ച​രി​ത്ര​ത്തെ ബ​ന്ദി​യാ​ക്ക​രു​ത്

ഇ​ന്ത്യ​ൻ ച​രി​ത്രഗ​വേ​ഷ​ണ കൗ​ൺ​സി​ലി(െഎ.​സി.​എ​ച്ച്.​ആ​ർ)െൻ​റ ഭാ​ഗ​മാ​യ ച​രി​ത്ര​കാരന്മാ​രും കേ​ന്ദ്ര സാം​സ്കാ​രി​ക മ​ന്ത്രാ​ല​യ​വും ചേ​ർ​ന്ന് അ​ഞ്ചു വാ​ള്യ​ങ്ങ​ളാ​യി പു​റ​ത്തി​റ​ക്കി​യ 'ര​ക്ത​സാ​ക്ഷി നാമകോശം (Dictionary of Martyrs) 1857നും 1947​നും ഇ​ട​യി​ൽ ര​ക്ത​സാ​ക്ഷി​ത്വം വ​രി​ച്ച 14000 പേ​രെ​യാ​ണ് അടയാളപ്പെടുത്തു​ന്ന​ത്. ഇൗ ​പ​ദ്ധ​തി​യു​ടെ ല​ക്ഷ്യംത​ന്നെ മ​ര​ണം സം​ഭ​വി​ച്ചേ​ക്കു​മെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞി​ട്ടും സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യം എ​ന്ന മ​ഹദ്​ ല​ക്ഷ്യ​ത്തി​നു ജീവാ​ർ​പ്പ​ണം ചെ​യ്യാ​ൻ സ​ന്ന​ദ്ധ​രാ​യ അ​ധി​കം അ​റി​യ​പ്പെ​ടാ​തെ​യും പാ​ടി​പ്പു​ക​ഴ്ത്തപ്പെടാ​തെ​യും പോ​യ, ഇ​ന്ത്യ​ൻ ര​ക്ത​സാ​ക്ഷി​ക​ളെ പൊ​തു​സ​മൂ​ഹ​ത്തി​ന് പ​രി​ച​യ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ക എ​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു.

അ​റി​യ​പ്പെ​ടാ​ത്ത​വ​രും, മ​റ​ഞ്ഞു​പോ​യ​വ​രും മ​റ​ന്നു​പോ​യ​വ​രു​മാ​യ(വി​ശി​ഷ്യാ സ​മൂ​ഹ​ത്തിെ​ൻ​റ താ​ഴേ​ത്തട്ടി​ൽനി​ന്നു​ള്ള​വ​രെ)വരു​ൾ​പ്പെ​ടെ ഇ​ന്ത്യ​ൻ സ​മൂ​ഹ​ത്തിെ​ൻ​റ എ​ല്ലാ തു​റ​ക​ളി​ലും പെ​ട്ട ര​ക്ത​സാ​ക്ഷി​ക​ളെ​ക്കു​റി​ച്ച് വി​വ​ര​ശേ​ഖ​ര​ണം ന​ട​ത്തി അ​വ​രെ രാജ്യ​ത്തി​െൻറ വി​മോ​ച​നം സാ​ധ്യ​മാ​ക്കി​ത്ത​ന്ന​വ​രു​ടെ പ​ട്ടി​ക​യി​ൽ ഉ​ൾ​ക്കൊ​ള്ളി​ക്കാ​നു​ള്ള ശ്ര​മ​മാ​ണ് ഇൗ ​പ​ദ്ധ​തി​യി​ലൂ​ടെ ന​ട​ത്തി​വ​ന്ന​തെ​ന്ന് നാ​ലാം വാ​ള്യ​ത്തിെ​ൻ​റ ആ​മു​ഖ​ത്തി​ൽ ഇ​പ്പോ​ഴ​ത്തെ െഎ.​സി.​എ​ച്ച്.​ആ​ർ ചെ​യ​ർ​മാ​ൻ അ​ര​വി​ന്ദ് പി. ​ജം​ഖേ​ദ്ക​ർ എ​ഴു​തി​യി​ട്ടു​ണ്ട്.

ല​ഭി​ക്കാ​വു​ന്ന​തി​ൽ ഏ​റ്റ​വും ആ​ധി​കാ​രി​ക​മാ​യ ച​രി​ത്രരേ​ഖ​ക​ളോ അ​ല്ലെ​ങ്കി​ൽ സ​മ​കാ​ലി​ക​ രേ​ഖ​ക​ളോ ആ​സ്പ​ദ​മാ​ക്കി​യാ​ണ് ര​ക്ത​സാ​ക്ഷി​ക​ളു​ടെ ജീ​വ​ച​രി​ത്ര​ക്കു​റി​പ്പു​ക​ൾ ത​യാ​റാ​ക്കി​യി​രി​ക്കു​ന്ന​ത്. പെെ​ട്ട​ന്നു​ണ്ടാ​യ ഉ​ൾ​പ്രേ​ര​ണ​ക​ൾ മൂ​ല​മ​ല്ല, സം​ഭ​വി​ച്ചേ​ക്കാ​വു​ന്ന പ​രി​ണി​ത​ഫ​ല​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ച് സ്പ​ഷ്​ട​മാ​യ ബോ​ധ്യ​ത്തോ​ടെ​യു​ള്ള തീ​രു​മാ​ന​മാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ന്ന് അതിലെ ഒാ​രോ ര​ച​നയും വ്യ​ക്ത​മാ​ക്കു​ന്നു. സ​ഹ​ന​ങ്ങ​ൾ ഏ​റ്റു​വാ​ങ്ങു​ക എ​ന്ന​തുകൊ​ണ്ട​ർ​ഥ​മാ​ക്കു​ന്ന​ത് ആക്ര​മ​ണോ​ത്സു​ക​മാ​യി പെ​രു​മാ​റു​ക​യോ അ​തി​ക്ര​മ​ങ്ങ​ൾ​ക്കെ​തി​രെ പ്ര​തി​ക​രി​ക്കു​ക​യോ ചെ​യ്യാ​തി​രി​ക്കു​ക എ​ന്ന​ത​ല്ല, പ്ര​ത്യ​യ​ശാ​സ്ത്ര​പ​ര​മോ രാഷ്​ട്രീയ​മോ ആ​യ വി​ശ്വാ​സ​ങ്ങ​ൾ​ക്കുവേ​ണ്ടി ജീ​വ​ൻ വെ​ടി​യാ​ൻ സ​ന്ന​ദ്ധ​രാ​യി​രു​ന്നു അവരെന്നാ​ണ്. അ​തു കൊ​ണ്ടുത​ന്നെ അ​വ​രു​ടെ സ​ഹ​ന​ങ്ങ​ളും മ​ര​ണ​വും രേ​ഖ​പ്പെ​ടു​ത്തി​വെ​ക്കു​ക സ​ഞ്ചി​ത​മാ​യ സ്മ​ര​ണ​ക​ളു​ടെ ഭാ​ഗ​മാ​ണ്, ക​ഴി​ഞ്ഞ കാ​ല​ത്തിെ​ൻ​റ പൊ​രു​ളു​മാ​ണ​ത്.

കടന്നുപോയവരുടെ സഹനങ്ങളുടെ മുദ്രണം

'ര​ക്ത​സാ​ക്ഷി നി​ഘ​ണ്ടു: ഇ​ന്ത്യ​ൻ സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​പ്പോ​രാ​ട്ടം 1857^1947' എ​ന്ന ആ​ശ​യം, ക​ഴി​ഞ്ഞു​പോ​യ​വ​രു​ടെ സ​ഹ​ന​ങ്ങ​ൾ രൂ​പ​ക​ൽ​പ​ന ചെ​യ്ത്, സ്ഫു​ടം ചെ​യ്ത് നേ​രാം​വ​ണ്ണം നി​ല​നി​ർ​ത്താ​നു​ള്ള പ്ര​ക്രി​യ​യാ​ണ്. ഇ​തി​ലെ ഒാ​രോ ര​ക്ത​സാ​ക്ഷിവി​വ​ര​ണത്തിനും ആ​ധാ​ര​മാ​ക്കി​യി​രി​ക്കു​ന്ന​ത് ആ​ധി​കാ​രി​ക​മാ​യ പ്രാ​ഥ​മി​കസ്രോ​തസ്സു​ക​ളെ​യാ​ണ്. ഇ​ന്ത്യ​ൻ സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​ത്തിെ​ൻ​റ അ​റു​പ​താം വാ​ർ​ഷി​ക​വും 1857ലെ ​ഒ​ന്നാം സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​മു​ന്നേ​റ്റ​ത്തിെ​ൻ​റ 150ാം വാ​ർ​ഷി​കാ​ഘോ​ഷ​വും സം​ഘ​ടി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​നാ​യി രൂ​പം കൊ​ണ്ട ദേ​ശീ​യ സ​മി​തി​യാ​ണ് ര​ക്ത​സാ​ക്ഷി​ക​ളു​ടെ ഒ​രു ദേ​ശീ​യപ്പട്ടിക എ​ന്ന ആ​ശ​യം മു​ന്നോ​ട്ടു​വെ​ച്ച​ത്. െഎ.​സി.​എ​ച്ച്.​ആ​ർ അത്​ അം​ഗീ​ക​രി​ക്കു​ക​യും കേ​ന്ദ്ര സാം​സ്കാ​രി​ക മ​ന്ത്രാ​ല​യ​ത്തിെ​ൻ​റ അ​ഭ്യ​ർ​ഥ​നപ്ര​കാ​രം ആ​വ​ശ്യ​മാ​യ ധ​ന​സ​ഹാ​യം അ​നു​വ​ദി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു.

ച​രി​ത്ര​കാ​രന്മാരും സാം​സ്കാ​രി​ക മ​ന്ത്രാ​ല​യ​ത്തിെ​ൻ​റ​യും നാ​ഷ​ന​ൽ ആ​ർ​ക്കൈ​വ്സിെ​ൻ​റ​യും പ്ര​തി​നി​ധി​ക​ളും ഉ​ൾ​ക്കൊ​ള്ളു​ന്ന ഉ​പ​ദേ​ശ​ക സ​മി​തി 'ര​ക്ത​സാ​ക്ഷി നാമകോശം: ഇ​ന്ത്യ​ൻ സ്വാത​ന്ത്ര്യ​പ്പോ​രാ​ട്ടം 1857^1947' എ​ന്ന പേ​രി​ൽ ബ​ഹു വാ​ള്യ​​ങ്ങ​ളി​ലാ​യി പു​റ​ത്തി​റ​ക്കാനും, അ​വാ​ർ​ഡു​ക​ളും പെ​ൻ​ഷ​നു​ക​ളും ന​ൽ​കു​ന്ന​തി​നാ​യി 'ര​ക്ത​സാ​ക്ഷി' എ​ന്ന പ്ര​യോ​ഗ​ത്തി​ന് 1980ൽ ​ഇ​ന്ത്യ​ൻ സ​ർ​ക്കാ​ർ നി​ർ​വ​ചി​ച്ച വ്യാ​ഖ്യാ​നം ഇൗ ​പ​ദ്ധ​തി​ക്കാ​യി അ​വ​ലം​ബി​ക്കാ​നും തീ​രു​മാ​നി​ച്ചു. ബ്രി​ട്ടീ​ഷു​കാ​ർ​ക്കെ​തി​രാ​യ പോ​രാ​ട്ട​ത്തി​നി​ട​യി​ലോ പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ന​ത്തി​നി​ട​യി​ലോ ത​ട​വ​റ​യി​ലോ യു​ദ്ധ​ത്തി​ലോ മ​രി​ക്കു​ക​യോ കൊ​ല്ല​പ്പെ​ടു​ക​യോ ചെ​യ്ത​വ​രും മു​ൻ െഎ.​എ​ൻ.​എ പോ​രാ​ളി​ക​ളും വി​മു​ക്ത ഭ​ട​ന്മാ​രു​മു​ൾ​പ്പെ​ടെ ഇ​ന്ത്യ​ൻ വി​മോ​ച​ന​ത്തി​നാ​യു​ള്ള ഒ​രു ദേ​ശീ​യ മു​ന്നേ​റ്റ​ത്തി​ൽ പ​ങ്കു​ചേ​ർ​ന്ന​തിെ​ൻ​റ പേ​രി​ൽ വ​ധ​ശി​ക്ഷ​ക്കു വി​ധി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​വ​രു​മാ​ണ് ര​ക്ത​സാ​ക്ഷി​യാ​യി ക​ണ​ക്കാ​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​ത്.

പ്രാഥമിക സ്രോതസ്സുകളിൽനിന്ന്​ ആധികാരികമായി

ജ​വ​ഹ​ർ​ലാ​ൽ നെ​ഹ്റു സ​ർ​വ​ക​ലാ​ശാ​ല​യി​ലെ പ്ര​മു​ഖ ച​രി​ത്ര​കാ​ര​നും ഒ​ട്ട​ന​വ​ധി സു​പ്ര​ധാ​ന ച​രി​ത്ര പ്ര​ബ​ന്ധ​ങ്ങ​ളു​ടെ ര​ച​യി​താ​വു​മാ​യി​രു​ന്ന അ​ന്ന​ത്തെ െഎ.​സി.​എ​ച്ച്.​ആ​ർ ചെ​യ​ർ​മാ​ൻ സ​ബ്യ​സാ​ചി ഭ​ട്ടാ​ചാ​ര്യ ഗാ​ന്ധി ശ​താ​ബ്​ദി ആ​ഘോ​ഷവേ​ള​യി​ൽ കേ​ന്ദ്ര വി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സ മ​ന്ത്രാ​ല​യം പു​റ​ത്തി​റ​ക്കി​യ 'ര​ക്ത​സാ​ക്ഷി​ക​ളു​ടെ ജീ​വ​ച​രി​ത്ര നി​ഘ​ണ്ടു'​വി​ലെ അ​ന്ത​ര​ങ്ങ​ൾ ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ണി​ച്ചി​രു​ന്നു. ഇന്ത്യൻ രക്ത​സാക്ഷികളെക്കുറിച്ച് 1969, 1972, 1973 വ​ർ​ഷ​ങ്ങ​ളി​ൽ ഡോ. ​പി.​എ​ൻ. ചോ​പ്ര​യു​ടെ പ​ത്രാ​ധി​പ​ത്യ​ത്തി​ൽ പു​റ​ത്തി​റ​ക്കി​യ സ​മാ​ഹാ​ര​ത്തി​ൽ സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​സ​മ​ര​ത്തി​ൽ തൂ​ക്കി​ലേ​റ്റ​പ്പെ​ടു​ക​യോ കൊ​ല്ല​പ്പെ​ടു​ക​യോ ചെ​യ്ത ദേ​ശാ​ഭി​മാ​നി​ക​ളെ​യാ​ണ് 'ര​ക്ത​സാ​ക്ഷി' എ​ന്ന് നി​ർ​വ​ചി​ച്ചി​രു​ന്ന​ത്. കേ​ര​ള​ത്തി​ലെ സ്വാ​ത​ന്ത്യസ​മ​ര സേ​നാ​നി​ക​ളെ​ക്കു​റി​ച്ച് ക​രു​ണാ​ക​ര​ൻ നാ​യ​ർ എ​ഡി​റ്റ് ചെ​യ്ത 'ഹൂ ​ഇൗസ്​ ഹൂ ​ഒാ​ഫ് ഫ്രീ​ഡം ഫൈ​റ്റ​ർ ഇ​ൻ കേ​ര​ള' എ​ന്ന 625 പേ​ജു​ള്ള പ്ര​ബ​ന്ധം 1975ൽ ​പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ചി​രു​ന്നു.

എ​ന്നാ​ൽ, ഇ​ത്ത​രം പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ളു​ടെ പോ​രാ​യ്മ പ്രാ​ഥ​മി​ക സ്രോ​ത​സ്സുക​ളി​ൽനി​ന്ന് ആ​ധി​കാ​രി​ക​മാ​യ വി​വ​ര​ങ്ങ​ളി​ല്ല എ​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു. അ​തേസ​മ​യം െഎ.​സി.​എ​ച്ച്.​ആ​റിെ​ൻ​റ നാമകോശത്തി​ൽ ഒാ​രോ ജീ​വ​ച​രി​ത്ര​ക്കു​റി​പ്പി​നു ശേ​ഷ​വും സ്രോ​ത​സ്സ്​ രേ​ഖ​പ്പെ​ടു​ത്തിവെ​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. ര​ക്ത​സാ​ക്ഷി​ക​ളെ​ക്കു​റി​ച്ച് എ​ഴു​തു​ന്ന​തി​നും അ​വ​രു​ടെ ര​ക്ത​സാ​ക്ഷി​ത്വം സം​ബ​ന്ധി​ച്ച് പ്രാ​ഥ​മി​ക സ്രോ​ത​സ്സു​ക​ൾ (ഒൗ​ദ്യോ​ഗി​ക​വും അ​നൗ​ദ്യോ​ഗി​ക​വു​മാ​യ പു​രാ​രേ​ഖ​ക​ൾ ഉ​ൾ​പ്പെ​ടെ) മു​ഖേ​ന ആ​ധി​കാ​രി​ക ഉ​റ​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​നും ഇൗ ​ലേ​ഖ​ക​ൻ ഉ​ൾ​പ്പെ​ടെ​യു​ള്ള ഗ​വേ​ഷ​ക സം​ഘം നാ​ഷ​ന​ൽ ആ​ർ​ക്കൈ​വി​ലും ഡ​ൽ​ഹി​യി​ലെ നെ​ഹ്റു സ്മാ​ര​ക ലൈ​ബ്ര​​റി​യി​ലും മ്യൂ​സി​യ​ത്തി​ലു​മു​ള്ള പ​തി​വ് ഗ​വേ​ഷ​ണ യാ​ത്ര​ക​ൾ​ക്കു​പ​രി​യാ​യി വി​വി​ധ സം​സ്ഥാ​ന ആ​ർ​​െക്കെ​വു​ക​ളി​ലും എ​ത്തി​യി​രു​ന്നു.

കേ​ര​ള​ത്തി​ൽനി​ന്നു​ള്ളവരുടെ പേ​ര്, വ​യ​സ്സ്​, ജ​ന​ന സ്ഥ​ലം, താ​മ​സ സ്ഥ​ലം തു​ട​ങ്ങി​യ അ​ടി​സ്ഥാ​നവി​വ​ര​ങ്ങ​ളും 19ാം നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ലെ രേ​ഖ​ക​ളി​ൽ ഉ​ൾ​ക്കൊ​ള്ളി​ച്ചി​രു​ന്ന ജാ​തിവി​വ​ര​ങ്ങ​ളും ഉ​ൾ​പ്പെ​ടെ​യു​ള്ള വി​വ​രശേ​ഖ​ര​ണ​ത്തി​ന് ഗ​വേ​ഷ​കസം​ഘം ചെ​ന്നെ​യി​ലെ ത​മി​ഴ്നാ​ട് സ്​റ്റേറ്റ് ആ​ർ​ക്കൈ​വും കോ​ഴി​ക്കോ​ടും തി​രു​വ​ന​ന്ത​പു​ര​ത്തു​മു​ള്ള സ്​റ്റേ​റ്റ് ആ​ർ​ക്കേ​വു​ക​ളും സ​ന്ദ​ർ​ശി​ച്ചി​രു​ന്നു. ഇൗ ​വി​വ​ര​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് ശേ​ഷം ഒാ​രോ വ്യ​ക്തി​യു​ടെ​യും സ്വാത​ന്ത്ര്യ സ​മ​ര പ​ങ്കാ​ളി​ത്തം സം​ബ​ന്ധി​ച്ച വി​വ​ര​ങ്ങ​ളും ര​ക്ത​സാ​ക്ഷി​ത്വ​ത്തി​ലേ​ക്ക് ന​യി​ച്ച സാ​ഹ​ച​ര്യ​ങ്ങ​ളും ശേ​ഖ​രി​ച്ചു. ല​ഭ്യ​മാ​വു​ന്നി​ട​ത്തെ​ല്ലാം ര​ണ്ടാ​മ​തൊ​രു േസ്രാ​ത​സ്സി​ലൂ​ടെ പ്രാ​ഥ​മി​ക സ്രോ​ത​സ്സി​ൽനി​ന്നു ല​ഭി​ച്ച വി​വ​ര​ങ്ങ​ളെ ഇ​ഴ​കീ​റി പ​രി​ശോ​ധി​ച്ച് ആ​ധി​കാ​രി​ക​ത ഉ​റ​പ്പാ​ക്കി. ഒാ​രോ വാ​ള്യ​​വും പു​റ​ത്തി​റ​ക്കും മു​മ്പ്​ ര​ണ്ടു വി​ദ​ഗ്ധ​ർ അ​വ​യോ​രോ​ന്നും അ​തി​സൂ​ക്ഷ്മ​ത​യോെ​ട വാ​യി​ച്ച് കൂ​ടു​ത​ൽ ന​ന്നാ​ക്കാ​ൻ നി​ർ​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളും കൂ​ടു​ത​ൽ ഉ​ൾ​പ്പെ​ടു​ത്താ​വു​ന്ന ആ​ളു​ക​ളു​ടെ പേ​രു​ക​ളും മ​റ്റും ന​ൽ​കു​ക എ​ന്ന ശ്ര​മ​ക​ര​മാ​യ പ്ര​ക്രി​യ​യും നി​ർ​വ​ഹി​ച്ചി​രു​ന്നു.

ആദിവാസി ​െചറുത്തുനിൽപ്​ മുതൽ ഖിലാഫത്ത്​-നിസ്സഹകരണം വരെ

ര​ക്തസാ​ക്ഷി നി​ഘ​ണ്ടു​വിെ​ൻ​റ പ്രാ​ഥ​മി​ക വാ​ള്യ​​ത്തി​ൽ ഭ​ട്ടാ​ചാ​ര്യ എ​ഴു​തി​യ പ​ത്രാ​ധി​പ കു​റി​പ്പി​ൽത​ന്നെ, ചി​ല വ്യ​ക്തി​ക​ളെ ഉ​ൾ​ക്കൊ​ള്ളി​ക്കു​ന്ന​തും ഒ​ഴി​വാ​ക്കു​ന്ന​തും വി​വാ​ദ​മാ​യി മാ​റി​യേ​ക്കാം എ​ന്ന​തി​നാ​ൽ ഇൗ ​സ​മാ​ഹാ​രം ക​ഴി​യു​ന്ന​ത്ര ഉ​ൾ​ച്ചേ​ർ​ക്കും വി​ധമു​ള്ള​താക്കാ​നാ​ണ് ത​ങ്ങ​ൾ തീ​രു​മാ​നി​ച്ച​ത് എ​ന്ന് എ​ഴു​തി. ഡോ. ​രാ​ജേ​ഷ് കു​മാ​ർ, അ​ശ്​ഫാ​ഖ് അ​ലി, ഡോ.​ മു​ഹ​മ്മ​ദ് നൗ​ഷാ​ദ് അ​ലി, ഡോ.​ ഖൈ​റാ​ക്​പാം പ്രേം​ജി​ത് സി​ങ്, ഡോ.​ മു​ഹ​മ്മ​ദ് ശകീ​ബ് അ​ത്താ​ർ, മു​ഹ​മ്മ​ദ് നി​യാ​സ് അ​ഷ്റ​ഫ് എ​ന്നി​വ​ര​ട​ങ്ങി​യ ഗ​വേ​ഷ​ക സം​ഘ​ത്തെ ഇൗ ​പ​ദ്ധ​തി​ക്കാ​യി പ​രി​ശീ​ലി​പ്പി​ക്കു​ക​യും സാ​ധ്യ​മാ​യ എ​ല്ലാ വി​വ​ര​ങ്ങ​ളും ക​ണ്ടെ​ത്തു​ന്ന​തി​ന് വി​ശ്രു​ത ച​രി​ത്ര​കാരന്മാ​ർ ക​ഠി​ന​മാ​യി പ​രി​ശ്ര​മി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു.

1857ലെ ​മു​ന്നേ​റ്റം, ആ​ദി​വാ​സി സ​മൂ​ഹ​ങ്ങ​ളു​ടെ ചെ​റു​ത്തു​നി​ൽ​പു​ക​ൾ, ഖി​ലാ​ഫ​ത്ത്-നി​സ്സഹ​ക​ര​ണ പ്ര​സ്ഥാ​ന​ങ്ങ​ൾ, സി​വി​ൽ നി​യ​മ​ലം​ഘ​ന പ്ര​സ്ഥാ​നം, വി​പ്ല​വ മു​ന്നേ​റ്റ​ങ്ങ​ൾ, ക​ർ​ഷ​ക^​തൊ​ഴി​ലാ​ളി പ്ര​സ്ഥാ​ന​ങ്ങ​ൾ, രാ​ജ​കീ​യ സം​സ്ഥാ​ന​ങ്ങ​ളി​ൽ ഉ​ത്ത​ര​വാ​ദി​ത്ത ഭ​ര​ണം സാ​ധ്യ​മാ​ക്കു​ന്ന​തി​നു​ള്ള പ്ര​ജാ​മ​ണ്ഡ​ല പ്ര​സ്ഥാ​ന​ങ്ങ​ൾ, വ്യ​ക്തി​ഗ​ത സ​ത്യഗ്ര​ഹ​ങ്ങ​ൾ, ക്വി​റ്റ് ഇ​ന്ത്യ പ്ര​ക്ഷോ​ഭം, ഇ​ന്ത്യ​ൻ ഇ​ൻ​ഡി​പെ​ൻ​ഡ​ൻ​സ് ലീ​ഗ്, ഇ​ന്ത്യ​ൻ നാ​ഷ​ന​ൽ ആ​ർ​മി തു​ട​ങ്ങി നാ​ടി​െൻറ സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​ത്തി​നു​വേ​ണ്ടി മു​ന്നോ​ട്ടു​വ​ന്ന എ​ണ്ണി​യാ​ൽ തീ​രാ​ത്ത​ത്ര മു​ന്നേ​റ്റ​ങ്ങ​ളി​ൽ പ​ങ്കു​ചേ​ർ​ന്ന​വ​രെ ക​ണ്ടെ​ത്തുകയായിരുന്നു പിന്നെ. ര​ണ്ടു ഭാ​ഗ​മാ​യി പു​റ​ത്തി​റ​ങ്ങി​യ ആ​ദ്യ ര​ണ്ട് വാ​ള്യ​ം പ​ണ്ട​ത്തെ വ​ട​ക്കു​പ​ടി​ഞ്ഞാ​റ​ൻ അ​തി​ർ​ത്തി പ്ര​വി​ശ്യ​ക​ൾ എ​ന്ന​റി​യ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്ന മേ​ഖ​ല​ക​ളി​ൽ ^ ഇ​ന്ന​ത്തെ പ​ഞ്ചാ​ബ്, ഹ​രി​യാ​ന, ഹി​മാ​ച​ൽ പ്ര​ദേ​ശ്, ഡ​ൽ​ഹി എ​ന്നി​വി​ട​ങ്ങ​ളി​ൽനി​ന്നു​ള്ള വീ​ര​സേ​നാ​നി​കളുടെ വി​വ​ര​ങ്ങ​ളാ​ണ് ഉ​ൾ​ക്കൊ​ള്ളു​ന്ന​ത്.

മൂ​ന്നാം വാ​ള്യ​ം മ​ഹാ​രാ​ഷ്​ട്ര, ഗു​ജ​റാ​ത്ത്, സി​ന്ധ് മേ​ഖ​ല​ക​ളി​ലെ ര​ക്ത​സാ​ക്ഷി​ക​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചാ​ണ്. നാ​ലാം വാ​ള്യ​ം ബം​ഗാ​ൾ, ബി​ഹാ​ർ, ഝാ​ർ​ഖ​ണ്ഡ്, ഒ​ഡി​ഷ, അ​സം, വ​ട​ക്കു​കി​ഴ​ക്ക​ൻ സം​സ്ഥാ​ന​ങ്ങ​ൾ എ​ന്നി​വ​ിട​ങ്ങ​ളി​ലെ ര​ക്ത​സാ​ക്ഷി​ക​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചാ​ണ്. അ​ഞ്ചാ​മ​ത്തെ വാ​ള്യ​​ത്തി​ലാ​ണ് ആ​ന്ധ്ര​പ്ര​ദേ​ശ്, തെ​ല​ങ്കാ​ന, ക​ർ​ണാ​ട​ക, ത​മി​ഴ്നാ​ട്, കേ​ര​ളം എ​ന്നി​വ​ിട​ങ്ങ​ളി​ൽനി​ന്നു​ള്ള സാ​മ്രാ​ജ്യ​ത്വ വി​രു​ദ്ധ പോ​രാ​ട്ട​ങ്ങ​ളു​ടെ വി​വ​ര​ണ​ങ്ങ​ൾ.

ആ​ദ്യ വാ​ള്യ​ം​ പു​റ​ത്തി​റ​ങ്ങി​യ ശേ​ഷം പ​ദ്ധ​തി​യു​ടെ സാ​ധ്യ​ത​യും വി​സ്തൃ​തി​യും മൂ​ലം പ്ര​ഫ. ഭ​ട്ടാ​ചാ​ര്യ​യും കേ​ന്ദ്ര ഉ​പ​ദേ​ശ​ക സ​മി​തി​യും പ​ദ്ധ​തി​ക്കാ​യി 19ാം നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ലെ കോ​ള​നി വാ​ഴ്ച​യും മ​ഹ​ത്താ​യ ഇ​ന്ത്യ​ൻ വി​പ്ല​വ​വും ഉ​ൾ​പ്പെ​ടെ ച​രി​ത്ര കൃ​തി​ക​ളു​ടെ ര​ച​യി​താ​വാ​യ പ്ര​ഫ.​ അമിത്​ കുമാർ ഗു​പ്ത​യെ റി​സ​ർ​ച്ച് ക​ൺ​സ​ൾ​ട്ട​ൻ​റാ​യി നി​യോ​ഗി​ക്കാ​ൻ തീ​രു​മാ​നി​ച്ചു. പ്ര​ഫ. ഗു​പ്ത വി​പു​ല​മാ​യ അ​നു​ഭ​വ പ​രി​ജ്ഞാ​നം വി​നി​യോ​ഗി​ച്ച് ഗ​വേ​ഷ​ണ​ത്തി​ന് ന​ൽ​കി​യ പി​ന്തു​ണ അ​മൂ​ല്യ​മാ​യി​രു​ന്നു. ഒാ​രോ ച​രി​ത്ര സം​ഭ​വ​ങ്ങ​ളും സം​ബ​ന്ധി​ച്ച വി​വ​ര​ങ്ങ​ളുെ​ട പ്രാ​ഥ​മി​ക രേ​ഖ​ക​ൾ സ​ശ്ര​ദ്ധ​വും സ​ുസൂ​ക്ഷ്മ​വു​മാ​യി വാ​യി​ച്ച് അ​തി​ൽനി​ന്ന് ആ​വ​ശ്യ​മാ​യ വി​വ​ര​ങ്ങ​ൾ തേ​ടു​ന്ന ച​രി​ത്രപ​ഠ​ന രീ​തി അ​വ​ലം​ബി​ക്കാ​ൻ അ​ദ്ദേ​ഹം സം​ഘ​ത്തി​ന് ക​ർ​ശ​ന നി​ർ​ദേ​ശ​ം ന​ൽ​കി​യി​രു​ന്നു. കേ​ര​ള​ത്തി​ൽനി​ന്നു​ള്ള ര​ക്ത​സാ​ക്ഷി​ക​ളെ സം​ബ​ന്ധി​ച്ച പു​രാ​രേ​ഖാ പ​ഠ​ന​ങ്ങ​ൾ ന​ട​ക്ക​വെ പ്ര​ത്യേ​കി​ച്ച് മാ​പ്പി​ള പ്ര​ക്ഷോ​ഭ​ങ്ങ​ളി​ലെ​യും പു​ന്ന​പ്ര വ​യ​ലാ​ർ സ​മ​ര​ങ്ങ​ളി​ലെ​യും ര​ക്ത​സാ​ക്ഷി​ക​ളെ ക​ണ്ടെ​ത്തു​ന്ന​തി​ന് ദ്വൈ​വാ​ര റി​പ്പോ​ർ​ട്ടു​ക​ൾ (പ്രാ​ദേ​ശി​ക പ്ര​ശ്ന​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ച് മ​ല​ബാ​റി​ലെ കൊ​ളോ​ണി​യ​ൽ ഒാ​ഫിസ​ർ​മാ​രും ക​ല​ക്ട​ർ​മാ​രും ബ്രി​ട്ടീ​ഷ് ഗ​വ​ർ​ണ​ർ ജ​ന​റ​ലി​നും മ​ദ്രാ​സി​ലെ അ​വ​രു​ടെ ഏ​ജ​ൻ​റു​മാ​ർ​ക്കും അ​യ​ച്ചി​രു​ന്ന റി​പ്പോ​ർ​ട്ടു​ക​ൾ) കാ​ര്യ​മാ​യി പ​ഠി​ക്കാ​ൻ അ​ദ്ദേ​ഹം നി​ർ​ദേ​ശി​ച്ചി​രു​ന്നു.

വി​ദേ​ശ, രാ​ഷ്​​ട്രീ​യ വി​ഷ​യ​ങ്ങ​ളി​ലെ ആ​ഭ്യ​ന്ത​ര ഫ​യ​ലു​ക​ളും ജു​ഡീ​ഷ്യ​ൽ ന​ട​പ​ടി​ക്ര​മ​ങ്ങ​ൾ സം​ബ​ന്ധി​ച്ച രേ​ഖ​ക​ളും, അ​ന്ന​ത്തെ പ​ത്ര​വാ​ർ​ത്തക​ളും ത​മി​ഴ്നാ​ട് സ്​റ്റേറ്റ് ആ​ർ​ക്കൈ​വ്സി​ൽനി​ന്ന് ശേ​ഖ​രി​ച്ചു പ​ഠ​ന വി​ധേ​യ​മാ​ക്കാ​നും നി​ർ​ദേ​ശി​ച്ചു. നാ​ഷ​ന​ൽ ആ​ർ​ക്കൈ​വി​ൽനി​ന്ന് ഹോം^​പൊ​ളി​റ്റി​ക്ക​ൽ ഡി​പാ​ർ​ട്മെ​ൻ​റ് ഫ​യ​ലു​ക​ൾ, കോ​ഴി​ക്കോ​ട് സ്​റ്റേറ്റ് ആ​ർ​ക്കൈ​വി​ൽനി​ന്ന് മ​ല​ബാ​ർ ക​ല​ക്ട​റേ​റ്റ് റെ​ക്കോ​​ഡു​ക​ൾ, പൊ​ലീ​സ് ഫ​യ​ലു​ക​ൾ, തി​രു​വ​ന​ന്ത​പു​ര​ത്തെ സം​സ്ഥാ​ന ആ​ർ​ക്കൈ​വി​ൽനി​ന്ന് സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യപ്ര​സ്ഥാ​ന രേ​ഖ​ക​ൾ എ​ന്നി​വ​യെ​ല്ലാം പ​രി​ശോ​ധ​നാവി​ധേ​യ​മാ​ക്കി. കേ​ര​ള​ത്തി​ൽനി​ന്നു​ള്ള അ​ഞ്ഞൂ​റി​ലേ​റെ ര​ക്ത​സാ​ക്ഷി​ക​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചു​ള്ള കു​റി​പ്പു​ക​ളാ​ണ് ഡോ.​ ശോ​ഭ​ന​നും ഇൗ ​ലേ​ഖ​ക​നും ചേ​ർ​ന്ന് തയാ​റാ​ക്കി​യ​ത്. വി​വ​ര​ണ​ങ്ങ​ൾ ഏ​റെ​യും പ്രാ​ഥ​മി​ക സ്രോ​ത​സ്സിനെ അ​ടി​സ്ഥാ​ന​പ്പെ​ടു​ത്തി​യാ​യി​രു​ന്നു.

ര​ക്ത​സാ​ക്ഷി​ക​ളെ​യും അ​വ​രു​ടെ ര​ക്ത​സാ​ക്ഷി​ത്വ​ത്തെ​യും, അ​വ​രു​ടെ മ​ത സ്വ​ത്വ​ത്തെ​യും സം​ബ​ന്ധി​ച്ചു​മെ​ല്ലാം സ​മീ​പ​കാ​ല​ത്ത് ഉ​യ​ർ​ന്നു​വ​രു​ന്ന ച​ർ​ച്ച​ക​ൾവ​ഴി ന​മ്മ​ൾ സാ​ക്ഷ്യം വ​ഹി​ക്കു​ന്ന​ത് ച​രി​ത്ര​ത്തെ രാഷ്​ട്രീയവ​ത്ക​രി​ക്കു​ന്ന​തി​ന​ല്ല, ചി​ല അ​ജ​ണ്ട​ക​ളി​ലൂ​ന്നി​യ രാഷ്​ട്രീയല​ക്ഷ്യ​ങ്ങ​ൾ​ക്കാ​യി ച​രി​ത്ര​ത്തെ ബ​ന്ദി​യാ​ക്കിവെ​ക്കാ​നു​ള്ള ശ്ര​മ​ങ്ങ​ൾ​ക്കാ​ണ്. സ​മൂ​ഹ​മാ​ധ്യ​മ​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ അ​വ​ർ​ക്കെ​തി​രെ അ​ധി​ക്ഷേ​പ​ങ്ങ​ൾ ചൊ​രി​യുേ​മ്പാ​ൾ വി​ജ​യം കൊ​ള്ളു​ന്ന​ത് ഇ​ന്ത്യ​ൻ ജ​ന​ത​യെ മ​ത​ത്തിെ​ൻ​റ​യും രാഷ്​ട്രീയ​ത്തിെ​ൻ​റ​യും പേ​രി​ൽ ഭി​ന്നി​പ്പി​ക്കാ​ൻ കൊ​ളോ​ണി​യ​ൽ ഭ​ര​ണ​കൂ​ടം അ​ന്നു ന​ട​ത്തി​യ ശ്ര​മ​ങ്ങ​ളാ​ണ്. 'ര​ക്ത​സാ​ക്ഷി നാമകോശ'ത്തിൽ രക്തസാക്ഷികളുടെ മ​ത​മോ മ​റ്റേ​തെ​ങ്കി​ലും സ്വ​ത്വ ചി​ഹ്ന​ങ്ങ​ളോ ആ​യി​രു​ന്നി​ല്ല ഉ​യ​ർ​ത്തി​ക്കാ​ണി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​ത്. അവരു​ടെ സം​ഭാ​വ​ന​ക​ളും അ​വ​രു​ടെ പോ​രാ​ട്ട​ങ്ങ​ളു​മാ​ണ്. പ​രാ​മ​ർ​ശി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന ഒാ​രോ ര​ക്ത​സാ​ക്ഷി​യും ഇ​ന്ത്യ​ൻ പൊ​തു​സ​മൂ​ഹ​ത്തി​നാ​യി ത​െൻ​റ ത്യാ​ഗ​ത്തിെ​ൻ​റ ഒ​രു പ​ങ്ക് സ​മ​ർ​പ്പി​ച്ച​വ​രാ​ണ്. ര​ക്ത​സാ​ക്ഷി​ക​ളും അ​വ​രു​ടെ ച​രി​ത്ര​പ്രാ​ധാ​ന്യ​വും അ​നാശാ​സ്യ​മാ​യ രാ​ഷ്​ട്രീ​യ വി​വാ​ദ​ങ്ങ​ളാ​ൽ ഭീ​ഷ​ണി നേ​രി​ടുേ​മ്പാ​ൾ സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ പ്ര​സ്ഥാ​ന​ത്തേ​ക്കാ​ളേ​റെ കൊ​ളോ​ണി​യ​ൽ ഭ​ര​ണ​കൂ​ട​മാ​ണ് ഒാ​ർ​മി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന​ത്.

(​െഎ.സി.എച്ച്​.ആറി​െൻറ ഡിക്​ഷണറി ഒാഫ്​ മാർട്ടിയേഴ്സ്​​' പ്രോജക്​ടിൽ അംഗമായിരുന്ന ലേഖകൻ ഇപ്പോൾ ബർലിൻ ഫ്രെയ സർവകലാശാലയിൽ ഗവേഷകനാണ്​)