ഇ​സ്തം​ബൂ​ളി​ലെ നോ​മ്പോ​ർ​മ​ക​ൾ

ക​ഴി​ഞ്ഞ ര​ണ്ടു പ​തി​റ്റാ​ണ്ടി​ലേ​റെ​യാ​യി പ്ര​വാ​സ​വും പ്ര​വാ​സ​നോ​മ്പും അ​നു​ഭ​വി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും ക​ഴി​ഞ്ഞ റ​മ​ദാ​നി​ൽ തു​ർ​ക്കി​യ​യി​ലെ ഇ​സ്തം​ബൂ​ളി​ൽ ചെ​ല​വ​ഴി​ച്ച ഒ​രാ​ഴ്ച​ക്കാ​ല​ത്തെ നോ​മ്പ​നു​ഭ​വ​ങ്ങ​ൾ ഇ​പ്പോ​ഴും അ​ക​താ​രി​ൽ അ​ന​ന്യാ​നു​ഭൂ​തി പ​ക​രു​ന്നു. ഞ​ങ്ങ​ൾ അ​ഞ്ചു​പേ​ർ കു​ടും​ബ​സ​മേ​ത​മാ​ണ് ഇ​സ്തം​ബൂ​ളി​ൽ നോ​മ്പു​കാ​ലം ചെ​ല​വ​ഴി​ച്ച​ത്. ന​ല്ല ത​ണു​പ്പും കൂ​ട്ട​ത്തി​ൽ മ​ഴ​യു​മു​ണ്ടാ​യ​തി​നാ​ൽ നോ​മ്പി​ന്‍റെ കാ​ഠി​ന്യ​മൊ​ന്നും തെ​ല്ലും അ​നു​ഭ​വി​ക്കേ​ണ്ടി വ​ന്നി​ല്ല. വ്ര​ത​മെ​ടു​ത്തു കൊ​ണ്ടു​ള്ള ഇ​സ്തം​ബൂ​ളി​ലെ ന​ട​ത്ത​വും ട്രാം ​യാ​ത്ര​യും അ​തു​പോ​ലെ പൗ​രാ​ണി​ക​ത​ളു​ടെ നി​ർ​മാ​ണ ചാ​തു​രി കൊ​ണ്ടു​ള്ള പ​ള്ളി​ക​ളി​ലെ പ്രാ​ർ​ഥ​ന​ക​ളൊ​ക്കെ പ്ര​ത്യേ​ക അ​നു​ഭൂ​തി​യാ​ണ്. റ​സ്റ്റാ​റ​ന്‍റു​ക​ൾ പ​തി​വു​പോ​ലെ തു​റ​ക്കു​ന്നു. ജ​ന​ങ്ങ​ൾ പ​ര​സ്യ​മാ​യി ഭ​ക്ഷ​ണം ക​ഴി​ക്കു​ന്നു. അ​തി​നാ​ൽ, ന​ഗ​രം സ​ന്ദ​ർ​ശി​ക്കു​ന്ന സ​ഞ്ചാ​രി​ക​ൾ​ക്ക് ഭ​ക്ഷ​ണ​ത്തി​ന് ബു​ദ്ധി​മു​ട്ടു​ക​ളു​ണ്ടാ​കു​ന്നി​ല്ല.

ആ​ധു​നി​ക​ത​യെ ഉ​ൾ​ക്കൊ​ണ്ടു​കൊ​ണ്ട് പാ​ര​മ്പ​ര്യ സ​മ്പ്ര​ദാ​യ​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ​ത്ത​ന്നെ​യാ​ണ് തു​ർ​ക്കി​ക​ൾ വി​ശു​ദ്ധ റ​മ​ദാ​നെ വ​ര​വേ​ൽ​ക്കു​ന്ന​ത്. വ്യാ​പ​ക​മാ​യി​ട്ട​ല്ലെ​ങ്കി​ലും റ​മ​ദാ​ൻ സ​ന്ദേ​ശ​ങ്ങ​ളും മ​റ്റും ന​ഗ​ര​ങ്ങ​ളി​ൽ പ​ല​യി​ട​ങ്ങ​ളി​ലും ബാ​ന​റു​ക​ളി​ലും മ​റ്റും പ്ര​ദ​ർ​ശി​പ്പി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്.

മ​സ്ജി​ദു​ക​ളു​ടെ നാ​ടു​കൂ​ടി​യാ​യ ഇ​സ്തം​ബൂ​ളി​ൽ, പ​ള്ളി​ക​ളി​ൽ സ​മൂ​ഹ നോ​മ്പു​തു​റ ഒ​രു​ക്കു​ന്ന​താ​യും കാ​ണാം. പ​ള്ളി​ക​ളൊ​ക്കെ എ​പ്പോ​ഴും ഖു​ർ​ആ​ൻ പാ​രാ​യ​ണം​കൊ​ണ്ടും, സം​ഘ​ങ്ങ​ളാ​യി ക്ലാ​സു​ക​ൾ​ക്കാ​യി വ​ട്ട​മി​രു​ന്നു​കൊ​ണ്ടും എ​പ്പോ​ഴും സ​ജീ​വ​മാ​ണ്. ത​റാ​വീ​ഹ് ന​മ​സ്കാ​ര​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് ദീ​ർ​ഘ​മാ​യി സ​മ​യം എ​ടു​ക്കി​ല്ലാ​യെ​ങ്കി​ലും ഈ​ണ​ത്തി​ലു​ള്ള ഖു​ർ​ആ​ൻ പാ​രാ​യ​ണം​കൊ​ണ്ട് ശ്ര​ദ്ധി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു. അ​തു​പോ​ലെ ചി​ല പ​ള്ളി പ​രി​സ​ര​ങ്ങ​ളി​ൽ പ​ക​ൽ സ​മ​യം സൂ​ഫി സം​ഗീ​ത​ക്ക​ച്ചേ​രി​ക​ൾ​കൊ​ണ്ടും സ​ജീ​വ​മാ​ണ്.

ഇ​സ്തം​ബൂ​ളി​ൽ ഹാ​ഗി​യ സോ​ഫി​യ മ​സ്ജി​ദി​ന്റെ​യും ബ്ലൂ ​മോ​സ്കി​ന്റെ​യും പ​രി​സ​ര​ത്തു​ള്ള പു​ൽ​ത്ത​കി​ടി​ൽ ജ​ന​ങ്ങ​ൾ കൂ​ട്ട​മാ​യി ഇ​രു​ന്ന് ഇ​ഫ്താ​ർ ക​ഴി​ക്കു​ന്ന​തും കു​ടും​ബ​ങ്ങ​ൾ പു​ൽ​ത്ത​കി​ടി​യിൽ വി​രി​ക്കാ​നാ​യി പ​ര​വ​താ​നി​ക​ളൊ​ക്കെ കൊ​ണ്ടു​വ​ന്ന് പ്ര​ത്യേ​കം നോ​മ്പു​തു​റ വി​ഭ​വ​ങ്ങ​ളു​മാ​യി കൂ​ടി​യി​രി​ക്കു​ന്ന​താ​യും കാ​ണാം. റോ​ഡി​ന്റെ വ​ശ​ങ്ങ​ളി​ലും, ബേ​ക്ക​റി​ക​ളി​ലും തു​ർ​ക്കി​ക​ളു​ടെ പാ​ര​മ്പ​ര്യ ഭ​ക്ഷ​ണ സാ​ധ​ന​ങ്ങ​ൾ യ​ഥേ​ഷ്ടം കി​ട്ടും. ത​ണു​പ്പു​കാ​ല​ത്ത് ന​ല്ല ചൂ​ടു​ള്ള തു​ർ​ക്കി​ഷ് പാ​സ്ട്രി​ക​ളും കേ​ക്കു​ക​ളും റോ​ഡ​രി​കി​ൽ നി​ന്ന് വാ​ങ്ങി ക​ഴി​ക്കു​ന്ന​തും പ്ര​ത്യേ​ക അ​നു​ഭ​വ​മാ​ണ്. മ​റ്റു യൂ​റോ​പ്യ​ൻ രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളെ​പ്പോ​ലെ തു​ർ​ക്കി​യ​യി​ലും രാ​ത്രി​കാ​ല​ങ്ങ​ളി​ൽ നേ​ര​ത്തേ​ത​ന്നെ ക​ട​ക​മ്പോ​ള​ങ്ങ​ൾ അ​ട​ക്കു​മെ​ങ്കി​ലും നോ​മ്പു​കാ​ല​മാ​യ​തി​നാ​ൽ ഇ​സ്തം​ബൂ​ൾ ന​ഗ​രം രാ​ത്രി വ​ള​രെ വൈ​കി​യും തു​റ​ന്നി​രി​ക്കു​ന്ന​താ​യി കാ​ണാം. റ​മ​ദാ​നും ഇ​സ്‌​ലാ​മു​മാ​യി ബ​ന്ധ​പ്പെ​ട്ട വി​വി​ധ പ​രി​പാ​ടി​ക​ള്‍ കൊ​ണ്ട് ഇ​സ്തം​ബൂ​ൾ നോ​മ്പു​കാ​ല സ​ന്ദ​ർ​ശ​നം എ​ന്നും ഓ​ർ​മ​യി​ൽ ഒ​ളി​മ​ങ്ങാ​തെ നി​ല​നി​ൽ​ക്കു​ന്നു.ഖൗ​ല ഹ​മീ​ദ് കാ​സ​ർ​കോ​ട്

ക​ഴി​ഞ്ഞ ര​ണ്ടു പ​തി​റ്റാ​ണ്ടി​ലേ​റെ​യാ​യി പ്ര​വാ​സ​വും പ്ര​വാ​സ​നോ​മ്പും അ​നു​ഭ​വി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും ക​ഴി​ഞ്ഞ റ​മ​ദാ​നി​ൽ തു​ർ​ക്കി​യ​യി​ലെ ഇ​സ്തം​ബൂ​ളി​ൽ ചെ​ല​വ​ഴി​ച്ച ഒ​രാ​ഴ്ച​ക്കാ​ല​ത്തെ നോ​മ്പ​നു​ഭ​വ​ങ്ങ​ൾ ഇ​പ്പോ​ഴും അ​ക​താ​രി​ൽ അ​ന​ന്യാ​നു​ഭൂ​തി പ​ക​രു​ന്നു. ഞ​ങ്ങ​ൾ അ​ഞ്ചു​പേ​ർ കു​ടും​ബ​സ​മേ​ത​മാ​ണ് ഇ​സ്തം​ബൂ​ളി​ൽ നോ​മ്പു​കാ​ലം ചെ​ല​വ​ഴി​ച്ച​ത്. ന​ല്ല ത​ണു​പ്പും കൂ​ട്ട​ത്തി​ൽ മ​ഴ​യു​മു​ണ്ടാ​യ​തി​നാ​ൽ നോ​മ്പി​ന്‍റെ കാ​ഠി​ന്യ​മൊ​ന്നും തെ​ല്ലും അ​നു​ഭ​വി​ക്കേ​ണ്ടി വ​ന്നി​ല്ല. വ്ര​ത​മെ​ടു​ത്തു കൊ​ണ്ടു​ള്ള ഇ​സ്തം​ബൂ​ളി​ലെ ന​ട​ത്ത​വും ട്രാം ​യാ​ത്ര​യും അ​തു​പോ​ലെ പൗ​രാ​ണി​ക​ത​ളു​ടെ നി​ർ​മാ​ണ ചാ​തു​രി കൊ​ണ്ടു​ള്ള പ​ള്ളി​ക​ളി​ലെ പ്രാ​ർ​ഥ​ന​ക​ളൊ​ക്കെ പ്ര​ത്യേ​ക അ​നു​ഭൂ​തി​യാ​ണ്. റ​സ്റ്റാ​റ​ന്‍റു​ക​ൾ പ​തി​വു​പോ​ലെ തു​റ​ക്കു​ന്നു. ജ​ന​ങ്ങ​ൾ പ​ര​സ്യ​മാ​യി ഭ​ക്ഷ​ണം ക​ഴി​ക്കു​ന്നു. അ​തി​നാ​ൽ, ന​ഗ​രം സ​ന്ദ​ർ​ശി​ക്കു​ന്ന സ​ഞ്ചാ​രി​ക​ൾ​ക്ക് ഭ​ക്ഷ​ണ​ത്തി​ന് ബു​ദ്ധി​മു​ട്ടു​ക​ളു​ണ്ടാ​കു​ന്നി​ല്ല.

ആ​ധു​നി​ക​ത​യെ ഉ​ൾ​ക്കൊ​ണ്ടു​കൊ​ണ്ട് പാ​ര​മ്പ​ര്യ സ​മ്പ്ര​ദാ​യ​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ​ത്ത​ന്നെ​യാ​ണ് തു​ർ​ക്കി​ക​ൾ വി​ശു​ദ്ധ റ​മ​ദാ​നെ വ​ര​വേ​ൽ​ക്കു​ന്ന​ത്. വ്യാ​പ​ക​മാ​യി​ട്ട​ല്ലെ​ങ്കി​ലും റ​മ​ദാ​ൻ സ​ന്ദേ​ശ​ങ്ങ​ളും മ​റ്റും ന​ഗ​ര​ങ്ങ​ളി​ൽ പ​ല​യി​ട​ങ്ങ​ളി​ലും ബാ​ന​റു​ക​ളി​ലും മ​റ്റും പ്ര​ദ​ർ​ശി​പ്പി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്.

മ​സ്ജി​ദു​ക​ളു​ടെ നാ​ടു​കൂ​ടി​യാ​യ ഇ​സ്തം​ബൂ​ളി​ൽ, പ​ള്ളി​ക​ളി​ൽ സ​മൂ​ഹ നോ​മ്പു​തു​റ ഒ​രു​ക്കു​ന്ന​താ​യും കാ​ണാം. പ​ള്ളി​ക​ളൊ​ക്കെ എ​പ്പോ​ഴും ഖു​ർ​ആ​ൻ പാ​രാ​യ​ണം​കൊ​ണ്ടും, സം​ഘ​ങ്ങ​ളാ​യി ക്ലാ​സു​ക​ൾ​ക്കാ​യി വ​ട്ട​മി​രു​ന്നു​കൊ​ണ്ടും എ​പ്പോ​ഴും സ​ജീ​വ​മാ​ണ്. ത​റാ​വീ​ഹ് ന​മ​സ്കാ​ര​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് ദീ​ർ​ഘ​മാ​യി സ​മ​യം എ​ടു​ക്കി​ല്ലാ​യെ​ങ്കി​ലും ഈ​ണ​ത്തി​ലു​ള്ള ഖു​ർ​ആ​ൻ പാ​രാ​യ​ണം​കൊ​ണ്ട് ശ്ര​ദ്ധി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു. അ​തു​പോ​ലെ ചി​ല പ​ള്ളി പ​രി​സ​ര​ങ്ങ​ളി​ൽ പ​ക​ൽ സ​മ​യം സൂ​ഫി സം​ഗീ​ത​ക്ക​ച്ചേ​രി​ക​ൾ​കൊ​ണ്ടും സ​ജീ​വ​മാ​ണ്.

ഇ​സ്തം​ബൂ​ളി​ൽ ഹാ​ഗി​യ സോ​ഫി​യ മ​സ്ജി​ദി​ന്റെ​യും ബ്ലൂ ​മോ​സ്കി​ന്റെ​യും പ​രി​സ​ര​ത്തു​ള്ള പു​ൽ​ത്ത​കി​ടി​ൽ ജ​ന​ങ്ങ​ൾ കൂ​ട്ട​മാ​യി ഇ​രു​ന്ന് ഇ​ഫ്താ​ർ ക​ഴി​ക്കു​ന്ന​തും കു​ടും​ബ​ങ്ങ​ൾ പു​ൽ​ത്ത​കി​ടി​യിൽ വി​രി​ക്കാ​നാ​യി പ​ര​വ​താ​നി​ക​ളൊ​ക്കെ കൊ​ണ്ടു​വ​ന്ന് പ്ര​ത്യേ​കം നോ​മ്പു​തു​റ വി​ഭ​വ​ങ്ങ​ളു​മാ​യി കൂ​ടി​യി​രി​ക്കു​ന്ന​താ​യും കാ​ണാം. റോ​ഡി​ന്റെ വ​ശ​ങ്ങ​ളി​ലും, ബേ​ക്ക​റി​ക​ളി​ലും തു​ർ​ക്കി​ക​ളു​ടെ പാ​ര​മ്പ​ര്യ ഭ​ക്ഷ​ണ സാ​ധ​ന​ങ്ങ​ൾ യ​ഥേ​ഷ്ടം കി​ട്ടും. ത​ണു​പ്പു​കാ​ല​ത്ത് ന​ല്ല ചൂ​ടു​ള്ള തു​ർ​ക്കി​ഷ് പാ​സ്ട്രി​ക​ളും കേ​ക്കു​ക​ളും റോ​ഡ​രി​കി​ൽ നി​ന്ന് വാ​ങ്ങി ക​ഴി​ക്കു​ന്ന​തും പ്ര​ത്യേ​ക അ​നു​ഭ​വ​മാ​ണ്. മ​റ്റു യൂ​റോ​പ്യ​ൻ രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളെ​പ്പോ​ലെ തു​ർ​ക്കി​യ​യി​ലും രാ​ത്രി​കാ​ല​ങ്ങ​ളി​ൽ നേ​ര​ത്തേ​ത​ന്നെ ക​ട​ക​മ്പോ​ള​ങ്ങ​ൾ അ​ട​ക്കു​മെ​ങ്കി​ലും നോ​മ്പു​കാ​ല​മാ​യ​തി​നാ​ൽ ഇ​സ്തം​ബൂ​ൾ ന​ഗ​രം രാ​ത്രി വ​ള​രെ വൈ​കി​യും തു​റ​ന്നി​രി​ക്കു​ന്ന​താ​യി കാ​ണാം. റ​മ​ദാ​നും ഇ​സ്‌​ലാ​മു​മാ​യി ബ​ന്ധ​പ്പെ​ട്ട വി​വി​ധ പ​രി​പാ​ടി​ക​ള്‍ കൊ​ണ്ട് ഇ​സ്തം​ബൂ​ൾ നോ​മ്പു​കാ​ല സ​ന്ദ​ർ​ശ​നം എ​ന്നും ഓ​ർ​മ​യി​ൽ ഒ​ളി​മ​ങ്ങാ​തെ നി​ല​നി​ൽ​ക്കു​ന്നു.