ചരിത്രത്തിന്‍റെ ചുരുക്കെഴുത്ത്

1953 ജ​നു​വ​രി, ബ്രി​ട്ടീ​ഷ് പൊ​ളി​റ്റി​ക്ക​ല്‍ കാ​ര്‍ട്ടൂ​ണി​സ്റ്റും എ​ഴു​ത്തു​കാ​ര​നു​മാ​യ ഫ്രെ​ഡ​റി​ക് ജോ​സ് ഇ​ന്ത്യ​യി​ലേ​ക്കു​ള്ള ഒ​രു യാ​ത്ര​ക്കി​ട​യി​ല്‍ ന്യൂ​ഡ​ല്‍ഹി​യി​ലു​ള്ള ‘ശ​ങ്കേ​ഴ്സ് വീ​ക്കി​ലി’​യു​ടെ ഓ​ഫി​സ് സ​ന്ദ​ര്‍ശി​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. ന്യൂ​സ് ‘ക്രോ​ണി​ക്കി​ള്‍ ഗ്രൂ​പ്’ എ​ന്ന പ​ത്ര​സ്ഥാ​പ​നം ല​ണ്ട​നി​ല്‍നി​ന്ന് പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ക്കു​ന്ന ‘സ്റ്റാ​ര്‍’ എ​ന്ന സാ​യാ​ഹ്ന പ​ത്ര​ത്തി​ലെ സ്റ്റാ​ഫ് കാ​ര്‍ട്ടൂ​ണി​സ്റ്റാ​യി​രു​ന്നു ജോ​സ്. ഇ​ന്ത്യ​ന്‍ ജീ​വി​ത​ത്തെ സ്കെ​ച്ചു​ചെ​യ്യു​ക എ​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു ജോ​സിന്റെ സ​ന്ദ​ര്‍ശ​ന​ത്തി​ന്റെ ഉ​ദ്ദേ​ശ്യം.

ഇ​ന്ത്യ​ന്‍ പൊ​ളി​റ്റി​ക്ക​ല്‍ കാ​ര്‍ട്ടൂ​ണി​ന്റെ കു​ല​പ​തി​യാ​യി അ​റി​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന ശ​ങ്ക​റു​മാ​യി സം​സാ​രി​ച്ച ശേ​ഷം എ​ഡി​റ്റോ​റി​യ​ല്‍ ഓ​ഫി​സി​ല്‍നി​ന്നും പു​റ​ത്തേ​ക്കി​റ​ങ്ങ​വേ തൊ​ട്ട​ടു​ത്ത മു​റി​യി​ല്‍ ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രാ​യ നാ​ല് കാ​ര്‍ട്ടൂ​ണി​സ്റ്റു​ക​ള്‍ വ​ര​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്ന​ത് ജോ​സ് ക​ണ്ടു. ഇ​ന്ത്യ​ന്‍ കാ​ര്‍ട്ടൂ​ണി​ന്റെ ഭാ​വി എ​ന്തെ​ന്ന​റി​യാ​നു​ള്ള കൗ​തു​ക​ത്താ​ല്‍ അ​ദ്ദേ​ഹം അ​വ​രു​ടെ അ​ടു​ത്തേ​ക്ക് ചെ​ന്നു. പി​ൽക്കാ​ല​ത്ത് പ്ര​ശ​സ്ത​രാ​യ കാ​ര്‍ട്ടൂ​ണി​സ്റ്റു​ക​ളാ​യി​ തീ​ര്‍ന്ന കു​ട്ടി, സാ​മു​വേ​ല്‍, പ്ര​കാ​ശ് എ​ന്നി​വ​ര്‍ക്കൊ​പ്പം എബ്ര​ഹാം എ​ന്നു​പേ​രു​ള്ള പൊ​ക്കം​കു​റ​ഞ്ഞു മെ​ലി​ഞ്ഞ ഒ​രു യു​വാ​വു​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു ആ ​കൂ​ട്ട​ത്തി​ൽ. അ​വ​രു​ടെ ര​ച​ന​ക​ള്‍ ജോ​സിന് ഇ​ഷ്ട​മാ​യി. കൂ​ട്ട​ത്തി​ല്‍ ‘ശ​ങ്കേ​ഴ്സ് വീ​ക്കി​ലി​’യു​ടെ ഏ​റ്റ​വും പു​തി​യ ല​ക്ക​ത്തി​നുവേ​ണ്ടി വ​ര​ച്ച ചി​ല കാ​ര്‍ട്ടൂ​ണു​ക​ള്‍ നോ​ക്കി “ഇ​വ ല​ണ്ട​നി​ല്‍ വി​റ്റ​ഴി​യും” എ​ന്ന​് അദ്ദേ​ഹം പ​റ​ഞ്ഞു. എബ്ര​ഹാ​മാ​യി​രു​ന്നു അ​വ വ​ര​ച്ചി​രു​ന്ന​ത്.

ജേ​ണ​ലി​സ്റ്റാ​യി വി​ദേ​ശ​ത്ത് ജോ​ലിചെ​യ്യാ​ന്‍ ആ​ഗ്ര​ഹി​ച്ചി​രു​ന്ന ആ ​യു​വാ​വ് അ​പ്പോ​ള്‍ത്ത​ന്നെ ത​ന്റെ ഭാ​വി​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു​ള്ള തീ​രു​മാ​നം ഉ​റ​പ്പി​ച്ചു. ല​ണ്ട​നി​ല്‍ തി​രി​ച്ചെ​ത്തി​യ ജോ​സ്, എബ്രഹാ​മി​നെ മ​റ​ന്നി​ല്ല. ര​ണ്ടുവ​രി​യി​ല്‍ അ​ദ്ദേ​ഹം ഇ​ന്ത്യ​യി​ലേ​ക്ക് ഒ​രു ക​ത്ത​യ​ച്ചു. “പ്രി​യ എ​ബ്ര​ഹാം, താ​ങ്ക​ള്‍ എ​ന്നാ​ണ് വ​രു​ന്ന​ത്?” തി​രു​വി​താം​കൂ​ര്‍ എ​ന്ന അ​തി​വി​ദൂ​ര​മാ​യ നാ​ട്ടു​രാ​ജ്യ​ത്തി​ല്‍നി​ന്ന് ഡ​ല്‍ഹി​യി​ല്‍ എ​ത്ത​പ്പെ​ട്ട ‘ആ​റ്റു​പ്പു​റ​ത്ത് മാ​ത്യു എ​ബ്ര​ഹാം’ എ​ന്ന എ​ബ്ര​ഹാം 1953 ജൂ​ലൈ അ​വ​സാ​നം ത​ന്റെ 32ാമ​ത്തെ വ​യ​സ്സി​ല്‍ ഇം​ഗ്ല​ണ്ടി​ലേ​ക്ക് ക​പ്പ​ല്‍ ക​യ​റി.

 

‘ജ​ല്‍ ജ​വ​ഹ​ര്‍’ എ​ന്ന ആ ​ക​പ്പ​ല്‍ അ​റ​ബി​ക്ക​ട​ല്‍ ക​ട​ന്ന്, ചെ​ങ്ക​ട​ല്‍ താ​ണ്ടി, സൂയ​സ് ക​നാ​ല്‍ വ​ഴി ആ​ഗ​സ്റ്റ് 18ന് ​ഇം​ഗ്ല​ണ്ടി​ല്‍ എ​ത്തി​ച്ചേ​ര്‍ന്നു. വി​ദ്യാ​സ​മ്പ​ന്ന​നും എ​ന്നാ​ല്‍ ദ​രി​ദ്ര​ഫ്യൂ​ഡ​ല്‍ പ​ശ്ചാ​ത്ത​ല​ങ്ങ​ളി​ല്‍ ജ​നി​ച്ചുവ​ള​ര്‍ന്ന​വ​നു​മാ​യ എബ്രഹാം എ​ന്ന ആ ​നാ​ട്ടി​ന്‍പു​റ​ത്തു​കാ​ര​ന്‍ ‘അ​ബു’ എ​ന്ന തൂ​ലി​ക​നാ​മ​ത്തി​ല്‍ വി​ശ്വ​വി​ഖ്യാ​ത​നാ​യ പൊ​ളി​റ്റി​ക്ക​ല്‍ കാ​ര്‍ട്ടൂ​ണി​സ്റ്റാ​യി പ​രി​ണ​മി​ക്കു​ന്ന​തി​നാ​യി നി​യോ​ഗി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട യാ​ത്ര​യാ​യി​രു​ന്നു അ​ത്. പി​ന്നീ​ട് 40 വ​ര്‍ഷ​ത്തോ​ളം നീ​ണ്ടു​നി​ന്ന ഒ​രു സ​ർഗ​ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്റെ തു​ട​ക്കം.

തി​രു​വ​ന​ന്ത​പു​രം യൂ​നിവേ​ഴ്സി​റ്റി കോ​ള​ജി​ൽ ബി​രു​ദ വി​ദ്യാ​ർ​ഥി​യാ​യി​രി​ക്കു​മ്പോ​ൾ ഒ​രു കാ​ർ​ട്ടൂ​ണി​സ്റ്റാ​കു​ക എ​ന്നതാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല എ​ബ്ര​ഹാ​മി​ന്റെ ജീ​വി​ത​ല​ക്ഷ്യം. അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ ആ​ക​ർ​ഷി​ച്ചി​രു​ന്ന​ത് പ​ത്ര​പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ന​മാ​ണ്. ജേ​ണ​ലി​സ​ത്തി​ലൂ​ടെ ലോ​ക​ത്തെ മാ​റ്റി​മ​റി​ക്കാം എ​ന്ന ആ​ഗ്ര​ഹ​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല ആ ​അ​ഭി​നി​വേ​ശ​ത്തി​ന് കാ​ര​ണം. മ​റി​ച്ച് പ്രി​ന്റ് മീ​ഡി​യ​ത്തോ​ടു​ള്ള താ​ൽപര്യ​മാ​യി​രു​ന്നു. ഒ​ര​ഭി​മു​ഖ​ത്തി​ൽ, പ​ത്ര​ങ്ങ​ളും മാ​സി​ക​ക​ളും വാ​യി​ക്കു​ന്ന​ത് ചെ​റു​പ്പ​കാ​ലം മു​ത​ൽ ഒ​രു ല​ഹ​രി​യാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ന്ന് അ​ദ്ദേ​ഹം പ​റ​യു​ന്നു​ണ്ട്.

1946ല്‍ ‘​ദി ബോം​ബെ സെ​ന്റി​ന​ൽ’ എ​ന്ന പ​ത്ര​ത്തി​ൽ ത​ന്റെ ആ​ദ്യ ന്യൂ​സ് റി​പ്പോ​ർ​ട്ട് പ്രി​ന്റ് ചെ​യ്തു വ​ന്ന ദി​വ​സം തോ​ന്നി​യ അ​തേ ‘ത്രി​ൽ’ പി​ൽ​ക്കാ​ല​ത്ത് ത​ന്റെ ലേ​ഖ​ന​ങ്ങ​ൾ പ​ത്ര​ങ്ങ​ളി​ലും മാ​സി​ക​ക​ളി​ലും പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ചു കാ​ണു​മ്പോ​ഴും തോ​ന്നി​യി​രു​ന്നു​വെ​ന്നാ​ണ് അ​ദ്ദേ​ഹം പ​റ​ഞ്ഞി​രു​ന്ന​ത്. ഫ്ര​ഞ്ച്, മാ​ത്ത​മാ​റ്റി​ക്സ്, ഇം​ഗ്ലീ​ഷ് എ​ന്നീ വി​ഷ​യ​ങ്ങ​ളി​ൽ 1945ല്‍ ​ബി​രു​ദ പ​ഠ​നം പൂ​ർ​ത്തി​യാ​ക്കി പ​ത്ര​പ്ര​വ​ര്‍ത്ത​ക​ന്റെ ജോ​ലി തേ​ടി അ​ദ്ദേ​ഹം ബോം​ബെ​യി​ലേ​ക്ക് പോ​യി. എ​ഴു​ത്തി​ലും പ​ത്ര​പ്ര​വ​ര്‍ത്ത​ന​ത്തി​ലും താൽപ​ര്യമു​ള്ള​പ്പോ​ള്‍ ത​ന്നെ വ​ര​ക്കാ​നു​ള്ള നൈ​സ​ർഗി​ക​മാ​യ ക​ഴി​വ് അ​ദ്ദേ​ഹം ഒ​രി​ക്ക​ലും ഉ​പേ​ക്ഷി​ച്ചി​ല്ല. മാ​ത്ര​മ​ല്ല, നി​ര​ന്ത​ര സാ​ധ​ന​യി​ലൂ​ടെ അ​തി​നെ കൂ​ടു​ത​ല്‍ മി​ക​വു​ള്ള​താ​ക്കി മാ​റ്റാ​ന്‍ ശ്ര​മി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു.

 

എ​ബ്ര​ഹാ​മി​ന്റെ ആ​ദ്യ ത​ട്ട​ക​മാ​യി​രു​ന്ന ‘ദി ​ബോം​ബെ സെ​ന്റി​ന​ൽ’ അ​ക്കാ​ല​ത്തെ പ്ര​മു​ഖ ദേ​ശീ​യപ​ത്ര​മാ​യി​രു​ന്ന ‘ബോം​ബെ ക്രോ​ണി​ക്കി’​ളി​ന്റെ കീ​ഴി​ലു​ള്ള ടാ​ബ്ലോ​യ്ഡ് രൂ​പ​ത്തി​ലു​ള്ള സാ​യാ​ഹ്ന പ​ത്ര​മാ​യി​രു​ന്നു. ക്രോ​ണി​ക്കി​ളി​ന് വേ​ണ്ടി നീ​ണ്ട അ​ഞ്ചു വ​ര്‍ഷ​ം ബോം​ബെ ന​ഗ​ര​ത്തി​ല്‍ റി​പ്പോ​ര്‍ട്ട​റാ​യി അ​ദ്ദേ​ഹം പ​ണി​യെ​ടു​ത്തു. രാ​വി​ലെ സാ​യാ​ഹ്ന എ​ഡി​ഷ​നു​വേ​ണ്ടി​യും ഉ​ച്ച​ക്കുശേ​ഷം മു​ഖ്യ​പ​ത്ര​ത്തി​ന്റെ പ്ര​ഭാ​ത എ​ഡിഷ​നു​വേ​ണ്ടി​യും. ഇ​തോ​ടൊ​പ്പം ‘ബ്ലി​റ്റ്സ്’, ‘ഭാ​ര​ത്’ തു​ട​ങ്ങി​യ പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ള്‍ക്കുവേ​ണ്ടി ഫ്രീ​ലാ​ന്‍സാ​യി ജോ​ലി​ചെ​യ്യു​ക​യും ഒ​ഴി​വ് സ​മ​യ​ങ്ങ​ളി​ല്‍ കാ​ര്‍ട്ടൂ​ണ്‍ വ​ര​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു.

ഗാ​ന്ധി​ജി​യും നെ​ഹ്റു​വും ഉ​ൾ​പ്പെ​ടെ​യു​ള്ള ദേ​ശീ​യ നേ​താ​ക്ക​ളു​ടെ പ്ര​സം​ഗ​ങ്ങ​ളും പ്ര​ഭാ​ഷ​ണ​ങ്ങ​ളും റി​പ്പോ​ർ​ട്ട് ചെ​യ്യു​ന്ന​ത് അ​ക്കാ​ല​ത്ത് എബ്ര​ഹാ​മി​ന്റെ ജോ​ലി​യു​ടെ ഭാ​ഗ​മാ​യി​രു​ന്നു. ഈ ​നേ​താ​ക്ക​ളു​ടെ വീ​ക്ഷ​ണ​ങ്ങ​ൾ ജീ​വി​ത​കാ​ലം മു​ഴു​വ​ൻ ത​നി​ക്ക് പ്ര​ചോ​ദ​ന​മാ​യി​രു​ന്നു എ​ന്ന് അ​ബു പി​ൽ​ക്കാ​ല​ത്ത് പ​റ​യു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. 1951 മു​ത​ലാ​ണ് അ​ബു എബ്ര​ഹാം കാ​ര്‍ട്ടൂ​ണ്‍ ര​ച​ന​യി​ലേ​ക്ക് കൂ​ടു​ത​ല്‍ ശ്ര​ദ്ധന​ൽ​കി തു​ട​ങ്ങു​ന്ന​ത്. അ​തി​നു കാ​ര​ണ​മാ​യ​ത് ശ​ങ്ക​റാ​ണ്. എ​ബ്രഹാമി​ന്റെ​യു​ള്ളി​ലെ കാ​ര്‍ട്ടൂ​ണി​സ്റ്റി​ന്റെ ശ​ക്തി തി​രി​ച്ച​റി​ഞ്ഞ ശ​ങ്ക​ര്‍ അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ ‘ശ​ങ്കേ​ഴ്സ് വീ​ക്കി​ലി​’യി​ലേ​ക്ക് ക്ഷ​ണി​ച്ചു.

എ​ബ്ര​ഹാ​മി​ന്റെ സ​മ​കാ​ലി​ക​രാ​യി​രു​ന്ന ആ​ര്‍.​കെ. ല​ക്ഷ്മ​ണ​ും ഒ.​വി. വി​ജ​യ​നും ബാ​ല്‍ താ​ക്ക​റേ​യും ബീ​രേ​ശ്വ​റു​മൊ​ക്കെ അ​ക്കാ​ല​ത്ത് ‘ശ​ങ്കേ​ഴ്സ് വീ​ക്കി​ലി’​യി​ൽ ജോ​ലി​ചെ​യ്തി​രു​ന്നു. ഇം​ഗ്ല​ണ്ടി​ലേ​ക്ക് പോ​കും മു​മ്പ് ര​ണ്ടു​ വ​ർ​ഷം അ​ബു എ​ബ്ര​ഹാം ‘ശ​ങ്കേ​ഴ്സി’​ല്‍ ഉ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. പി​ന്നീ​ടു​ള്ള ഇം​ഗ്ല​ണ്ടി​ലെ 15 വ​ർ​ഷ​മാ​ണ് എ​ബ്ര​ഹാ​മി​ന്റെ ജീ​വി​ത​ത്തി​ലെ ഏ​റ്റ​വും നി​ർ​ണാ​യ​ക​മാ​യ കാ​ല​ഘ​ട്ടം.

 

ഇം​ഗ്ല​ണ്ടി​ലെ​ത്തി​യ എ​ബ്ര​ഹാ​മി​നെ ഫ്രെഡ​റി​ക് ജോ​സ് ‘പ​ഞ്ച്’ മാ​സി​ക​യു​ടെ എ​ഡി​റ്റ​റാ​യി​രു​ന്ന മാ​ൽ​ക്കം മ​ഗ​ര്‍റി​ഡ്ജി​ന് പ​രി​ച​യ​പ്പെ​ടു​ത്തി. ര​ണ്ടാ​ഴ്ച​ക്കു​ള്ളി​ൽ എ​ബ്ര​ഹാ​മി​ന്റെ ഒ​രു കാ​ർ​ട്ടൂ​ൺ ‘പ​ഞ്ചി’​ൽ പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ചു. ഈ ​ആ​ത്മ​വി​ശ്വാ​സ​ത്തി​ൽ എ​ബ്ര​ഹാം ധാ​രാ​ളം വ​ര​ക്കു​ക​യും അ​വ നി​ര​വ​ധി പ​ത്ര​ങ്ങ​ൾ​ക്കും മാ​സി​ക​കൾ​ക്കും അ​യ​ച്ചു​കൊ​ടു​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു. പ​ല​തും തി​ര​സ്ക​രി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു. ചി​ല​തൊ​ക്കെ വെ​ളി​ച്ചം ക​ണ്ടു. ല​ണ്ട​നി​ലെ ജീ​വി​തം ദു​ഷ്ക​ര​മാ​യി​രു​ന്നു. എ​ങ്കി​ലും വ​ര​ച്ചുകി​ട്ടു​ന്ന തു​ക​യി​ൽനി​ന്ന് മി​ച്ചംപി​ടി​ച്ച് അ​ദ്ദേ​ഹം പാ​രിസും റോ​മും സ​ന്ദ​ർ​ശി​ച്ചു. ഒ​രു ഫ്രീ​ലാ​ന്‍സ​റാ​യി ല​ണ്ട​നി​ൽ ര​ണ്ടു​ വ​ർ​ഷം ക​ട​ന്നു​പോ​യി. ഒ​ടു​വി​ൽ ഇ​ന്ത്യ​യി​ലേ​ക്ക് മ​ട​ങ്ങി​പ്പോ​യാ​ലോ എ​ന്ന് ആ​ലോ​ചി​ച്ചു തു​ട​ങ്ങി.

മ​ട​ക്ക​യാ​ത്ര​ക്കു​ള്ള പ​ണം കൈ​യിലി​ല്ല എ​ന്ന​ത് മാ​ത്ര​മാ​യി​രു​ന്നു ത​ട​സ്സം. പൊ​ടു​ന്ന​നെ വ​ലി​യൊ​രു വ​ഴി​ത്തി​രി​വ് എ​ബ്ര​ഹാ​മി​ന്റെ ജീ​വി​ത​ത്തി​ല്‍ സം​ഭ​വി​ച്ചു. ‘ട്രൈ​ബ്യൂ​ൺ’ വാ​രി​ക​യു​ടെ എ​ഡി​റ്റ​റാ​യ മൈ​ക്ക​ൽ ഫു​ട് എ​ബ്ര​ഹാ​മി​ന്റെ ര​ണ്ട് പൊ​ളി​റ്റി​ക്ക​ൽ കാ​ർ​ട്ടൂ​ണു​ക​ൾ പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ചി​രു​ന്നു. അ​തി​ല്‍ ര​ണ്ടാ​മ​ത്തെ കാ​ർ​ട്ടൂ​ൺ പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ച​തി​ന്റെ ര​ണ്ടാം​ദി​വ​സം ‘ദി ​ഒ​ബ്സ​ർ​വ​ർ’ പ​ത്ര​ത്തി​ന്റെ എ​ഡി​റ്റ​റാ​യ ഡേ​വി​ഡ് ആ​സ്റ്റ​റി​ന്റെ ഒ​രു ക​ത്ത് എ​ബ്ര​ഹാ​മി​ന് ല​ഭി​ച്ചു. ‘താ​ങ്ക​ളു​ടെ കാ​ർ​ട്ടൂ​ണു​ക​ളി​ൽ ഞ​ങ്ങ​ള്‍ക്ക് താ​ൽപര്യ​മു​ണ്ട്.

‘ഒ​ബ്സ​ർ​വ​റി​’ന് വേ​ണ്ടി ചി​ല ര​ച​ന​ക​ൾ താ​ങ്ക​ൾ ന​ല്‍കാ​മോ?’ ര​ണ്ടു​ദി​വ​സം ക​ഴി​ഞ്ഞ്, ക​ത്തി​ല്‍ പ​റ​ഞ്ഞ​പ്ര​കാ​രം എ​ബ്ര​ഹാം പ​ത്ര​ത്തി​ന്റെ ഓ​ഫി​സി​ൽ നേ​രി​ട്ട് ചെ​ല്ലു​മ്പോ​ൾ ‘ഒ​ബ്സ​ർ​വ​റി​’ലെ സ്റ്റാ​ഫ് കാ​ർ​ട്ടൂ​ണി​സ്റ്റി​ന്റെ ജോ​ലി ആ​സ്റ്റ​ർ വാ​ഗ്ദാ​നം ന​ൽ​കു​ക​യാ​ണ് ചെ​യ്ത​ത്. പ​ത്ര​ത്തി​ന്റെ 100 വ​ര്‍ഷ​ത്തെ ച​രി​ത്ര​ത്തി​ല്‍ അ​വ​ര്‍ക്ക് ഒ​രി​ക്ക​ലും ഒ​രു സ്റ്റാ​ഫ് കാ​ര്‍ട്ടൂ​ണി​സ്റ്റ് ഉ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. എ​ബ്ര​ഹാം ശ​രി​ക്കും അ​ത്ഭു​ത​പ്പെ​ട്ടു. അ​തി​സ​ങ്കീ​ർ​ണ​മാ​യ ലോ​ക​രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ത്തെ വി​ശ​ക​ല​നം ചെ​യ്യാ​നും സ​ത്യ​ത്തെ തു​റ​ന്നു​കാ​ണി​ക്കാ​നും ക​ഴി​യു​ന്ന പ്ര​തി​ഭാ​ശാ​ലി​യാ​യ യു​വാ​വാ​ണ് ത​ന്റെ മു​ന്നി​ൽ നി​ൽ​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്ന് ആ​സ്റ്റ​ർ തി​രി​ച്ച​റി​ഞ്ഞി​രി​ക്ക​ണം. ‘‘മ​റ്റു കാ​ർ​ട്ടൂ​ണി​സ്റ്റു​ക​ളെ പോ​ലെ താ​ങ്ക​ൾ ഒ​രു ക്രൂ​ര​ന​ല്ല. നി​ങ്ങ​ളെ​പ്പോ​ലെ ഒ​രാ​ളെ​യാ​ണ് ഞാ​ൻ കാ​ത്തി​രു​ന്ന​ത്’’, ആ​സ്റ്റ​ർ പ​റ​ഞ്ഞു.

1956 ഏ​പ്രി​ൽ മു​ത​ലാ​ണ് എ​ബ്ര​ഹാ​മി​ന്റെ കാ​ർ​ട്ടൂ​ൺ ‘ഒ​ബ്സ​ർ​വ​റി’ൽ പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ട്ടു തു​ട​ങ്ങു​ന്ന​ത്. പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​ര​ണ​ത്തി​നാ​യി കാ​ർ​ട്ടൂ​ൺ ന​ൽ​കു​മ്പോ​ൾ പ​തി​വു​പോ​ലെ ചി​ത്ര​ത്തി​നു താ​ഴെ കാ​ർ​ട്ടൂ​ണി​സ്റ്റി​ന്റെ പേ​ര് ‘എ​ബ്ര​ഹാം’ എ​ന്നാ​ണ് എ​ഴു​തി​യി​രു​ന്ന​ത്. എ​ബ്ര​ഹാം എ​ന്ന​തി​നു പ​ക​രം ഒ​രു തൂ​ലി​ക നാ​മം ഉ​പ​യോ​ഗി​ച്ചാ​ൽ ന​ന്നാ​യി​രി​ക്കു​മെ​ന്ന് ആ​സ്റ്റ​ർ അ​ഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ട്ടു. മ​ധ്യ​പൂ​ർ​വേ​ഷ്യ​യി​ൽ ഇ​സ്രാ​യേ​ൽ-ഫ​ല​സ്തീ​ൻ പ്ര​ശ്നം ചൂ​ടു​പി​ടി​ച്ചു തു​ട​ങ്ങി​യി​രു​ന്ന സ​മ​യ​മാ​യി​രു​ന്നു അ​ത്. ‘‘യൂ​റോ​പ്പി​ൽ എ​ബ്ര​ഹാം എ​ന്ന പേ​ര് ഒ​രു ജൂ​ത​മ​ത വി​ശ്വാ​സി​യെ സൂ​ചി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. പ​ക്ഷേ താ​ങ്ക​ൾ അ​ങ്ങ​നെ​യ​ല്ല താ​നും. എ​ബ്ര​ഹാം എ​ന്ന പേ​ര് താ​ങ്ക​ളു​ടെ കാ​ർട്ടൂ​ണു​ക​ളി​ലെ നി​ഷ്പ​ക്ഷ​ത​യെ പ്ര​തി​കൂ​ല​മാ​യി ബാ​ധി​ച്ചെ​ന്ന് വ​രും’’ -ആ​സ്റ്റ​ർ പ​റ​ഞ്ഞു.

‘‘അ​ബു എ​ന്നാ​യാ​ലോ?’’

‘‘എ​ബ്ര​ഹാം ചോ​ദി​ച്ചു.’’

‘‘പെ​ർ​ഫ​ക്ട്. ആ ​പേ​രി​നൊ​രു നി​ഗൂ​ഢ​ത​യു​മു​ണ്ട്.’’

അ​ങ്ങ​നെ 1956 ഏ​പ്രി​ൽ 6 വെ​ള്ളി​യാ​ഴ്ച, ആ​റ്റു​പു​റ​ത്ത് മാ​ത്യു എ​ബ്ര​ഹാം, അ​ബു​വാ​യി പ​രി​ണ​മി​ച്ചു. ത​ന്റെ ര​ണ്ടാം മാ​മോ​ദീസ എ​ന്നാ​ണ് അ​ബു എബ്ര​ഹാം ത​ന്റെ ഓ​ർമ​ക്കു​റി​പ്പു​ക​ളി​ല്‍ ഈ ​സം​ഭ​വ​ത്തെ വി​ശേ​ഷി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​ത്.

അ​ത്യ​ന്തം ഉ​ജ്ജ്വ​ല​മാ​യ ലോ​ക​സാ​ഹ​ച​ര്യ​മാ​യി​രു​ന്നു അ​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​ത്. മ​ത​വും രാ​ഷ്ട്രീ​യ​വും ഹിം​സ​യും സ​മാ​ധാ​ന​വും ജ​നാ​ധി​പ​ത്യ​വും ക​മ്യൂണി​സ​വും ലോ​ക​ വി​പ​ണി​യു​മൊ​ക്കെ കൂ​ടി​ക്കു​ഴ​ഞ്ഞ ഒ​ര​ന്ത​രീ​ക്ഷം. ഈ ​സ​ന്ദിഗ്ധ​ത​ക​ളി​ൽ, സ്വ​ത​ന്ത്ര​ചി​ന്ത​യും യു​ക്തി​ബോ​ധ​വും കൈ​മു​ത​ലാ​യു​ള്ള ഒ​രു മ​നു​ഷ്യ​ൻ ന​ട​ത്തി​യ പൊ​ളി​റ്റി​ക്ക​ൽ ക​മ​ന്റ​റി​യാ​ണ് അ​ബു​വി​ന്റെ അ​ക്കാ​ല​ത്തെ കാ​ർ​ട്ടൂ​ണു​ക​ൾ. അ​ത് എ​ല്ലാ​ത്ത​രം സ​ർവാ​ധി​പ​ത്യ​ങ്ങ​ൾ​ക്കെ​തി​രെ​യും മൗ​ലി​ക​വാ​ദ​ങ്ങ​ള്‍ക്കെ​തി​രെ​യും രാ​ഷ്ട്രീ​യ നാ​ട്യ​ങ്ങ​ള്‍ക്കെ​തി​രെ​യും വം​ശീ​യ​വെ​റി​ക്കെ​തി​രെ​യും നി​ർ​ഭ​യ​മാ​യി നി​ല​കൊ​ണ്ടു. സൗ​മ്യ​വും എ​ന്നാ​ൽ, മൂ​ർ​ച്ച​യേ​റി​യ​തും സൂ​ക്ഷ്മ​വു​മാ​യ ഭാ​ഷ​യി​ൽ സം​സാ​രി​ച്ചു.

 

പ​ത്ത് വ​ര്‍ഷം ‘ഒ​ബ്സര്‍വ​റി​’ലും മൂ​ന്ന് വ​ര്‍ഷം ‘ഗാ​ര്‍ഡി​യ​നി’​ലും ജോ​ലി​ചെ​യ്ത​ ശേ​ഷം 1969ല്‍ ​അ​ബു എ​ബ്ര​ഹാം ഇ​ന്ത്യ​യി​ലേ​ക്ക് തി​രി​ച്ചുവ​ന്നു. ന്യൂ​ഡ​ല്‍ഹി​യി​ല്‍, ‘ഇ​ന്ത്യ​ൻ എ​ക്സ്പ്ര​സി’ലെ പൊ​ളി​റ്റി​ക്ക​ൽ കാ​ർ​ട്ടൂ​ണി​സ്റ്റാ​യി ജോ​ലി​യി​ല്‍ പ്ര​വേ​ശി​ച്ചു. ലാ​ല്‍ ബ​ഹാ​ദൂ​ര്‍ ശാ​സ്ത്രി​യു​ടെ പെ​ട്ടെ​ന്നു​ള്ള മ​ര​ണ​ശേ​ഷം ഇ​ന്ദി​ര ഗാ​ന്ധി ഇ​ന്ത്യ​ന്‍ പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി​യാ​യി​ത്തീ​ര്‍ന്ന സ​മ​യ​മാ​യി​രു​ന്നു അ​ത്. ഇ​ന്ദി​ര ഗാ​ന്ധി അ​ബു​വി​ന്റെ കാ​ര്‍ട്ടൂ​ണു​ക​ളി​ലെ കേ​ന്ദ്ര​ക​ഥാ​പാ​ത്ര​മാ​യി മാ​റി. അ​വ​രു​ടെ ഏ​റ്റ​വും വ​ലി​യ വി​മ​ര്‍ശ​ക​നാ​യി​ത്തീ​ര്‍ന്നു അ​ബു. യ​ഥാ​ർ​ഥ​ത്തി​ല്‍, ഇ​ന്ദി​ര​യെ മു​ന്നി​ല്‍നി​റു​ത്തി അ​ബു എ​ബ്ര​ഹാം ഇ​ന്ത്യ​ന്‍ രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ത്തി​ന്റെ ക​ഥ പ​റ​യു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. കേ​ന്ദ്ര ഭ​ര​ണ​ത്തി​ലും, കോ​ൺ​ഗ്ര​സി​നു​ള്ളി​ലും പു​റ​ത്തും, പ്രാ​ദേ​ശി​കത​ല​ത്തി​ലും അ​ധി​കാ​ര​ത്തി​നു​വേ​ണ്ടി ന​ട​ന്ന ക​ടു​ത്ത മ​ത്സ​ര​ത്തി​ന്റെ പ​രി​ണത​ഫ​ലം എ​ന്ന വി​ധം 1975 ജൂ​ൺ 26ന് ​ഇ​ന്ദി​ര ​ഗാ​ന്ധി രാ​ജ്യ​ത്ത് അ​ടി​യ​ന്ത​രാ​വ​സ്ഥ പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ചു.

ഇ​ന്ത്യ​ൻ പ്ര​സി​ഡ​ന്റാ​യി​രു​ന്ന ഫ​ക്രു​ദീ​ൻ അ​ഹ​മ്മ​ദ് അ​ടി​യ​ന്ത​രാ​വ​സ്ഥ ന​ട​പ്പാ​ക്കാ​നു​ള്ള ഓ​ർ​ഡി​ന​ൻ​സി​ൽ ഒ​പ്പി​ടു​ന്ന രം​ഗ​ത്തെ ചി​ത്രീ​ക​രി​ക്കു​ന്ന അ​ബു​വി​ന്റെ കാ​ർ​ട്ടൂ​ൺ ആ ​കാ​ല​ഘ​ട്ട​ത്തി​ന്റെ എ​ക്കാ​ല​ത്തെ​യും വ​ലി​യ ഐ​ക്ക​ണാ​യി ഇ​ന്നും ക​രു​ത​പ്പെ​ടു​ന്നു. അ​ടി​യ​ന്ത​രാ​വ​സ്ഥ​യു​ടെ ഭാ​ഗ​മാ​യി പ​ത്ര​സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​വും പൗ​ര​ന്മാ​രു​ടെ സ്വ​ത​ന്ത്ര​മാ​യ ആ​വി​ഷ്കാ​ര അ​വ​കാ​ശ​വും നി​രോ​ധി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു. കാ​ർ​ട്ടൂ​ണു​ക​ളു​ടെ​യും കാ​രി​ക്കേ​ച്ച​റു​ക​ളു​ടെ​യും മേ​ൽ സെ​ൻ​സ​ർ​ഷി​പ് നി​ല​വി​ൽ വ​ന്നു. അ​ബു​വി​ന്റെ ഈ ​കാ​ല​ഘ​ട്ട​ങ്ങ​ളി​ലെ കാ​ർ​ട്ടൂ​ണു​ക​ൾ ഈ ​പ​രി​വ​ർ​ത്ത​ന​ത്തി​ന്റെ അ​ന്ത​ർനാ​ട​ക​ങ്ങ​ളെ വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​വ​യാ​ണ്. ഒ​രു രാ​ഷ്ട്രത്തി​ന്റെ, ചി​രി​യി​ലും വി​ഷാ​ദ​ത്തി​ലും എ​ഴു​തി​യ ജീ​വ​ച​രി​ത്രം കൂ​ടി​യാ​ണ​ത്.

 

സ്വേ​ച്ഛാ​ധി​പ​ത്യ ഭ​ര​ണ​ത്തി​ന് കീ​ഴി​ൽ ഒ​രു പ​ത്ര​പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ക​നും കാ​ര്‍ട്ടൂ​ണി​സ്റ്റും എ​ങ്ങ​നെ​യാ​ണ് ത​ന്റെ ദൗ​ത്യം നി​റ​വേ​റ്റേ​ണ്ട​ത് എ​ന്ന​തി​ന്റെ ഏ​റ്റ​വും മി​ക​ച്ച മാ​തൃ​ക​യാ​ണ് അ​ടി​യ​ന്ത​രാ​വ​സ്ഥ​ക്കാ​ല​ത്തെ അ​ബു എ​ബ്ര​ഹാ​മി​ന്റെ കാ​ർട്ടൂ​ണു​ക​ൾ. അ​ടി​യ​ന്ത​രാ​വ​സ്ഥ​യു​ടെ നാ​ളു​ക​ളി​ൽ അ​ദ്ദേ​ഹം രാ​ജ്യ​സ​ഭാ​ഗംകൂ​ടി​യാ​യി​രു​ന്നു. 1972ലാ​ണ് അ​ദ്ദേ​ഹം ആ​ സ്ഥാ​ന​ത്ത് എ​ത്തി​യ​ത്. ’78 വ​രെ രാ​ജ്യ​സ​ഭ​യി​ൽ തു​ട​ർ​ന്നു. പ​ക്ഷേ, ഇ​ത് അ​ടി​യ​ന്ത​രാ​വ​സ്ഥ​യെ വി​മ​ർ​ശി​ക്കു​ന്ന​തിൽനി​ന്നും ഒ​രി​ക്ക​ലും അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ പി​ന്തി​രി​പ്പി​ച്ചി​ല്ല. നി​ർ​ഭ​യ​നാ​യി എ​ഴു​ത്തി​ലൂ​ടെ​യും വ​ര​യി​ലൂ​ടെ​യും അ​ദ്ദേ​ഹം ത​ന്റെ അ​ഭി​പ്രാ​യ​ങ്ങ​ൾ ജ​ന​ങ്ങ​ളു​മാ​യി പ​ങ്കു​വെ​ച്ചു. ഇ​ത് ഇ​ന്ദി​ര ​ഗാ​ന്ധി​യു​മാ​യി ഇ​ട​യു​ന്ന​തി​നും അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ കാ​ർ​ട്ടൂ​ൺ സെ​ൻ​സ​ർ​മാ​ർ ഇ​ട​പെ​ട്ട് നി​രോ​ധി​ക്കു​ന്ന​തി​നും ഇ​ട​യാ​ക്കി.

‘രാ​ജ്യ​സു​ര​ക്ഷ​ക്കുവേ​ണ്ടി​യാ​ണ് അ​ടി​യ​ന്ത​രാ​വ​സ്ഥ എ​ന്ന് നി​ങ്ങ​ൾ പ​റ​യു​ന്നു, പ​ക്ഷേ അ​തി​നാ​യി ഹാ​സ്യ​ത്തെ നി​ങ്ങ​ൾ എ​ന്തി​ന് നി​രോ​ധി​ക്ക​ണം?’ രാ​ജ്യ​സ​ഭ​യി​ൽ അ​ദ്ദേ​ഹം ഭ​ര​ണ​കൂ​ട​ത്തോ​ട് ചോ​ദി​ച്ചു. ഈ ​നി​രോ​ധ​ന​ങ്ങ​ളെ​യെ​ല്ലാം മ​റി​ക​ട​ക്കു​ന്ന ഹാ​സ്യാ​ത്മ​ക​വും സൂ​ക്ഷ്മ​വു​മാ​യ ഒ​രു ര​ച​നാ​ശൈ​ലി അ​ദ്ദേ​ഹം ക​ണ്ടെ​ത്തു​ക​യും ത​നി​ക്ക് പ​റ​യാ​നു​ള്ള​ത് ജ​ന​ങ്ങ​ളി​ൽ എ​ത്തി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു. ഈ ​കാ​ല​ത്തെ കാ​ര്‍ട്ടൂ​ണു​ക​ള്‍ ‘ഗെ​യിം​സ് ഓ​ഫ് എ​മ​ർ​ജ​ൻ​സി’ എ​ന്ന പേ​രി​ൽ 1977ല്‍ ​ഒ​രു പു​സ്ത​ക​മാ​യി പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ചു. അ​ടി​യ​ന്ത​രാ​വ​സ്ഥ​ക്കാ​ല​ത്തെ അ​ബു​വി​ന്റെ പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ക്കാ​ത്ത എ​ഴു​ത്തു​ക​ളും വ​ര​ക​ളു​മാ​ണ് അ​തി​ന്റെ ഉ​ള്ള​ട​ക്കം. ആ​വി​ഷ്കാ​ര സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​ത്തോ​ടും സ​ത്യ​ത്തോ​ടു​മു​ള്ള അ​ബു എ​ബ്ര​ഹാ​മി​ന്റെ പ്ര​തി​ബ​ദ്ധ​ത വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​താ​ണ് ആ ​പു​സ്ത​കം.

 

അ​ബു എ​ബ്ര​ഹാം ഒ​രു കാ​ർ​ട്ടൂ​ണി​സ്റ്റ് മാ​ത്ര​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല വ​ലി​യൊ​രു എ​ഴു​ത്തു​കാ​ര​നും റി​പ്പോ​ർ​ട്ട​റും പ​ത്രാ​ധി​പ​രും കൂ​ടി​യാ​യി​രു​ന്നു. വി​യ​റ്റ്നാ​മി​ലേ​ക്കും ബം​ഗ്ലാ​ദേ​ശി​ലേ​ക്കും യു​ദ്ധകാ​ല​ഘ​ട്ട​ത്തി​ൽ അ​ദ്ദേ​ഹം റി​പ്പോ​ർ​ട്ട​റായി യാ​ത്രചെ​യ്തു. നി​ര​വ​ധി പു​സ്ത​ക​ങ്ങ​ൾ ര​ചി​ച്ചു. ‘അ​ബു ഓ​ൺ ബം​ഗ്ലാ​ദേ​ശ്’ (1972) ‘പ്രൈ​വ​റ്റ് വ്യൂ’ (1974) ​‘അ​റൈ​വ​ൽ ആ​ൻ​ഡ് ഡി​പാ​ര്‍ച്ചേ​ഴ്സ്’ (1983) എ​ന്നി​വ​യാ​ണ് പ്ര​ധാ​ന പു​സ്ത​ക​ങ്ങ​ള്‍. 1988ല്‍ ​‘ദ പെ​ൻ​ഗ്വി​ന്‍ ബു​ക്സ് ഓ​ഫ് ഇ​ന്ത്യ​ൻ കാ​ർ​ട്ടൂ​ൺ​സ്’ എ​ന്ന ഗ്ര​ന്ഥം എ​ഡി​റ്റ് ചെ​യ്തു.

‘നോ ​ആ​ർ​ക്ക്‌​സ്’ എ​ന്ന അ​ബു എ​ബ്ര​ഹാ​മി​ന്റെ ഷോ​ര്‍ട്ട് ഫി​ലി​മി​ന് 1970ൽ ​ബ്രി​ട്ടീ​ഷ് ഫി​ലിം ഇ​ന്‍സ്റ്റി​റ്റ്യൂ​ട്ടി​ന്റെ അ​വാ​ര്‍ഡും ല​ഭി​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. 1981 വ​രെ അ​ദ്ദേ​ഹം ‘ഇ​ന്ത്യ​ൻ എ​ക്സ്പ്ര​സി’ല്‍ ജോ​ലിചെ​യ്തു. അ​തി​നു​ശേ​ഷം സ്വ​ത​ന്ത്ര​മാ​യ ര​ച​ന​ക​ളി​ലേ​ക്ക് തി​രി​ഞ്ഞു. ‘സാ​ൾ​ട്ട് ആ​ൻ​ഡ് പെ​പ്പ​ർ’ എ​ന്ന സ്ട്രി​പ് കാ​ർ​ട്ടൂ​ൺ പ​ര​മ്പ​ര ത​ന്റെ താ​ത്ത്വി​ക​മാ​യ വീ​ക്ഷ​ണ​ങ്ങ​ൾ അ​വ​ത​രി​പ്പി​ക്കാ​നാ​യി അ​ദ്ദേ​ഹം തു​ട​ങ്ങി​യ​താ​ണ്. 1988ല്‍ ​അ​ദ്ദേ​ഹം കേ​ര​ള​ത്തി​ലേ​ക്ക് മ​ട​ങ്ങി​വ​ന്നു. 2002 വ​രെ എ​ഴു​ത്തി​ലും വ​ര​യി​ലും മു​ഴു​കി.

1924 ജൂ​ണ്‍ 11ന് ​പ​ഴ​യ തി​രു​വി​താം​കൂ​റി​ലെ മാ​വേ​ലി​ക്ക​ര​യി​ല്‍ എ.​എം. മാ​ത്യു​വി​ന്റെ​യും കാ​ന്ത​മ്മ​യു​ടെ​യും ഏ​ക മ​ക​നാ​യാ​ണ് അ​ബു എ​ബ്ര​ഹാം ജ​നി​ച്ച​ത്. അ​ദ്ദേ​ഹം ര​ണ്ടു​ത​വ​ണ വി​വാ​ഹി​ത​നാ​യി. ആ​ദ്യ​ഭാ​ര്യ സ​രോ​ജി​നി. അ​വ​ര്‍ വേ​ര്‍പി​രി​ഞ്ഞു. അ​വ​രി​ല്‍ ര​ണ്ട് പെ​ണ്‍മ​ക്ക​ള്‍. ആ​യി​ഷ​യും ജാ​ന​കി​യും. പി​ന്നീ​ട് ബ്രി​ട്ടീ​ഷു​കാ​രി​യാ​യ സൈ​ക്കി​യെ അ​ദ്ദേ​ഹം വി​വാ​ഹം ചെ​യ്തു. 2002 ഡി​സം​ബ​ർ 1ന് ​അ​ബു എ​ബ്ര​ഹാം അ​ന്ത​രി​ച്ചു.

Tags:    
News Summary - Political cartoonist Abu Abraham

വായനക്കാരുടെ അഭിപ്രായങ്ങള്‍ അവരുടേത്​ മാത്രമാണ്​, മാധ്യമത്തി​േൻറതല്ല. പ്രതികരണങ്ങളിൽ വിദ്വേഷവും വെറുപ്പും കലരാതെ സൂക്ഷിക്കുക. സ്​പർധ വളർത്തുന്നതോ അധിക്ഷേപമാകുന്നതോ അശ്ലീലം കലർന്നതോ ആയ പ്രതികരണങ്ങൾ സൈബർ നിയമപ്രകാരം ശിക്ഷാർഹമാണ്​. അത്തരം പ്രതികരണങ്ങൾ നിയമനടപടി നേരിടേണ്ടി വരും.

access_time 2024-10-27 04:32 GMT