്ന 250 ക​പ്പ​ലു​ക​ളു​ടെ കൂ​ട്ട​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ച് വി​വ​രി​ക്കു​ന്നു​ണ്ട്. റോ​മി​ന്‍റെ എ​ല്ലാ സ്വ​ർ​ണ​വും ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ പോ​ക്ക​റ്റു​ക​ളി​ലേ​ക്ക് ചോ​ര​ു​ന്ന​തി​നെ​ക്കു​റി​ച്ച് പ്ലി​നി സം​സാ​രി​ക്കു​ന്നു. ‘ഗോ​ൾ​ഡ​ൻ റോ​ഡി​’ന് എ​തി​രെ ഒ​രു പ്ര​ത്യാ​ഖ്യാ​നം എ​ന്തു​കൊ​ണ്ട്​ ഇ​ന്ത്യ​ൻ ച​രി​ത്ര​കാ​ര​ന്മാ​ർ ഇ​തു​വ​രെ സൃ​ഷ്ടി​ച്ചി​ല്ല എ​ന്ന​ത്​ നി​ഗൂ​ഢ​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു. കാ​ര​ണം, അ​ക്കാ​ദ​മി​ക ലോ​ക​ത്ത് പ​ല​രും ഇ​തി​ന​കം സി​ൽ​ക്ക് റോ​ഡ്​ പ്ര​തീ​ക​വ​ത്​​ക​ര​ണ​ത്തെ ചോ​ദ്യം ചെ​യ്തി​ട്ടു​ണ്ട്.

ആ​ദി​കാ​ലം ​തൊ​ട്ടേ ചെ​ങ്ക​ട​ലി​നും ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ പ​ടി​ഞ്ഞാ​റ​ൻ തീ​ര​ത്തി​നും ഇ​ട​യി​ൽ ന​ട​ന്ന റോ​മി​ന്‍റെ പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​വ്യാ​പാ​ര​മാ​യി​രു​ന്നു ലോ​ക​ത്തി​ലെ ഏ​റ്റ​വും വ​ലി​യ വ്യാ​പാ​ര മാ​ർ​ഗം എ​ന്നെ​നി​ക്കു പ​റ​യാ​ൻ ക​ഴി​യും. വ്യാ​പാ​ര​ത്തി​ന്‍റെ ക​ണ​ക്കു​ക​ൾ പ​റ​യു​ന്ന ​മു​സി​രി​സ് പാ​പി​റ​സ് പോ​ലു​ള്ള രേ​ഖ​ക​ൾ ഇ​പ്പോ​ൾ ക​ണ്ടെ​ത്തി​യി​ട്ടു​ണ്ടെ​ന്ന് സാ​മ്പ​ത്തി​ക ച​രി​ത്ര​ത്തി​ൽനി​ന്ന് നാം ​വാ​യി​ച്ച​റി​യു​ന്നു.

 

റോ​മ​ൻ അ​തോ​റി​റ്റി​യി​ൽനി​ന്ന്​ ചെ​ങ്ക​ട​ൽ തു​റ​മു​ഖ​ത്ത്​ വ​ന്നു​ചേ​ർ​ന്നി​രു​ന്ന ക​ച്ച​വ​ട​ച്ച​ര​ക്കു​ക​ളു​ടെ ക​സ്റ്റം​സ്​ തീ​രു​വ രാ​ജ​ഭ​ര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​ന്‍റെ വാ​ർ​ഷി​ക​ ബ​ജ​റ്റി​ന്‍റെ മൂ​ന്നി​ലൊ​ന്ന് അ​ല്ലെ​ങ്കി​ൽ നാ​ലി​ലൊ​ന്ന് വ​രെ​യാ​കാ​മെ​ന്ന് ഇ​പ്പോ​ൾ ആ​ളു​ക​ൾ പ​റ​യു​ന്നു. ഹാ​ഡ്രി​യ​ൻ​സ് വാ​ൾ, റോ​മ​ൻ റോ​ഡു​ക​ൾ, അ​ൾ​ജീ​രി​യ​ൻ കോ​ട്ട​ക​ൾ എ​ന്നി​വ​യെ​ല്ലാം ഇ​ന്ത്യ​യി​ൽനി​ന്ന് റോ​മി​ലേ​ക്ക് വ​രു​ന്ന ആ​ഡം​ബ​ര വ​സ്തു​ക്ക​ളു​ടെ നി​കു​തി ഈ​ടാ​ക്കി​യി​രു​ന്ന ഇ​ട​ങ്ങ​ളാ​യി​രു​ന്നു.

അ​തി​നാ​ൽ, ഏ​റെ പ്രാ​ധാ​ന്യ​മ​ർ​ഹി​ക്കു​ന്ന ഒ​രു സ​മ്പൂ​ർ​ണ സാ​മ്പ​ത്തി​ക ലോ​കംത​ന്നെ അ​വി​ടെ രൂ​പം​കൊ​ള്ളു​ന്നു​ണ്ട്. ഇ​ന്ത്യ​ൻ പാ​ഠ​പു​സ്​​ത​ക​ങ്ങ​ളി​ൽ വ​രെ ഇ​ടം​പി​ടി​ച്ച സി​ൽ​ക്ക് റോ​ഡ്​ എ​ന്ന ആ​ശ​യ​ത്തെ ഇ​ന്ത്യ​ക്കാ​ർ കൂ​ടു​ത​ൽ വി​മ​ർ​ശ​നാ​ത്മ​ക​മാ​യി വി​ല​യി​രു​ത്ത​ണം. ആ​ദി​കാ​ല​ത്ത് അ​ങ്ങ​നെ​യൊ​ന്ന്​ ഉ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല എ​ന്ന് ഞാ​ൻ ക​രു​തു​ന്നു. ആ ​ഒ​ര​ു മി​ഥ്യ​യാ​ക​​ട്ടെ, റോം-ഇ​ന്ത്യ ക​ച്ച​വ​ട​ബ​ന്ധ​​ത്തെ മ​റ​ച്ചു​പി​ടി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്നു.

രാ​ഷ്ട്രീ​യ ഖ​ന​ന​മ​ല്ല ​പൈ​തൃ​ക സം​ര​ക്ഷ​ണം

പു​സ്ത​ക​ത്തി​ന്‍റെ ആ​മു​ഖ​ത്തി​ലും കൊ​ച്ചി​യി​ൽ ന​ട​ത്തി​യ പ്ര​സം​ഗ​ത്തി​ലും ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ സാം​സ്കാ​രി​ക പൈ​തൃ​ക​ത്തി​ൽ അ​ഭി​മാ​നം കൊ​ള്ളേ​ണ്ട​തി​ന്റെ ആ​വ​ശ്യ​ക​ത താ​ങ്ക​ൾ ഊ​ന്നി​പ്പ​റ​ഞ്ഞു. അ​തൊ​ന്നു വി​ശ​ദീ​ക​രി​ക്കാ​മോ?

അ​തേ, ഇ​ന്ത്യ​യി​ൽ പു​രാ​ത​ന സ്മാ​ര​ക​ങ്ങ​ൾ (ancient monuments) സം​ര​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന​തി​ൽ ഇ​ന്ത്യ വ​ള​രെ പി​റ​കി​ലാ​ണ്​ എ​ന്നു തോ​ന്നു​ന്നു. ഒ​രു കെ​ട്ടി​ടം സ്വ​കാ​ര്യ അ​ധീ​ന​ത്തി​ലാ​ണെ​ങ്കി​ൽ, ആ ​കു​ടും​ബം അ​ത് ത​ക​ർ​ത്തു വ​ല്ല ഓ​ഫിസ് സ​മു​ച്ച​യ​മോ കാ​ർ പാ​ർ​ക്കോ നി​ർ​മി​ക്കും. ലോ​ക​ത്ത്​ മ​റ്റെ​വി​ടെ​യും വ​ള​രെ അ​പൂ​ർ​വ​മാ​ണ്​ ഈ ​രീ​തി.

ഇ​റ്റ​ലി പോ​ലു​ള്ള മി​ക്ക യൂ​റോ​പ്യ​ൻ രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളി​ലും നി​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് ഉ​ട​മ​സ്ഥ​ത​യു​ള്ള സ്വ​കാ​ര്യ​സ്വ​ത്താ​ണെ​ങ്കി​ലും, പൗ​രാ​ണി​ക​ കെ​ട്ടി​ട​ങ്ങ​ളാ​ണെ​ങ്കി​ൽ മു​റ്റ​മോ പൂ​മു​ഖ​മോ ഒ​ന്നും തൊ​ടാ​നാ​വി​ല്ല. അ​ത് പൊ​ളി​ച്ച്​ കാ​ർ പാ​ർ​ക്കോ ഫ്ലാ​റ്റ് ബ്ലോ​ക്കോ നി​ർ​മി​ക്കാ​ൻ അ​നു​മ​തി ല​ഭി​ക്കി​ല്ല. ഞ​ങ്ങ​ളു​ടെ നാ​ട്ടി​ലൊ​ക്കെ കെ​ട്ടി​ട​ങ്ങ​ൾ​ക്ക്​ ഗ്രേ​ഡിങ് സി​സ്റ്റമു​ണ്ട്.

ദേ​ശീ​യ പ്രാ​ധാ​ന്യ​മു​ള്ള ഗ്രേ​ഡ് വ​ൺ കെ​ട്ടി​ട​ങ്ങ​ളെ തൊ​ടാ​ൻ അ​നു​വ​ദി​ക്കി​ല്ല. ഗ്രേ​ഡ് ര​ണ്ട്​ ഇ​ന​ത്തി​ലാ​ണെ​ങ്കി​ൽ നി​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് അ​ക​ത്ത് മാ​റ്റ​ങ്ങ​ൾ വ​രു​ത്താം, പ​ക്ഷേ, മു​ഖ​പ്പ്​ മാ​റ്റാ​ൻ ക​ഴി​യി​ല്ല. ഗ്രേ​ഡ് മൂ​ന്ന്​ ഇ​ന​മാ​ണെ​ങ്കി​ൽ കെ​ട്ടി​ടം ​പൊ​ളി​ക്കാ​തെ മാ​റ്റ​ങ്ങ​ൾ വ​രു​ത്താം. അ​ങ്ങ​നെ കെ​ട്ടി​ട​ങ്ങ​ൾ ച​രി​ത്ര​പ്രാ​ധാ​ന്യ ക്ര​മ​ത്തി​ൽ പ​ട്ടി​ക​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. മി​ക്ക യൂ​റോ​പ്യ​ൻ, പാ​ശ്ചാ​ത്യരാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളി​ലും ഇ​താ​ണ്​ സ​മ്പ്ര​ദാ​യം.

ഇ​വി​ടെ അ​ത്ത​ര​മൊ​രു ആ​ശ​യ​മേ​യി​ല്ല. പ​ഴ​യ ഡ​ൽ​ഹി​യി​ലെ ഏ​റ്റ​വും മ​നോ​ഹ​ര​മാ​യ ഒ​രു ഹ​വേ​ലി (mansion) സ്വ​ന്ത​മാ​യു​ണ്ടെ​ങ്കി​ൽ നി​ങ്ങ​ളത് ത​ക​ർ​ത്ത് നാ​ളെ ഫ്ലാ​റ്റു​ക​ളു​ടെ ഒ​രു ബ്ലോ​ക്ക് നി​ർ​മി​ക്കും. ആ​ർ​ക്കി​യോ​ള​ജി​ക്ക​ൽ സ​ർ​വേ ഓ​ഫ്​ ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ ദേ​ശീ​യ സം​വി​ധാ​ന​ത്തി​ലും പ്ര​ശ്ന​മു​ണ്ട്.

എ.​എ​സ്.​ഐ​ക്ക്​ മ​തി​യാ​യ ധ​ന​സ​ഹാ​യം ല​ഭി​ക്കു​ന്നി​ല്ല, അ​വ​ർ​ക്ക്​ ത​ങ്ങ​ളു​ടെ അ​ധീ​ന​ത​യി​ലു​ള്ള സ്മാ​ര​ക​ങ്ങ​ൾ സം​ര​ക്ഷി​ക്കാ​ൻ ക​ഴി​യു​ന്നി​ല്ല. മ്യൂ​സി​യ​ങ്ങ​ളൊ​ക്കെ തെ​ളി​ച്ച​മി​ല്ലാ​ത്ത, വി​ള​ക്കു ക​ത്താ​ത്ത മോ​ശം നി​ല​യി​ലാ​ണ്.

വ​ള​രെ കു​റ​ച്ച് ആ​ളു​ക​ളാ​ണ്​ അ​വ സ​ന്ദ​ർ​ശി​ക്കു​ന്ന​ത്. വ​ള​രെ ഹ്ര​സ്വ​ദൃ​ഷ്ടി​യോ​ടെ​യു​ള്ള ന​യ​പ​രി​പാ​ടി​ക​ളാ​ണ്​ ക​ണ്ടു​വ​രു​ന്ന​ത്. ന​ല്ല മ്യൂ​സി​യ​ങ്ങ​ൾ വി​നോ​ദ​സ​ഞ്ചാ​രി​ക​ളെ ആ​ക​ർ​ഷി​ക്കും, അ​ത്​ വി​നോ​ദ​സ​ഞ്ചാ​ര​ത്തി​ന്‍റെ തോ​ത്​ വ​ർ​ധി​പ്പി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യും. ഇ​ന്ത്യ ഇ​പ്പോ​ഴും ച​രി​ത്ര വി​നോ​ദ​സ​ഞ്ചാ​ര​ത്തി​ൽ ദ​യ​നീ​യ​മാ​യ നി​ല​യി​ലാ​ണ്. ഇ​പ്പോ​ൾ രാ​ജ​സ്ഥാ​നി​ൽ തി​ര​ക്കേ​റി​യി​ട്ടു​ണ്ട്. തെ​ല്ലൊ​ക്കെ ഗോ​വ​യി​ലും.

ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ മൂ​ന്നി​ൽ ഒരു ഭാ​ഗ​വും വി​ദേ​ശ വി​നോ​ദ​സ​ഞ്ചാ​രി​ക​ൾ സ​ന്ദ​ർ​ശി​ക്കു​ന്നി​ല്ല. ക​ർ​ണാ​ട​ക, ത​മി​ഴ്നാ​ട്, ഒ​ഡി​ഷ, യു.​പി, ബി​ഹാ​ർ എ​ന്നി​വി​ട​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കൊ​ന്നും ആ​രും പോ​കു​ന്നി​ല്ല. അ​ത്ഭു​ത​ക​ര​മാ​യ പൈ​തൃ​ക​സൂ​ക്ഷി​പ്പു​ള്ള സ്ഥ​ല​ങ്ങ​ളാ​ണ് അ​വ​യെ​ല്ലാം. എ.​എ​സ്.​ഐ​ക്ക്​ ഖ​ന​നം ന​ട​ത്താ​ൻ പ​ണ​മി​ല്ല, അ​തി​നാ​ൽ ന​ള​ന്ദ​യു​ടെ തൊ​ണ്ണൂ​റ്​ ശ​ത​മാ​ന​വും ഇ​പ്പോ​ഴും ഖ​ന​നം ചെ​യ്തി​ട്ടി​ല്ല. മ​റൈ​ൻ പു​രാ​വ​സ്തു ശാ​സ്ത്ര​ത്തി​ന്​ പ​ണമില്ല, അ​തി​നാ​ൽ സിം​ഗ​പ്പൂ​ർ പു​രാ​ത​ന ഇ​ന്ത്യ​ൻ ക​പ്പ​ലു​ക​ളു​ടെ അ​വ​ശി​ഷ്ട​ങ്ങ​ൾ കൊ​ണ്ടു​പോ​കു​മ്പോ​ൾ ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ തീ​ര​ത്ത് പു​രാ​ത​ന യാ​ന​പാ​ത്ര​ങ്ങ​ളെ അ​ഴു​കി​ന​ശി​ക്കാ​ൻ വി​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു.

അ​വ​കാ​ശ​പ്പെ​ടു​ന്ന​തു​പോ​ലെ ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ പൈ​തൃ​ക​ത്തി​ൽ നി​ല​വി​ലെ ഭ​ര​ണ​കൂ​ടം അ​ഭി​മാ​നം കൊ​ള്ളു​ന്നു​വെ​ങ്കി​ൽ, പൈ​തൃ​ക​ സം​ര​ക്ഷ​ണ​ത്തി​നും പ​ര്യ​വേ​ക്ഷണ​ത്തി​നും പ്ര​ദ​ർ​ശ​ന​ത്തി​നും കൂ​ടു​ത​ൽ പ​ണം ന​ൽ​ക​ണം. ഇ​ന്ത്യ​യേ​ക്കാ​ൾ ദ​രി​ദ്ര​മാ​യ തു​ർ​ക്കിപോ​ലു​ള്ള രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ൾ ഇ​പ്പോ​ൾ മ്യൂ​സി​യ​ങ്ങ​ളി​ൽ വ​ലി​യ നി​ക്ഷേ​പം ന​ട​ത്തു​ന്നു. അ​തി​വി​ടെ കാ​ണു​ന്നി​ല്ല.

അ​തി​നാ​ൽ, പൈ​തൃ​ക​ത്തി​ന്റെ​യും ച​രി​ത്ര​ത്തി​ന്‍റെ​യും പ്രാ​ധാ​ന്യം ഇ​ന്ത്യ തി​രി​ച്ച​റി​യ​ണ​മെ​ന്നാ​ണ്​ എ​നി​ക്ക്​ ശ​ക്ത​മാ​യി ആ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ടാ​നു​ള്ള​ത്. ദേ​ശീ​യ​ത​യു​ടെ പേ​രി​ൽ നെ​ഞ്ച​ത്ത​ടി​ച്ച്​ അ​ല​മു​റ​യി​ട്ട​തുകൊ​ണ്ടാ​യി​ല്ല. പ​ണ​മി​റ​ക്കി പ​ണി​​ചെ​യ്യു​ക​യാ​ണ്​ വേ​ണ്ട​ത്.

ഈ ​രാ​ജ്യം ദ​രി​ദ്ര​മ​ല്ല. റോ​ഡു​ക​ളും റെ​യി​ൽ​പാ​ത​ക​ളും വ​ന്ദേ ഭാ​ര​ത് ട്രെ​യി​നു​ക​ളും പു​തി​യ വി​മാ​ന​ത്താ​വ​ള​ങ്ങ​ളു​മൊ​ക്കെ നി​ർ​മി​ക്കു​ന്നു​ണ്ട​ല്ലോ. അ​തി​നൊ​പ്പം മ്യൂ​സി​യ​ങ്ങ​ളി​ലും പു​രാ​വ​സ്തു ശാ​സ്ത്ര​ത്തി​ലും കു​റ​ച്ച് നി​ക്ഷേ​പി​ക്കാ​ൻ ക​ഴി​യ​ണം. നി​ർ​ഭാ​ഗ്യ​വ​ശാ​ൽ ഇ​വി​ടെ രാ​ഷ്ട്രീ​യ ഖ​ന​ന​മാ​ണ്​ ന​ട​ക്കു​ന്ന​ത്. അ​ത് നി​ർ​ത്തി, ന​ള​ന്ദ ഖ​ന​നം ചെ​യ്യാ​ൻ പ​ണം ചെ​ല​വ​ഴി​ക്കൂ, അ​താ​ണ്​ പ്ര​ധാ​നം.

 

ബു​ദ്ധ​മ​ത​ത്തി​ന്​ എ​ന്തു​പ​റ്റി? ഹി​ന്ദു ബ്രാ​ഹ്മ​ണി​സം ബു​ദ്ധ​മ​ത​ത്തെ​യും അ​തി​ന്‍റെ സ​മ്പ​ന്ന​മാ​യ സം​സ്കാ​ര​ത്തെ​യും ന​ശി​പ്പി​ച്ചു എ​ന്ന ച​രി​ത്ര​കാ​ര​ന്മാ​രു​ടെ നി​രീ​ക്ഷ​ണ​ത്തെ താ​ങ്ക​ൾ എ​ങ്ങ​നെ കാ​ണു​ന്നു?

അ​തേ​ക്കു​റി​ച്ച്​ ഞാ​ൻ ഈ ​കൃ​തി​യി​ൽ എ​ഴു​തു​ന്നി​ല്ല. അ​ത്ത​ര​മൊ​രു വാ​ദം ഞാ​ൻ ഉ​ന്ന​യി​ക്കു​ന്നി​ല്ല.

എ​ന്നാ​ൽ, ച​രി​ത്ര​കാ​ര​ന്മാ​ർ​ക്ക്​ അ​ങ്ങ​നെ​യൊ​രു വാ​ദ​മു​ണ്ട്.

അ​തേ, അ​ത് ഒ​രു സ​ങ്കീ​ർ​ണ​ ചി​ത്ര​മാ​ണ്. ഇ​ന്ത്യ​യി​ൽ ബു​ദ്ധ​മ​ത​ത്തി​ന് എ​ന്ത് സം​ഭ​വി​ച്ചു എ​ന്ന​തി​ന് ല​ളി​ത​മാ​യ മ​റു​പ​ടി​യി​ല്ല. ഹി​ന്ദു​മ​ത​വും ബു​ദ്ധ​മ​ത​വും ചി​ല​പ്പോ​ൾ മ​ത്സ​ര​ത്തി​ലേ​ർ​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടു​ണ്ട്. അ​വ​ർ സ​ഹ​ക​ര​ണ​ത്തോ​ടെ സ​ന്തോ​ഷ​ത്തോ​ടെ ഒ​ന്നി​ച്ച്​ നീ​ങ്ങി​യ സ​ന്ദ​ർ​ഭ​ങ്ങ​ളും ഉ​ണ്ടാ​യി​ട്ടു​ണ്ട്.

തെ​ക്കു​കി​ഴ​ക്ക്​ ഏ​ഷ്യ​യി​ൽ ഹി​ന്ദു​മ​തം അ​പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​മാ​കു​ക​യും ബു​ദ്ധ​മ​തം ഏ​റ്റ​വും ജ​ന​പ്രി​യ മ​ത​മാ​യി മാ​റു​ക​യും ചെ​യ്യു​മ്പോ​ൾ ഇ​വി​ടെ ബു​ദ്ധ​മ​തം അ​പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​മാ​കു​ക​യും ഹി​ന്ദു​മ​തം ജ​ന​പ്രി​യ​മാ​യി തു​ട​രു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്ന​ത് എ​ന്തു​കൊ​ണ്ടാ​ണ് എ​ന്ന​ത് നി​ഗൂ​ഢ​മാ​യൊ​രു പ്ര​തി​ഭാ​സ​മാ​യി തോ​ന്നു​ന്നു.

അ​തെ​ന്തു​കൊ​ണ്ടാ​ണ് സം​ഭ​വി​ക്കു​ന്ന​ത് എ​ന്ന​ത് ഒ​രു ച​രി​ത്ര​കാ​ര​ന് എ​ളു​പ്പ​ത്തി​ൽ മ​റു​പ​ടി ന​ൽ​കാ​ൻ ക​ഴി​യു​ന്ന വി​ഷ​യ​മ​ല്ല. എ​ന്തു​കൊ​ണ്ടാ​ണ് അ​ങ്ങ​നെ സം​ഭ​വി​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്ന് പ​റ​യാ​ൻ ക​ഴി​യി​ല്ല. ഒ​രു വി​ശ്വാ​സം ഇ​വി​ടെ പ്ര​വ​ർ​ത്തി​ക്കു​മ്പോ​ൾ മ​റ്റൊ​രു വി​ശ്വാ​സം അ​വി​ടെ കൂ​ടു​ത​ൽ ജ​ന​പ്രി​യ​മാ​കു​ന്ന​ത് എ​ന്തു​കൊ​ണ്ടാ​ണ് എ​ന്ന​ത് വി​ശ​ദീ​ക​രി​ക്കാ​ൻ ബു​ദ്ധി​മു​ട്ടാ​ണ്.

താ​ങ്ക​ളു​ടെ കൃ​തി​യി​ൽ അ​വ​ത​രി​പ്പി​ക്കു​ന്ന ഇ​ന്ത്യ​ൻ പൈ​തൃ​കം ബു​ദ്ധ​മ​ത​ത്തെ ചു​റ്റി​പ്പ​റ്റി​യാ​ണ​ല്ലോ?

അ​ത് ശ​രി​യ​ല്ല. മൂ​ന്ന് ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളു​ണ്ട് ഈ ​കൃ​തി​ക്ക്. ആ​ദ്യ​ഭാ​ഗം ബു​ദ്ധ​മ​ത​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചാ​ണ്, മ​ധ്യ​ഭാ​ഗം ഹി​ന്ദു​മ​ത​ത്തി​ലാ​ണ്​ ഊ​ന്നു​ന്ന​ത്. അ​വ​സാ​ന ഭാ​ഗം ഗ​ണി​ത​ശാ​സ്ത്ര​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചും. ആ ​ഗ​ണി​ത​ശാ​സ്ത്ര​ത്തി​ൽ പ​ല​തും ബ്രാ​ഹ്മ​ണ പ​ണ്ഡി​ത​ർ എ​ഴു​തി​യ​താ​ണ്. പു​സ്ത​ക​ത്തി​ന്‍റെ ര​ണ്ടാം പ​കു​തി മു​ഴു​വ​നും ഹി​ന്ദു​മ​ത​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചാ​ണ്.

ബു​ദ്ധ​മ​ത​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ച്​ പ​റ​ഞ്ഞാ​ണ്​ തു​ട​ങ്ങു​ന്ന​ത്. ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ ഹി​ന്ദുപൈ​തൃ​കം ച​രി​ത്ര​പ​ര​മാ​യി ബു​ദ്ധപൈ​തൃ​ക​വു​മാ​യി ചേ​ർ​ച്ച​യി​ലാ​ണെ​ന്ന് പ​റ​യാ​നാ​കു​മോ?

ര​ണ്ടും ഒ​രു​പോ​ലെ അ​ല്ല, വ്യ​ത്യ​സ്ത​മാ​ണ്, അ​ത്​ ബോ​ധ​പൂ​ർ​വ​മാ​യ വ്യ​ത്യ​സ്ത​ത​യാ​ണ്​ താ​നും. പ​ക്ഷേ, ര​ണ്ടും സ​ഹ​വ​ർ​ത്തി​ത്വ​ത്തി​ൽ നീ​ങ്ങി​യ കാ​ല​മു​ണ്ട്.

ഹ​ർ​ഷ ച​ക്ര​വ​ർ​ത്തി​യും പാ​ല​ന്മാ​രും ഇ​രു​വ​രെ​യും പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ച്ചു. ആ​ധു​നി​ക ഇ​ന്ത്യ​യി​ൽ വ്യ​ത്യ​സ്ത മ​ത​ക്കാ​ർ ഒ​രു​മി​ച്ച് ജീ​വി​ക്കു​ന്ന​തുപോ​ലെ. ഒ​രു ദി​വ​സം കൊ​ച്ചി​യി​ൽ ക്രി​സ്ത്യ​ൻ ആ​ഘോ​ഷം, അ​ടു​ത്തദി​വ​സം ഹി​ന്ദു ഉ​ത്സ​വം, മൂ​ന്നാം നാ​ൾ മു​സ്‍ലിം ആ​ഘോ​ഷം ഒ​ക്കെ ന​ട​ന്നു​വ​രു​ന്ന​തുപോ​ലെ. പൗ​രാ​ണി​ക ഇ​ന്ത്യ​യും അ​ങ്ങ​നെയായി​രു​ന്നു.

പാ​ലം പ​ണി​ത ബ​ർ​മ​കി​ക​ൾ

അ​ബ്ബാ​സി ഭ​ര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​ന്‍റെ ഭാ​ഗ​മാ​യി​രു​ന്ന ബ​ർ​മ​കി​ക​ൾ ഇ​ന്ത്യ​ൻ ലോ​ക​ത്തെ​യും മു​സ്‍ലിം ലോ​ക​ത്തെ​യും ബ​ന്ധി​പ്പി​ച്ച പാ​ല​മാ​യി​രു​ന്നു എ​ന്ന് താ​ങ്ക​ൾ എ​ഴു​തു​ന്നു​ണ്ട്​?

അ​തേ, ബ​ർ​മ​കി​ക​ൾ ഏ​റെ പ്രാ​ധാ​ന്യ​മ​ർ​ഹി​ക്കു​ന്നു.

ക​ഴി​ഞ്ഞ വ​ർ​ഷം ഓ​ക്സ്ഫ​ഡി​ൽ ര​ണ്ടാം റി​സാ ഹു​സൈ​നി മെ​മ്മോ​റി​യ​ൽ ​പ്ര​ഭാ​ഷ​ണ​ത്തി​ലും അ​ത്ത​രം ഒ​രു വ്യാ​ഖ്യാ​നം അ​വ​ത​രി​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്നു. ഇ​ന്ത്യ​യും മു​സ്‍ലിം ലോ​ക​വു​മാ​യി ഇ​ത്ത​ര​മൊ​രു ഇ​ട​പ​ഴ​ക​ൽ എ​ങ്ങ​നെ നി​ല​നി​ന്നുവെന്ന് വി​ശ​ദീ​ക​രി​ക്കാ​മോ?

സം​സ്കൃ​ത​ത്തി​ലെ ‘പ്ര​മു​ഖ്​’ ആ​ണ്​ പി​ന്നീ​ട് അ​റ​ബി​യി​ൽ ബ​ർ​മ​ക് ആ​യി മാ​റി​യ​ത്. വം​ശീ​യ​മാ​യി വ​ട​ക്ക​ൻ അ​ഫ്ഗാ​നി​സ്​​താ​നി​ലെ ബ​ൽ​ഖ്​ പ്ര​വി​ശ്യ​യി​ലെ ന​വ​ബ​ഹാ​ർ മ​ഠാ​ധി​പ​തി​ക​ളാ​യി​രു​ന്നു അ​വ​ർ. മു​സ്​​ലിം അ​ധി​നി​വേ​ശ​ത്തെ തു​ട​ർ​ന്ന്​ അ​വ​ർ ഇ​സ്‍ലാ​മി​ലേ​ക്ക് മാ​റി. അ​പ്പോ​ഴും അ​വ​ർ സം​സ്കൃ​ത​ഭാ​ഷ നി​ല​നി​ർ​ത്തി.

ഖാ​ലി​ദ് ബി​ൻ ബ​ർ​മ​കി​നെ പോ​ലു​ള്ള​വ​ർ ക​ശ്മീ​രി​ലെ ആ​ധ്യാ​ത്മി​ക​ കേ​ന്ദ്ര​ങ്ങ​ളി​ൽ പ​രി​ശീ​ല​നം നേ​ടി​യി​രു​ന്നു. അ​ങ്ങ​നെ, ഇ​ന്ത്യ​യെ​യും മു​സ്​​ലിം​ ലോ​ക​ത്തെ​യും അ​വ​ർ കൂ​ട്ടി​യി​ണ​ക്കി. ബ​ഗ്ദാ​ദി​ലെ അ​ബ്ബാ​സി ഭ​ര​ണ​ത്തി​ൽ മ​ന്ത്രി​പ​ദ​ങ്ങ​ളി​ലെ​ത്തി​യ അ​വ​ർ സി​ന്ധി​ൽനി​ന്ന് ബ്ര​ഹ്മ​ഗു​പ്ത​നും ആ​ര്യ​ഭ​ട്ട​നും എ​ഴു​തി​യ കൃ​തി​ക​ൾ അ​ങ്ങോ​ട്ടു കൊ​ണ്ടു​പോ​യി.

ക്രി.​വ. 776ൽ ​ബ​ഗ്ദാ​ദി​ൽ എ​ത്തി​യ ആ ​കൃ​തി​ക​ൾ വി​വ​ർ​ത്ത​നം ചെ​യ്യാ​നു​ള്ള ശ്ര​മ​മു​ണ്ടാ​യി. അ​തി​ൽ ഏ​റ്റ​വും വി​ജ​യ​ക​ര​മാ​യ​ത് അ​ൽ​ഖ​വാ​രി​സ്മി​യു​ടേ​താ​ണ്.

വ​ള​രെ സ​ങ്കീ​ർ​ണ​മാ​യ സം​സ്കൃ​ത ക​വി​ത അ​ൽ​ഖ​വാ​രി​സ്മി സ്ഫു​ട​മാ​യ അ​റ​ബി​ഗ​ദ്യ​ത്തി​ലേ​ക്കു മാ​റ്റി. അ​ത് ഗ​ണി​ത​ത്തി​ലും ജ്യോ​തി​ശാ​സ്ത്ര​ത്തി​ലും പാ​ഠ​പു​സ്ത​ക​മാ​യി മാ​റി. ഇ​വി​ടെ ര​ണ്ട് ക​ഥ​ക​ൾ മി​ക്ക ആ​ളു​ക​ൾ​ക്കും പു​തി​യ​താ​ണ്. ഒ​ന്ന്​ ബ​ർ​മ​കി​ക​ളു​ടേ​തുത​ന്നെ. മ​റ്റൊ​ന്ന് ചൈ​ന രാ​ജ്ഞി വു ​സെ​തി​യാ​നും.

 

പൈ​തൃ​കാ​ഭി​നി​വേ​ശ​വും തീ​വ്ര​ദേ​ശീ​യ​ത​യും ഒ​ന്ന​ല്ല

ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ പൈ​തൃ​ക​ത്തി​ൽ അ​ഭി​മാ​നം ജ്വ​ലി​പ്പി​ക്കു​ന്ന വ​ല​തു​പ​ക്ഷ ദേ​ശീ​യ​ത​യും സാം​സ്കാ​രി​ക​ പാ​ര​മ്പ​ര്യ​ത്തി​ൽ ആ​വേ​ശം പു​ല​ർ​ത്തു​ന്ന ച​രി​ത്ര​കാ​ര​ന്മാ​​രു​ടെ സ​മീ​പ​ന​വും എ​വി​ടെ​യാ​ണ്​ വേ​ർ​തി​രി​യു​ന്ന​ത്​?

ച​രി​ത്ര​കാ​ര​ന്​ പ്ര​ധാ​നം കൃ​ത്യ​ത​യും ക​ണി​ശ​ത​യു​മാ​ണ്. മു​ൻ​ധാ​ര​ണ​ക​ളോ​ടെ​യാ​ണ്​ പ​ല​രും വ​രി​ക. ഓ​രോ ച​രി​ത്ര​കാ​ര​നും സ്വ​ന്തം രാ​ഷ്ട്രീ​യ കാ​ഴ്ച​പ്പാ​ടു​ക​ൾ ഉ​ണ്ടാ​കും. എ​ന്നാ​ൽ, ആ ​കാ​ഴ്ച​പ്പാ​ടു​ക​ൾ എ​ത്ര​യും വ​സ്തു​നി​ഷ്ഠ​മാ​യി അ​വ​ത​രി​പ്പി​ക്കാ​ൻ ശ്ര​മി​ക്കു​ക​യാ​ണ്​ ച​രി​ത്ര​കാ​ര​ന്‍റെ ജോ​ലി.

സ​മ്പൂ​ർ​ണ വ​സ്തു​നി​ഷ്ഠ​ത പാ​ലി​ക്കാ​ൻ ആ​വ​ണ​മെ​ന്നി​ല്ല. ബാ​ല്യ​കാ​ലം മു​ത​ൽ രാ​ഷ്ട്രീ​യ​വും മ​ത​പ​ര​വു​മാ​യ ആ​ശ​യ​ങ്ങ​ളു​ടെ ചു​മ​ടേ​റ്റി​യാ​ണ​ല്ലോ​ ന​മ്മ​ൾ വ​ള​രു​ന്ന​ത്. ഞാ​ൻ രാ​ഷ്ട്രീ​യ​മാ​യി സെ​ൻ​ട്രി​സ്റ്റാ​ണ്. മാ​ർ​ക്സി​സ്റ്റ​ല്ല, ലെ​ഫ്​​റ്റി​സ്റ്റു​മ​ല്ല.

വില്യം ഡാൽറിംപിൾ മാധ്യമം എഡിറ്റർ വി.എം. ഇബ്രാഹീമിനൊപ്പം

ഒ​രു വി​ദേ​ശി​യാ​യ എ​നി​ക്ക്​ താ​ജ്മ​ഹ​ലും ത​ഞ്ചാ​വൂ​രി​ലെ ക്ഷേ​ത്ര​വും ഒ​രു​പോ​ലെ വി​സ്മ​യ​മാ​ണ്. ര​ണ്ടും അ​ത്ഭു​ത​ക​ര​വും അ​സാ​ധാ​ര​ണ​വു​മാ​യ സ്മാ​ര​ക​ങ്ങ​ൾ. അ​തു​കൊ​ണ്ട് എ​നി​ക്ക് മു​ഗ​ള​രി​ൽനി​ന്ന് പു​രാ​ത​ന ച​രി​ത്ര​ത്തി​ലേ​ക്ക് എ​ളു​പ്പ​ത്തി​ൽ മാ​റാ​ൻ ക​ഴി​യും, ര​ണ്ടി​ലും ആ​ശ്ച​ര്യം കൂ​റും. ഇ​ത്​ ഫു​ട്​​ബാ​ൾ മ​ത്സ​ര​ത്തി​ൽ പ​ക്ഷം ചേ​രു​ന്ന പ​ണി​യ​ല്ല.

നി​ങ്ങ​ൾ ചെ​ൽ​സി​യെ വി​ട്ട്​ ആ​ഴ്സ​ന​ലി​നെ പി​ന്തു​ണ​ക്കു​ന്ന മ​ട്ടി​ല​ല്ല ച​രി​ത്ര​ത്തെ സ​മീ​പി​ക്കേ​ണ്ട​ത്. എ​നി​ക്ക് ച​രി​ത്രം ഒ​രു സ്വാ​ഭാ​വി​ക പ്ര​തി​ഭാ​സ​മാ​ണ്. മു​ഗ​ൾ കാ​ല​ഘ​ട്ട​ത്തി​ലും പു​രാ​ത​ന ഹി​ന്ദു​ഭൂ​ത​ത്തി​ലും ഒ​രുപോ​ലെ ഞാ​ൻ താ​ൽ​പ​ര്യം പു​ല​ർ​ത്തു​ന്നു. ര​ണ്ടി​നെ​ക്കു​റി​ച്ച്​ എ​ഴു​താ​നും എ​നി​ക്ക്​ സ​ന്തോ​ഷ​മാ​ണ്.

Tags:    
News Summary - weekly interview

വായനക്കാരുടെ അഭിപ്രായങ്ങള്‍ അവരുടേത്​ മാത്രമാണ്​, മാധ്യമത്തി​േൻറതല്ല. പ്രതികരണങ്ങളിൽ വിദ്വേഷവും വെറുപ്പും കലരാതെ സൂക്ഷിക്കുക. സ്​പർധ വളർത്തുന്നതോ അധിക്ഷേപമാകുന്നതോ അശ്ലീലം കലർന്നതോ ആയ പ്രതികരണങ്ങൾ സൈബർ നിയമപ്രകാരം ശിക്ഷാർഹമാണ്​. അത്തരം പ്രതികരണങ്ങൾ നിയമനടപടി നേരിടേണ്ടി വരും.