കാട്ടിനുള്ളിലൊരു നാട്​, കോടന്തൂരെന്ന്​ പേര്​

വനയാത്രയിൽ കമ്പം പിടിച്ചാൽ എന്തു ത്യാഗം സഹിച്ചും കാട്ടിലലിയാൻ നമ്മൾ സന്നദ്ധരാകും. അങ്ങനെ യുള്ള അലച്ചിലുകളിൽ കാട്​ നമുക്ക്​ ഒരുപാട്​ അത്​ഭുതങ്ങൾ സമ്മാനിക്കും. അങ്ങനെ എനിക്ക്​ സമ്മാനിച്ച ഒരു അത്​ഭുതമ ായിരുന്നു മൂന്നാർ, ചിന്നാർ വനമഘലയിലെ കോടന്തൂർ എന്ന ആദിവാസി ഉൗര്​. സുരിളിപ്പെട്ട ലോഗ്​ ഹൗസിൽ താമസിക്കാനും കു റച്ചു ചിത്രങ്ങൾ പകർത്തുവാനുമായി നേരത്തെ മൂന്നാർ വൈൽഡ്​ ലൈഫ്​ വാർഡനായ ലക്ഷ്​മി മാഡത്തി​ന്‍െറ അനുവാദം വാങ്ങിയ ിരുന്നതിനാൽ ചിന്നാർ ചെക്​പോസ്​റ്റിൽ വണ്ടി ഇറങ്ങുമ്പോൾ തന്നെ ധനുഷ്​കോടി എന്ന ഒാഫീസറും ഗൈഡായ കണ്ണനും ഞങ്ങ ൾക്ക്​ കാടിനുള്ളിലേക്ക്​ ​പോകാനുള്ള എല്ലാ തയാറെടുപ്പുകളും നടത്തി കഴിഞ്ഞിരുന്നു. ഏകദേശം നാലുമണിയോടെ രാത്ര ി ഭക്ഷണത്തിന്​ ആവശ്യമായ സാധനങ്ങളും വെള്ളവും ഒക്കെ കൈയിലെടുത്ത്​ നാലുപേ​ര്​ അടങ്ങുന്ന സംഘവും ഒപ്പം ഗൈഡായി രണ് ടുപേരും കൂടി കാട്​ കയറാൻ തുടങ്ങി.

ഇടുക്കിയിലെ ഒരു പ്രമുഖ വന്യജീവി സങ്കേതമാണ്​ ചിന്നാർ. ജില്ലയുടെ വടക്കെ അറ ്റത്ത്​ തമിഴ്​നാടിനോട്​ ചേർന്ന്​ സ്​ഥിതിചെയ്യുന്ന ചിന്നാറിൽ മഴ വളരെ കുറവായതിനാൽ പൊതുവെ വരണ്ട കാലാവസ്​ഥയാ ണ്​, ചാമ്പൽ മലയണ്ണാൻ, നക്ഷത്ര ആമ, വെള്ള കാട്ടുപോത്ത്​ തുടങ്ങിയ അത്യപൂർവമായ ജീവജാലങ്ങളുടെ കലവറയാണ്​ ഇവിടം. ഒരു വെള്ളക്കാരനാണത്രെ ആദ്യമായി വെള്ള കാട്ടുപോത്തിനെ കണ്ടതായി റിപ്പോർട്ട്​ ചെയ്​തത്​. അതും പത്ത്​ അറുപത്​ വർഷങ ്ങൾക്കു മുന്നെ. പിന്നെ ആ ഭാഗ്യം ലഭിച്ചത്​ പ്രശസ്​ത വൈൽഡ്​ ലൈഫ്​ ഫോ​േട്ടാഗ്രാഫറായ എൻ.എ. നസീറിനായിരുന്നു. എന്താ യാലും മലയണ്ണാനെയും മയിലുകളെയും കാട്ടുപോത്തുകളെയും ഒക്കെ മനം നിറയെ കണ്ട്​ യാത്രയുടെ പാതിവഴിക്കെത്തിയപ്പോൾ അടുത്തെവിടെയോ ആനയുടെ സാന്നിധ്യം ​ഞങ്ങളറിഞ്ഞു. സത്യത്തിൽ അപ്പോൾ ആനയെ കാണുവാൻ ആരും ആഗ്രഹിച്ചിരുന്നില്ല. കാര ണം, അന്തരീക്ഷമാകെ ഭീതിജനകമായ ആ സമയത്ത്​ ആനയുടെ മുന്നിൽപെട്ടാൽ 90 ശതമാനം തീരുമാനമാകും. കിളികളുടെ മനോഹരമായ ശബ്​ ദകൂജനങ്ങൾ പോലും ആ സമയത്ത്​ കാതിന്​ അരോചകമായി തോന്നി. അതുകൊണ്ടുതന്നെ പെട്ടെന്ന്​ നടപ്പിന്​ വേഗത കൂട്ടി. ഏക ദേശം ഒന്നര മണിക്കൂർ നടത്തത്തിനുശേഷം സുരുളിപ്പെട്ടിയിലെ ആ ലോഗ്​ഹൗസിന്​ അരികിൽ എത്തിച്ചേർന്നു. വിശാലമായ കാടിനു നടുവിൽ പച്ചവർണത്താൽ പൊതിഞ്ഞ്​ ഞാനെന്ന ഭാവത്തിൽ തല ഉയർത്തി നിൽക്കുന്ന ഒരു കൂടാരം. ശത്രുരാജ്യങ്ങൾ ആക്രമിക്കാതിരിക്കാൻ ചുറ്റും കോട്ട തീർക്കുന്നതുപോലെ ആ കൊച്ചു കൂടാരത്തിനു ചുറ്റും പാറകൾ കൊണ്ട്​ അടുക്കിയ ഒരു വലിയ കോട്ട തീർത്തിരിക്കുന്നു. വന്യമൃഗങ്ങൾ അകത്തേക്ക്​ കടക്കാതിരിക്കാനാണ്​ അത്​ നിർമിച്ചിരിക്കുന്നത്​. കാറ്റിലാടുന്ന ഇലകളുടെയും, ചുറ്റും കൂടിയിരിക്കുന്ന കിളികളുടെയും മുന്നിലൂടെ ഒഴുകുന്ന പുഴയുടെയും ഒക്കെ ആരവത്തോടെ ഞങ്ങളാ ലോഗ്​ഹൗസിലേക്ക്​ ആനയിക്കപ്പെട്ടു. ഒരു കൊച്ചു വരാന്തയും, അത്യാവശ്യം വലിപ്പമുള്ള ഒരു ബെഡ്​റൂമും ബാത്ത്​ റൂമും അടങ്ങുന്നതായിരുന്നു ലോഗ്​ ഹൗസ്​. തൽക്കാലം ബാഗും ക്യാമറയും ഒക്കെ ഇറക്കിവെച്ച്​ ആ വരാന്തയിൽ തീർത്ത ഇരിപ്പിടങ്ങളിൽ ഇരുന്നു.

സൂര്യൻ ചുവന്ന തിലകമണിഞ്ഞ്​ വിടപറയാനുള്ള തിരക്കിലാണ്​. ആ അന്തരീക്ഷം മുഴുവൻ ആ വിടപറയലിനു സാക്ഷിയാകുന്നു. തൊട്ടുമുന്നിലൂടെ ഒഴുകുന്ന അരുവിയാണ്​ കേരളത്തി​ന്‍െറയും തമിഴ്​നാടി​ന്‍െറയും അതിർത്തി. അത്​ മുറിച്ച്​ അപ്പുറത്ത്​ കടന്നാൽ ഭാഷ മാറി സംസ്​കാരം മാറി. ഭൂമി ഇങ്ങനെ അതിരുകൾ തീർക്കു​േമ്പാൾ ആകാശം വെറും നോക്കുകുത്തിയാവുന്നു എന്നതാണ്​ സത്യം. വന്ന ക്ഷീണം അകറ്റാൻ ഗൈഡുകൾ അവിടെതന്നെ അടുപ്പുകൂട്ടി ഞങ്ങൾക്ക്​ ഒരു കട്ടൻചായ തയാറാക്കി തന്നു. ''മലകളാൽ ചുറ്റപ്പെട്ട വനത്തിനുള്ളിൽ പുഴയുടെ അരികിൽ ഒരു കൊച്ചു കൂടാരത്തിൽ സൂര്യാസ്​തമയവും കണ്ട്​ കൈയിൽ ഒരു കട്ടൻചായയുമായി'' ജീവിതത്തിൽ ഇതുവരെ ആസ്വദിച്ചിട്ടില്ലാത്ത ഒരു സുവർണ നിമിഷമായിരുന്നു അത്​. സൂര്യൻ പിൻവാങ്ങിയതോടെ ഞങ്ങളെല്ലാം ആ അരുവിയുടെ കുളിരണിയാൻ തീരുമാനിച്ച്​ പതുക്കെ മുമ്പിലുണ്ടായിരുന്ന പാറക്കെട്ടുകളിലൂടെ അരുവിയുടെ ഒാരത്ത്​ എത്തി പതുക്കെ കാൽ നനച്ചതും ശരീരമാകെ തണുത്തു വിറച്ചു. കാട്ടരുവികൾക്ക്​ എത്ര വേനലിലും ഒരു പ്രത്യേകതരം തണുപ്പ്​ തന്നെയാണ്​. എന്തായാലും ഏകദേശം രണ്ടുമണിക്കൂ​റോളം വെള്ളത്തിൽ കിടന്ന്​ ആർത്തുല്ലസിച്ചു.

കുളികഴിഞ്ഞ്​ കയറു​േമ്പാഴേക്കും ആ തണുപ്പിൽനിന്ന്​ രക്ഷനേടാൻ അരുവിയുടെ തീരത്ത്​ മരക്കഷണങ്ങൾ കൂട്ടി ക്യാമ്പ്​ ഫയറും. രാത്രി ഭക്ഷണമായ ചുടുകഞ്ഞിയും പയറും റെഡിയാക്കി കഴിഞ്ഞിരുന്നു കൂടെ വന്ന വനപാലകർ. മഞ്ഞുപെയ്യുന്ന ആ രാത്രിയിൽ കുണുങ്ങിക്കുണുങ്ങി ഒഴുകുന്ന ചിന്നാറി​ന്‍െറ തീരത്ത്​ തീയുടെ ഇളം ചൂടിൽ മുകളിൽ എൽ.ഇ.ഡി ബൾബുപോലെ പ്രകാശിക്കുന്ന ആയിരക്കണക്കിന്​ നക്ഷത്രങ്ങൾക്ക്​ താഴെ ചൂട്​ കഞ്ഞിയും പയറും കഴിക്കുന്ന ഒരു അനുഭവം വാക്കുകൾക്കും ഇന്നുവരെ അനുഭവിച്ച രുചികൾക്കും ഒക്കെ മേലെ ആയിരുന്നു. ഭക്ഷണത്തിനുശേഷം ആകാശത്തിലെ ആ എൽ.ഇ.ഡി ബൾബുകളുടെ എണ്ണം എടുത്ത്​ ആ പാറക്കെട്ടിൽ കിടന്നു.

ഇന്ന്​ ആകാശത്തിൽ ആരുടെയെങ്കിലും കല്യാണമാണോ എന്ന്​ ചിന്തിച്ചുപോയി. അത്രക്ക്​ എൽ.ഇ.ഡികൾ കൊണ്ട്​ ആകാശം മുഴുവൻ അലങ്കരിച്ചിരിക്കുന്നു. അതു​ ​നോക്കി കുറച്ചുനേരം ആ പാറക്കെട്ടിൽ കിടന്നാൽ അറിയാതെ കുട്ടിക്കാലത്തെ ന​ക്ഷത്രങ്ങൾ എണ്ണിപ്പഠിച്ച ഒാർമകളിലേക്ക്​ പോകുമെന്നതിൽ സംശയമില്ല. കുറച്ചുനേരം കഴിഞ്ഞപ്പോൾ ആ നിശ്ശബ്​ദതയിൽ ഒരു ശബ്​ദം മുഴങ്ങി. ലോഗ്​ഹൗസിൽനിന്നും ഗൈഡി​​​​െൻറ വിളിയായിരുന്നു. ഇനി പുറത്തിരിക്കുന്നത്​ അപകടകരമാണ്​. എപ്പോൾ വേണമെങ്കിലും വന്യജീവികൾ കടന്നുവരാം. അതുകൊണ്ട്​ കോട്ടക്കുള്ളിലെ മരവീട്ടിലേക്ക്​ വരാനായിരുന്നു നിർദേശം. അതികം താമസിയാതെ ഞങ്ങളെല്ലാം പുതപ്പിനുള്ളിൽ ചുരുണ്ടുകൂടി.

പുലർകാലെയുള്ള ചിന്നാറി​​​​െൻറ ഭംഗി ആസ്വദിക്കാൻ കാട്​ ഉണരും മുമ്പുതന്നെ ക്യാമറയും എടുത്ത്​ പുറത്ത്​ ലോഗ്​ ഹൗസി​ന്‍െറ വരാന്തയിൽ ഇരുന്നു. എവിടെനിന്നോ മാനുകളും കിളികളും അരുവിയിലെ തെളിനീരിനെ ചുംബിച്ച്​ ഒാടിക്കളയുന്ന കാഴ്​ചയായിരുന്നു ആദ്യം കണ്ണിൽ പെട്ടത്​. അൽപസമയത്തിനകം ഒട്ടും വിചാരിക്കാത്ത ചില കാൽപ്പെരുമാറ്റങ്ങളും മനുഷ്യന്‍െറ ശബ്​ദകോലാഹലങ്ങളും കാടിനുള്ളിൽ മുഴങ്ങിക്കേട്ടുതുടങ്ങി. അപ്പുറത്ത്​ തമിഴ്​നാട്ടിൽ അരുവിക്കടുത്തായി കുറെ മനുഷ്യർ പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ടു. അവരെല്ലാം കുളിക്കാനുള്ള തയാറെടുപ്പിലാണ്​. വീണ്ടും പറ്റംപറ്റമായി ആ നദിക്കരയിൽ കുളിക്കാനായി എത്തിക്കൊണ്ടേയിരുന്നു. ഇൗ കൊടും വനത്തിൽ ഇത്രയും ജനങ്ങളോ എന്ന ചോദ്യവുമായി ഞാൻ ഗൈഡിനെ വിളിച്ചുണർത്തി. അരുവിയുടെ അക്കരെ കാണുന്ന മലനിരകൾ കോടന്തൂർ എന്നുപറയുന്ന ആദിവാസി ഉൗരാണെന്നും കുറച്ച്​ അപ്പുറത്തായി അവരുടെ ഒരു കോവിലുണ്ടെന്നും ഞായറാഴ്​ച ആ കോവിലിൽ വലിയ വിശേഷവുമാണെന്നായിരുന്നു മറുപടി. കാട്ടുപോത്തും പുലിയും ആനയും ഒക്കെയുള്ള കൊടും വനത്തിൽ അവർക്കൊപ്പം മനുഷ്യരും. ചിന്തിക്കാൻ പോലും കഴിയാത്ത ചിത്രങ്ങൾ...

താമസിയാതെ അതിർത്തി കടന്ന്​ അയൽ സംസ്​ഥാനമായ തമിഴ്​നാട്ടിലേക്ക്​ കടക്കാൻ തീരുമാനിച്ചു. ആഴം കുറഞ്ഞ ഭാഗത്തുകൂടി പതുക്കെ പുഴ മുറിച്ചുകടന്ന്​ ആ കോവിലിനെ ലക്ഷ്യമാക്കി കാട്ടിലൂടെ നടന്നു. പട്ടുമെത്തയിൽനിന്ന്​ സൂര്യഭഗവാൻ എഴുന്നേറ്റ്​ പതുക്കെ കാടിനകത്തേക്ക്​ വെളിച്ചം അടിച്ചുനോക്കുന്ന കാഴ്​ചയായിരുന്നു എവിടെ തിരിഞ്ഞാലും കാണാൻ കഴിയുന്നത്​. തിരക്കിട്ട അമ്മൻ ദർശനത്തിനായി നൂറിൽപരം ആളുകൾ അങ്ങോട്ടും ഇങ്ങോട്ടും സഞ്ചരിച്ചുകൊണ്ടേയിരിക്കുന്നു. ചിന്നാറിലെ നീർക്കണങ്ങളെ മേനിയിൽ ചിതറിപ്പിച്ച്​ കുളിരണിയാൻ പായുന്ന മനുഷ്യക്കൂട്ടങ്ങളെ പലയിടങ്ങളിലും കാണാം. തണുത്തുവിറച്ച ശരീരങ്ങൾക്ക്​ അൽപം ചൂടുപകരാൻ സൂര്യപ്രഭകൾ ചുറ്റും വലയം ചെയ്​തുകൊണ്ടേയിരിക്കുന്നു. പല ക്ഷേത്രങ്ങളിലും നാം കയറു​േമ്പാൾ അവിടുത്തെ ശ്രീകോവിൽ വാതിൽ നന്നെ ചെറുതായിരിക്കും. നമ്മുടെ അഹങ്കാരം വെടിഞ്ഞ്​ തലകുനിച്ച്​ വേണം ആ വാതിലിലൂടെ ഉള്ളിൽ കടക്കാൻ. എന്നാൽ ഇവിടെ പ്രകൃതിതന്നെ അതിനു വഴി ഒരുക്കിയിരിക്കുന്നു. കോവിലി​​​​െൻറ പരിസരത്ത്​ കടക്കാൻ ഒരു വലിയ മരം കടപുഴകി വഴിക്കുനേരെ വർഷങ്ങൾക്കു മുന്നേ വീണുകിടപ്പുണ്ട്​. അതി​​​​െൻറ ശിഖരങ്ങൾ തീർത്ത വാതിലിലൂടെ തലകുനിച്ച്​ വേണം ​ക്ഷേത്ര പരിസരത്തേക്ക്​ കടക്കുവാൻ.

ശരിക്കും ആ ഒരു കാഴ്​ച മനസ്സിൽ അത്​ഭുതം നിറച്ചു. നാട്ടിലെ ക്ഷേത്രപരിസരം പോലെ തന്നെയാണ്​ കാട്ടിലേതും. പക്ഷേ അത്ര പരിഷ്​കാരം ഇല്ലെന്നു മാത്രം. വെറും നാലു തൂണുകളാൽ പണിതുയർത്തിയ നിരനിരയായി നിവർന്നുനിൽക്കുന്ന കടകൾ, ഒന്നല്ല രണ്ടല്ല ഏകദേശം ഒരു പത്തുമുപ്പത്​ എണ്ണം എങ്കിലും ഉണ്ടാകും. കുട്ടികൾക്കാവശ്യമായ കളിപ്പാട്ടങ്ങൾ, വീട്ടുസാധനങ്ങൾ, അമ്മനു നൽകാൻ വേണ്ടിയുള്ള പൂജാസാധനങ്ങൾ വരെ ഇൗ കുഞ്ഞുകടകളിൽ ലഭ്യമാണ്​. കൂടാതെ നേർച്ചക്കായി തലകൾ മുണ്ഡനംചെയ്യുന്ന ബാർബർ ഷാപ്പുകൾ, വിഭവസമൃദ്ധമായ ഭക്ഷണം പകരാൻ ചായക്കടകൾ അങ്ങനെ തുടങ്ങി എല്ലാം ഇൗ കൂടാരങ്ങൾക്കുള്ളിൽ ഒതുങ്ങിനിൽക്കുന്നു. ബാർബർ ഷാപ്പുകളിൽ പരന്നുകിടക്കുന്ന ശിലകളാണ്​ ഇരിപ്പിടങ്ങളെങ്കിൽ ചായക്കടകളിൽ ഭക്ഷണം കഴിക്കാൻ തറയിൽ ഇരിക്കണം.

എന്തായാലും ആ ചായക്കടയിൽനിന്നും വരുന്ന മണം ഞങ്ങളെ വല്ലാതെ അതിനുള്ളിലേക്ക്​ ആകർഷിച്ചു. പ്രകൃതിയുടെ മടിയിൽ നിവർന്നിരുന്ന്​ നല്ല ചൂടു ഇഡ്ഡലിയും ചട്​നിയും കഴിക്കാൻ ആരംഭിച്ചു. ജീവിതത്തിൽ ഇന്നുവരെ അനുഭവിക്കാത്ത ഒരു പുതുരുചിയുടെ സന്തോഷത്തിൽ നാവ്​ തുള്ളിക്കളിച്ചു. ഇത്രയും സ്വാദിഷ്​ടമായ ചട്ട്​നിയുടെയും ഇഡലിയുടെയും റെസിപ്പി എന്താണെന്ന്​ അന്വേഷിക്കാൻ നാവ് കണ്ണുകളോട്​ ഉത്തരവിട്ടു. കണ്ണുകൾക്ക്​ അത്​ അന്വേഷിക്കാൻ അധികം ശ്രമപ്പെടേണ്ടിവന്നില്ല. തൊട്ടുമുന്നിൽ ചിന്നാറിനരികിലെ പാറയിൽ ഒരു സ്​ത്രീ ഇരുന്ന്​ അരിയും ഉഴുന്നും ആട്ടുകയാണ്​. പ്രകൃതിതന്നെ ആ വലിയ പാറയിൽ ഒരു ആട്ടുകല്ലും തീർത്തിരിക്കുന്നു. പ്രകൃതിയുടെ ആ മിക്​സിയിൽ ഇട്ട്​ ആട്ടിയതിനാലാവാണം ആ ഇഡലിക്കും ചട്​നിക്കും ഇത്രയും കൊതിയൂറുന്നൊരു രുചി. എന്തൊരു അദ്​ഭുതമാണല്ലേ ഇത്​ . പരിഷ്​കാരത്തി​ന്‍െറ മുൾമുനയിൽ എളുപ്പത്തിനായി മനുഷ്യൻ വലിയ കണ്ടുപിടിത്തങ്ങൾ നടത്തി മിക്​സിയും ​ഗ്രെയിൻഡറും ഒക്കെ ഉപയോഗിക്കു​േമ്പാൾ പരിഷ്​കാരമില്ലാത്ത കാട്ടിൽ പ്രകൃതിതന്നെ അത്​ സ്വയം തീർക്കുന്നു. എന്തായാലും നാളെ ഒരുകാലത്ത്​ രാമശ്ശേരി ഇഡലിപോലെ ഇതും ചരിത്രത്തിൽ ഇടംപിടിക്കുമെന്നതിൽ സംശയമില്ലാത്തതുകൊണ്ട്​ ഞങ്ങൾ അതിനൊരു പേരും നൽകി. ആ ആദിവാസി ഉൗരി​​​​െൻറ പേരുകൂടി ​​േചർത്ത്​ ആ ഇഡലിയെ വിളിച്ചു 'കോടന്തൂർ ഇഡലി'.

അധികം താമസിയാതെ കാട്ടിൽ അമ്മൻകോവിലിനു മുന്നിലെത്തി. നാട്ടിലെ ക്ഷേത്രങ്ങളെ പോലെ അടച്ചിട്ട അമ്പലമല്ല. ചുറ്റും മതിലുകൾ തീർത്തിട്ടില്ലാത്തതിനാൽ എവിടെനിന്നു നോക്കിയാലും ദർശനം കിട്ടും. വലിയ പൂജയും പ്രാർത്ഥനകളും ഒക്കെ നടക്കുവാണ്​. നൂറുകണക്കിനാളുകൾ വന്നും പോയിക്കൊണ്ടുമിരിക്കുന്നു. നാട്ടിലെ ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ പോലും ഇത്രയും തിരക്ക്​ വളരെ അപൂർവം മാത്രം. ആദിവാസി ഉൗരുകളിൽനിന്നു മാത്രമല്ല ഉദുമൽപേട്ട, പൊള്ളാച്ചി, ചിന്നാർ, അമരാവതി, കാന്തല്ലൂർ, മറയൂർ തുടങ്ങി നമ്മുടെ കൊച്ചിയിൽനിന്നുപോലും ഭക്​തർ ഇവിടെ എത്താറുണ്ടുപോലും. നാട്ടിലെ ദൈവത്തിനേക്കാളും ശക്​തി കാട്ടിലെ ഇൗ ദൈവത്തിനുണ്ടെന്നാണ്​ അവരുടെ വിശ്വാസം. രാവിലെ പത്തുമണിക്ക്​ ലോഗ്​ഹൗസ്​ വെക്കേറ്റ്​ ചെയ്യണമെന്ന്​ ഉള്ളതുകൊണ്ട്​ തന്നെ തൽക്കാലം അവിടത്തെ കാഴ്​ചകൾ അവസാനിപ്പിച്ച്​ പതുക്കെ തിരിച്ചുനടന്നു. തലേന്ന്​ അന്തിയുറങ്ങിയ ആ കൊച്ചു പച്ചക്കൂടാരത്തിൽനിന്നും ക്യാമറയും ബാഗും ഒക്കെ എടുത്ത്​ പതുക്കെ കാട്ടിൽനിന്നും നാട്ടിലേക്ക്​ നടന്നു. കാട്ടിനുള്ളിൽ ഇത്രയും നല്ലൊരു അനുഭവം ഞങ്ങൾക്ക്​ സമ്മാനിച്ച വൈൽഡ്​ ലൈഫ്​ വാർഡനെ നേരിൽ കണ്ട്​ ഹൃദയത്തി​​​​െൻറ ഭാഷയിൽ നന്ദി അറിയിച്ച്​ മൂന്നാർ ചുരം ഇറങ്ങു​േമ്പാഴും വരണ്ട പുൽമേടുകളാൽ തീർത്ത വലയത്തിനുള്ളിൽ ഒളിപ്പിച്ചുവെച്ച പച്ച മരതകംപോലെ സുരുളിപ്പെട്ടി ലോഗ്​ഹൗസ്​ മനസിൽ തെളിഞ്ഞുനിന്നു.

കൂടുതൽവിവരങ്ങൾക്ക്​:
04865 231587, 8301024187 (Wild life Office),
Wild life warden\: 9447 979093
How to Reach: Thrissur-Chinnar 155 Km,
Munnar-Chinnar 60 km
Kochi- Chinnar 175 km

കോടന്തൂർ കാട്ടിൽ അമ്മൻകോവിൽ സന്ദർശിക്കാൻ പ്രത്യേക അനുവാദം വാങ്ങേണ്ടതാണ്​.