കടൽ കടന്നെത്തിയ പൊന്നാനിയിലെ നോമ്പുവിളക്കും മുത്താഴ വെടിയും

പല നാടുകളിൽനിന്നായി, പലകാലങ്ങളിൽ കടൽ കടന്നെത്തിയ സംസ്കാരങ്ങളുടെയും പാരമ്പര്യങ്ങളുടെയും മനോഹര സങ്കലനങ്ങളാൽ പൊലിവേറിയതാണ്​ പൊന്നാനിയുടെ നോമ്പുകാലം... പൊന്നാനിയുടെ നോമ്പുകാല പ്രതീകങ്ങളോരോന്നിനും വലിയ ചരിത്ര പശ്ചാത്തലവുമുണ്ട്​.

പൊന്നാനി, മലബാറിലെ മാപ്പിള സംസ്​കൃതിയുടെ ഈറ്റില്ലം. ചെറിയമക്ക എന്ന ഖ്യാതി നേടിയ പൗരാണിക തുറമുഖ നഗരി. ഈ കടലോര നഗരിയുടെ സാംസ്​കാരിക വൈവിധ്യവും സമ്പന്നതയും നിറഞ്ഞുതുളുമ്പുന്ന മാസമാണ്​ റമദാൻ. നോമ്പുകാലത്ത്​ പകലിൽ ഏറക്കുറെ നിശബ്ദമാകുന്ന പൊന്നാനി നഗരി രാവിരുട്ടിയാൽ പലവിധ ചമയക്കൂട്ടുകളാൽ അലംകൃതമാകും. പുലരുംവരെ തുറന്നിടുന്ന കടകമ്പോളങ്ങൾ അതിലുണ്ട്​, ജനാരവത്തിന്‍റെ തെരുവീഥികളുണ്ട്​, ബഹുവർണ അലങ്കാര വിളക്കുകൾ പ്രഭ ചൊരിയുന്ന തറവാട്ടുമുറ്റങ്ങളുണ്ട്​, ആത്മീയാനന്ദം പകരുന്ന പള്ളികളും ദർഗകളുമുണ്ട്​, പ്രാർഥന കഴിഞ്ഞെത്തുന്നവരെ സ്വീകരിക്കാൻ വിഭവവൈവിധ്യങ്ങളുടെ രസക്കൂട്ട്​ ഒരുക്കുന്ന അടുക്കളകളുണ്ട്​... ഇതെല്ലാം ചേരു​മ്പോൾ ‘ചെറിയമക്ക’യിലെ റമദാൻ രാവുകൾ പൊലിവേറിയതാകും.

ചുരുങ്ങിയത്​ രണ്ടായിരം വർഷത്തി​ന്‍റെ വാണിജ്യ ചരിത്രം പറയാനുള്ള ഇന്ത്യൻ മഹാസമുദ്ര തീരത്തെ സുപ്രധാന തുറമുഖ നഗരിയായിരുന്നു പൊന്നാനി. യൂറോപ്പുമായും അറബ്​ നാടുകളുമായുമെല്ലാം കഴിഞ്ഞ നൂറ്റാണ്ടിന്‍റെ അന്ത്യംവരെ നിരന്തര സമുദ്രാന്തര സമ്പർക്കം നിലനിർത്തിയിരുന്ന നാട്​. അതുകൊണ്ട്​ തന്നെ പലദേശത്തുനിന്ന്​ പല നാട്ടുകാർ വന്നും പോയും കുടിയേറിയും ചെയ്​തുകൊണ്ടിരുന്ന ഒരു നഗരം. അക്കാരണത്താൽ​തന്നെ, പല ലോക സംസ്​കാരങ്ങളുടെ സങ്കലനം പൊന്നാനിയിൽ ഇന്ന്​ ദൃശ്യമാണ്​. വിശ്വാസം, ഭക്ഷണം, വേഷം, ആചാരങ്ങൾ എന്നിവയിലെല്ലാം ഈ ആഗോളാന്തരത കാണാം.

പൊന്നാനിയുടെ അറബ്​ നാടുകളുമായുള്ള കച്ചവട ബന്ധത്തി​ന്‍റെ വർത്തമാന കാലത്തും നിലനിൽക്കുന്ന ഉജ്ജ്വല പ്രതീകമാണ്​​​ ‘പാനൂസ്’. റമദാനിൽ വീടുകൾക്കും സ്ഥാപനങ്ങൾക്കും മുമ്പിൽ കെട്ടിത്തൂക്കുന്ന പ്രത്യേക തരം അലങ്കാര റാന്തൽ വിളക്കാണ്​ പാനൂസ്- പൊന്നാനിയുടെ നോമ്പുകാലത്തിന്‍റെ ​ഐക്കൺ​. മുളച്ചീളുകൾ ഉപയോഗിച്ച്​ വിവിധ ആകൃതികളിൽ നിർമിച്ചെടുക്കുന്ന ഫ്രെയിമുകളിൽ വർണക്കടലാസുകൾ ഒട്ടിച്ചെടുത്താണ്​ പാനൂസ് തയാറാക്കുന്നത്​. പെട്ടി, കപ്പൽ, പത്തേമാരി, വിമാനം, ബസ്​, കാർ അങ്ങനെ പല ആകൃതികളിലും പാനൂസ് ഉണ്ടാകും. മണ്ണെണ്ണ വിളക്കോ മെഴുകുതിരിയോ ആണ്​ പണ്ടുകാലത്ത്​ വെളിച്ചത്തിന്​ ഉപയോഗിച്ചിരുന്നത്​. ഇന്ന്​ ബൾബുകൾ തന്നെയാണ്​ മിക്കയിടങ്ങളിലും ഉപയോഗിക്കുന്നത്​.

പായക്കപ്പൽ കേറി വന്ന വിളക്ക്​

പൊന്നാനിക്ക്​ സമാനമായ ‘പാനൂസ്’ സംസ്​കൃതി ഈജിപ്​തിലുമുണ്ട്​. ഈജിപ്​തിൽ ‘ഫാനൂസ്​’ എന്നാണ്​ അത്​ അറിയപ്പെടുന്നത്​. ഈജിപ്തുകാർക്ക് ഫാനൂസിന്‍റെ വെളിച്ചമില്ലാത്ത നോമ്പുകാലമില്ല. ഫാത്തിമി രാജവംശം തുടക്കം കുറിച്ച​ ഈ സംസ്കാരം ഇന്നും സജീവമായി അവിടെ നിലനിൽക്കുന്നു. റമദാൻ മാസപ്പിറ കണ്ടാൽ വീടുകൾക്കും സ്ഥാപനങ്ങൾക്കും മുമ്പിൽ തൂക്കുന്ന പല ആകൃതിയിലുള്ള റാന്തൽ വിളക്കുകളാണ്​ അത്​. പൗരാണിക ഈജിപ്​ഷ്യൻ സാഹിത്യത്തിലും ഫാനൂസ്​ കാണാം. ഇബ്​നുബത്തൂത്ത തന്‍റെ രിഹ്​ലയിലും ഈ വിളക്കിനെ പരാമർശിക്കുന്നുണ്ട്​. അടുത്തകാലത്തായി സൗദി അറേബ്യ അടക്കമുള്ള അറബ്​ നാടുകളിലും റമദാനിൽ ​ ഫാനൂസ്​ തൂക്കുന്ന പതിവുണ്ട്​. ഈജിപ്തിൽനിന്നുള്ളവർ തന്നെയാണ്​​ അതിന്‍റെ പ്രധാന കച്ചവടക്കാർ.

പൊന്നാനിയിലേക്ക്​ പാനൂസ് എത്തിയത്​ ഈജിപ്തിൽനിന്ന്​ തന്നെയാവണം. കാരണം, പൗരാണിക കാലം മുതലേ അറബ്​ നാടുകളുമായി പൊന്നാനിക്ക്​ നിരന്തര സമ്പർക്കമുണ്ടായിരുന്നു. കേരളക്കരയിൽ ഇസ്​ലാമിന്‍റെ ആവിർഭാവത്തോടെ പൊന്നാനി ഒരു പ്രമുഖ മുസ്​ലിം കേന്ദ്രമായി മാറുകയുമുണ്ടായി. ഉമർബിൻ മുഹമ്മദ്​ സുഹ്​റവർദി എഴുതിയ രിഹ്​ലത്തുൽ മുലൂക്ക്​ എന്ന പൗരാണിക ഗ്രന്ഥത്തിൽ ഇസ്​ലാം കേരളത്തിലെത്തിയ മാലിക്​ ബിൻ ദീനാറി​ന്‍റെ കാലത്തുതന്നെ പൊന്നാനി ഒരു മുസ്​ലിം കേ​​ന്ദ്രമായി വളർന്നതായി രേഖപ്പെടുത്തുന്നുണ്ട്​. അറബിയായ അബ്​ദുൽ മജീദ്​ ബിൻ മാലിക്​ ആയിരുന്നു ഇവിടെ ആദ്യ ഖാദി.

അറബ്​ നാടുകളിൽതന്നെ ഈജിപ്​തുമായി സവിശേഷ ബന്ധം പൊന്നാനിക്കുണ്ടായിരുന്നു. പൊന്നാനി വലിയപള്ളി ജുമാമസ്​ജിദ്​ ഖബർസ്ഥാനിൽ അന്ത്യവിശ്രമം കൊള്ളുന്ന ലോകപ്രശസ്ത പണ്ഡിതൻ ശൈഖ്​ സൈനുദ്ദീൻ മഖ്​ദൂം ഒന്നാമൻ ഈജിപ്​തിലെ അൽ അസ്​ഹർ സർവകലാശാലയിൽനിന്ന്​ അക്കാലത്ത്​ ബിരുദം നേടുന്നുണ്ട്​. പൊന്നാനിയിൽ മിസ്​രി പള്ളി എന്ന ഒരു പള്ളിയുണ്ട്​. മിസ്​ർ എന്നാൽ ഈജിപ്​ത്​ എന്ന്​​ അർഥം. മിസ്​രി പള്ളി എന്നാൽ ഈജിപ്​തുകാരുടെ പള്ളി എന്നർഥം. സി.ഇ 1507-1509 കാലഘട്ടത്തിൽ പോർച്ചുഗീസ്​ അധിനിവേശത്തിനെതിരെ ​േപാരാടാൻ പൊന്നാനിയിലെത്തിയ ഇൗജിപ്​ഷ്യൻ നാവിക പോരാളികൾ തമ്പടിക്കുകയും നിർമിക്കുകയും ചെയ്​ത പള്ളിയാണിത്​.

പോർച്ചുഗീസ്​ വിരുദ്ധ പോരാട്ടത്തിന്​ നായകത്വം വഹിച്ച കോഴിക്കോട്​ സാമൂതിരിയുടെ നാവിക അഡ്​മിറൽമാരായിരുന്നു, പൊന്നാനി കേന്ദ്രീകരിച്ച്​ നാവിക നീക്കങ്ങൾ നടത്തിയിരുന്ന കുഞ്ഞാലി മരക്കാർമാർ. മരക്കാർമാരുടെ നാവികപ്പടക്ക്​ പിന്തുണയുമായി ഇൗജിപ്​ത്​ കേന്ദ്രമായി അറബ്​ നാടുകൾ ഭരിച്ചിരുന്ന മംലൂക് ഭരണകൂട തലവൻ സുൽത്താൻ അൽഅശ്റഫ്​ ഖൻസൂഹുൽ ഗോരി അദ്ദേഹത്തി​െൻറ ജിദ്ദ ഗവർണറായിരുന്ന മീർ ഹുസൈനുൽ കുർദിയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ വലിയ നാവികപ്പടയെ മലബാറിലേക്ക്​ അയച്ചു. ഗുജറാത്ത്​ സുൽത്താനേറ്റും ബീജാപൂർ സുൽത്താനേറ്റും ഇൗ സഖ്യത്തിൽ ചേർന്നു. സാമൂതിരിയുടെ ​സ​ന്ദേശവുമായി ‘മിസ്​റിൽ’ പോകുന്നതും ഖൻസൂഹുൽ ഗോരിയെ കാണുന്നതും മഖ്​ദൂം ഒന്നാമൻതന്നെ ആയിരുന്നു.

ഇൗ സംയുക്ത സേന 1508ൽ ചൗൾ യുദ്ധത്തിൽ പോർച്ചുഗീസുകാരെ പരാജയ​പ്പെടുത്തി. ​കുഞ്ഞാലിമാരുടെ നാവിക കേന്ദ്രവും സാമൂതിരിയുടെ രണ്ടാം തലസ്ഥാനവും പൊന്നാനി ആയിരുന്നതുകൊണ്ട്​ ഈ സംയുക്ത സഖ്യത്തിന്‍റെ കേന്ദ്രം പൊന്നാനി ആയിരുന്നു. അക്കാരണത്താൽതന്നെ ധാരാളം ഈജിപ്​ഷ്യൻ പടയാളികൾ അക്കാലത്ത്​ ഇവിടെ വന്നു​. ഈ പോരാട്ടത്തിൽ രക്തസാക്ഷിയായ ഒരു ഇൗജിപ്​ഷ്യൻ സൈനികന്‍റെ ഖബർ പൊന്നാനി തെരുവത്ത്​ പള്ളിയിലുണ്ട്​​. സയ്യിദ്​ അലിയ്യുൽ മിസ്​രി എന്നാണ്​ അദ്ദേഹത്തിന്‍റെ പേര്​. ഇൗജിപ്​തുമായുള്ള പൊന്നാനിയുടെ നയതന്ത്ര ബന്ധം പിന്നെയും ഒരുനൂറ്റാണ്ട്​ നീണ്ടുനിന്നതായി ശൈഖ്​ സൈനുദ്ദീൻ മഖ്​ദൂം രണ്ടാമൻ തുഹ്​ഫത്തുൽ മുജാഹിദീനിൽ രേഖപ്പെടുത്തുന്നുണ്ട്​. ഈ ചരി​ത്ര സമ്പർക്കത്തിന്‍റെ, പോർച്ചുഗീസ്​ വിരുദ്ധ ആഗോള സൈനികസഖ്യത്തിന്‍റെ ഓർമപ്പെടുത്തൽ കൂടിയാണ്​ ചെറിയമക്കയിലെ ​റമദാൻ രാവുകൾക്ക്​ പ്രഭ ചൊരിയുന്ന​ പാനൂസ്.

പാനൂസും പാനൂസ് യാത്രയും

മുമ്പ്​ പാനൂസ് ഉണ്ടാക്കുന്ന ധാരാളം പേർ പൊന്നാനിയിലുണ്ടായിരുന്നു. ഇന്ന്​ ​രണ്ടോ മൂന്നോ പേർ മാത്രമേയുള്ളൂ. ദീർഘകാലം ബോംബെയിലേക്കും ഗൾഫ്​ നാടുകളി​േലക്കും ചരക്കുമായി പായക്ക്​ ഒാടുന്ന പത്തേമാരികളിൽ തൊഴിലെടുത്ത പൊന്നാനി അഴീക്കലിലെ ആലിയത്താനകത്ത്​ കുഞ്ഞൻബാവയാണ്​ പൊന്നാനിയിലെ ജീവിച്ചിരിക്കുന്ന ഒരു പാനൂസ് വിദഗ്​ധൻ. പത്തേമാരിയുടെയും അറേബ്യൻ ഉരുവി​െൻറയും മാതൃകയിൽ ​അദ്ദേഹം ഉണ്ടാക്കുന്ന പാനൂസിന്​ ധാരാളം ആവശ്യക്കാരുണ്ട്​.

കുട്ടിക്കാലത്ത് നോമ്പ​ുരാവുകളിൽ​ രണ്ടോ മൂന്നോ മീറ്റർ നീളമുള്ള പത്തേമാരി പാനൂസ് ഉണ്ടാക്കി, പെ​ട്രോമാക്​സ്​ വിളക്ക്​ ഉള്ളിൽ കത്തിച്ച്​, മുളയിൽ കെട്ടിത്തൂക്കി വീടുകളിലൂടെയും അങ്ങാടിയിലൂടെയും കുട്ടികൾ സഞ്ചരിക്കും. അത്താഴസമയ മുന്നറിയിപ്പ്​ നൽകലാണ്​ അവരുടെ ജോലി. ‘ചോ​ക്കാ വറുത്തതുണ്ടോ, മഞ്ഞൾ കൊത്തമ്പാലി അത്താഴസമയമായ്​ എണീറ്റോളൂ’ തുടങ്ങിയ പാട്ടുകൾ പാടിയാകും ഇൗ യാത്രയെന്ന്​ അദ്ദേഹം ഒാർമിക്കുന്നു.

ഈ പാരമ്പര്യവും ഈജിപ്തിലെ നോമ്പുകാലവുമായി ചേർന്നുനിൽക്കുന്നതാണ്​. ഈജിപ്തിൽ അത്താഴ സമയമറിയിക്കാൻ ചെണ്ടകൊട്ടി പാട്ടുപാടി വീടുകൾക്ക്​ മുന്നി​ലൂടെ നടക്കുന്നവരെ ‘മുസഹറാത്തി’ എന്നാണ്​ വിളിക്കുന്നത്​. ചെണ്ടയടിച്ച്​ വീട്ടുടമസ്ഥരുടെ ലിസ്​റ്റ്​ നോക്കി ഉച്ചത്തിൽ പേരുവിളിച്ചാണ്​ അത്താഴം കഴിക്കാൻ വിളിച്ചുണർത്തുക. പല ഇൗജിപ്​ഷ്യൻ നഗരങ്ങളിലും ഇന്നും ഈ പതിവുണ്ട്​.

ഭീമൻ പാനൂസ്കൾ ഉണ്ടാക്കി വീടുകൾക്ക്​ മുമ്പിൽ വെക്കുന്ന പതിവും പൊന്നാനിയിൽ ഉണ്ടായിരുന്നു. വലിയ ചെലവുള്ളതിനാൽ സമ്പന്ന തറവാട്ടുമുറ്റങ്ങളിലാണ്​ ഇത്തരം ഭീമൻ പാനൂസുൾ സ്ഥാപിച്ചിരുന്നത്​. പണ്ടത്തെപോലെ റമദാൻ എല്ലാ വീടുകൾക്കും മുമ്പിൽ ഇപ്പോൾ കാണാനാവില്ലെങ്കിലും ഇൗ ദേശത്തി​െൻറ സംസ്​കൃതി നിലനിർത്തണമെന്ന്​ ആ​​ഗ്രഹിക്കുന്നവർ ഇൗ രീതി ഇപ്പോഴും പിന്തുടരുന്നു.

ചരിത്രം പറയുന്ന പീരങ്കി മുഴക്കം

പൊന്നാനിയുടെ റമദാൻ സംസ്കൃതിയുടെ മറ്റൊരു ശേഷിപ്പാണ്​ മുത്താഴ വെടി. റമദാനിലെ ഐച്ഛിക നമസ്കാരമായ തറാവീഹ്​ കഴിഞ്ഞുള്ള ഭക്ഷണമാണ്​ ‘മുത്താഴം’. വീടിന്‍റെ പടാപുറത്തും കോലായിലും കാരണവന്മാർ ഒത്തുകൂടി സൊറ പറയുന്ന സമയമാണിത്​. അന്നേരമാണ്​ മുത്താഴവെടി മുഴങ്ങുക. ഒരു തരം മിനി പീരങ്കിയാണിത്​. മണ്ണെണ്ണയാണ്​ ഇന്ധനം. അത്യാവശ്യം നല്ല ശബ്​ദത്തിൽ വെടി​പൊടുന്ന ശബ്​ദമുണ്ടാക്കാൻ ഇതിന്​ സാധിക്കും.

മുത്താഴവെടിയും പൊന്നാനിയുടെ പൈതൃക ശേഷിപ്പാണ്​. അതിന്‍റെയും പകർപ്പ്​ ഈജിപ്​ഷ്യൻ സംസ്കാരത്തിൽ കാണാം. നോമ്പെടുക്കാനും മുറിക്കാനുമുള്ള സമയം അറിയിക്കാൻ മദ്​ഫഉൽ ഇഫ്താർ എന്ന പീരങ്കി ശബ്​ദം ഈജിപ്തുകാർ മൂന്നോ നാലോ പതിറ്റാണ്ടുകൾക്ക്​ മുമ്പ്​ പ്രയോജനപ്പെടുത്താറുണ്ടായിരുന്നു. ​​പൊന്നാനി അധിനിവേശ വിരുദ്ധ പോരാട്ടത്തിന്‍റെ മണ്ണുകൂടിയാണ്​. ഇത്തരം സൈനിക കോപ്പുകൾ ഇൗ നാടിന്‍റെ പൈതൃകത്തിന്‍റെ ഭാഗമായതിന്​ പിന്നിൽ പൊന്നാനിയുടെ അധിനിവേശ വിരുദ്ധ യുദ്ധ പശ്ചാത്തലവും ഒരു കാരണമായിരിക്കാം.

പൗരാണിക തുറമുഖ നഗരിയുടെ തനിമയും പെരുമയും പാരമ്പര്യവും സംരക്ഷിക്കുന്നതിൽ പൊന്നാനിക്കാർ ശ്രദ്ധാലുക്കളാണ്​. പ്രാദേശിക ഭരണകൂടത്തി​െൻറ മുൻകൈയിൽ നോമ്പ്​-പെരുന്നാൾ കാലത്തെ പൊന്നാനിപ്പെരുമ വീണ്ടെടുക്കാൻ പരിപാടി ആസൂത്രണം ചെയ്​​തപ്പോൾ അതിന്‍റെ പേരായതും ‘പാനൂസ്’ തന്നെ. ഒരാഴ്​ച നീണ്ടുനിൽക്കുന്ന ഈ ആഘോഷത്തിൽ. പൊന്നാനിയുടെ തനത്​ സാംസ്​കാരിക ആവിഷ്​കാരങ്ങളെല്ലാം തിരിച്ചാനയിക്കപ്പെട്ടു. അനുഭവിച്ചുതന്നെ അറിയേണ്ടതാണ്​ പൊന്നാനിയുടെ ഈ പൊലിവേറിയ നോമ്പുകാലം. അതിന്‍റെ ഓരോ അടയാളങ്ങൾക്കും നോമ്പുതീൻമേശയിലെ ചെറുപലഹാരത്തിനുപോലും വലിയ ചരിത്രം പറയാനുണ്ടാകും.