മോ​സ്​​കോ​യു​ടെ ഡ​യ​റി​ക്കു​റി​പ്പു​ക​ൾ; വാ​ൾ​ട്ട​ർ ബെ​ഞ്ച​മി​ന്റെ ‘Moscow Diary’ എ​ന്ന അ​സാ​ധാ​ര​ണ പു​സ്ത​ക​ത്തി​ന്റെ വാ​യ​ന.

ജ​ർ​മ​ൻ സാ​ഹി​ത്യ​നി​രൂ​പ​ക​നും ദാ​ർ​ശ​നി​ക​നും സൗ​ന്ദ​ര്യ ജ്ഞാ​നി​യു​മാ​യ വാ​ൾ​ട്ട​ർ ബെ​ഞ്ച​മി​ന്റെ ‘Moscow Diary’ എ​ന്ന അ​സാ​ധാ​ര​ണ പു​സ്ത​ക​ത്തി​ന്റെ വാ​യ​ന.

ഇ​രു​പ​താം നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ന്റെ ആ​ദ്യ​പാ​ദ​ത്തി​ലെ ഏ​റ്റ​വും പ്ര​ധാ​നി​യാ​യ സാ​ഹി​ത്യ​നി​രൂ​പ​ക​ൻ, പ​ണ്ഡി​ത​ൻ, സൗ​ന്ദ​ര്യ​ശാ​സ്ത്ര​കാ​ര​ൻ എ​ന്നീ നി​ല​ക​ളി​ൽ അ​റി​യ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്ന ബ​ഹു​മു​ഖ പ്ര​തി​ഭ​യാ​ണ് വാ​ൾ​ട്ട​ർ ബെ​ഞ്ച​മി​ൻ (Walter Benjamin). 1892 ജൂ​ലൈ 15ന്​ ​ബ​ർ​ലി​നി​ലാ​ണ് അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​​ന്റെ ജ​ന​നം. 1940 സെ​പ്റ്റം​ബ​ർ 26ന്​ ​ഫ്രാ​ൻ​സി​ലെ പോ​ർ​ട്ട് ബൗ​വി​ലാ​യി​ൽ മ​രി​ച്ചു. ധ​നി​ക ജൂ​ത​കു​ടും​ബ​ത്തി​ൽ ജ​നി​ച്ച അ​ദ്ദേ​ഹം ഫി​ലോ​സ​ഫി​യി​ലാ​ണ് ബ​ർ​ലി​നി​ൽ പ്രാ​വീ​ണ്യം നേ​ടി​യ​ത്. 1920ൽ ​ബ​ർ​ലി​നി​ൽ സ്ഥി​ര​താ​മ​സ​മാ​ക്കി സാ​ഹി​ത്യ​നി​രൂ​പ​ണ​വും പ​രി​ഭാ​ഷ​യും ന​ട​ത്തി പ്ര​ശ​സ്ത​നാ​യി. 1933ൽ ​നാ​സി​ക​ൾ ജ​ർ​മ​നി​യി​ൽ അ​ധി​കാ​ര​ത്തി​ൽ വ​ന്ന​പ്പോ​ൾ ബെ​ഞ്ച​മി​ൻ ജ​ർ​മ​നി​യി​ൽ​നി​ന്ന്​ പാ​രി​സി​ലേ​ക്ക് വ​ന്നു. അ​വി​ടെ താ​മ​സി​ക്കു​മ്പോ​ൾ സാ​ഹി​ത്യ​നി​രൂ​പ​ണ​ത്തി​ലും ലേ​ഖ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ ര​ച​ന​യി​ലും കേ​ന്ദ്രീ​ക​രി​ച്ചു. 1940ൽ ​നാ​സി​ക​ൾ പാ​രി​സ് ന​ഗ​രം കൈ​യേ​റി​യ​പ്പോ​ൾ ഗ​സ്റ്റ​പ്പൊ​ക​ളു​ടെ കൈ​ക​ളി​ലേ​ക്ക് താ​ൻ വ​ലി​ച്ചെ​റി​യ​പ്പെ​ടു​മെ​ന്ന ഭ​യാ​ധി​ക്യ​ത്താ​ൽ അ​ദ്ദേ​ഹം ആ​ത്മ​ഹ​ത്യ ചെ​യ്യു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ഗെ​യ്ഥേ​യു​ടെ തി​ര​ഞ്ഞെ​ടു​ക്ക​പ്പെ​ട്ട ഘ​ട​നാ​സാ​ദൃ​ശ്യ​ങ്ങ​ൾ (Goethe​'s Elective Affinities), ജ​ർ​മ​ൻ ട്രാ​ജി​ക് ​ഡ്രാ​മ​യു​ടെ ഉ​ദ്ഭ​വം (The Origin of German Tragic Drama), ഉ​ജ്ജ്വല​ന​ങ്ങ​ൾ (The Illuminations 1961) തു​ട​ങ്ങി​യ​വ​യാ​ണ് പ്ര​ധാ​ന ര​ച​ന​ക​ളാ​യി വി​ല​യി​രു​ത്ത​പ്പെ​ടു​ന്ന​ത്.

അ​ടു​ത്ത​കാ​ല​ത്ത് മെ​ക്സി​ക്ക​ൻ സാ​ഹി​ത്യ​കാ​ര​ൻ സെ​ർ​ജി​യോ പി​റ്റോ​ളി​ന്റെ (Sergio Pitol) ഓ​ർ​മ​ക്കു​റി​പ്പു​ക​ളു​ടെ ത്ര​യം വാ​യി​ച്ച​പ്പോ​ഴാ​ണ് (‘മ​ജീ​ഷ്യ​ൻ ഓ​ഫ് വി​യ​ന​’യാ​ണ്​ അ​തി​​ന്റെ മൂ​ന്നാം ഭാ​ഗം) ബെ​ഞ്ച​മി​ന്റെ അ​ത്ര​ക്കൊ​ന്നും അ​റി​യ​പ്പെ​ടാ​തെ​പോ​യ ‘മോ​സ്കോ ഡ​യ​റി’ (Moscow Diary)യെ ​കു​റി​ച്ച​റി​യാ​നി​ട​യാ​യ​ത്. ഇ​പ്പോ​ൾ ല​ഭി​ക്കാ​ൻ അ​മി​ത​വി​ല കൊ​ടു​ക്കേ​ണ്ടി​വ​രും എ​ന്ന തി​രി​ച്ച​റി​വി​ന് ശാ​ന്തി കി​ട്ടി​യ​ത് അ​ടു​ത്ത സു​ഹൃ​ത്താ​യ എ​ൻ.​എം. ഹു​സൈ​ൻ പി.​ഡി.​എ​ഫ്​ സാ​ധ്യ​മാ​ക്കി​ത്ത​ന്ന​പ്പോ​ഴാ​ണ്.

മ​രി​ക്കു​ന്ന​തി​ന് വ​ള​രെ​നാ​ൾ മു​മ്പ് സോ​വി​യ​റ്റ് യൂ​നി​യ​ൻ സ​ന്ദ​ർ​ശി​ച്ച​തി​ന്റെ അ​നു​ഭ​വ​സാ​ക്ഷ്യ​പ്പെ​ടു​ത്ത​ലു​ക​ളാ​യി ഈ ​ഡ​യ​റി​യെ ലോ​ക​മെ​മ്പാ​ടു​മു​ള്ള ആ​സ്വാ​ദ​ക​ർ വി​ല​യി​രു​ത്തു​ന്നു. അ​ന്ന​ത്തെ റ​ഷ്യ​യു​ടെ സാ​മൂ​ഹി​ക​വും രാ​ഷ്ട്രീ​യ​വും സാ​ഹി​ത്യ​പ​ര​വു​മാ​യ അ​വ​സ്ഥ​ക​ളെ അ​ദ്ദേ​ഹം സൂ​ക്ഷ്മ​മാ​യി നി​രീ​ക്ഷ​ണം ന​ട​ത്തി​യ​താ​യി പു​സ്​​ത​ക​ത്തി​ൽ കാ​ണാം. റ​ഷ്യ​ൻ തി​യ​റ്റ​റി​നെ കു​റി​ച്ചും സി​നി​മ​യെ കു​റി​ച്ചും ചി​ത്ര​ക​ല​യെ കു​റി​ച്ചും സം​ഗീ​ത​ത്തെ കു​റി​ച്ചു​മു​ള്ള സൂ​ക്ഷ്മ​മാ​യ നി​രീ​ക്ഷ​ണ​ങ്ങ​ൾ​ക്കും വി​ശ​ക​ല​ന​ങ്ങ​ൾ​ക്കും അ​ദ്ദേ​ഹം ത​യാ​റാ​വു​ന്നു​ണ്ട്.

ഒ​രു​പ​ക്ഷേ, ഈ ​യാ​ത്ര​ക​ൾ​ക്ക് പി​ന്നി​ൽ മ​റ്റൊ​രു പ്ര​ധാ​ന ല​ക്ഷ്യ​വും അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. 1924ൽ ​കാ​പ്രി​യി​ൽ വെ​ച്ച​ദ്ദേ​ഹം ആ​ദ്യ​മാ​യി ക​ണ്ടു​മു​ട്ടി​യ ലാ​ത്‍വി​യ​ൻ ന​ടി​യും തി​യ​റ്റ​ർ ഡ​യ​റ​ക്ട​റും എ​ഴു​ത്തു​കാ​രി​യു​മാ​യ അ​സ്‍യ ലാ​സി​സി​നോ​ട് (Asia Lacis) തോ​ന്നി​യ തീ​വ്ര​മാ​യ ആ​ത്മ​ബ​ന്ധ​വു​മാ​കാം. ബെ​ഞ്ച​മി​നെ കു​റി​ച്ചും റ​ഷ്യ​ൻ തി​യ​റ്റ​ർ പ്ര​തി​ഭ​യാ​യ മെ​യ​ർ ഹോ​ൾ​ഡി​നെ കു​റി​ച്ചും (Meyerhold) അ​വ​ർ പ്ര​സി​ദ്ധ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ ഓ​ർ​മ​ക്കുറി​പ്പു​ക​ൾ സാ​ഹി​ത്യ​ലോ​ക​ത്ത് അ​ത്ഭു​ത​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന പ്ര​തി​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ളാ​ണ് സൃ​ഷ്ടി​ച്ച​ത്. പി​ന്നീ​ട് ജ​ർ​മ​ൻ തി​യ​റ്റ​റി​നെ കു​റി​ച്ച് ഒ​രു പ​ഠ​ന​ഗ്ര​ന്ഥ​വും അ​വ​രു​ടേ​താ​യി പു​റ​ത്തു​വ​ന്നി​രു​ന്നു. പി​ൽ​ക്കാ​ല​ത്ത് റ​ഷ്യ​യി​ൽ അ​വ​ർ​ക്ക് നേ​രി​ടേ​ണ്ട​താ​യി​വ​ന്ന ദു​ര​ന്ത​ങ്ങ​ൾമൂ​ലം സ്റ്റാ​ലി​ൻ 1953ൽ ​മ​രി​ക്കു​ന്ന​തു​വ​രെ​യു​ള്ള നീ​ണ്ട പ​തി​ന​ഞ്ചു വ​ർ​ഷ​ക്കാ​ല​ത്തെ ജ​യി​ൽ​വാ​സ​വും അ​വ​ർ​ക്ക​നു​ഭ​വി​ക്കേ​ണ്ട​താ​യി വ​ന്നു. 1972ലാ​ണ് അ​സ്​​യ മ​ര​ണ​പ്പെ​ടു​ന്ന​ത്. പ​ക്ഷേ, പ്ര​ണ​യ​ത്തി​ന്റെ ഭാ​വ​ങ്ങ​ൾ ശ​രി​ക്കും ഒ​രു ഫി​ക്​​ഷ​ന്റെ ത​ല​ത്തി​ലേ​ക്ക്​ ഈ ​ഓ​ർ​മ​ക്കു​റി​പ്പു​ക​ളെ ധ​ന്യ​മാ​ക്കു​ന്നു. അ​വ​ർ​ക്കി​ട​യി​ലെ ഇ​ണ​ക്ക​വും പി​ണ​ക്ക​വും വൈ​കാ​രി​ക​മാ​യ ഒ​ത്തു​ചേ​ര​ലു​ക​ളും ഉ​ദാ​ത്ത​മാ​യാ​ണ്​ ചി​ത്രീ​ക​രി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്ന​ത്.

അ​സ്​​യ​യെ കൂ​ടാ​തെ റ​ഷ്യ​ൻ സ​ന്ദ​ർ​ശ​ന​കാ​ല​ത്ത് ആ​ദ്യ​മാ​യി ബെ​ഞ്ച​മി​ൻ അ​ടു​ത്ത് പ​രി​ച​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന മ​റ്റൊ​രു വ്യ​ക്തി​ത്വ​മാ​ണ് ബെ​ൺ​ഹാ​ർ​ഡ് റീ​ഷ് (Bernhard Reich (1894–1972). അ​ദ്ദേ​ഹം ഒ​രു നാ​ട​ക​കൃ​ത്ത്, സം​വി​ധാ​യ​ക​ൻ, നി​രൂ​പ​ക​ൻ എ​ന്നീ നി​ല​ക​ളി​ൽ പ്ര​ശ​സ്ത​നു​മാ​യി​രു​ന്നു. അ​സ്‍യ ലാ​സി​സി​ന്റെ ജീ​വി​ത​കാ​ലം മു​ഴു​വ​നു​ള്ള സ​ഹ​ചാ​രി​യു​മാ​യി ഈ ​പ്ര​തി​ഭ ക​ഴി​ഞ്ഞു​കൂ​ടി. ശ​രി​ക്കു​മി​ദ്ദേ​ഹ​മൊ​രു ഓ​സ്ട്രി​യ​ൻ പൗ​ര​നാ​യി​ട്ടാ​ണ് ജീ​വി​ച്ച​തെ​ങ്കി​ലും 1920 കാ​ല​ത്തി​ന്റെ മ​ധ്യ​ത്തി​ൽ സോ​വി​യ​റ്റ് പൗ​ര​നാ​യി മാ​റു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ബ്രെ​ഹ​ത്തി​നെ കു​റി​ച്ചു​ള്ള ഒ​രു ഏ​ക വി​ഷ​യ​ക പ്ര​ബ​ന്ധ​ഗ്ര​ന്ഥം (Monograph) അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ ഏ​റെ പ്ര​ശ​സ്ത​നാ​ക്കി. ഈ ​ഓ​ർ​മ​പ്പു​സ്ത​ക​ത്തി​ൽ ബെ​ഞ്ച​മി​നൊ​പ്പം ഈ ​ര​ണ്ട് പ്ര​തി​ഭ​ക​ൾ​ക്കു​മു​ള്ള സ്ഥാ​നം തീ​വ്ര​മാ​യ ഒ​ന്നാ​ണ്.

റ​ഷ്യ​ൻ തി​യ​റ്റ​റു​മാ​യി ബെ​ഞ്ച​മി​നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന അ​ടു​പ്പം അ​ത്ര​മേ​ൽ ശ​ക്ത​മാ​യ ഒ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ന്ന് പു​സ്ത​ക​ത്തി​ലൂ​ടെ ക​ട​ന്നു​പോ​കു​മ്പോ​ൾ തി​രി​ച്ച​റി​യാ​നാ​കും. മോ​സ്കോ ഡ​യ​റി​യി​ലെ അ​സ്‍യ​യു​മാ​യു​ണ്ടാ​യ റൊ​മാ​ന്റി​ക് അ​നു​ബ​ന്ധ ക​ഥ​ക​ളെ തി​രി​ച്ച​റി​യേ​ണ്ട​ത് നി​രാ​ശാ​ബോ​ധ​ത്തി​​ന്മേ​ലു​ള്ള തീ​വ്ര​മാ​യ വ​ർ​ണ​ന​ക​ളാ​യി​ട്ടാ​ണ്. ഒ​രു ലാ​ത്‍വി​യ​ൻ വി​പ്ല​വ​കാ​രി കൂ​ടി​യാ​യി​രു​ന്ന അ​സ്‍യ​യെ 1924ൽ ​ആ​ദ്യ​മാ​യി ക​ണ്ടു​മു​ട്ടി​യ​തു​ മു​ത​ൽ ബെ​ഞ്ച​മി​നി​ലു​ണ്ടാ​യ പ്ര​ണ​യ​ത്തു​ടി​പ്പു​ക​ൾ നി​ശ്ശ​ബ്ദ​മാ​യ ഒ​രു സു​ന്ദ​ര​പ്ര​കൃ​തി​യു​ടെ രൂ​പ​വും ഭാ​വ​വും ഉ​ൾ​ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. ആ​ദ്യ ദ​ർ​ശ​ന​ത്തി​ൽ​ത​ന്നെ അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന് തോ​ന്നി​യ വൈ​കാ​രി​ക അ​ടു​പ്പം ഏ​തു രീ​തി​യി​ലാ​ണ് കാ​ണേ​ണ്ട​തെ​ന്ന് പു​സ്ത​കം വാ​യി​ക്കു​മ്പോ​ഴും അ​വ​സാ​ന​മ​വ​ർ​ക്ക് വേ​ദ​ന​യോ​ടെ വേ​ർ​പി​രി​യേ​ണ്ടി​വ​രു​മ്പോ​ഴും ആ​സ്വാ​ദ​ക​രെ പൂ​ർ​ണ​മാ​യും അ​സ്വ​സ്ഥ​രാ​ക്കു​ന്ന ഒ​ന്നാ​ണ്: ഈ ​ഓ​ർ​മ​പ്പു​സ്ത​ക​ത്തി​ന്റെ വാ​യ​ന​യു​ടെ ധ​ന്യ​മാ​യ ഓ​ർ​മ​ക​ൾ ശ​രി​ക്കും ഒ​രു റൊ​മാ​ന്റി​ക് ക​വി​ത​യെ​പോ​ലെ ത​ന്നെ​യാ​ണ്.

ഒ​രു ഡി​സം​ബ​ർ ഒ​മ്പ​തി​നാ​ണ്​ ബെ​ഞ്ച​മി​ൻ റ​ഷ്യ​യി​ലെ​ത്തി​ച്ചേ​രു​ന്ന​ത്. ‘‘ആ​രെ​ങ്കി​ലും സ്റ്റേ​ഷ​നി​ൽ ഉ​ണ്ടാ​കു​മോ എ​ന്ന ആ​ശ​ങ്ക​യി​ൽ ഹോ​ട്ട​ലി​ന്റെ പേ​രും മേ​ൽ​വി​ലാ​സ​വും മ​ന​സ്സി​ൽ ബോ​ധ​പൂ​ർ​വം സൂ​ക്ഷി​ച്ചി​രു​ന്നു. പ്ലാ​റ്റ്ഫോ​മി​ൽ ആ​രെ​യും കാ​ണാ​തെ വ​ന്ന​പ്പോ​ൾ ഒ​ന്നു പ​ക​ച്ചു. അ​വ​സാ​നം ബെ​ലൊ റ​ഷ്യ​ൻ ബാ​ർ​ടി​ക് സ്റ്റേ​ഷ​നി​ൽ​നി​ന്നും പു​റ​ത്തേ​ക്കി​റ​ങ്ങു​മ്പോ​ൾ ബെ​ൺ​ഹാ​ർ​ഡ്​ റീ​ഷ് മു​ന്നി​ൽ പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ട്ടു. ട്രെ​യി​ൻ കൃ​ത്യ​സ​മ​യ​ത്ത് ത​ന്നെ​യാ​ണ​വി​ടെ എ​ത്തി​ച്ചേ​ർ​ന്ന​ത്. ഒ​രു കു​തി​വ​ണ്ടി​യി​ലേ​ക്ക് ഞ​ങ്ങ​ൾ സാ​ധ​ന​ങ്ങ​ൾ ക​യ​റ്റി​വെ​ച്ചു. ശ​രി​ക്കും ചൂ​ടു​ള്ള ഒ​രു ദി​വ​സ​മാ​യി​രു​ന്നു അ​ത്. ശി​ശി​ര​മാ​സ​ത്തി​ന്റെ ആ​വ​ര​ണം അ​പ്പോ​ഴും നി​ല​നി​ന്നി​രു​ന്നു. തെ​രു​വി​ന്റെ ഒ​രു അ​രി​ക് ചേ​ർ​ന്നുനി​ന്നു​കൊ​ണ്ട് അ​സ്​​യ ഞ​ങ്ങ​ളെ നോ​ക്കി കൈവീ​ശി കാ​ണി​ച്ചു. ആ​ദ്യ​മാ​യി അ​സ്‍യ​യെ കാ​ണു​മ്പോ​ൾ അ​വ​ള​ത്ര​മാ​ത്രം സു​ന്ദ​രി​യാ​ണെ​ന്ന് തോ​ന്നി​യ​തു​മി​ല്ല. റ​ഷ്യ​ൻ തൊ​പ്പി​ക്ക് താ​ഴെ മു​ഖ​ത്തെ ഭാ​വ​ത്തി​ൽ​നി​ന്നു​ത​ന്നെ രോ​ഗാ​തു​ര​മാ​യ അ​വ​സ്ഥ പ്ര​ക​ട​മാ​യി​രു​ന്നു. അ​ടു​ത്ത ഒ​രു ​േഹാ​ട്ട​ലി​ൽ നി​ർ​ത്തി ചാ​യ​കു​ടി​ച്ച ശേ​ഷം സാ​നറ്റോ​റി​യ​ത്തി​ന​ടു​ത്തു​ള്ള പെ​യ്സ്ട്രി​ഷോ​പ്പി​ന​രി​കി​ൽ വ​ണ്ടി നി​ർ​ത്തി. 1926ൽ ​സം​ഭ​വി​ച്ച (സെ​പ്റ്റം​ബ​റി​ൽ) മാ​ന​സി​ക ത​ക​രാ​റു​മൂ​ല​മു​ണ്ടാ​യ രോ​ഗാ​വ​സ്ഥ​യി​ൽ അ​വ​ൾ ചി​കി​ത്സ​ക്കാ​യി ഗോ​ർ​ക്കി തെ​രു​വി​ന​ടു​ത്തു​ള്ള സാ​നറ്റോ​റി​യ​ത്തി​ൽ ക​ഴി​യു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ഹോ​ട്ട​ലി​ലെ​ത്തി​ച്ചേ​രു​മ്പോ​ൾ അ​സ്‍യ​യു​ടെ സ​ഹ​മു​റി​യ​നാ​യ ഭാ​രി​ച്ച ശ​രീ​ര​മു​ള്ള ടെ​ക്സ്റ്റൈ​ൽ തൊ​ഴി​ലാ​ളി അ​വി​ടെ​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല.’’ അ​വി​ടെ​നി​ന്നും ത​നി​ക്കാ​യു​ള്ള ഹോ​ട്ട​ൽ മു​റി​യി​ലേ​ക്ക് റീ​ഷി​നൊ​പ്പം യാ​ത്ര​യാ​യി. ഭ​ക്ഷ​ണം ക​ഴി​ച്ച​തി​ന് ശേ​ഷം ഞ​ങ്ങ​ൾ മെ​യ​ർ​ഹോ​ൾ​ഡി​ന്റെ തി​യ​റ്റ​റി​ലേ​ക്ക് വ​ന്നു. അ​വി​ടെ ഗൊ​ഗോ​ളി​​ന്റെ വി​ഖ്യാ​ത​മാ​യ ‘ദി ​ഇ​ൻ​​െസ്പ​ക്ട​ർ ജ​ന​റ​ലി​ന്റെ’ നാ​ട​കാ​വി​ഷ്കാ​ര​ത്തി​ന്റെ റി​ഹേ​ഴ്സ​ൽ ന​ട​ക്കു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അ​സ്‍യയു​ടെ പ​രി​ശ്ര​മ​ങ്ങ​ളൊ​ന്നും​ത​ന്നെ ഫ​ലി​ച്ചി​ല്ല. അ​വി​ട​ത്തെ ഒ​രു ടി​ക്ക​റ്റി​നാ​യു​ള്ള അ​വ​സ​രം ല​ഭി​ക്കാ​തെ പോ​യി. തി​രി​ച്ച് നി​രാ​ശാ​ബോ​ധ​ത്തോ​ടെ ഹോ​ട്ട​ലി​ലേ​ക്ക് മ​ട​ങ്ങേ​ണ്ടി​വ​ന്നു: പി​ന്നീ​ട് റീ​ഷി​നൊ​പ്പം അ​ദ്ദേ​ഹം അ​സ്‍യ​യെ കാ​ണാ​ൻ പോ​യി. രോ​ഗാ​തു​ര​മാ​യ അ​വ​സ്ഥ​യി​ൽ സാ​ന്ത്വ​നം പ​ക​രാ​നു​ള്ള യാ​ത്ര​യി​ലൂ​ടെ പ്ര​ത്യേ​ക​മാ​യൊ​രു​ണ​ർ​വ് അ​വ​ൾ​ക്ക് ല​ഭി​ക്കു​മെ​ന്ന് പ്ര​ത്യാ​ശി​ച്ചു. അ​വ​ൾ​ക്കൊ​പ്പ​മി​രി​ക്കു​മ്പോ​ൾ ബെ​ഞ്ച​മി​ന് താ​ൻ ശ​രി​ക്കും ജെ​ൻ​സ് പീ​റ്റ​ർ ജേ​ക്ക​ബ് സ​ണി​ന്റെ (ഡാ​നി​ഷ് നോ​വ​ലി​സ്റ്റ്) ഒ​രു നോ​വ​ലി​ലെ ക​ഥാ​പാ​ത്ര​മാ​ണെ​ന്ന് തോ​ന്നു​ക​യും ചെ​യ്തു.

1926 ഡി​സം​ബ​ർ ആ​റു മു​ത​ൽ 1927 ജ​നു​വ​രി അ​വ​സാ​നം വ​രെ​യു​ള്ള ഒ​രു കാ​ല​ഘ​ട്ട​മാ​ണ് ഈ ​ഡ​യ​റി​ക്കു​റി​പ്പു​ക​ളി​ൽ സ​ജീ​വ​മാ​യി നി​ല​നി​ൽ​ക്കു​ന്ന​ത്. അ​സ്‍യ ലാ​സി​സി​ന്റെ സം​ഭ​വ​ബ​ഹു​ല​മാ​യ ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്റെ ല​ഹ​രി​യി​ൽ ബെ​ഞ്ച​മി​ന്​ അ​വ​ളോ​ടു​ണ്ടാ​യ ഗാ​ഢ​മാ​യ പ്ര​ണ​യ​ത്തി​ന്റെ ആ​വേ​ശ​വും കെ​ട്ട​ട​ങ്ങാ​തെ നി​ല​നി​ന്നി​രു​ന്നു. എ​ൺ​പ​ത്തി​യെ​ട്ടാ​മ​ത്തെ വ​യ​സ്സി​ൽ 1979ൽ ​റ​ഷ്യ​യി​ൽ അ​ന്ത​രി​ക്കു​മ്പോ​ൾ റ​ഷ്യ​ൻ ഭൂ​മി​ക വ​ലി​യ ആ​ദ​ര​വോ​ടെ​യാ​ണ​വ​ളെ ഓ​ർ​മി​ച്ചെ​ടു​ത്ത​ത്. സ്റ്റാ​ലി​ന്റെ അ​ധി​കാ​രം അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ മ​ര​ണ​ത്തോ​ടെ ത​ക​ർ​ന്ന​പ്പോ​ൾ റ​ഷ്യ​യി​ൽ എ​ഴു​ത്തു​കാ​ർ​ക്കും ക​ലാ​കാ​ര​ന്മാ​ർ​ക്കും വ​ലി​യ ഒ​രു വ​ര​വേ​ൽ​പാ​ണ് സ്വാ​ഭാ​വി​ക​മാ​യും ല​ഭി​ച്ചി​രു​ന്ന​ത്. ഒ​രു സ​മ​ർ​പ്പി​ത​യാ​യ ക​മ്യൂ​ണി​സ്റ്റാ​യാ​ണ് അ​വ​ളീ ഡ​യ​റി​ക്കു​റി​പ്പു​ക​ളി​ൽ ജീ​വി​ക്കു​ന്ന​ത്. ഓ​സ്ട്രി​യ​ൻ നാ​ട​ക​കൃ​ത്തും നി​രൂ​പ​ക​നു​മാ​യ ബെ​ൺ​ഹാ​ർ​ട് റീ​ഷി​നോ​ടു​ള്ള ഇ​ഷ്ടം നി​ല​നി​ൽ​ക്കു​മ്പോ​ഴും ബെ​ഞ്ച​മി​ന്റെ റ​ഷ്യ​യി​ലേ​ക്കു​ള്ള ആ​ഗ​മ​നം അ​വ​ളി​ൽ കാ​ര്യ​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് മാ​റ്റം സം​ഭ​വി​ച്ചു. വാ​ൾ​ട്ട​ർ ബെ​ഞ്ച​മി​ന്റെ ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്റെ​യും അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ ര​ച​ന​ക​ളു​ടെ​യും സ്വാ​ധീ​നം അ​വ​ളെ​യാ​കെ മാ​റ്റി​മ​റി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു.

സ്റ്റാ​ലി​ൻ മെ​ക്സി​ക്ക​ൻ ഭൂ​മി​ക​യി​ൽ​വെ​ച്ച് ത​ക​ർ​ത്തു​ക​ള​ഞ്ഞ ടോ​ട്സ്റ്റി​യു​ടെ ഓ​ർ​മ​ക​ൾ, അ​​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ വി​ഖ്യാ​ത​മാ​യ പ്ര​ഭാ​ഷ​ണ​ങ്ങ​ൾ എ​ല്ലാം ഒ​ന്നൊ​ന്നാ​യി ച​രി​ത്ര​ത്തി​ൽ​നി​ന്നും പു​സ്​​ത​ക​ത്തി​ൽ നി​റ​യു​ന്നു.

വെ​റു​തെ വാ​യി​ച്ചു​ത​ള്ളാ​നു​ള്ള ഒ​രു പു​സ്ത​ക​മ​ല്ല വാ​ൾ​ട്ട​ർ ബെ​ഞ്ച​മി​ന്റെ മോ​സ്കോ ഡ​യ​റി. ഓ​രോ പേ​ജി​ന്റെ​യും കീ​ഴെ ഇ​ടം ക​ണ്ടെ​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്ന മി​ക​ച്ച പ്ര​തി​ഭ​ക​ളെ കു​റി​ച്ചു​ള്ള അ​ടി​ക്കു​റി​പ്പു​ക​ൾ റ​ഷ്യ​ൻ സാം​സ്കാ​രി​ക​ത​ല​ങ്ങ​ളു​ടെ ഹൃ​ദ​യ​ത്തി​ലൂ​ടെ​യു​ള്ള ഒ​രു മ​ഹ​ദ് സ​ഞ്ചാ​ര​മാ​യി അ​നു​ഭ​വ​പ്പെ​ടാം. എ​ല്ലാ​റ്റി​നും അ​തി​ന്റേ​താ​യ മി​ക​വു​ള്ള ജാ​ല​ക​ങ്ങ​ൾ തു​റ​ന്നു​ത​രു​ന്നു​ണ്ട്. വാ​യ​ന​ക്കി​ട​യി​ൽ ബോ​ധ​പൂ​ർ​വം അ​വ​യി​ലൂ​ടെ ക​ട​ന്നു​പോ​വു​ക​ത​ന്നെ വേ​ണം. ഡി​സം​ബ​ർ 19ന് ​അ​സ് യ​ക്കൊ​പ്പം ട്രീ​റ്റി​യ​ക്കോ​പ് ഗാ​ല​റി കാ​ണാ​ൻ പോ​യ​തി​ന്റെ ഓ​ർ​മ​ക​ൾ അ​വ​ളു​ടെ ആ​തു​രാ​ല​യ ജീ​വി​ത​സ​ങ്കീ​ർ​ണ​ത​ക​ൾ​ക്കും ഒ​രു മോ​ച​നം കൊ​ടു​ത്ത​താ​യി തോ​ന്നി. മോ​സ്കോ തെ​രു​വു​ക​ളി​ലെ സാ​ധാ​ര​ണ മ​നു​ഷ്യ​രു​ടെ അ​ത്ര​ക്കൊ​ന്നും അ​റി​യ​പ്പെ​ടാ​ത്ത സാ​ന്നി​ധ്യ​വും വാ​ൾ​ട്ട​റി​ന്റെ മ​ന​സ്സി​നെ വ​ല്ലാ​തെ സ്വാ​ധീ​നി​ക്കു​ന്നു​ണ്ട്. മ്യൂ​സി​യം ഓ​ഫ് റെ​വ​ലൂ​ഷ​നെ​ക്കാ​ൾ തെ​രു​വി​ലെ പാ​വ​പ്പെ​ട്ട യാ​ച​ക​ന്റെ ദൃ​ശ്യ​ത്തി​ലെ രൂ​പ​ഭാ​വ​ങ്ങ​ൾ കൂ​ടു​ത​ൽ മി​ക​വു​ള്ള ഒ​ന്നാ​യി അ​നു​ഭ​വ​പ്പെ​ട്ടു. ഇ​ട​ക്ക് അ​സ്‍യ​യു​മാ​യു​ണ്ടാ​യ വ​ഴ​ക്കി​ട​ലി​ന്റെ ഇ​ട​യി​ൽ ക​യ​റി സാ​ന്ത്വ​ന​ത്തി​നാ​യി ശ്ര​മി​ക്കു​ന്ന റീ​ഷി​ന്റെ ശ്ര​മ​ങ്ങ​ളും പി​ന്നീ​ട് ഓ​ർ​മി​ക്കു​മ്പോ​ൾ അ​ശാ​ന്തി​യി​ലും സൗ​ന്ദ​ര്യം ക​ണ്ടെ​ത്തു​ന്ന​തി​ൽ സ​ഹാ​യ​ക​മാ​യി തോ​ന്നി.

ഈ ​പു​സ്ത​ക​ത്തി​ൽ ചേ​ർ​ത്തി​രി​ക്കു​ന്ന ക​റു​പ്പും വെ​ളു​പ്പും ചി​ത്ര​ങ്ങ​ൾ അ​ന്ന​ത്തെ കാ​ല​ഘ​ട്ട​ത്തി​ന്റെ ഒ​രു പു​ന​രാ​വി​ഷ്ക​ര​ണ​മാ​യി ന​മ്മോ​ടൊ​പ്പം ചേ​ർ​ന്നു​പോ​കു​ന്നു. അ​തു​പോ​ലെ ത​ന്നെ​യാ​ണ് ഇ​തി​ലൂ​ടെ സ​ജീ​വ​മാ​ക്കു​ന്ന വ്യ​ക്തി​ക​ളെ കു​റി​ച്ചു​ള്ള അ​ടി​ക്കു​റി​പ്പു​ക​ളും ഒ​ന്നും വി​ട്ടു​പോ​കാ​തെ മ​ന​സ്സി​രു​ത്തി വാ​യി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു വേ​ണം മു​ന്നോ​ട്ടു​പോ​കാ​ൻ.