കോവിഡാനന്തര ലോകം: നാം ചെയ്യേണ്ടതെന്തെല്ലാം?

കോ​വി​ഡ് കാ​ല​ത്തി​നു​ശേ​ഷം ന​മ്മു​ടെ സാ​മൂ​ഹി​ക ജീ​വി​തം മെ​ച്ച​പ്പെ​ടു​ത്താ​നു​ള്ള മാ​ർ​ഗ​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ച് നാം ​ചി​ന്തി​ച്ചു​തു​ട​ങ്ങേ​ണ്ടി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. കോ​വി​ഡ് പാ​ൻ​ഡെ​മി​ക് സാ​ഹ​ച​ര്യം നി​ല​നി​ൽ​ക്കു​മ്പോ​ൾ​ത​ന്നെ അ​തി​ന്‍റെ വ്യാ​പ​ന​തീ​വ്ര​ത ല​ഘു​വാ​യ​താ​യി നാം ​മ​ന​സ്സി​ലാ​ക്കു​ന്നു. വൈ​കാ​തെ കോ​വി​ഡ് നി​യ​ന്ത്ര​ണ​ത്തി​ലെ​ത്തു​മെ​ന്നും എ​ൻ​ഡെ​മി​ക് ത​ല​ത്തി​ലേ​ക്ക് മാ​റി​ക്കൊ​ള്ളു​മെ​ന്നും ക​രു​താം. വീ​ണ്ടും ഒ​രു അ​പ്ര​തീ​ക്ഷി​ത വേ​രി​യ​ന്റ് ആ​വി​ർ​ഭ​വി​ച്ചി​ല്ലെ​ങ്കി​ൽ കോ​വി​ഡാ​ന​ന്ത​ര സ​മൂ​ഹ​ത്തെ നാം ​വി​ഭാ​വ​ന ചെ​യ്തു​തു​ട​ങ്ങേ​ണ്ടി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. പൂ​ർ​ണ​മാ​യി വാ​ക്‌​സി​ൻ സ്വീ​ക​രി​ച്ച​വ​ർ ഇ​ന്ത്യ​യി​ൽ ഇ​പ്പോ​ഴും 58 ശ​ത​മാ​ന​ത്തി​ൽ താ​ഴെ മാ​ത്ര​മാ​ണ്; ഉ​ദ്ദേ​ശം 56 ശ​ത​മാ​നം പേ​രാ​ണ് ആ​ഗോ​ള​ത​ല​ത്തി​ൽ വാ​ക്‌​സി​നെ​ടു​ത്ത​ത്. അ​താ​യ​ത്, ഇ​പ്പോ​ൾ വാ​ക്‌​സി​നേ​ഷ​ൻ തോ​ത് ഹേ​ർ​ഡ് ഇ​മ്യൂ​ണി​റ്റി കൈ​വ​രി​ക്കാ​നു​ള്ള നി​ല​യെ​ത്തി​യി​ട്ടി​ല്ലെ​ന്ന​താ​ണ് സ​ത്യം. വൈ​റ​സി​ന്‍റെ ജീ​വി​ത​ശൈ​ലി പ​രി​ശോ​ധി​ച്ചാ​ൽ പു​തി​യ വേ​രി​യ​ൻ​റു​ക​ൾ ഉ​ണ്ടാ​കാ​നു​ള്ള സാ​ധ്യ​ത ഇ​നി​യും ത​ള്ളി​ക്ക​ള​യാ​നാ​വി​ല്ല.

കോ​വി​ഡ് പാ​ൻ​ഡെ​മി​ക്കി​ന്‍റെ ര​ണ്ടു വ​ർ​ഷ​ങ്ങ​ൾ ആ​രോ​ഗ്യ​രം​ഗ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ച് വേ​റി​ട്ട അ​നു​ഭ​വ​ങ്ങ​ൾ ന​ൽ​കി​യ​ത് ശ്ര​ദ്ധി​ക്കാ​തി​രു​ന്നു​കൂ​ടാ. ആ​രോ​ഗ്യ​മേ​ഖ​ല​യി​ൽ സ​ർ​ക്കാ​ർ ചെ​ല​വാ​ക്കു​ന്ന പ​ണം ഇ​ക്കാ​ല​ത്ത് ഇ​ര​ട്ടി​യി​ല​ധി​ക​മാ​യി​ട്ടു​ണ്ട്; അ​തു​പോ​ലും വേ​ണ്ട​ത്ര​യാ​യി എ​ന്നു പ​റ​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ. ആ​രോ​ഗ്യം എ​ന്നാ​ൽ ചി​കി​ത്സ​യാ​ണെ​ന്നും ര​ണ്ടാം ത​ലം, മൂ​ന്നാം ത​ലം എ​ന്ന ആ​ശു​പ​ത്രി​ക​ളും അ​തി​നൂ​ത​ന സാ​ങ്കേ​തി​ക​വി​ദ്യ​ക​ളു​മാ​ണെ​ന്ന ധാ​ര​ണ പ്ര​ബ​ല​മാ​യി തു​ട​രു​ന്നു. പൊ​തു​ജ​നാ​രോ​ഗ്യം ഒ​രു ശ​ക്ത​മാ​യ ശാ​സ്ത്ര​വി​ഷ​യ​മാ​ണെ​ന്നും അ​തി​ന്‍റെ പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ന​മേ​ഖ​ല വ്യാ​പി​പ്പി​ക്കു​ക​യും ആ​രോ​ഗ്യ​പ്ര​ശ്‌​ന​ങ്ങ​ളെ സാ​മൂ​ഹി​ക​ത​ല​ത്തി​ൽ നി​യ​ന്ത്രി​ക്കേ​ണ്ട​താ​ണെ​ന്നും കോ​വി​ഡ് പ​ഠി​പ്പി​ച്ച പാ​ഠ​മാ​ണ്. കോ​വി​ഡ് വ്യാ​പി​ച്ചു​വ​ന്ന സാ​ഹ​ച​ര്യ​ത്തി​ൽ ഐ.​സി.​യു ചി​കി​ത്സ​യോ​ടൊ​പ്പം രോ​ഗ​വ്യാ​പ​ന​ത്തെ മ​ന​സ്സി​ലാ​ക്കാ​നും പ​ഠ​ന​ങ്ങ​ൾ ന​ട​ത്താ​നും വ്യാ​പ​ന നി​യ​ന്ത്ര​ണ​ങ്ങ​ൾ ന​ട​പ്പാ​ക്കാ​നും സ​മൂ​ഹ​ത്തി​ൽ വേ​രോ​ട്ട​മു​ള്ള അ​ടി​സ്ഥാ​ന ആ​രോ​ഗ്യ​സം​വി​ധാ​ന​ങ്ങ​ൾ​ക്കു മാ​ത്ര​മേ ക​ഴി​യൂ എ​ന്ന​ത് വ്യ​ക്ത​മാ​യി. അ​ടി​സ്ഥാ​ന ആ​രോ​ഗ്യ​സം​വി​ധാ​ന​ങ്ങ​ളെ മ​റ​ന്നു​കൊ​ണ്ട് ഇ​നി​യൊ​രു ആ​രോ​ഗ്യ​ന​യം സാ​ധ്യ​മ​ല്ലെ​ന്ന തി​രി​ച്ച​റി​വ് ന​മു​ക്കു​ണ്ടാ​യ​ത് ക​ഴി​ഞ്ഞ ര​ണ്ടു​വ​ർ​ഷ​ത്തെ അ​നു​ഭ​വ​ത്തി​ലൂ​ടെ​യാ​ണ്. വ​ള​രെ സൂ​ക്ഷ്മ​മാ​യ പ​രി​ഗ​ണ​ന ആ​വ​ശ്യ​മു​ള്ള വി​ഷ​യ​മാ​ണി​ത്.

യൂ​റോ​പ്യ​ൻ യൂ​നി​യ​ന്റെ പൊ​തു​ജ​നാ​രോ​ഗ്യ സു​ര​ക്ഷ പ്രോ​ജ​ക്ട് കോ​ഓ​ഡി​നേ​റ്റ​ർ ഡോ. ​മെ​യ്‌​ർ കൊ​ണോ​ലി (Dr Maire Connolly)യും ​യോ​ന​ഥ​ൻ സ്മി​ത്തും ത​മ്മി​ലെ സം​ഭാ​ഷ​ണം ഹൊ​റൈ​സ​ൺ എ​ന്ന ആ​നു​കാ​ലി​ക​ത്തി​ൽ പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ചി​രു​ന്നു. ക​ഴി​ഞ്ഞ 100 വ​ർ​ഷ​ങ്ങ​ളി​ൽ നാ​ല് ഇ​ൻ​ഫ്ലു​വ​ൻ​സ എ​പി​ഡെ​മി​ക്കു​ക​ളാ​ണ് ഉ​ണ്ടാ​യ​തെ​ങ്കി​ൽ പു​തി​യ എ​പി​ഡെ​മി​ക് ഉ​ണ്ടാ​കാ​ൻ പ്ര​തി​വ​ർ​ഷ സാ​ധ്യ​ത മൂ​ന്നു മു​ത​ൽ ഏ​ഴു ശ​ത​മാ​നം വ​രെ​യാ​ണെ​ന്ന് അ​വ​ർ ക​രു​തു​ന്നു. മ​നു​ഷ്യ​ർ അ​വ​രു​ടെ ജീ​വി​ത​രീ​തി​യി​ൽ വ​രു​ത്തു​ന്ന പ്ര​ക​ട​മാ​യ മാ​റ്റ​ങ്ങ​ൾ എ​പി​ഡെ​മി​ക് സാ​ധ്യ​ത​ക്ക് അ​നു​കൂ​ല​മാ​ണ​ത്രെ. വ്യാ​പ​ക​വും ബൃ​ഹ​ത്തു​മാ​യ ക​ന്നു​കാ​ലി ഫാ​മി​ങ്, കോ​ഴി​കൃ​ഷി എ​ന്നി​വ പു​തി​യ വൈ​റ​സ് സ്ട്രെ​യി​നു​ക​ൾ ഉ​ണ്ടാ​യി​വ​രാ​ൻ സാ​ഹ​ച​ര്യ​മൊ​രു​ക്കും. വ​ന്യ​മാ​യി ജീ​വി​ക്കു​ന്ന പ​ക്ഷി​ക​ൾ, ദേ​ശാ​ട​ന​ക്കി​ളി​ക​ൾ എ​ന്നി​വ​യി​ൽ വ​ർ​ഷാ​വ​ർ​ഷം പു​തി​യ ഇ​ൻ​ഫ്ലു​വ​ൻ​സ വൈ​റ​സ് പ​ട​ർ​ന്നു​പി​ടി​ക്കാ​റു​ണ്ട്. കാ​ലാ​വ​സ്ഥ​മാ​റ്റം ത​ടു​ക്കാ​നാ​യി​ല്ലെ​ങ്കി​ൽ കൊ​തു​കു​ക​ൾ, കീ​ട​ങ്ങ​ൾ, ഷ​ഡ്‌​പ​ദ​ങ്ങ​ൾ എ​ന്നി​വ ശ​ക്തി​യാ​ർ​ജി​ക്കു​മെ​ന്നും പു​തി​യ മേ​ഖ​ല​ക​ളി​ലേ​ക്ക് കു​ടി​യേ​റ്റം ചെ​യ്യു​മെ​ന്നും പ്ര​തീ​ക്ഷി​ക്ക​ണം. മ​ഞ്ഞു​രു​കു​ന്ന​തി​നാ​ൽ സൈ​ബീ​രി​യ​യി​ൽ 2016ൽ ​ആ​ന്ത്രാ​ക്‌​സ് രോ​ഗം പ​ട​ർ​ന്നു​പി​ടി​ച്ച​ത് ഉ​ദാ​ഹ​ര​ണ​മാ​ണ്. വ​ര​ൾ​ച്ച, പ്ര​ള​യം എ​ന്നി​വ അ​പ്ര​തീ​ക്ഷി​ത​മാ​യ മാ​റ്റ​ങ്ങ​ൾ സൃ​ഷ്ടി​ക്കു​ന്നു. ജ​ന​ങ്ങ​ളെ മാ​റ്റി​പ്പാ​ർ​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തു മൂ​ല​വും മൃ​ഗ​ങ്ങ​ളു​ടെ ആ​വാ​സ​വ്യ​വ​സ്ഥ​യി​ൽ ച​ല​ന​മു​ണ്ടാ​കു​ന്ന​തി​നാ​ലും രോ​ഗ​ങ്ങ​ൾ പൊ​ട്ടി​പ്പ​ട​രാ​ൻ ഇ​ട​യു​ണ്ട്. ഇ​തെ​ല്ലാം കോ​വി​ഡാ​ന​ന്ത​ര കാ​ല​ത്ത് നാം ​നേ​രി​ടാ​ൻ പോ​കു​ന്ന വെ​ല്ലു​വി​ളി​ക​ളാ​ണ്, സം​ശ​യ​മി​ല്ല.

വ​രും​കാ​ല​ങ്ങ​ളി​ൽ ആ​രോ​ഗ്യ​സു​ര​ക്ഷ അ​തി​ർ​ത്തി​കാ​വ​ൽ സേ​ന​യു​ടെ പ്ര​വ​ർ​ത്ത​നം​പോ​ലെ പ്ര​ഫ​ഷ​ന​ൽ ആ​ക​ണ​മെ​ന്ന​ർ​ഥം. ചെ​റി​യ​തോ​തി​ൽ ഉ​ണ്ടാ​കു​ന്ന എ​പി​ഡെ​മി​ക് പോ​ലും ന​മ്മു​ടെ സ​മ്പ​ദ്ഘ​ട​ന​യി​ൽ തി​രി​ച്ച​ടി സൃ​ഷ്ടി​ക്കു​മെ​ന്ന​തി​നാ​ൽ പൊ​തു​ജ​നാ​രോ​ഗ്യ ശാ​സ്ത്രം വി​ക​സി​പ്പി​ക്കേ​ണ്ട​തു​ണ്ട്.

ഡോ. ​മെ​യ്‌​ർ കൊ​ണോ​ലി​യു​ടെ നേ​തൃ​ത്വ​ത്തി​ലെ പാ​ൻ​ഡേം 2 (PANDEM 2) എ​ന്ന സം​ഘ​ട​ന കോ​വി​ഡ് അ​നു​ഭ​വ​ങ്ങ​ൾ ഉ​ൾ​ക്കൊ​ണ്ടു​കൊ​ണ്ട് ഭാ​വി പ​ക​ർ​ച്ച​വ്യാ​ധി​ക​ൾ ത​ട​യാ​നു​ള്ള ഉ​ദ്യ​മ​ത്തി​ലാ​ണ്. ലോ​ക​ത്തി​ലെ ഏ​റ്റ​വും മെ​ച്ച​പ്പെ​ട്ട അ​നു​ഭ​വ​ങ്ങ​ൾ ക്രോ​ഡീ​ക​രി​ക്കു​ക​യും ആ​ശ​യ​വി​നി​മ​യം, കോ​ൺ​ടാ​ക്‌​ട്, ക്ല​സ്റ്റ​ർ എ​ന്നി​വ ശാ​സ്ത്രീ​യ​മാ​യി മാ​നേ​ജ് ചെ​യ്യു​ക​യും വേ​ണ്ട​ത്ര മോ​ഡ​ലി​ങ് ന​ട​ത്തി ന​യ​രൂ​പ​വ​ത്ക​ര​ണ​ത്തെ സ​ഹാ​യി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ക​യാ​ണ് അ​വ​രു​ടെ അ​ജ​ണ്ട. ന​മു​ക്കും ഇ​തി​ൽ​നി​ന്ന് പ​ഠി​ക്കാ​നു​ണ്ട്.

ഉ​യ​ർ​ന്ന ടെ​ക്‌​നോ​ള​ജി ആ​വ​ശ്യ​മാ​യ ചി​കി​ത്സ​ക​ൾ, ടെ​ർ​ഷ്യ​റി ആ​ശു​പ​ത്രി​ക​ൾ (തൃ​തീ​യ പ​രി​ച​ര​ണം ല​ഭ്യ​മാ​ക്കു​ന്ന ചി​കി​ത്സാ​ല​യ​ങ്ങ​ൾ) എ​ന്നി​വ കൂ​ടു​ത​ലും സ്വ​കാ​ര്യ മേ​ഖ​ല​യി​ലാ​ണി​പ്പോ​ൾ. വൈ​ദ്യ​ശാ​സ്ത്ര ഗ​വേ​ഷ​ണ​വും ക്ര​മേ​ണ സ്വ​കാ​ര്യ​വ​ത്ക​രി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ക​യാ​ണ്. സ്പെ​ഷ​ലി​സ്റ്റ് ചി​കി​ത്സ​യും പൊ​തു​ജ​നാ​രോ​ഗ്യ​വും ഒ​പ്പം കൊ​ണ്ടു​പോ​കു​ന്ന സ​ർ​ക്കാ​ർ ആ​രോ​ഗ്യ​വ​കു​പ്പ് സ​മ​യോ​ചി​ത​മാ​യ പ​രി​ഷ്ക​ര​ണ​ത്തി​ന് വി​ധേ​യ​മാ​ക്കാ​ൻ ഇ​നി വൈ​കി​ച്ചു​കൂ​ടാ. കോ​വി​ഡാ​ന​ന്ത​ര കാ​ല​ത്ത് അ​ത്യാ​വ​ശ്യം വേ​ണ്ട​ത് ആ​രോ​ഗ്യ​വ​കു​പ്പി​നെ ര​ണ്ടാ​യി വി​ഭ​ജി​ക്കു​ക എ​ന്ന പ​രി​ഷ്‌​കാ​രം​ത​ന്നെ.

വൈ​റ​സ് എ​പി​ഡെ​മി​ക്കു​ക​ൾ ആ​വ​ർ​ത്തി​ച്ച് പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ടാ​നു​ള്ള സാ​ധ്യ​ത പ​രി​ഗ​ണി​ച്ച് എ​ന്തെ​ല്ലാം പ​രി​ഷ്കാ​ര​ങ്ങ​ളാ​ണ് ആ​രോ​ഗ്യ​സം​വി​ധാ​ന​ത്തി​ൽ വ​രു​ത്തേ​ണ്ട​ത്?

ഒ​ന്ന്, പു​തി​യ ഡ​യ​റ​ക്ട​റു​ടെ നേ​തൃ​ത്വ​ത്തി​ൽ തു​ട​ങ്ങേ​ണ്ട പൊ​തു​ജ​നാ​രോ​ഗ്യ വി​ഭാ​ഗ​ത്തി​ൽ ചി​കി​ത്സ​ക്ക​ല്ല, ആ​രോ​ഗ്യ​ശാ​സ്ത്ര​ത്തി​ലെ ഇ​ത​ര മേ​ഖ​ല​ക​ൾ​ക്കാ​ണ് ഊ​ന്ന​ൽ ന​ൽ​കേ​ണ്ട​ത്. സാ​മൂ​ഹി​കാ​രോ​ഗ്യം ഉ​ത്തേ​ജി​പ്പി​ക്കു​ന്ന മാ​ർ​ഗ​ങ്ങ​ളാ​യ വ്യാ​യാ​മം, പോ​ഷ​കാ​ഹാ​രം, ആ​രോ​ഗ്യ​ത്തി​ന് വി​ഘാ​ത​മു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്ന ജീ​വി​ത​ശൈ​ലി​യു​ടെ നി​യ​ന്ത്ര​ണം, ശു​ദ്ധ​ജ​ലം, സാ​നി​റ്റേ​ഷ​ൻ, ഇ​ൻ​ഷു​റ​ൻ​സ് എ​ന്നി​വ പ​രി​ഗ​ണി​ക്ക​പ്പെ​ട​ണം. അ​തു​പോ​ലെ പ​രി​സ്ഥി​തി, പ​ക​ർ​ച്ച​വ്യാ​ധി​ക​ൾ, തൊ​ഴി​ൽ​രോ​ഗ​ങ്ങ​ൾ, വാ​ക്‌​സി​നേ​ഷ​ൻ, പ്ര​തി​രോ​ധ​മാ​ർ​ഗ​ങ്ങ​ൾ, റി​പ്പോ​ർ​ട്ടി​ങ് തു​ട​ങ്ങി​യ​വ​യും പ്ര​ധാ​ന​മാ​ണ്. സാ​മൂ​ഹി​കാ​ധി​ഷ്ഠി​ത പു​ന​ര​ധി​വാ​സ ചി​കി​ത്സ​യും ഡി​സ​ബി​ലി​റ്റി പ​രി​ച​ര​ണ​വും സാ​ന്ത്വ​ന​ചി​കി​ത്സ​യും 2018ലെ ​അ​സ്താ​ന പ്ര​ഖ്യാ​പ​ന​ത്തി​ന് (Astana Declaration) വി​ധേ​യ​മാ​യി രൂ​പ​ക​ൽ​പ​ന​ചെ​യ്യാ​ൻ ഇ​നി​യും വൈ​കി​ക്കൂ​ടാ. നി​ല​വി​ലു​ള്ള ആ​രോ​ഗ്യ​വ​കു​പ്പി​ന് ഈ ​മേ​ഖ​ല​ക​ളി​ൽ വി​ശി​ഷ്ട ശ്ര​ദ്ധ പ​തി​പ്പി​ക്കാ​ൻ ക​ഴി​യു​മെ​ന്നു തോ​ന്നു​ന്നു​മി​ല്ല.

ര​ണ്ട്, ഗ​വേ​ഷ​ണം, മോ​ഡ​ലി​ങ് എ​ന്നി​വ സു​പ്ര​ധാ​ന വി​ഷ​യ​മാ​യി പു​തി​യ വ​കു​പ്പ് പ​രി​ഗ​ണി​ക്ക​ണം. ഇ​തി​നാ​യി പ്ര​ത്യേ​ക പ​രി​ച​യം സി​ദ്ധി​ച്ച പ്ര​ഫ​ഷ​ന​ലു​ക​ളെ ആ​ക​ർ​ഷി​ക്കാ​ൻ സാ​ധി​ക്ക​ണം. സ്റ്റാ​റ്റി​സ്റ്റി​ക്‌​സ്, ​​േബ്ലാ​ക്ക് ചെ​യി​ൻ മു​ത​ലാ​യ നൂ​ത​ന ടെ​ക്നോ​ള​ജി​ക​ൾ ഹെ​ൽ​ത്ത് മാ​നേ​ജ്‌​മെൻറി​ൽ ഇ​നി ഒ​ഴി​വാ​ക്കാ​നാ​വി​ല്ല. നാ​ട്ടി​ലെ​വി​ടെ​യെ​ങ്കി​ലും സ​മാ​ന​മാ​യ രോ​ഗം ഒ​ന്നി​ൽ കൂ​ടു​ത​ലു​ണ്ടാ​യാ​ൽ അ​ത് റി​പ്പോ​ർ​ട്ട് ചെ​യ്യു​ക​യും പ​ഠ​നം ആ​രം​ഭി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്ന​ത് എ​പി​ഡെ​മി​ക് നി​യ​ന്ത്ര​ണ​ത്തി​ലെ പ്ര​ധാ​ന ചു​വ​ടാ​ണ്. നി​ല​വി​ൽ ഗ​വേ​ഷ​ണ​ത്തി​ന് മു​ൻ​തൂ​ക്ക​മി​ല്ലാ​ത്ത ന​മ്മു​ടെ ആ​രോ​ഗ്യ​സം​വി​ധാ​ന​ത്തി​ൽ ഇ​ന്റേ​ർ​ഡി​സി​പ്ലി​ന​റി ത​ല​ത്തി​ൽ ഗ​വേ​ഷ​ണ കേ​ഡ​റി​ന് സാ​ധ്യ​ത​യൊ​രു​ക്കാ​ൻ പു​തി​യ ഡി​പ്പാ​ർ​ട്മെൻറി​ന് സാ​ധി​ക്കും.

മൂ​ന്ന്, പൊ​തു​ജ​നാ​രോ​ഗ്യ​രം​ഗ​ത്ത് പ്ര​വ​ർ​ത്തി​ക്കു​ന്ന സ​ർ​ക്കാ​റി​ത​ര ഏ​ജ​ൻ​സി​ക​ളെ ഏ​കോ​പി​പ്പി​ച്ച് സ​മൂ​ഹ​ത്തി​ൽ പ്ര​വ​ർ​ത്തി​ക്കാ​ൻ സ​ജ്ജ​മാ​ക്കാം. സ​ത്യ​ത്തി​ൽ ഭാ​വി​യി​ൽ ന​മു​ക്കു​ണ്ടാ​കാ​നി​ട​യു​ള്ള പ​ക​ർ​ച്ച​വ്യാ​ധി​ക​ൾ നി​യ​ന്ത്രി​ക്കാ​ൻ ആ​രോ​ഗ്യ​വി​ദ​ഗ്ധ​ർ മാ​ത്രം ശ്ര​മി​ച്ചാ​ൽ പോ​രാ​തെ​വ​രും. പ​രി​സ്ഥി​തി, മൃ​ഗ​സം​ര​ക്ഷ​ണം, ജൈ​വ​ശാ​സ്ത്ര​ങ്ങ​ൾ എ​ന്നി​വ​യി​ൽ വൈ​ദ​ഗ്ധ്യ​മു​ള്ള​വ​ർ​ക്ക് തു​ല്യ​പ്രാ​ധാ​ന്യം സ​ങ്ക​ൽ​പി​ക്ക​ണം. വി​വി​ധ ഡി​പ്പാ​ർ​ട്മെ​ന്റ​റു​ക​ളു​ടെ ഏ​കോ​പ​ന​ത്തി​ന​പ്പു​റം ജ​ന​പ​ങ്കാ​ളി​ത്തം, സ്വ​ത​ന്ത്ര പ്ര​ഫ​ഷ​ന​ലു​ക​ൾ, സം​ഘ​ട​ന​ക​ൾ എ​ന്നി​വ​രു​ടെ സ​ജീ​വ സാ​ന്നി​ധ്യം എ​ന്നി​വ​യൊ​ക്കെ​യും വേ​ണ്ടി​വ​രും. കോ​വി​ഡ് കാ​ല​ത്ത് അ​മേ​രി​ക്ക​യി​ലും യൂ​റോ​പ്പി​ലും സ്വ​ത​ന്ത്ര ഏ​ജ​ൻ​സി​ക​ൾ ലാ​ഭേ​ച്ഛ കൂ​ടാ​തെ ശാ​സ്ത്ര​വി​ജ്ഞാ​ന പ്ര​സ​ര​ണ​ത്തി​ൽ പ​ങ്കാ​ളി​ക​ളാ​യി. സി​റ്റി​സ​ൺ സ​യ​ന്റി​സ്റ്റ് എ​ന്ന രൂ​പ​ത്തി​ൽ അ​റി​വും പ്രാ​യോ​ഗി​ക നൈ​പു​ണ്യ​വും സം​ഭാ​വ​ന ചെ​യ്ത​വ​ർ ഏ​റെ​യു​ണ്ട്.