ലീ​ഗ് ചു​വ​ന്നു​തു​ടു​ത്ത കാ​ലം

മു​സ്‍ലിം ലീ​ഗി​ന്റെ ഇ​ട​തു​പ​ക്ഷ ബ​ന്ധ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചും ഭി​ന്ന​ത​ക​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചും ക​ഴി​ഞ്ഞ ല​ക്ക​ത്തി​ൽ എ​ഴു​തി​യ ലേ​ഖ​ന​ത്തി​ന്റെ ര​ണ്ടാം ഭാ​ഗം. ലീ​ഗ് ചു​വ​ന്ന ഒ​രു കാ​ല​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചാ​ണ് ഈ ​ല​ക്കം.അ​റു​പ​തു​ക​ളു​ടെ ആ​ദ്യ​പ​കു​തി സം​ഭ​വ​ബ​ഹു​ല​മാ​ണ്. കോ​ൺ​ഗ്ര​സ് പി​ള​ർ​ന്നു. ശ​ങ്ക​റി​നെ വീ​ഴ്ത്തി​യ ജോ​ർ​ജും സം​ഘ​വും പു​റ​ത്തു​പോ​യി. കേ​ര​ള കോ​ൺ​ഗ്ര​സു​ണ്ടാ​ക്കി. ക​മ്യൂ​ണി​സ്റ്റ് പാ​ർ​ട്ടി പി​ള​ർ​ന്നു. ക​മ്യൂ​ണി​സ്റ്റ് പാ​ർ​ട്ടി​യി​ൽ​നി​ന്ന് ഇ​റ​ങ്ങി​പ്പോ​ന്ന​വ​ർ സി.​പി.​എം ഉ​ണ്ടാ​ക്കി. അ​വ​ർ മാ​ർ​ക്സി​സ്റ്റ് പാ​ർ​ട്ടി...

മു​സ്‍ലിം ലീ​ഗി​ന്റെ ഇ​ട​തു​പ​ക്ഷ ബ​ന്ധ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചും ഭി​ന്ന​ത​ക​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചും ക​ഴി​ഞ്ഞ ല​ക്ക​ത്തി​ൽ എ​ഴു​തി​യ ലേ​ഖ​ന​ത്തി​ന്റെ ര​ണ്ടാം ഭാ​ഗം. ലീ​ഗ് ചു​വ​ന്ന ഒ​രു കാ​ല​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചാ​ണ് ഈ ​ല​ക്കം.

അ​റു​പ​തു​ക​ളു​ടെ ആ​ദ്യ​പ​കു​തി സം​ഭ​വ​ബ​ഹു​ല​മാ​ണ്. കോ​ൺ​ഗ്ര​സ് പി​ള​ർ​ന്നു. ശ​ങ്ക​റി​നെ വീ​ഴ്ത്തി​യ ജോ​ർ​ജും സം​ഘ​വും പു​റ​ത്തു​പോ​യി. കേ​ര​ള കോ​ൺ​ഗ്ര​സു​ണ്ടാ​ക്കി. ക​മ്യൂ​ണി​സ്റ്റ് പാ​ർ​ട്ടി പി​ള​ർ​ന്നു. ക​മ്യൂ​ണി​സ്റ്റ് പാ​ർ​ട്ടി​യി​ൽ​നി​ന്ന് ഇ​റ​ങ്ങി​പ്പോ​ന്ന​വ​ർ സി.​പി.​എം ഉ​ണ്ടാ​ക്കി. അ​വ​ർ മാ​ർ​ക്സി​സ്റ്റ് പാ​ർ​ട്ടി എ​ന്ന​റി​യ​പ്പെ​ട്ടു. പി​ള​ർ​ന്നു​മാ​റി​യ​വ​രെ​ല്ലാം പ​ര​സ്പ​രം ശ​പി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. അ​തി​നി​ട​യി​ൽ ഒ​രു ല​യ​ന​വു​മു​ണ്ടാ​യി. പ​ട്ടം ന​ഷ്ട​പ്പെ​ട്ട പി.​എ​സ്.​പി​യും ഡോ. ​ലോ​ഹ്യ​യു​ടെ സോ​ഷ്യ​ലി​സ്റ്റ് പാ​ർ​ട്ടി​യും ല​യി​ച്ച് സം​യു​ക്ത സോ​ഷ്യ​ലി​സ്റ്റ് പാ​ർ​ട്ടി​യാ​യി–​എ​സ്.​എ​സ്.​പി. പു​തി​യ പാ​ർ​ട്ടി​ക​ൾ​ക്കും പ​ഴ​യ ത​റ​വാ​ട്ടു​കാ​ർ​ക്കും വാ​ശി​യാ​ണ്. ശ​ക്തി​തെ​ളി​യി​ക്ക​ണം. അ​ങ്ങ​നെ​യി​രി​ക്കു​മ്പോ​ഴാ​ണ് തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പ് വ​ന്ന​ത്. 1965 മാ​ർ​ച്ച് മൂ​ന്ന്, നാ​ല് തീ​യ​തി​ക​ളി​ൽ.

കോ​ൺ​ഗ്ര​സ് ത​നി​ച്ച് മ​ത്സ​രി​ക്കാ​നു​റ​ച്ചു. ക​മ്യൂ​ണി​സ്റ്റ് പാ​ർ​ട്ടി അ​ഥ​വാ സി.​പി.​ഐ ഒ​രു സ​ഖ്യ​ക​ക്ഷി​യെ ക​ണ്ടെ​ത്തി. ആ​ർ.​എ​സ്.​പി​യെ. മു​സ്‌​ലിം ലീ​ഗും കേ​ര​ള കോ​ൺ​ഗ്ര​സും സ​ഖ്യ​മാ​യി. ഒ​ന്നി​ന്റെ ശ​ക്തി മ​ധ്യ​തി​രു​വി​താം​കൂ​റി​ലാ​ണ്. മ​റ്റൊ​ന്നി​ന് മ​ല​ബാ​റി​ലും. എ​ങ്കി​ലും സ​ഖ്യ​മാ​യി. എ​സ്.​എ​സ്.​പി​യും പു​തു​താ​യി വ​ന്ന മാ​ർ​ക്സി​സ്റ്റ് പാ​ർ​ട്ടി​യും കൂ​ട്ടു​കെ​ട്ടു​ണ്ടാ​ക്കി.

ഫ​ല​മി​ല്ലാ​ത്ത തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പാ​യി​പ്പോ​യി അ​ത്. ആ​ർ​ക്കും ഭ​രി​ക്കാ​നു​ള്ള ഭൂ​രി​പ​ക്ഷം കി​ട്ടി​യി​ല്ല. കോ​ൺ​ഗ്ര​സി​ന് 35 സീ​റ്റ് മാ​ത്രം. കോ​ൺ​ഗ്ര​സി​ത​ര ക​ക്ഷി​ക​ൾ​ക്കെ​ല്ലാം കൂ​ടി 97 സീ​റ്റു​ണ്ട്. അ​തി​ൽ മാ​ർ​ക്സി​സ്റ്റ് പാ​ർ​ട്ടി​ക്കാ​രാ​യ 44 പേ​ർ ജ​യി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്. അ​തി​ൽ 29 പേ​ർ ജ​യി​ലി​ലാ​ണ്. അ​തൊ​ക്കെ ഗ​വ​ർ​ണ​ർ കാ​ര​ണ​മാ​ക്കി​യെ​ടു​ത്തു. ആ​ർ​ക്കും ഭൂ​രി​പ​ക്ഷ​മി​ല്ലെ​ന്ന് വി​ധി​ച്ചു. പാ​ർ​ട്ടി​ക​ളാ​ണെ​ങ്കി​ൽ ആ​രു​മാ​രും അ​ടു​ക്കു​ന്നു​മി​ല്ല. ഓ​രോ​രു​ത്ത​ർ​ക്കും ഓ​രോ​ത​രം അ​യി​ത്ത​മു​ണ്ട്. നി​യ​മ​സ​ഭ ചേ​ർ​ന്ന​തേ​യി​ല്ല. മാ​ർ​ച്ച് 24ന് ​സ​ഭ പി​രി​ച്ചി​ട്ടു. പി​ന്നെ രാ​ഷ്ട്ര​പ​തി ഭ​ര​ണ​മാ​ണ്. ആ​റു മാ​സ​ത്തെ നാ​ല് ഊ​ഴം. 1967ലാ​ണ് പി​ന്നെ തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പു​വ​ന്ന​ത്.

’65ലെ ​ഫ​ല​മി​ല്ലാ തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പി​ൽ ഒ​രു കൂ​ട്ടു​കെ​ട്ടി​ന്റെ രാ​സ​പ​രി​ശോ​ധ​ന ന​ട​ന്നു​ക​ഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്നു. മു​സ്‌​ലിം ലീ​ഗും മാ​ർ​ക്സി​സ്റ്റ് പാ​ർ​ട്ടി​യും ത​മ്മി​ൽ ചി​ല കൊ​ടു​ക്ക​ൽ വാ​ങ്ങ​ലൊ​ക്കെ ഉ​ണ്ടാ​യി. നേ​രി​ട്ട​ല്ല എ​ന്നാ​ണ് മാ​ർ​ക്സി​സ്റ്റ് നേ​താ​ക്ക​ൾ പ​റ​ഞ്ഞ​ത്. ഇ​ട​യി​ൽ എ​സ്.​എ​സ്.​പി​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. മാ​ർ​ക്സി​സ്റ്റ് പാ​ർ​ട്ടി​യും എ​സ്.​എ​സ്.​പി​യും സ​ഖ്യ​മാ​ണ​ല്ലോ. ലീ​ഗും എ​സ്.​എ​സ്.​പി​യും ത​മ്മി​ൽ ധാ​ര​ണ​യു​ണ്ട്. ആ ​സൗ​ക​ര്യം ഉ​പ​യോ​ഗി​ച്ച് ചി​ല മ​ണ്ഡ​ല​ങ്ങ​ളി​ൽ മാ​ർ​ക്സി​സ്റ്റ് പാ​ർ​ട്ടി മു​സ്‌​ലിം ലീ​ഗി​ന്റെ സ​ഹാ​യം സ്വീ​ക​രി​ച്ചു. ചി​ല​യി​ട​ത്ത് തി​രി​ച്ചും സ​ഹാ​യി​ച്ചു. എ​ന്നാ​ൽ അ​ങ്ങ​നെ​യൊ​രു നീ​ക്കു​പോ​ക്ക് ഉ​െ​ണ്ട​ന്ന് പ​റ​ഞ്ഞി​ല്ല.

സി.എച്ച്. മുഹമ്മദ് കോയ മുഖ്യമ​ന്ത്രിയായി സത്യപ്രതിജ്ഞ ചെയ്യുന്നു

‘‘എ​സ്.​എ​സ്.​പി മാ​ർ​ക്സി​സ്റ്റ് മു​ന്ന​ണി​യി​ലെ ഘ​ട​ക​ക​ക്ഷി ആ​യി​രു​ന്ന​തി​നാ​ൽ ചി​ല സ്ഥാ​നാ​ർ​ഥി​ക​ൾ​ക്കെ​ങ്കി​ലും മാ​ർ​ക്സി​സ്റ്റു​കാ​രും മു​സ്‌​ലിം ലീ​ഗു​കാ​രും സം​യു​ക്ത​മാ​യി വോ​ട്ടു​ചെ​യ്യു​ക എ​ന്ന നി​ല​വ​ന്നു. കേ​ര​ള രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ത്തി​ലെ ഒ​രു പു​തി​യ വ​ഴി​ത്തി​രി​വി​ന്റെ പ്രാ​രം​ഭ​ല​ക്ഷ​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു അ​ത്’’ എ​ന്നാ​ണ് ലീ​ഗി​ന്റെ ച​രി​ത്ര​രേ​ഖ​ക​ളി​ൽ പ​റ​യു​ന്ന​ത്.

‘ക​മ്യൂ​ണി​സ്റ്റ് പാ​ർ​ട്ടി കേ​ര​ള​ത്തി​ൽ’ എ​ന്ന ഗ്ര​ന്ഥ​ത്തി​ൽ ഇ.​എം.​എ​സ് ഇ​ക്കാ​ര്യം മ​റ്റൊ​രു ത​ര​ത്തി​ൽ വി​ശ​ദീ​ക​രി​ക്കു​ന്നു​ണ്ട്: ‘‘ചു​രു​ക്കം ചി​ല സീ​റ്റു​ക​ളി​ൽ കോ​ൺ​ഗ്ര​സി​നെ പ​രാ​ജ​യ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ക എ​ന്ന ല​ക്ഷ്യ​ത്തോ​ടെ ലീ​ഗു​മാ​യി ധാ​ര​ണ​യു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്ന​തി​ൽ തെ​റ്റി​ല്ലെ​ന്ന് പാ​ർ​ട്ടി അ​ഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ട്ടു.’’ അ​ത​നു​സ​രി​ച്ചാ​ണ് മാ​ർ​ക്സി​സ്റ്റ് പാ​ർ​ട്ടി എ​സ്.​എ​സ്.​പി വ​ഴി ലീ​ഗി​ന്റെ തോ​ളി​ൽ കൈ​യി​ട്ട​ത്.

എ​ന്നാ​ൽ, ഇ​തൊ​രു വ​ലി​യ പ്ര​ശ്ന​മാ​യി​ട്ടാ​ണ് സി.​പി.​ഐ പ്ര​ച​രി​പ്പി​ച്ച​ത്. വ​ർ​ഗീ​യാ​ടി​സ്ഥാ​ന​ത്തി​ൽ രാ​ഷ്ട്രീ​യം കൈ​കാ​ര്യം ചെ​യ്യു​ന്ന മു​സ്‌​ലിം ലീ​ഗി​നെ പ​രാ​ജ​യ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​തി​ന് മു​ൻ​തൂ​ക്കം കൊ​ടു​ക്ക​ണം എ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു സി.​പി.​ഐ​ക്കാ​രു​ടെ വാ​ദം. അ​വ​ർ​ക്ക് ആ ​തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പി​ൽ മൂ​ന്ന് മ​ണ്ഡ​ല​ത്തി​ലേ ജ​യി​ക്കാ​നാ​യു​ള്ളൂ എ​ന്ന​ത് വേ​റൊ​രു സ​ത്യം.

സി​ദ്ധാ​ന്തം എ​ന്താ​യാ​ലും പ്ര​യോ​ഗ​ത്തി​ൽ മാ​ർ​ക്സി​സ്റ്റ്-​മു​സ്‌​ലിം ലീ​ഗ് നീ​ക്കു​പോ​ക്കു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അ​തു​കൊ​ണ്ട് ഗു​ണ​വു​മു​ണ്ടാ​യി. ആ ​നീ​ക്കു​പോ​ക്ക് മു​ന്ന​ണി​യാ​യി വി​ക​സി​ച്ച​താ​ണ് 1967ൽ ​കേ​ര​ളം ഭ​രി​ച്ച സ​പ്ത​ക​ക്ഷി മു​ന്ന​ണി. അ​തി​നു​ള്ള ച​ർ​ച്ച​ക്കാ​യി മാ​ർ​ക്സി​സ്റ്റ് നേ​താ​ക്ക​ൾ മു​സ്‌​ലിം​ ലീ​ഗ് നേ​താ​ക്ക​ളെ സ​ന്ധി​ച്ച ക​ഥ​യാ​ണ് തു​ട​ക്ക​ത്തി​ൽ പ​റ​ഞ്ഞ​ത്. ആ ​സ​ന്ധി​കൊ​ണ്ട് ഏ​റ്റ​വു​മ​ധി​കം നേ​ട്ട​മു​ണ്ടാ​യ​ത് മു​സ്‌​ലിം ലീ​ഗി​നാ​ണ്. അ​തി​ന്റെ ജാ​ത​കം മാ​റു​ക​യാ​ണ്.

മ​ന്ത്രി​സ്ഥാ​ന​വും മ​ല​പ്പു​റം ജി​ല്ല​യും

മാ​ർ​ക്സി​സ്റ്റ് പാ​ർ​ട്ടി​യും മ​റ്റ് ആ​റ് പാ​ർ​ട്ടി​ക​ളും ചേ​ർ​ന്ന​താ​ണ് സ​പ്ത​ക​ക്ഷി മു​ന്ന​ണി. സി.​പി.​ഐ​യു​മു​ണ്ട്. മു​സ്‌​ലിം ലീ​ഗു​ണ്ട്. എ​സ്.​എ​സ്.​പി, ആ​ർ.​എ​സ്.​പി, കെ.​എ​സ്.​പി തു​ട​ങ്ങി കാ​ൽ ഡ​സ​ൻ സോ​ഷ്യ​ലി​സ്റ്റ് പാ​ർ​ട്ടി​ക​ളു​ണ്ട്. ക​ർ​ഷ​ക തൊ​ഴി​ലാ​ളി പാ​ർ​ട്ടി എ​ന്ന കെ.​ടി.​പി​യു​ണ്ട്. മു​ന്ന​ണി​യു​ടെ നാ​ല് സ്വ​ത​ന്ത്ര​ന്മാ​രും ജ​യി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്. മാ​ർ​ക്സി​സ്റ്റ് പാ​ർ​ട്ടി​ക്ക് 52 എം.​എ​ൽ.​എ​മാ​രു​ണ്ട്. സി.​പി.​ഐ​ക്ക് 19. എ​സ്.​എ​സ്.​പി​ക്കും 19. ലീ​ഗി​ന് 14. ആ​ർ.​എ​സ്.​പി​ക്ക് ആ​റ്. പി​ന്നെ​യൊ​ക്കെ ഒ​റ്റ​യാ​ൾ, ഇ​ര​ട്ട​യാ​ൾ പ​ട്ടാ​ള​ങ്ങ​ളാ​ണ്. ആ ​തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പി​ൽ ഏ​റ്റ​വും ന​ഷ്ടം കോ​ൺ​ഗ്ര​സി​നാ​ണ്. ഒ​മ്പ​ത് എം.​എ​ൽ.​എ​മാ​ർ​മാ​ത്രം.

ഏ​റ്റ​വും നേ​ട്ടം മു​സ്‌​ലിം ലീ​ഗി​നും. സ്വ​ത​ന്ത്ര ഇ​ന്ത്യ​യി​ൽ ആ​ദ്യ​മാ​യി അ​ധി​കാ​ര​ത്തി​ലെ​ത്തു​ക​യാ​ണ്. സ​പ്ത​ക​ക്ഷി മു​ന്ന​ണി ര​ണ്ട് മ​ന്ത്രി​സ്ഥാ​നം ലീ​ഗി​ന് കൊ​ടു​ത്തു. ‘‘നി​വേ​ദ​നം കൊ​ടു​ത്തു​മാ​ത്രം ശീ​ലി​ച്ച​വ​ർ നി​വേ​ദ​നം വാ​ങ്ങാ​ൻ തു​ട​ങ്ങി’’ എ​ന്നാ​ണ് സി.​എ​ച്ച്. മു​ഹ​മ്മ​ദ്കോ​യ പ​റ​ഞ്ഞ​ത്.

കാലിക്കറ്റ് സർവകലാശാലയുടെ തറക്കല്ലിടൽ സി.എച്ച്. മുഹമ്മദ് കോയ നിർവഹിക്കുന്നു

മ​ങ്ക​ട​യി​ൽ​നി​ന്ന് ജ​യി​ച്ച സി.​എ​ച്ചും മ​ല​പ്പു​റം മെം​ബ​ർ അ​ഹ​മ്മ​ദ് കു​രി​ക്ക​ളു​മാ​യി​രു​ന്നു ലീ​ഗി​ന്റെ മ​ന്ത്രി​മാ​ർ. ഫി​ഷ​റീ​സ് -പ​ഞ്ചാ​യ​ത്ത് വ​കു​പ്പു​ക​ൾ കു​രി​ക്ക​ൾ​ക്ക്. വി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സ വ​കു​പ്പാ​ണ് സി.​എ​ച്ചി​ന് കൊ​ടു​ത്ത​ത്. 10 വ​ർ​ഷം മു​മ്പ് ഇ.​എം.​എ​സ് ആ​ദ്യ മ​ന്ത്രി​സ​ഭ ഉ​ണ്ടാ​ക്കി​യ​പ്പോ​ൾ വി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സ വി​ച​ക്ഷ​ണ​നാ​യ ജോ​സ​ഫ് മു​ണ്ട​ശ്ശേ​രി കൈ​കാ​ര്യം ചെ​യ്ത വ​കു​പ്പാ​ണ​ത്. 67ൽ ​ഇ.​എം.​എ​സ് ര​ണ്ടാം മ​ന്ത്രി​സ​ഭ ഉ​ണ്ടാ​ക്കു​മ്പോ​ഴും മു​ണ്ട​ശ്ശേ​രി മാ​ഷ് എം.​എ​ൽ.​എ​യാ​ണ്. പ​ക്ഷേ, വി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സ വ​കു​പ്പ് ലീ​ഗി​ന് കൊ​ടു​ക്കാ​ൻ ധാ​ര​ണ​യാ​യ​താ​ണ്.

’67ലെ ​ക​ണ​ക്ക് നോ​ക്കി​യാ​ൽ ലീ​ഗി​ന് നേ​ട്ട​ങ്ങ​ളു​ടെ വ​ലി​യൊ​രു പ​ട്ടി​ക​യു​ണ്ട്. മ​ന്ത്രി​സ്ഥാ​നം മാ​ത്ര​മ​ല്ല. മ​ല​പ്പു​റം ജി​ല്ല രൂ​പ​വ​ത്ക​രി​ച്ചു, ക​ാലി​ക്ക​റ്റ് യൂ​നി​വേ​ഴ്സി​റ്റി സ്ഥാ​പി​ച്ചു, കേ​ര​ള ഹൈ​കോ​ട​തി​യി​ൽ ഒ​രു മു​സ്‍ലിം ജ​ഡ്ജി​യെ നി​യ​മി​ച്ച​തും ഇ​ക്കാ​ല​ത്താ​ണ്. ആ​ദ്യ​ മ​ന്ത്രി​സ​ഭ​യു​ടെ കാ​ലം മു​ത​ൽ മു​സ്‌​ലിം ലീ​ഗ് ഉ​ന്ന​യി​ക്കു​ന്ന ആ​വ​ശ്യ​മാ​ണ​ത്. ‘‘അ​ഭി​മാ​ന​ബോ​ധ​ത്തോ​ടെ ശി​ര​സ്സ് ഉ​യ​ർ​ത്തി​യാ​ണ് 1968 ഫെ​ബ്രു​വ​രി​യി​ൽ ലീ​ഗി​ന്റെ മ​ഹാ​സ​മ്മേ​ള​നം കോ​ഴി​ക്കോ​ട് ന​ട​ന്ന​ത്’’ എ​ന്ന് ലീ​ഗ്ച​രി​ത്രം.

1967 മാ​ർ​ച്ച് ആ​റി​നാ​ണ് സ​പ്ത​ക​ക്ഷി​മു​ന്ന​ണി മ​ന്ത്രി​സ​ഭ അ​ധി​കാ​ര​ത്തി​ലേ​റി​യ​ത്. ഇ.​എം.​എ​സി​ന്റെ ദൗ​ർ​ഭാ​ഗ്യ​മോ എ​ന്തോ ആ ​മ​ന്ത്രി​സ​ഭ​യും ര​ണ്ടു വ​ർ​ഷ​മേ നി​ന്നു​ള്ളൂ. 1969 ഒ​ക്ടോ​ബ​ർ 24ന് ​അ​വി​ശ്വാ​സ​പ്ര​മേ​യം പാ​സാ​യി. അ​ന്നു​ത​ന്നെ ഇ.​എം.​എ​സ് രാ​ജി​വെ​ച്ചു. പി​ന്നെ​യും മാ​ർ​ക്സി​സ്റ്റ് പാ​ർ​ട്ടി മ​ന്ത്രി​സ​ഭ​ക്ക് നേ​തൃ​ത്വം കൊ​ടു​ത്തി​ട്ടു​ണ്ട്. പ​ക്ഷേ, ഇ.​എം.​എ​സി​നെ ക​ണ്ടി​ട്ടി​ല്ല.

പ​ക്ഷേ, മാ​ർ​ക്സി​സ്റ്റ് പാ​ർ​ട്ടി​യും ഇ.​എം.​എ​സും ’67ൽ ​ന​ൽ​കി​യ പ​രി​ഗ​ണ​ന മു​സ്‌​ലിം ലീ​ഗി​ന്റെ രാ​ശി തെ​ളി​യി​ച്ചു. സ​പ്ത​ക​ക്ഷി ഭ​ര​ണ​ത്തി​ന്റെ ത​ക​ർ​ച്ച ’69ൽ ​പു​തി​യൊ​രു മു​ന്ന​ണി​ക്കാ​ണ് വ​ഴി​വെ​ച്ച​ത്. സി.​പി.​ഐ​യു​ടെ നേ​തൃ​ത്വ​ത്തി​ലു​ള്ള മു​ന്ന​ണി​ക്ക്. മു​സ്‍ലിം ലീ​ഗ്, ഐ.​എ​സ്.​പി, കേ​ര​ള കോ​ൺ​ഗ്ര​സ്, ആ​ർ.​എ​സ്.​പി എ​ന്നീ പാ​ർ​ട്ടി​ക​ളാ​ണ് ഘ​ട​ക​ക​ക്ഷി​ക​ൾ. കോ​ൺ​ഗ്ര​സ് ഒ​രു അ​ട​വു​ന​യം സ്വീ​ക​രി​ച്ചു. മ​ന്ത്രി​സ​ഭ​യെ എ​തി​ർ​ക്കു​ക​യോ അ​നു​കൂ​ലി​ക്കു​ക​യോ ചെ​യ്യു​ന്നി​ല്ല എ​ന്ന്.

1969 ന​വം​ബ​ർ ഒ​ന്നി​ന് ആ ​മു​ന്ന​ണി​യു​ടെ മ​ന്ത്രി​സ​ഭ അ​ധി​കാ​ര​മേ​റ്റു. രാ​ജ്യ​സ​ഭ അം​ഗ​വും സി.​പി.​ഐ​യു​ടെ കേ​ന്ദ്ര ക​മ്മി​റ്റി അം​ഗ​വു​മാ​യ സി. ​അ​ച്യു​ത​മേ​നോ​നാ​ണ് മു​ഖ്യ​മ​ന്ത്രി. പി​ള​ർ​പ്പി​നു മു​മ്പേ ക​മ്യൂ​ണി​സ്റ്റ് പാ​ർ​ട്ടി​യു​ടെ സെ​ക്ര​ട്ട​റി​യാ​യ എം.​എ​ൻ. ഗോ​വി​ന്ദ​ൻ നാ​യ​രാ​ണ് ചു​ക്കാ​ൻ​പി​ടി​ക്കു​ന്ന​ത്. കേ​ര​ള കി​സി​ഞ്ജ​ർ എ​ന്നാ​ണ് എം.​എ​ൻ അ​റി​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന​ത്. മാ​ർ​ക്സി​സ്റ്റ് പാ​ർ​ട്ടി​യും ഇ.​എം.​എ​സും കൊ​ടു​ത്ത​തി​നേ​ക്കാ​ൾ വ​ലി​യ പ​രി​ഗ​ണ​ന​യാ​ണ് സി.​പി.​ഐ മു​സ്‌​ലിം​ലീ​ഗി​ന് കൊ​ടു​ത്ത​ത്. സി.​എ​ച്ച്. മു​ഹ​മ്മ​ദ് കോ​യ​യെ ആ​ഭ്യ​ന്ത​ര വ​കു​പ്പ് ഏ​ൽ​പി​ച്ചു. ഐ​ക്യ​മു​ന്ന​ണി എ​ന്നാ​ണ് ആ ​മു​ന്ന​ണി അ​റി​യ​പ്പെ​ട്ട​ത്.

1970 ആ​ഗ​സ്റ്റ് ഒ​ന്നി​ന് അ​ച്യു​ത​മേ​നോ​ൻ രാ​ജി​വെ​ച്ചു. തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പി​ന് വ​ഴി​യൊ​രു​ക്കാ​നാ​ണ​ത്. 1970 സെ​പ്റ്റം​ബ​ർ 17നാ​ണ് തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പ് ന​ട​ന്ന​ത്. അ​തി​നു മു​ന്നോ​ടി​യാ​യി കോ​ൺ​ഗ്ര​സ് ഐ​ക്യ​ മു​ന്ന​ണി​യു​മാ​യി സ​ഖ്യ​മു​ണ്ടാ​ക്കി. അ​തോ​ടെ, ഐ​ക്യ​മു​ന്ന​ണി​യു​ടെ രാ​ഷ്ട്രീ​യ​സ്വ​ഭാ​വം മാ​റി​ത്തു​ട​ങ്ങി എ​ന്നു പ​റ​യാം. തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പു​ക​ഴി​ഞ്ഞ​പ്പോ​ൾ കോ​ൺ​ഗ്ര​സ്-​ഐ​ക്യ​മു​ന്ന​ണി കൂ​ട്ടു​കെ​ട്ടി​ന് 69 സീ​റ്റു​ണ്ട്. കോ​ൺ​ഗ്ര​സി​ന് 32. സി.​പി.​ഐ​ക്ക് 16, മു​സ്‌​ലിം ലീ​ഗി​ന് 12. ബാ​ക്കി​യൊ​ക്കെ ഒ​റ്റ​യ​ക്ക​പ്പാ​ർ​ട്ടി​ക​ളാ​ണ്.

1970 ഒ​ക്ടോ​ബ​ർ ഒ​ന്നി​ന് അ​ച്യു​ത​മേ​നോ​ന്റെ ര​ണ്ടാം മ​ന്ത്രി​സ​ഭ അ​ധി​കാ​ര​മേ​റ്റു. ഇ​ത്ത​വ​ണ​യും കോ​ൺ​ഗ്ര​സ് മ​ന്ത്രി​സ​ഭ​യി​ൽ ചേ​ർ​ന്നി​ല്ല. ആ​ഭ്യ​ന്ത​ര​ത്തി​നൊ​പ്പം വി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സ വ​കു​പ്പും സി.​എ​ച്ച്. മു​ഹ​മ്മ​ദ് കോ​യ​യെ ഏ​ൽ​പി​ച്ചു.

1971 മാ​ർ​ച്ചി​ൽ ലോ​ക്സ​ഭാ തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പു​വ​ന്നു. തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പി​ൽ ഇ​ന്ദി​ര ഗാ​ന്ധി വ​ൻ ഭൂ​രി​പ​ക്ഷം നേ​ടി. അ​തു​കൊ​ണ്ടാ​ക​ണം, ലോ​ക്സ​ഭാ തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പു ക​ഴി​ഞ്ഞ​യു​ട​ൻ കോ​ൺ​ഗ്ര​സു​കാ​ർ അ​ച്യു​ത​മേ​നോ​ൻ മ​ന്ത്രി​സ​ഭ​യി​ൽ ചേ​ർ​ന്നു. ആ​ഭ്യ​ന്ത​ര വ​കു​പ്പ് കെ. ​ക​രു​ണാ​ക​ര​ന് ന​ൽ​കി. സി.​എ​ച്ച് വി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സ വ​കു​പ്പി​ലൊ​തു​ങ്ങി. പി​ന്നീ​ട് 1975 ജൂ​ൺ 25ന് ​അ​ടി​യ​ന്ത​രാ​വ​സ്ഥ വ​ന്ന​തോ​ടെ മു​ഖ്യ​മ​ന്ത്രി​ത​ന്നെ ഒ​തു​ങ്ങി​പ്പോ​യി എ​ന്നാ​ണ​ല്ലോ ച​രി​ത്രം. ക​രു​ണാ​ക​ര​ൻ പ​റ​ക്കു​ന്ന കാ​ല​മാ​ണ് പി​ന്നെ. മു​സ്‌​ലിം ലീ​ഗി​ന്റെ മാ​ത്ര​മ​ല്ല, സി.​പി.​ഐ​യു​ടെ​പോ​ലും ചു​വ​പ്പു മ​ങ്ങി​യ കാ​ലം. അ​തി​നി​ട​യി​ലും ലീ​ഗി​നൊ​രു ചു​വ​ന്ന ചീ​ന്തു​ണ്ടാ​യി.

ഇ​ട​ക്കാ​ല​ത്തൊ​രു ഇ​ട​തു​പ​ക്ഷ ലീ​ഗ്

അ​ടി​യ​ന്ത​രാ​വ​സ്ഥ​ക്ക് തൊ​ട്ടു​മു​മ്പേ ലീ​ഗി​ലൊ​രു ക​ലാ​പ​മു​ണ്ടാ​യി. ഒ​ന്നു ര​ണ്ടു വ​ർ​ഷ​മാ​യി ഉ​രു​ണ്ടു​കൂ​ടി​യ കാ​ര​ണ​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം ചേ​ർ​ന്ന് അ​പ്പോ​ൾ പൊ​ട്ടി​ത്തെ​റി​ച്ച​താ​ണ്. ലീ​ഗ് ര​ണ്ടാ​യി. പു​റ​ത്തു​പോ​യ​വ​ർ 1974 ഏ​പ്രി​ൽ ആ​റി​ന് ത​ല​ശ്ശേ​രി​യി​ൽ വെ​ച്ച് പു​തി​യ ലീ​ഗി​ന്റെ ക​മ്മി​റ്റി പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ചു. എം.​കെ. ഹാ​ജി​യാ​ണ് പ്ര​സി​ഡ​ന്റ്, ഹ​മീ​ദ​ലി ഷം​നാ​ട് സെ​ക്ര​ട്ട​റി.

എ​ന്തി​നേ​റെ​പ്പ​റ​യു​ന്നു, തെ​റി​ച്ചു​പോ​യ​വ​രി​ൽ ആ​റ് എം.​എ​ൽ.​എ​മാ​രു​ണ്ട്. ഉ​മ​ർ ബാ​ഫ​ഖി ത​ങ്ങ​ൾ, കെ. ​മൊ​യ്തീ​ൻ​കു​ട്ടി എ​ന്ന ബാ​വ​ഹാ​ജി, എ.​വി. അ​ബ്ദു​ൽ റ​ഹ്മാ​ൻ ഹാ​ജി, പി.​വി.​എ​സ് മു​സ്ത​ഫ പൂ​ക്കോ​യ ത​ങ്ങ​ൾ, ബി.​എം. അ​ബ്ദു​റ​ഹ്മാ​ൻ, കെ.​പി. രാ​മ​ൻ എ​ന്നി​വ​രാ​യി​രു​ന്നു ആ ​പ​ക്ഷ​ത്തെ എം.​എ​ൽ.​എ​മാ​ർ. പി​ള​ർ​ന്ന​വ​ർ പാ​ർ​ട്ടി​ക്ക് അ​ഖി​ലേ​ന്ത്യാ മു​സ്‌​ലിം ലീ​ഗ് എ​ന്ന് പേ​രി​ട്ടു. വി​ഭ​ജ​ന​ത്തി​നു മു​മ്പു​ള്ള പാ​ർ​ട്ടി ഓ​ൾ ഇ​ന്ത്യ മു​സ്‌​ലിം ലീ​ഗ് ആ​യി​രു​ന്ന​ല്ലോ. ആ ​ഓ​ർ​മ​ക്കാ​ണ്. പ​ക്ഷേ, ഔ​ദ്യോ​ഗി​ക​പ​ക്ഷം വി​മ​ത​രെ മാ​ർ​ക്സി​സ്റ്റ് ലീ​ഗ് എ​ന്ന് വി​ളി​ച്ചു. മു​ദ്രാ​വാ​ക്യ​ങ്ങ​ളി​ൽ വ​ത്ത​ക്ക​ലീ​ഗ് എ​ന്നും.

മു​സ്‌​ലിം ലീ​ഗി​ന് നേ​തൃ​ദാ​രി​ദ്ര്യം വ​ന്ന കാ​ല​മാ​ണ​ത്. ഇ​സ്മാ​ഈ​ൽ സാ​ഹി​ബും ബാ​ഫ​ഖി ത​ങ്ങ​ളും മ​രി​ച്ചു. സി.​എ​ച്ച് പാ​ർ​ല​മെ​ന്റം​ഗ​മാ​യി ഡ​ൽ​ഹി​യി​ലാ​ണ്. ബാ​ഫ​ഖി ത​ങ്ങ​ൾ മ​രി​ക്കും​മു​മ്പേ തീ​രു​മാ​നി​ച്ച​താ​ണ്, സി.​എ​ച്ചി​നെ എം.​പി​യാ​ക്കാ​ൻ. എം.​പി​യാ​യാ​ൽ കേ​ര​ള രാ​ഷ്ട്രീ​യം വി​ട​ണ​മ​ല്ലോ. അ​തി​ലേ​ക്ക് എ​ത്തി​ക്കാ​ൻ ആ​രോ ച​ര​ടു​വ​ലി​ച്ചു എ​ന്നൊ​ക്കെ പ​റ​ഞ്ഞാ​ണ് പി​ള​ർ​പ്പു​ണ്ടാ​യ​ത്. അ​പ്പോ​ൾ ഔ​ദ്യോ​ഗി​ക പ​ക്ഷ​ത്തെ ന​യി​ക്കാ​ൻ സി.​എ​ച്ച് എ​ത്തി. വി​മ​ത​പ​ക്ഷ​ത്തെ പ്ര​ധാ​ന നേ​താ​വ് ഉ​മ​ർ ബാ​ഫ​ഖി ത​ങ്ങ​ളാ​യി​രു​ന്നു.

പി​ള​ർ​ന്നി​റ​ങ്ങി​യ​വ​രെ സ്വാ​ഭാ​വി​ക​മാ​യും പ്ര​തി​പ​ക്ഷം സ്വീ​ക​രി​ച്ചു. അ​ടി​യ​ന്ത​രാ​വ​സ്ഥ വ​ന്ന് പ്ര​തി​പ​ക്ഷ നേ​താ​ക്ക​ളൊ​ക്കെ ജ​യി​ലി​ലാ​യ​പ്പോ​ൾ അ​ഖി​ലേ​ന്ത്യാ ലീ​ഗ് നേ​താ​ക്ക​ളും ജ​യി​ലി​ലാ​യി. പു​റ​ത്തു​വ​ന്ന​പ്പോ​ൾ അ​വ​ർ പ്ര​തി​പ​ക്ഷ​ത്തെ വ​ലി​യ നേ​താ​ക്ക​ളാ​യി. അ​ടി​യ​ന്ത​രാ​വ​സ്ഥ​ക്കു​ശേ​ഷം തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പു​വ​ന്നു. സി.​പി.​എ​മ്മി​നും ജ​ന​താ​ പാ​ർ​ട്ടി​ക്കു​മൊ​പ്പം അ​ഖി​ലേ​ന്ത്യാ മു​സ്‌​ലിം​ലീ​ഗും പ്ര​തി​പ​ക്ഷ ഏ​കോ​പ​ന സ​മി​തി​യി​ൽ അ​ണി​ചേ​ർ​ന്നു. ആ ​തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പി​ൽ ക​രു​ണാ​ക​ര​ന്റെ നേ​തൃ​ത്വ​ത്തി​ൽ കോ​ൺ​ഗ്ര​സ് മു​ന്ന​ണി തൂ​ത്തു​വാ​രി. പ​ക്ഷേ, രാ​ജ​ൻ കേ​സ് കാ​ര​ണം ക​രു​ണാ​ക​ര​ന് പെ​ട്ടെ​ന്ന് രാ​ജി​വെ​ക്കേ​ണ്ടി​വ​ന്നു. പി​ന്നെ ആ​ന്റ​ണി മു​ഖ്യ​മ​ന്ത്രി. കോ​ൺ​ഗ്ര​സ് പി​ള​ർ​ന്ന​തും മ​റ്റും കാ​ര​ണ​മാ​ക്കി ആ​ന്റ​ണി​യും പെ​െ​ട്ട​ന്നൊ​ഴി​ഞ്ഞു. പി​ന്നീ​ട് 1978 ഒ​ക്ടോ​ബ​ർ 29ന് ​മു​ഖ്യ​മ​ന്ത്രി​സ്ഥാ​നം സി.​പി.​ഐ​യു​ടെ ​ൈക​യി​ൽ തി​രി​ച്ചെ​ത്തി. പി.​കെ. വാ​സു​ദേ​വ​ൻ നാ​യർ സ്ഥാ​ന​മേ​റ്റു. ഒ​രു കൊ​ല്ലം ക​ഴി​ഞ്ഞ​പ്പോ​ൾ പി.​കെ.​വി രാ​ജി​വെ​ച്ചു. അ​ടി​യ​ന്ത​രാ​വ​സ്ഥ​യെ പി​ന്തു​ണ​ച്ച​ത് തെ​റ്റാ​യി​പ്പോ​യെ​ന്ന് ഇ​തി​നി​ടെ സി.​പി.​ഐ സ്വ​യം വി​മ​ർ​ശ​നം ന​ട​ത്തി​യി​രു​ന്നു. മാ​ർ​ക്സി​സ്റ്റ് പാ​ർ​ട്ടി​യോ​ടൊ​പ്പം ചേ​ർ​ന്ന് ഇ​ട​തു​പ​ക്ഷ ഐ​ക്യം ശ​ക്തി​പ്പെ​ടു​ത്താ​ൻ രാ​ജി​വെ​ക്കു​ന്നു എ​ന്നാ​ണ് സി.​പി.​ഐ പ​റ​ഞ്ഞ​ത്. ആ ​ഒ​ഴി​വി​ൽ സി.​എ​ച്ച്. മു​ഹ​മ്മ​ദ് കോ​യ​ക്കാ​ണ് അ​വ​സ​രം കി​ട്ടി​യ​ത്. 50 ദി​വ​സം മു​ഖ്യ​മ​ന്ത്രി​സ്ഥാ​ന​ത്ത് മു​സ്‌​ലിം ലീ​ഗ് നേ​താ​വ് ഇ​രു​ന്നു. ഇ.​എം.​എ​സും അ​ച്യു​ത​മേ​നോ​നും ന​ൽ​കി​യ അ​വ​സ​ര​ങ്ങ​ൾ ആ ​ക​സേ​ര​യി​ലി​രി​ക്കാ​ൻ സി.​എ​ച്ചി​നെ പ്രാ​പ്ത​നാ​ക്കി​യി​രു​ന്നു​വെ​ന്നും കാ​ണാം. സി.​എ​ച്ചി​ന്റെ രാ​ജി​ക്ക് പി​ന്നാ​ലെ നി​യ​മ​സ​ഭ തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പാ​ണ്. 1980 ജ​നു​വ​രി 21ന്. ​സി.​പി.​എം നേ​തൃ​ത്വ​ത്തി​ലു​ള്ള ഇ​ട​തു​പ​ക്ഷ ജ​നാ​ധി​പ​ത്യ മു​ന്ന​ണി​യി​ൽ അ​ഖി​ലേ​ന്ത്യാ ലീ​ഗു​ണ്ട്. മു​ന്ന​ണി​ക്ക് 93 സീ​റ്റ് കി​ട്ടി. അ​ഖി​ലേ​ന്ത്യാ ലീ​ഗി​ന് അ​ഞ്ച്. ഇ.​കെ. നാ​യ​നാ​ർ മു​ഖ്യ​മ​ന്ത്രി​യാ​യി. അ​ഖി​ലേ​ന്ത്യാ ലീ​ഗി​ൽ​നി​ന്ന് പി.​എം. അ​ബൂ​ബ​ക്ക​ർ പൊ​തു​മ​രാ​മ​ത്ത് മ​ന്ത്രി​യും.

കെ. കരുണാകരനും ഇന്ദിര ഗാന്ധിയും

1985-86 കാ​ല​ത്തെ ശ​രീ​അ​ത്ത് വി​വാ​ദം​വ​രെ അ​ഖി​ലേ​ന്ത്യാ ലീ​ഗ് എ​ൽ.​ഡി.​എ​ഫി​ൽ തു​ട​ർ​ന്നു. പ്ര​തി​പ​ക്ഷ​ത്തും ഭ​ര​ണ​പ​ക്ഷ​ത്തും. ജ​യി​ലി​ലും മ​ന്ത്രി​സ​ഭ​യി​ലും. ശ​രീ​അ​ത്ത് നി​യ​മ​ത്തി​നെ​തി​രെ ഇ.​എം.​എ​സ് പ​ട​വെ​ട്ടാ​ൻ ഇ​റ​ങ്ങി​യ​പ്പോ​ൾ അ​ഖി​ലേ​ന്ത്യാ ലീ​ഗ് കു​ടു​ങ്ങി. 1984 സി​സം​ബ​റി​ൽ കോ​ഴി​ക്കോ​ട് മു​ന്ന​ണി​യു​ടെ പൊ​തു​യോ​ഗ​ത്തി​ൽ ഇ.​എം.​എ​സ് പ്ര​സം​ഗി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. അ​ദ്ദേ​ഹം പ​റ​ഞ്ഞു: ‘‘ലീ​ഗു​മാ​യി സ​ഖ്യ​മു​ണ്ടാ​ക്കി​യ​പ്പോ​ഴൊ​ന്നും ശ​രീ​അ​ത്തി​നെ പി​ന്താ​ങ്ങാ​മെ​ന്ന് സി.​പി​.എം പ​റ​ഞ്ഞി​ട്ടി​ല്ല. അ​ത്ത​രം വ​ർ​ഗീ​യ​ത വ​മി​ക്കു​ന്ന പ്ര​ശ്ന​ങ്ങ​ളു​മാ​യി വ​ന്നാ​ൽ അ​ഖി​ലേ​ന്ത്യാ ലീ​ഗി​നെ മു​ന്ന​ണി​യി​ൽ വെ​ച്ചു​പൊ​റു​പ്പി​ക്കി​ല്ല.’’ ആ ​ലീ​ഗി​ന്റെ നേ​താ​ക്ക​ളു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു വേ​ദി​യി​ൽ. പോ​വാ​ൻ പ​റ​യു​ക​യാ​ണ് എ​ന്ന് അ​വ​ർ​ക്ക് തോ​ന്നി. അ​വ​ർ അ​തി​നൊ​രു​ങ്ങി. 1985 ആ​ഗ​സ്റ്റ് മൂ​ന്നി​ന് ര​ണ്ടു ലീ​ഗു​ക​ളും പ​ര​സ്പ​രം ല​യി​ച്ചു. അ​ഖി​ലേ​ന്ത്യാ ലീ​ഗ് ഐ​ക്യ​ജ​നാ​ധി​പ​ത്യ മു​ന്ന​ണി​യി​ലെ ഇ​ന്ത്യ​ൻ യൂ​നി​യ​ൻ മു​സ്‍ലിം ലീ​ഗി​ൽ അ​ലി​ഞ്ഞു​ചേ​ർ​ന്നു.

1994 ഫെ​ബ്രു​വ​രി ആ​റി​ന് ഡ​ൽ​ഹി​യി​ൽ വെ​ച്ച് ഇ​ന്ത്യ​ൻ യൂ​നി​യ​ൻ മു​സ്‌​ലിം ലീ​ഗ് പി​ന്നെ​യു​മൊ​ന്ന് പി​ള​ർ​ന്നു. അ​ന്ന് രൂ​പംകൊ​ണ്ട ഐ.​എ​ൻ.​എ​ല്ലി​ന്റെ ഒ​രു ശ​ക​ലം ഇ​പ്പോ​ൾ എ​ൽ.​ഡി.​എ​ഫി​ലു​ണ്ട​ല്ലോ. അ​തി​ന്റെ ക​ഥ​യ​ല്ല ലീ​ഗി​ന്റെ ഇ​ട​തു​ച​രി​ത്രം. അ​തൊ​രു ത​മാ​ശ​മാ​ത്രം!

(അ​വ​സാ​നി​ച്ചു)

Tags:    
News Summary - iuml and communist parties

വായനക്കാരുടെ അഭിപ്രായങ്ങള്‍ അവരുടേത്​ മാത്രമാണ്​, മാധ്യമത്തി​േൻറതല്ല. പ്രതികരണങ്ങളിൽ വിദ്വേഷവും വെറുപ്പും കലരാതെ സൂക്ഷിക്കുക. സ്​പർധ വളർത്തുന്നതോ അധിക്ഷേപമാകുന്നതോ അശ്ലീലം കലർന്നതോ ആയ പ്രതികരണങ്ങൾ സൈബർ നിയമപ്രകാരം ശിക്ഷാർഹമാണ്​. അത്തരം പ്രതികരണങ്ങൾ നിയമനടപടി നേരിടേണ്ടി വരും.

access_time 2024-12-16 02:15 GMT
access_time 2024-12-09 02:00 GMT
access_time 2024-12-02 01:45 GMT