ഒ​ടു​വി​ൽ വ​ലീ​ദ് ദ​ഖ സ്വ​ത​ന്ത്ര​നാ​യി

 ഫ​ല​സ്​​തീ​ൻ പോ​രാ​ളി​ക​ൾ​ക്കെ​തി​രെ ഇ​സ്രാ​യേ​ൽ പു​ല​ർ​ത്തു​ന്ന അ​തി​ഹീ​ന​മാ​യ മ​നു​ഷ്യാ​വ​കാ​ശ ലം​ഘ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ ഏ​റ്റ​വും വ​ലി​യ ഉ​ദാ​ഹ​ര​ണ​മാ​ണ്​ എ​ഴു​ത്തു​കാ​ര​നും സ്വാ​ത​​ന്ത്ര്യ​സ​മ​ര സേ​നാ​നി​യു​മാ​യ വ​ലീ​ദ്​ ദ​ഖ​ക്കെ​തി​രെ ന​ട​ന്ന ക്രൂ​ര​ത​ക​ൾ. ക​ഴി​ഞ്ഞ​യാ​ഴ്​​ച ത​ട​വ​റ​യി​ൽ ര​ക്​​ത​സാ​ക്ഷി​യാ​യ ആ ​ഇ​തി​ഹാ​സ​തു​ല്യ ജീ​വി​ത​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ച്...

ഏ​പ്രി​ൽ ഏ​ഴി​ന് തെ​ൽ അ​വീ​വി​ലെ ഷാ​മി​ർ മെ​ഡി​ക്ക​ൽ സെ​ന്‍റ​റി​ൽ വെ​ച്ച് മ​ര​ണം വ​രി​ക്കു​മ്പോ​ൾ വ​ലീ​ദ് ദ​ഖ​ക്ക് പ്രാ​യം 63 ആ​യി​രു​ന്നു. ഒ​രു ശ​രാ​ശ​രി മ​നു​ഷ്യാ​യു​സ്സ്. പ​ക്ഷേ, ആ​റു​പ​തി​റ്റാ​ണ്ടു നീ​ണ്ട ജീ​വി​ത​ത്തി​ൽ ദ​ഖ യ​ഥാ​ർ​ഥ​ത്തി​ൽ ജീ​വി​ച്ച​ത് വെ​റും 25 വ​യ​സ്സു​വ​രെ​യാ​ണ്. പി​ന്നീ​ടു​ള്ള 38 വ​ർ​ഷ​വും ഇ​സ്രാ​യേ​ലി ജ​യി​ലി​ൽ ത​ന്നെ​യാ​യി​രു​ന്നു. ഇ​സ്രാ​യേ​ലി ജ​യി​ലി​ൽ ഏ​റ്റ​വും കൂ​ടു​ത​ൽ കാ​ലം ക​ഴി​ഞ്ഞ ത​ട​വു​കാ​ര​ൻ എ​ന്ന വി​ശേ​ഷ​ണം എ​ത്ര​യോ കാ​ല​മാ​യി ദ​ഖ​ക്ക് സ്വ​ന്ത​മാ​യി​രു​ന്നു. ഫ​ല​സ്തീ​ൻ പോ​രാ​ട്ട​ത്തി​ന്‍റെ ആ​ക​മാ​ന ച​രി​ത്ര​ത്തി​ൽ കൂ​ടു​ത​ൽ കാ​ലം ത​ട​വി​ൽ ക​ഴി​ഞ്ഞ ര​ണ്ടാ​മ​നും. പ​ശ്ചി​മേ​ഷ്യ​ൻ ച​രി​ത്രം മാ​റി​മ​റി​യു​ന്ന​തൊ​ക്കെ​യും ദ​ഖ ത​ട​വി​ൽ കി​ട​ന്നാ​ണ് ക​ണ്ട​ത്. ര​ണ്ട് ഇ​ൻ​തി​ഫാ​ദ​ക​ൾ, ഓ​സ്​​ലോ ക​രാ​ർ, അ​റ​ഫാ​ത്തി​ന്‍റെ മ​ട​ങ്ങി​വ​ര​വും മ​ര​ണ​വും, ഹ​മാ​സി​ന്‍റെ ഉ​ദ​യം ഒ​ടു​വി​ൽ ഒ​ക്ടോ​ബ​ർ ഏ​ഴും.

ദ​ഖ ജ​യി​ലി​ലാ​യ ’86 നു​ശേ​ഷം എ​ത്ര​യെ​ത്ര​യോ ത​ട​വു​കാ​രു​ടെ മോ​ച​ന​ങ്ങ​ൾ സം​ഭ​വി​ച്ചു. പ​ക്ഷേ, നി​ർ​ഭാ​ഗ്യ​ക​ര​മെ​ന്നോ​ണം ഒ​ന്നി​ലും ദ​ഖ​യു​ടെ പേ​രു​ൾ​പ്പെ​ട്ടി​ല്ല. മോ​ച​ന​മെ​ന്ന​ത് വി​ദൂ​ര സ്വ​പ്നം മാ​ത്ര​മാ​യി​രി​ക്കു​മ്പോ​ഴും ക​ഴി​ഞ്ഞ നാ​ലു പ​തി​റ്റാ​ണ്ടും പോ​രാ​ടു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു ദ​ഖ. ഫ​ല​സ്തീ​ൻ ത​ട​വു​കാ​രോ​ടു​ള്ള ഇ​സ്രാ​യേ​ലി​ന്‍റെ മ​നു​ഷ്യ​ത്വ​ര​ഹി​ത സ​മീ​പ​ന​ത്തി​ന്‍റെ ഒ​ടു​വി​ലെ ഉ​ദാ​ഹ​ര​ണ​മാ​യി ത​ന്‍റെ പേ​രും എ​ഴു​തി​ച്ചേ​ർ​ത്ത് മ​ട​ങ്ങു​മ്പോ​ഴും ദ​ഖ​യു​ടെ ക​ഥ തു​ട​രു​ക​യാ​ണ്.

വ​ട​ക്ക​ൻ ഇ​സ്രാ​യേ​ലി​ലെ ബ​ഖാ അ​ൽ ഗ​ർ​ബി​യ​യി​ലാ​യി​രു​ന്നു വ​ലീ​ദ് ദ​ഖ​യു​ടെ ജ​ന​നം, ’61 ൽ. ’70 ​ക​ളി​ലും ’80 ക​ളി​ലും സ​ജീ​വ​മാ​യി പ്ര​വ​ർ​ത്തി​ച്ചി​രു​ന്ന പോ​പു​ല​ർ ഫ്ര​ണ്ട് ഫോ​ർ ദ ​ലി​ബ​റേ​ഷ​ൻ ഓ​ഫ് ഫ​ല​സ്തീ​ൻ (പി.​എ​ഫ്.​എ​ൽ.​പി) എ​ന്ന സാ​യു​ധ സം​ഘ​ട​ന​യി​ലെ പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ക​നാ​യി​രു​ന്ന അ​ദ്ദേ​ഹം ’84 ൽ ​സം​ഭ​വി​ച്ച മോ​ശെ ത​മാം എ​ന്ന ഇ​സ്രാ​യേ​ലി സൈ​നി​ക​ന്‍റെ കൊ​ല​പാ​ത​ക​വു​മാ​യി ബ​ന്ധ​പ്പെ​ട്ട് 1986ൽ ​അ​റ​സ്റ്റി​ലാ​യി. സൈ​നി​ക​നെ ത​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​യ​തി​ലോ കൊ​ല ചെ​യ്ത​തി​ലോ ദ​ഖ​യു​ടെ പ​ങ്ക് കോ​ട​തി​യി​ൽ തെ​ളി​യി​ക്കാ​ൻ ഇ​സ്രാ​യേ​ലി ഭ​ര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​ന് ക​ഴി​ഞ്ഞി​ല്ല. പ​ക്ഷേ, ആ ​ഓ​പ​റേ​ഷ​ൻ ന​ട​ത്തി​യ ഗ്രൂ​പ്പി​ന്‍റെ ക​മാ​ൻ​ഡ​റാ​ണെ​ന്നാ​രോ​പി​ച്ച് ’87ൽ ​പ​രോ​ൾ​ര​ഹി​ത ജീ​വ​പ​ര്യ​ന്ത​ത്തി​ന് ശി​ക്ഷി​ച്ചു. 1945ൽ ​അ​ന്ന​ത്തെ ഫ​ല​സ്തീ​നി​ലെ വി​മ​ത പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ന​ങ്ങ​ൾ നേ​രി​ടാ​ൻ ബ്രി​ട്ടീ​ഷ് ഭ​ര​ണ​കൂ​ടം ന​ട​പ്പാ​ക്കി​യ ‘ഡി​ഫ​ൻ​സ് എ​മ​ർ​ജ​ൻ​സി റെ​ഗു​ലേ​ഷ​ൻ​സ്’​നി​യ​മ​പ്ര​കാ​ര​മാ​ണ് ദ​ഖ​യെ ശി​ക്ഷി​ച്ച​തെ​ന്ന് ആം​ന​സ്റ്റി ഉ​ൾ​പ്പെ​ടെ മ​നു​ഷ്യാ​വ​കാ​ശ ഗ്രൂ​പ്പു​ക​ൾ ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ട്ടി​യി​രു​ന്നു. ഏ​റ്റ​വും ദു​ർ​ബ​ല​മാ​യ തെ​ളി​വു​ക​ളി​ൽ പോ​ലും ക​ന​ത്ത ശി​ക്ഷ ഉ​റ​പ്പാ​ക്കു​ന്ന​താ​ണ് ഇ​തി​ലെ വ്യ​വ​സ്ഥ​ക​ൾ. ’48 ൽ ​ഇ​സ്രാ​യേ​ൽ സ്ഥാ​പി​ത​മാ​യ​തോ​ടെ ഈ ​നി​യ​മ​ങ്ങ​ൾ കാ​ല​ഹ​ര​ണ​പ്പെ​ട്ടെ​ങ്കി​ലും ഫ​ല​സ്തീ​നി​ക​ൾ​ക്കെ​തി​രെ ഉ​പ​യോ​ഗി​ക്കാ​ൻ ഇ​തി​ലെ ചി​ല വ്യ​വ​സ്ഥ​ക​ൾ നി​ല​നി​ർ​ത്തി.

ആ ​സാ​ധ്യ​ത ഉ​പ​യോ​ഗി​ച്ചാ​ണ് ദ​ഖ​യെ ശി​ക്ഷി​ച്ച​ത്. ജീ​വ​പ​ര്യ​ന്തം എ​ന്നാ​ൽ ഇ​സ്രാ​യേ​ലി നി​യ​മ​വ്യ​വ​സ്ഥ​യി​ൽ ഫ​ല​ത്തി​ൽ ഫ​ല​സ്തീ​നി​ക​ൾ​ക്ക് ആ​യു​ഷ്കാ​ലം മു​ഴു​വ​ൻ ത​ട​വു​ത​ന്നെ​യാ​ണ്. എ​ങ്കി​ലും നി​ര​ന്ത​ര​മാ​യ നി​യ​മ​പോ​രാ​ട്ട​ങ്ങ​ളെ തു​ട​ർ​ന്ന് 37 വ​ർ​ഷ​ത്തെ ത​ട​വാ​യി ദ​ഖ​യു​ടെ ശി​ക്ഷ പി​ന്നീ​ട് പ​രി​ഷ്ക​രി​ച്ചു. അ​തു​പ്ര​കാ​രം 2023ൽ ​മോ​ചി​ത​നാ​കേ​ണ്ട​താ​യി​രു​ന്നു. പ​ക്ഷേ, അ​പ്പോ​ഴേ​ക്കും ജ​യി​ലി​ലേ​ക്ക് മൊ​ബൈ​ൽ ഫോ​ൺ ക​ട​ത്തി​യെ​ന്ന ഒ​രു കേ​സ് കൂ​ടി ചാ​ർ​ത്തി. അ​തി​ന് ര​ണ്ടു​വ​ർ​ഷ​ത്തെ ത​ട​വു കൂ​ടി. എ​ല്ലാം ക​ഴി​ഞ്ഞ് 2025 മാ​ർ​ച്ച് 24ന് ​മോ​ചി​ത​നാ​കു​മാ​യി​രു​ന്നു. പ​ക്ഷേ, ഫ​ല​സ്തീ​നി ത​ട​വു​കാ​രെ വൈ​ദ്യ​സേ​വ​നം നി​ഷേ​ധി​ച്ച് മെ​ല്ലെ മ​ര​ണ​ത്തി​ലേ​ക്ക് ത​ള്ളി​വി​ടു​ന്ന ഇ​സ്രാ​യേ​ലി ഗൂ​ഢ​പ​ദ്ധ​തി​യു​ടെ ഇ​ര​യാ​കാ​നാ​യി​രു​ന്നു ദ​ഖ​യു​ടെ വി​ധി.

അ​തി​നി​ടെ, ഫ​ല​സ്തീ​ൻ മാ​ധ്യ​മ​പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ക​യാ​യ സ​നാ സ​ലാ​മി​യെ ’99 ൽ ​വി​വാ​ഹം ക​ഴി​ച്ചു. ജ​യി​ലി​നു​ള്ളി​ലെ വി​വാ​ഹ​ത്തി​നാ​യി അ​ത്യ​പൂ​ർ​വ കോ​ട​തി വി​ധി നേ​ടി​യാ​ണ് ച​ട​ങ്ങു​ക​ൾ ന​ട​ന്ന​ത്. പ​ക്ഷേ, ദ​മ്പ​തി​ക​ളെ ഒ​ന്നി​ച്ചു​ക​ഴി​യാ​ൻ കോ​ട​തി അ​നു​വ​ദി​ച്ചി​ല്ല. ഒ​രു കു​ഞ്ഞു​ണ്ടാ​ക​ണ​മെ​ന്ന മോ​ഹം 2011ൽ ​എ​ഴു​തി​യ തു​റ​ന്ന ക​ത്തി​ലൂ​ടെ ദ​ഖ പ്ര​ക​ടി​പ്പി​ച്ചു. ആ ​സ​ങ്ക​ൽ​പ​സ​ന്താ​ന​ത്തി​ന് മി​ലാ​ദ് എ​ന്ന് പേ​രു​മി​ട്ടു. ജ​യി​ലി​ൽ​നി​ന്ന് ക​ട​ത്തി​യ ബീ​ജം ഉ​പ​യോ​ഗി​ച്ച് വ​ർ​ഷ​ങ്ങ​ൾ​ക്കു​ശേ​ഷം 2020ൽ ​ദ​മ്പ​തി​ക​ൾ​ക്ക് ഒ​രു മ​ക​ൾ പി​റ​ന്നു.

ത​ട​വു​ജീ​വി​ത​ത്തി​നി​ടെ കു​ട്ടി​ക​ൾ​ക്കു​വേ​ണ്ടി​യു​ള്ള ഒ​രു നോ​വ​ലു​ൾ​പ്പെ​ടെ നി​ര​വ​ധി പു​സ്ത​ക​ങ്ങ​ൾ ര​ചി​ച്ചു. ര​ണ്ടു ബി​രു​ദം നേ​ടി. അ​വ​സാ​ന കാ​ല​ത്ത് ഡോ​ക്ട​റേ​റ്റി​നു​ള്ള പ​ഠ​ന​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു.

2021ലാ​ണ് ദ​ഖ​ക്ക് അ​ത്യ​പൂ​ർ​വ​മാ​യ ബോ​ൺ കാ​ൻ​സ​ർ ബാ​ധി​ച്ച​താ​യി ക​ണ്ടെ​ത്തു​ന്ന​ത്. ഈ ​സാ​ഹ​ച​ര്യ​ത്തി​ൽ അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ നേ​ര​ത്തേ മോ​ചി​പ്പി​ക്കാ​ൻ ആം​ന​സ്റ്റി ഉ​ൾ​പ്പെ​ടെ ഇ​സ്രാ​യേ​ലി​നോ​ട് അ​ഭ്യ​ർ​ഥി​ച്ചെ​ങ്കി​ലും അ​വ​ർ ചെ​വി​ക്കൊ​ണ്ടി​ല്ല. ജ​യി​ലി​ൽ കാ​ര്യ​മാ​യ ചി​കി​ത്സ​യും കി​ട്ടി​യി​ല്ല. ഒ​ടു​വി​ൽ ഇ​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞ മാ​ർ​ച്ച് 24ന് ​ദ​ഖ​യെ ജ​യി​ലി​ൽ സ​ന്ദ​ർ​ശി​ച്ച അ​ഭി​ഭാ​ഷ​ക​ൻ അ​ദ്ദേ​ഹം മ​ര​ണ​ത്തോ​ട് അ​ടു​ക്കു​ക​യാ​ണെ​ന്ന് ലോ​ക​ത്തെ അ​റി​യി​ച്ചു. മ​ര​ണാ​സ​ന്ന​നാ​യ ദ​ഖ​യെ അ​ടു​ത്ത ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളി​ൽ ആ​ശു​പ​ത്രി​യി​ലേ​ക്ക് മാ​റ്റി. അ​വി​ടെ​വെ​ച്ച് ചെ​റി​യ പെ​രു​ന്നാ​ളി​ന് ര​ണ്ടു​ദി​വ​സം മു​മ്പ് ഏ​പ്രി​ൽ ഏ​ഴി​ന് ദ​ഖ മ​രി​ച്ചു.

മ​രി​ച്ചി​ട്ടും ഇ​സ്രാ​യേ​ൽ ദ​ഖ​യെ വെ​റു​തെ​വി​ട്ടി​ല്ല. മൃ​ത​ദേ​ഹം പോ​ലും കു​ടും​ബ​ത്തി​ന് കൈ​മാ​റി​യി​ല്ല. ഫ​ല​സ്തീ​ൻ ത​ട​വു​കാ​രോ​ടു​ള്ള ഇ​സ്രാ​യേ​ലി​ന്‍റെ മ​നു​ഷ്യ​ത്വ​ര​ഹി​ത​മാ​യ സ​മീ​പ​ന​ത്തി​നെ​തി​രെ ദ​ഖ​യു​ടെ മ​ര​ണ​ത്തി​ന് തൊ​ട്ട​ടു​ത്ത ദി​വ​സം ആം​ന​സ്റ്റി പ്ര​സ്താ​വ​ന പു​റ​പ്പെ​ടു​വി​ച്ചു. ‘‘ഫ​ല​സ്തീ​ൻ ത​ട​വു​കാ​രു​ടെ മെ​ഡി​ക്ക​ൽ ആ​വ​ശ്യ​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് നേ​രെ​യു​ള്ള ഇ​സ്രാ​യേ​ലി​ന്‍റെ അ​വ​ഗ​ണ​ന​യു​ടെ ക്രൂ​ര​മാ​യ ഓ​ർ​മ​പ്പെ​ടു​ത്ത​ലാ​ണ് വ​ലീ​ദ് ദ​ഖ​യു​ടെ മ​ര​ണം. ക​ഴി​ഞ്ഞ ആ​റു​മാ​സം ദ​ഖ​ക്കും അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ കു​ടും​ബ​ത്തി​നും അ​വ​സാ​നി​ക്കാ​ത്ത പേ​ക്കി​നാ​ക്ക​ളാ​ണ് സ​മ്മാ​നി​ച്ച​ത്. അ​ദ്ദേ​ഹം പീ​ഡ​ന​ങ്ങ​ൾ​ക്കും മോ​ശം പ​രി​ഗ​ണ​ന​ക്കും വി​ധേ​യ​നാ​യി. ജ​യി​ലി​ൽ അ​ദ്ദേ​ഹം അ​പ​മാ​നി​ത​നാ​യി, മ​ർ​ദി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു. ഒ​ക്ടോ​ബ​ർ ഏ​ഴി​നു​ശേ​ഷം ഭാ​ര്യ​യു​മാ​യി ഫോ​ണി​ൽ സം​സാ​രി​ക്കാ​ൻ പോ​ലും അ​നു​വ​ദി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ല. മ​നു​ഷ്യ​ത്വ​പ​ര​മാ​യ കാ​ര​ണ​ങ്ങ​ളാ​ൽ പ​രോ​ളി​നു​ള്ള അ​പേ​ക്ഷ പോ​ലും സു​പ്രീം​കോ​ട​തി ത​ള്ളി. ചു​രു​ക്ക​ത്തി​ൽ ജ​യി​ല​ഴി​ക​ൾ​ക്കു​ള്ളി​ലെ മ​ര​ണം അ​ങ്ങ​നെ ഉ​റ​പ്പാ​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു. മ​ര​ണ​ക്കി​ട​ക്ക​യി​ൽ പോ​ലും ര​ക്ത​മു​റ​യു​ന്ന ത​രം ക്രൂ​ര​ത​യാ​ണ് ദ​ഖ​യോ​ടും കു​ടും​ബ​ത്തോ​ടും ഇ​സ്രാ​യേ​ൽ കാ​ട്ടി​യ​ത്. ചി​കി​ത്സ​യോ ഭ​ക്ഷ​ണ​മോ ഉ​റ​പ്പാ​ക്കി​യി​ല്ല. ഭാ​ര്യ​യോ​ടും നാ​ലു​വ​യ​സ്സു​കാ​രി മ​ക​ളോ​ടും അ​വ​സാ​ന​മാ​യി യാ​ത്ര​പ​റ​യാ​ൻ പോ​ലും അ​നു​വ​ദി​ച്ചി​ല്ല.’’- ആം​ന​സ്റ്റി ഇ​ന്‍റ​ർ​നാ​ഷ​നി​ലെ സീ​നി​യ​ർ ഡ​യ​റ​ക്ട​ർ എ​റി​ക ഗു​വേ​റ റോ​സാ​സ് എ​ഴു​തി.

ത​ട​വു​ശി​ക്ഷ സ്വാ​ഭാ​വി​ക​മാ​യി അ​ടു​ത്ത​വ​ർ​ഷം ക​ഴി​യു​ക​യാ​ണെ​ങ്കി​ലും ഗ​സ്സ സം​ഘ​ർ​ഷം അ​വ​സാ​നി​പ്പി​ക്കാ​ൻ ഇ​സ്രാ​യേ​ലും ഹ​മാ​സും ത​മ്മി​ലു​ണ്ടാ​കാ​നി​ട​യു​ള്ള ത​ട​വു​കാ​രു​ടെ കൈ​മാ​റ്റ​ക്ക​രാ​റി​ൽ നി​ശ്ച​യ​മാ​യും ഉ​ൾ​പ്പെ​ടു​ന്ന പേ​രു​ക​ളി​ലൊ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു ദ​ഖ​യു​ടേ​ത്. അ​ത്ത​രം ആ​ലോ​ച​ന​ക​ളി​ൽ പി.​എ​ൽ.​ഒ നേ​താ​വ് മ​ർ​വാ​ൻ ബ​ർ​ഗൂ​തി​ക്കൊ​പ്പം ദ​ഖ​യു​ടെ പേ​രും വാ​ർ​ത്ത​ക​ളി​ൽ ഇ​ടം​പി​ടി​ച്ചി​രു​ന്നു. ക​രാ​റു​ക​ൾ നീ​ണ്ടു​പോ​യി. ഒ​ടു​വി​ൽ റ​മ​ദാ​ന് തൊ​ട്ടു​മു​മ്പു സം​ഭ​വി​ക്കു​മെ​ന്ന് പ്ര​തീ​ക്ഷി​ച്ച ഒ​ത്തു​തീ​ർ​പ്പ് ധാ​ര​ണ​യും അ​ക​ന്നു. മ​ര​ണ​ത്തോ​ട് അ​ടു​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു ആ ​ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളി​ൽ ദ​ഖ. ആ​രു​ടെ​യും ദ​യ​ക്ക്​ കാ​ത്തു​നി​ൽ​ക്കാ​തെ​യാ​ണ് ഒ​ടു​വി​ൽ ദ​ഖ മ​ട​ങ്ങി​യ​ത്. ആ ​ആ​ത്മാ​വ​ങ്ങ​നെ എ​ന്ന​ന്നേ​ക്കു​മാ​യി സ്വ​ത​ന്ത്ര​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു.