ഷാ​ർ​ജ​യി​ൽ ഇ​സ്​​ലാ​മി​ക ക​ല​ക​ളു​ടെ പൂ​ക്കാ​ലം

ച​രി​ത്ര​ങ്ങ​ളെ അ​വ​ഗ​ണി​ച്ച് മു​ന്നോ​ട്ട് പോ​കാ​നു​ള്ള ത്വ​ര ആ​ധു​നി​കാ​ല​ത്ത് വ​ർ​ധി​ച്ചു​വ​രു​ന്നു​ണ്ട്. സ്ഥ​ല​നാ​മ​ങ്ങ​ൾ നീ​ക്കി​കൊ​ണ്ടും ധീ​ര​ൻ​മാ​രു​ടെ സ്ഥാ​ന​ത്ത്, ആ ​ഭാ​ഗ​ത്തേ​ക്ക് അ​ക്കാ​ല​ത്ത് എ​ത്തി​നോ​ക്കു​ക പോ​ലു ചെ​യ്തി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത ചി​ല​രെ അ​വ​രോ​ധി​ച്ചും ന​ട​ത്തു​ന്ന ചി​ല നീ​ക്ക​ങ്ങ​ളു​ടെ അ​പ​ക​ടം ലോ​കം ത​ന്നെ ച​ർ​ച്ച ചെ​യ്ത് കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്ന​താ​ണ്.

ഇ​ന്ത്യ അ​ട​ക്ക​മു​ള്ള രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ൾ ഇ​ത്ത​രം പേ​രു​മാ​റ്റ നാ​ട​ക​ത്തി​ൽ മു​ൻ​പ​ന്തി​യി​ലു​ണ്ട്. മ​ഹ​ത്താ​യ ച​രി​ത്ര​ങ്ങ​ളെ വേ​രൊ​ടെ മാ​ന്തി​ക​ള​യു​ക എ​ന്ന മ​ണ്ട​ത്ത​ര​മെ​ന്നാ​ണ് ഇ​തി​നെ ആ​ധു​നി​ക ലോ​കം വി​ല​യി​രു​ത്തു​ന്ന​ത്.

ഇ​ത്ത​രം കാ​ല​ഘ​ട്ട​ത്തി​ൽ സ​ത്യം മു​ന്നോ​ട്ട് വെ​ക്കാ​നും അ​തി​നെ പു​തു​ത​ല​മു​റ​ക്ക് നേ​രോ​ടെ പ​രി​ച​യ​പ്പെ​ടു​ത്താ​നും ശ്ര​മി​ക്കു​ന്ന നി​ര​വ​ധി പ​രി​പാ​ടി​ക​ളും പ്ര​ദ​ർ​ശ​ന​ങ്ങ​ളും ലോ​ക​ത്താ​ക​മാ​നം ന​ട​ന്നു കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്നു​മു​ണ്ട്.

ഇ​തി​ൽ പ്ര​ധാ​ന​പ്പെ​ട്ട ഒ​ന്നാ​ണ് ഷാ​ർ​ജ​യി​ൽ ന​ട​ന്ന് കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്ന ഇ​സ്​​ലാ​മി​ക ക​ല​ക​ളു​ടെ പ്ര​ദ​ർ​ശ​നം. ഷാ​ർ​ജ​യി​ലെ ഹൗ​സ് ഓ​ഫ് വി​സ്ഡ​ത്തി​ലാ​ണ് പൗ​രാ​ണി​ക അ​റ​ബ് സ​മൂ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ ശാ​സ്ത്രീ​യ​മാ​യ ക​ണ്ടെ​ത്ത​ലു​ക​ളു​ടെ വ​സ​ന്തം പൂ​ത്തു​ല​ഞ്ഞ​ത്. നാ​ലു​മാ​സം നീ​ണ്ടു​നി​ൽ​ക്കു​ന്ന ട്രാ​വ​ല​ഗ്സ് എ​ന്ന പ്ര​മേ​യ​ത്തി​ലു​ള്ള ‘ചാ​പ്റ്റേ​ഴ്‌​സ് ഓ​ഫ് ഇ​സ്​​ലാ​മി​ക് ആ​ർ​ട്ട്’ പ്ര​ദ​ർ​ശ​ന​ത്തി​ന്‍റെ ര​ണ്ടാം പ​തി​പ്പി​ന്‍റെ ഉ​ദ്ഘാ​ട​നം ഷാ​ർ​ജ നി​ക്ഷേ​പ വി​ക​സ​ന അ​തോ​റി​റ്റി (ഷു​റൂ​ഖ്) ചെ​യ​ർ​പേ​ഴ്‌​സ​ൺ ശൈ​ഖ ബു​ദൂ​ർ ബി​ൻ​ത് സു​ൽ​ത്താ​ൻ അ​ൽ ഖാ​സി​മി നി​ർ​വ​ഹി​ച്ചു.

ഇ​സ്​​ലാ​മി​ക ശാ​സ്ത്ര​ത്തി​ന്‍റെ സു​വ​ർ​ണ്ണ കാ​ല​ഘ​ട്ട​ത്തി​ലെ​യും അ​തി​നു​മ​പ്പു​റ​ത്തു​മു​ള്ള പ്ര​മു​ഖ സ​ഞ്ചാ​രി​ക​ൾ, ഭൂ​മി​ശാ​സ്ത്ര​ജ്ഞ​ർ, കാ​ർ​ട്ടോ​ഗ്രാ​ഫ​ർ​മാ​ർ എ​ന്നി​വ​രു​ടെ സം​ഭാ​വ​ന​ക​ളെ എ​ടു​ത്തു​കാ​ണി​ക്കു​ന്നു.

ച​രി​ത്ര​ത്തി​ലു​ട​നീ​ളം ഭൂ​മി​ശാ​സ്ത്ര​പ​ര​മാ​യ അ​റി​വി​ന്‍റെ അ​ടി​ത്ത​റ പാ​കു​ക​യും വൈ​വി​ധ്യ​മാ​ർ​ന്ന സം​സ്കാ​ര​ങ്ങ​ളെ സ​മ്പ​ന്ന​മാ​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്ത അ​വ​രു​ടെ കൃ​തി​ക​ൾ പ്ര​ദ​ർ​ശി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. ജൂ​ലൈ അ​ഞ്ച് വ​രെ ന​ട​ക്കു​ന്ന പ്ര​ദ​ർ​ശ​നം, അ​പൂ​ർ​വ​മാ​യ ക​യ്യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ൾ, പു​സ്ത​ക​ങ്ങ​ൾ, ഭൂ​പ​ട​ങ്ങ​ൾ എ​ന്നി​വ​യു​ടെ ഒ​രു നി​ധി​ശേ​ഖ​രം പ്ര​ദ​ർ​ശി​പ്പി​ച്ചു​കൊ​ണ്ട്, കാ​ല​ത്തി​ലൂ​ടെ​യു​ള്ള ഒ​രു ആ​ക​ർ​ഷ​ക​മാ​യ യാ​ത്ര​യി​ലേ​ക്ക് സ​ന്ദ​ർ​ശ​ക​രെ ക്ഷ​ണി​ക്കു​ന്നു. ലോ​ക​മെ​മ്പാ​ടു​മു​ള്ള മു​സ്​​ലിം പ​ര്യ​വേ​ക്ഷ​ക​രു​ടെ ആ​ക​ർ​ഷ​ക​മാ​യ യാ​ത്ര​ക​ൾ ഈ ​കൃ​തി​ക​ൾ വ്യ​ക്ത​മാ​യി പ​ക​ർ​ത്തു​ന്നു.

പ്രൊ​ഫ​സ​ർ റി​ച്ചാ​ർ​ഡ് എ​റ്റിം​ഗ്ഹൗ​സ​ന്‍റെ വി​ല​മ​തി​ക്കാ​നാ​വാ​ത്ത ശേ​ഖ​ര​ത്തി​ൽ നി​ന്നു​ള്ള ക്യൂ​റേ​റ്റ​ഡ് ക​ലാ​സൃ​ഷ്ടി​ക​ൾ, ഡോ. ​സു​ൽ​ത്താ​ൻ അ​ൽ ഖാ​സി​മി സെ​ന്‍റ​ർ, ഷാ​ർ​ജ മ്യൂ​സി​യം​സ് അ​തോ​റി​റ്റി, ഷാ​ർ​ജ കാ​ലി​ഗ്ര​ഫി മ്യൂ​സി​യം സൗ​ദി അ​റേ​ബ്യ​യി​ലെ കി​ങ് ഫൈ​സ​ൽ സെ​ന്‍റ​ർ ഫോ​ർ റി​സ​ർ​ച്ച് ആ​ൻ​ഡ് ഇ​സ്​​ലാ​മി​ക് സ്റ്റ​ഡീ​സ് എ​ന്നി​വ​യി​ൽ നി​ന്നു​ള്ള വി​ല​മ​തി​ക്കാ​നാ​വാ​ത്ത പു​രാ​വ​സ്തു​ക്ക​ൾ എ​ന്നി​വ ഹൈ​ലൈ​റ്റു​ക​ളി​ൽ ഉ​ൾ​പ്പെ​ടു​ന്നു. മു​സ്​​ലിം, അ​റ​ബ് സ​ഞ്ചാ​രി​ക​ൾ മി​ക​വ് പു​ല​ർ​ത്തി​യ ച​രി​ത്ര നി​ധി എ​ന്ന നി​ല​യി​ൽ യാ​ത്രാ​വി​വ​ര​ണ​ത്തി​ന്‍റെ പ്രാ​ധാ​ന്യ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ച് പ്ര​ദ​ർ​ശ​ന​ത്തി​ന്‍റെ എ​ക്സി​ക്യൂ​ട്ടീ​വ് ഡ​യ​റ​ക്ട​ർ മാ​വ്‌​റ അ​ൽ-​അ​ഖ്‌​റൂ​ബി എ​ടു​ത്തു​പ​റ​ഞ്ഞു.

വൈ​വി​ധ്യ​മാ​ർ​ന്ന സം​സ്കാ​ര​ങ്ങ​ൾ, ആ​ചാ​ര​ങ്ങ​ൾ, ഭൂ​പ്ര​കൃ​തി​ക​ൾ എ​ന്നി​വ​യെ കു​റി​ച്ചു​ള്ള അ​വ​രു​ടെ ക​ണ്ടെ​ത്ത​ലു​ക​ൾ പു​തു​ത​ല​മു​റ​ക്ക് പ​ക​ർ​ന്നു​ന​ൽ​കു​ക​യാ​ണ് ല​ക്ഷ്യ​മെ​ന്ന് അ​വ​ർ പ​റ​ഞ്ഞു. ഇ​സ്​​ലാ​മി​ക ഭ​ര​ണ​ത്തി​നു കീ​ഴി​ലെ ചി​ന്ത​ക​രും ശാ​സ്ത്ര​ജ്ഞ​രും ഇ​സ്​​ലാ​മി​ക ശാ​സ്ത്രം പാ​ശ്ചാ​ത്യ​ർ​ക്ക് എ​ത്തി​ച്ചു​കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന​തി​ൽ പ്ര​ധാ​ന പ​ങ്കു വ​ഹി​ച്ചു. ഇ​വ​രു​ടെ പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ന​ഫ​ല​മാ​യാ​ണ് അ​രി​സ്റ്റോ​ട്ടി​ൽ യൂ​റോ​പ്പി​ൽ അ​റി​യ​പ്പെ​ട്ട​ത്. യൂ​ക്ലി​ഡ്, ടോ​ള​മി മു​ത​ലാ​യ​വ​രു​ടെ ഗ​ണി​തം, ജ്യാ​മി​തി, ജ്യോ​തി​ശാ​സ്ത്രം എ​ന്നി​വ​യി​ലെ അ​ല​ക്സാ​ണ്ട്രി​യ​ൻ വി​ജ്ഞാ​നം ഇ​ക്കാ​ല​ത്ത് വീ​ണ്ടെ​ടു​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു.

ഇ​വ പി​ന്നീ​ട് ഇ​സ്​​ലാ​മി​ക പ​ണ്ഡി​ത​ർ, പ്ര​ത്യേ​കി​ച്ച് പേ​ർ​ഷ്യ​ൻ ശാ​സ്ത്ര​ജ്ഞ​രാ​യ അ​ൽ-​ബി​റൂ​നി, അ​ബൂ​ന​സ്‌​ർ മ​ൻ​സൂ​ർ എ​ന്നി​വ​ർ, വി​ക​സി​പ്പി​ച്ചു. പേ​ർ​ഷ്യ​ൻ ശാ​സ്ത്ര​ജ്ഞ​നാ​യ മു​ഹ​മ്മ​ദ് ഇ​ബ്‌​നു മൂ​സ അ​ൽ ഖ​വാ​രി​സ്മി ത​ന്‍റെ കി​താ​ബ് അ​ൽ​ജ​ബ​ർ വ​ൽ മു​ഖാ​ബ​ല എ​ന്ന ഗ്ര​ന്ഥ​ത്തി​ലൂ​ടെ ബീ​ജ​ഗ​ണി​ത​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചും പ്ര​ധാ​ന ക​ണ്ടു​പി​ടി​ത്ത​ങ്ങ​ൾ ന​ട​ത്തി.

ഈ ​ഗ്ര​ന്ഥ​ത്തി​ന്‍റെ പേ​രി​ൽ നി​ന്നാ​ണ് ആ​ൾ​ജി​ബ്ര എ​ന്ന പ​ദം ഉ​ണ്ടാ​യ​ത്. അ​ൽ-​ഖ​വാ​രി​സ്‌​മി ബീ​ജ​ഗ​ണി​ത​ത്തി​ന്‍റെ പി​താ​വാ​യി ക​ണ​ക്കാ​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു. അ​ൽ​ഗൊ​രി​സം, അ​ൽ​ഗൊ​രി​തം എ​ന്നീ വാ​ക്കു​ക​ളും ഹി​ന്ദു-​അ​റ​ബി​ക് സം​ഖ്യാ​വ്യ​വ​സ്ഥ ഇ​ന്ത്യ​ൻ ഉ​പ​ഭൂ​ഖ​ണ്ട​ത്തി​നു പു​റ​ത്തെ​ത്തി​ക്കു​ന്ന​തി​ൽ പ്ര​ധാ​ന പ​ങ്കു വ​ഹി​ച്ച അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ പേ​രി​ൽ നി​ന്ന് ഉ​ദ്ഭ​വി​ച്ച​താ​ണെ​ന്ന് പ്ര​ദ​ർ​ശ​നം പ​റ​ഞ്ഞു​ത​രു​ന്നു.

മു​ഹ​മ്മ​ദ് ബി​ൻ ഹൗ​ഖ​ലി​ന്‍റെ സൂ​റ​ത്ത് അ​ൽ-​അ​ർ​ദ്, ഇ​ബ്‌​നു ജു​ബൈ​റി​ന്‍റെ ദി ​ജേ​ർ​ണി ഓ​ഫ് ഇ​ബ്‌​നു ജു​ബൈ​ർ, യാ​ക്കൂ​ത്ത് അ​ൽ-​ഹ​മ​വി​യു​ടെ ദി ​ജേ​ർ​ണി ഓ​ഫ് ക​ൺ​ട്രീ​സ്, ദി ​ജേ​ർ​ണി ഓ​ഫ് ഇ​ബ്‌​നു ബ​ത്തൂ​ത്ത, ഇ​ബ്‌​നു ബ​ത്തൂ​ത്ത​യു​ടെ 29 വ​ർ​ഷ​ത്തെ യാ​ത്ര​ക​ൾ വി​വ​രി​ക്കു​ന്ന സെ​ല​ക്ഷ​ൻ​സ് ഫ്രം ​ഇ​ബ്‌​നു ബ​ത്തൂ​ത്ത എ​ന്നി​വ​യും ഉ​ൾ​പ്പെ​ടു​ന്നു.

ഇ​ന്ത്യ​യി​ലേ​ക്കു​ള്ള ക​പ്പ​ൽ യാ​ത്ര​യി​ൽ പോ​ർ​ച്ചു​ഗീ​സു​കാ​രെ സ​ഹാ​യി​ച്ച​ത് അ​റ​ബ് നാ​വി​ക​നാ​യ അ​ഹ​മ്മ​ദ് ഇ​ബ്‌​നു മ​ജീ​ദാ​ണെ​ന്ന ശാ​സ്ത്ര​ത്തി​ലെ മ​ണ്ട​ത്ത​ര​ത്തെ, പ​രി​പൂ​ർ​ണ​മാ​യ തെ​ളി​വു​ക​ൾ നി​ര​ത്തി ഷാ​ർ​ജ ഭ​ര​ണാ​ധി​കാ​രി​യും സു​പ്രീം കൗ​ൺ​സി​ൽ അം​ഗ​വു​മാ​യ ശൈ​ഖ് ഡോ. ​സു​ൽ​ത്താ​ൻ ബി​ൻ മു​ഹ​മ്മ​ദ് അ​ൽ ഖാ​സി​മി പൊ​ളി​ച്ച​ടു​ക്കു​ന്നു. കേ​ര​ള​ത്തി​ല​ട​ക്കം ഇ​പ്പോ​ഴും ഈ ​അ​ബ​ദ്ധം പ​ഠി​പ്പി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്നു​ണ്ട്. ച​രി​ത്ര​ത്തി​ലെ ഏ​റ്റ​വും കൃ​ത്യ​വും സ്വാ​ധീ​ന​മു​ള്ള​തു​മാ​യ കാ​ർ​ട്ടോ​ഗ്രാ​ഫി​ക് കൃ​തി​ക​ളി​ൽ ഒ​ന്നാ​യ അ​ൽ-​ഇ​ദ്രി​സി​യു​ടെ പ്ര​ശ​സ്ത​മാ​യ വി​പ​രീ​ത ഭൂ​പ​ടം പ്ര​ദ​ർ​ശി​പ്പി​ക്കു​ന്നു.

അ​ൽ-​ഇ​ദ്രി​സി​യു​ടെ പ​ന്ത്ര​ണ്ടാം നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ലെ ഭൂ​പ​ട​ങ്ങ​ൾ മു​ത​ൽ പ​തി​നാ​റാം നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ലെ വ​ട​ക്കോ​ട്ട് അ​ഭി​മു​ഖ​മാ​യു​ള്ള ഭൂ​പ​ട​ങ്ങ​ൾ വ​രെ​യു​ള്ള ഭൂ​പ​ട വി​ക​സ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ ഒ​രു ടൈം​ലൈ​ൻ ഇ​തി​ൽ ഉ​ൾ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​ട്ടു​ണ്ട്, ഇ​ന്ന​ത്തെ ഗൂ​ഗി​ൾ എ​ർ​ത്തി​ലും 21-ാം നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ലെ ഡി​ജി​റ്റ​ൽ വി​പ്ല​വ​ത്തി​ലും ഇ​ത് പ​ര്യ​വ​സാ​നി​ക്കു​ന്നു. ആ​സ്ട്രോ​ലേ​ബ്, സെ​ക്സ്റ്റ​ന്‍റ്, ഒ​ക്ട​ന്‍റ്, മോ​ണോ​ക്കു​ല​ർ തു​ട​ങ്ങി​യ നാ​വി​ഗേ​ഷ​ൻ ഉ​പ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ൾ - കൃ​ത്യ​ത​യു​ള്ള എ​ൻ​ജി​നീ​യ​റി​ങി​ന്‍റെ​യും ക​ര​കൗ​ശ​ല​ത്തി​ന്‍റെ​യും മാ​സ്റ്റ​ർ​പീ​സു​ക​ൾ - പ്ര​ദ​ർ​ശി​പ്പി​ക്കു​ന്നു.

യാ​ത്രാ​വി​വ​ര​ണ​ങ്ങ​ളും ഭൂ​പ​ട​ങ്ങ​ളും ഭൂ​ത​കാ​ല​ത്തെ വ​ർ​ത്ത​മാ​ന​കാ​ല​വു​മാ​യി എ​ങ്ങ​നെ ബ​ന്ധി​പ്പി​ക്കു​ന്നു എ​ന്ന​തി​നെ കു​റി​ച്ച് ആ​കാ​ശ ഫോ​ട്ടോ​ഗ്രാ​ഫി, ജി.​ഐ.​എ​സ്, ഡി​ജി​റ്റ​ൽ സ്റ്റോ​റി​ടെ​ല്ലി​ങ് തു​ട​ങ്ങി​യ സ്പോ​ട്ട്ലൈ​റ്റി​ങ് സാ​ങ്കേ​തി​ക​വി​ദ്യ​ക​ൾ എ​ന്നി​വ​യെ​ക്കു​റി​ച്ച് ആ​ഴ​ത്തി​ൽ പ​രി​ശോ​ധി​ക്കു​ന്നു, അ​തി​ർ​ത്തി​ക​ൾ മ​റി​ക​ട​ക്കു​ന്ന ഒ​രു ഡി​ജി​റ്റ​ൽ സാ​ഹ​സി​ക​ത​യാ​ക്കി ഈ ​പ്ര​ദ​ർ​ശ​ന​ത്തെ മാ​റ്റു​ന്നു.

വാ​സ്തു​വി​ദ്യ, ക​ല, ച​രി​ത്രം, സാ​ഹി​ത്യം തു​ട​ങ്ങി​യ മേ​ഖ​ല​ക​ളി​ലാ​യി 12,000 കൃ​തി​ക​ൾ ഇ​തി​ൽ ഉ​ൾ​പ്പെ​ടു​ന്നു. വി​വി​ധ ശാ​സ്ത്ര​ശാ​ഖ​ക​ൾ​ക്ക് സു​പ്ര​ധാ​ന സം​ഭാ​വ​ന​ക​ൾ ന​ൽ​കി​യ അ​തി​പ്ര​ഗ​ൽ​ഭ​നാ​യ ശാ​സ്ത്ര​ജ്ഞ​നാ​യി​രു​ന്നു അ​ബൂ അ​ലി അ​ൽ​ഹ​സ​ൻ ഇ​ബ്നു അ​ൽ​ഹ​സ​ൻ ഇ​ബ്നു​ൽ ഹൈ​ഥം. ഇ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ കു​റി​ച്ചും പ്ര​ദ​ർ​ശ​നം വി​ശ​ധീ​ക​രി​ക്കു​ന്നു.

ഇ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ കി​താ​ബു​ൽ മ​നാ​ളി​ർ എ​ന്ന വി​ഖ്യാ​ത ഗ്ര​ന്ഥം പ്ര​കാ​ശ ശാ​സ്ത്ര​ത്തി​ലെ ആ​ദ്യ​ത്തെ ഗ്ര​ന്ഥ​മാ​ണ്. പ്ര​കാ​ശ​ശാ​സ്ത്ര​ത്തി​ന്‍റെ പി​താ​വാ​യി ഇ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ ക​ണ​ക്കാ​ക്കു​ന്നു. ഇ​തു​ൾ​പ്പെ​ടെ നി​ര​വ​ധി ശാ​സ്ത്ര ഗ്ര​ന്ഥ​ങ്ങ​ളു​ടെ ര​ച​യി​താ​വ് കൂ​ടി​യാ​ണി​ദ്ദേ​ഹം. ടോ​ള​മി ര​ണ്ടാ​മ​ൻ, ഭൗ​തി​ക​ശാ​സ്ത്ര​ജ്ഞ​ൻ എ​ന്നീ വി​ശേ​ഷ​ണ​ങ്ങ​ളും മ​ധ്യ​കാ​ല​യൂ​റോ​പ്പ് അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‌ ന​ൽ​കി. പ്ര​കാ​ശ​ശാ​സ്ത്രം, ശ​രീ​ര​ശാ​സ്ത്രം, ജ്യോ​തി​ശാ​സ്ത്രം, സാ​ങ്കേ​തി​ക​വി​ദ്യ, ഗ​ണി​തം, വൈ​ദ്യ​ശാ​സ്ത്രം, നേ​ത്രാ​രോ​ഗ്യ​ശാ​സ്ത്രം, ദ​ർ​ശ​നം, ഭൗ​തി​ക​ശാ​സ്ത്രം, മ​നഃ​ശാ​സ്ത്രം എ​ന്നി​വ​യെ​ല്ലാം ഇ​ബ്നു ഹൈ​ഥം വി​ല​പ്പെ​ട്ട സം​ഭാ​വ​ന​ക​ൾ ന​ൽ​കി​യ മേ​ഖ​ല​ക​ളാ​ണ്‌.

2015 ൽ ​ഐ​ക്യ​രാ​ഷ്ട സ​ഭ​ക്ക് കീ​ഴി​ലെ യു​നെ​സ്കോ അ​ന്താ​രാ​ഷ്ട്ര പ്ര​കാ​ശ വ​ർ​ഷം (ഇ​ന്‍റ​ർ​നാ​ഷ​ണ​ൽ ഇ​യ​ർ ഓ​ഫ് ലൈ​റ്റ്) ആ​യി ആ​ച​രി​ച്ച​ത് ഇ​ബ്നു​ഹൈ​ഥ​മി​ന്‍റെ​യും അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ സം​ഭാ​വ​ന​ക​ളെ​യും അ​നു​സ്മ​രി​ക്കു​ന്ന​തി​ന് വേ​ണ്ടി​യാ​ണ്. 1015ൽ ​പ്ര​സി​ദ്ധ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ ഇ​ബ്നു ഹൈ​ഥ​മി​ന്‍റെ വി​ശ്രു​ത ഗ്ര​ന്ഥ​മാ​യ കി​താ​ബു​ൽ മ​നാ​ളി​ർ (ബു​ക്സ് ഓ​ഫ് ഒ​പ്റ്റി​ക്സി​ന്‍റെ) 1000മ​ത് വാ​ർ​ഷി​ക​മാ​യി​രു​ന്നു 2015.