നൈസാമിന്റെ നാട്ടിൽ..

ഹൈ​ദ​രാബാ​ദ് നൈ​സാ​മി​ന്റെ ത​ട്ട​ക​ത്തി​ലേ​ക്ക്‌ മം​ഗ​ലാ​പു​രം ക​ച്ചി​ഗുഡ എ​ക്സ്പ്ര​സ്സി​ൽ വ​ന്നി​റ​ങ്ങു​മ്പോ​ൾ രാ​ത്രി പി​ന്നി​ട്ടി​രു​ന്നു. ഹോ​ട്ട​ലി​ലെ​ത്തി ഒ​ന്നു​റ​ങ്ങി വി​ദ്യാ​ർ​ഥി​ക​ൾ പ്ര​സ​രി​പ്പോ​ടെ എ​ണീ​റ്റു. ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ അ​വ​സാ​ന ഗ​വ​ർണ​ർ ജ​ന​റ​ൽ സി. ​രാ​ജ​ഗോ​പാ​ലാ​ചാ​രി ‘സ്വ​ദേ​ശി യൂനി​വേ​ഴ്സി​റ്റി’ എ​ന്നു വി​ശേ​ഷി​പ്പി​ച്ച ഹൈ​ദ​രാ​ബാ​ദ്‌ ന​വാ​ബ്‌ ഉ​സ്മാ​ൻ അ​ലി ഖാ​ൻ 1918 ൽ ​സ്ഥാ​പി​ച്ച ദ​ക്ഷി​ണേ​ന്ത്യ​യി​ലെ മൂ​ന്നാ​മ​ത്തെ വ​ലി​യ യൂ​നി​വേ​ഴ്സി​റ്റി​യാ​യ ഉ​സ്മാ​നി​യ കാ​മ്പ​സി​ലേ​ക്ക്‌. ഈ ​വ​ഴി​ക​ളി​ലൂ​ടെ ന​ട​ക്കു​മ്പോ​ൾ, സി.​എ.എ,​ എ​ൻ.ആ​ർ.സി ​പോ​രാ​ട്ട​ങ്ങ​ൾ​ക്ക്‌ സ​മ​ര​ജ്വാ​ല ന​ൽ​കി​യ ഈ ​കാ​മ്പ​സി​നെ കു​റി​ച്ച് വാ​യി​ച്ച കു​റി​പ്പു​ക​ൾ മ​ന​സ്സി​ലൂ​ടെ മി​ന്നി​മ​റ​ഞ്ഞു. ഡോ. ​ബി.ആ​ർ. അം​ബേ​ദ്ക​റി​ന്റെ നാ​മ​ത്തി​ലു​ള്ള ലൈ​ബ്ര​റി വി​ദ്യാ​ർ​ഥി​ക​ൾ​ക്ക്‌ വാ​യ​ന​യു​ടെ ലോ​ക​ത്തെ പ​രി​ച​യ​പ്പെ​ടു​ത്താ​ൻ സ​ഹാ​യ​ക​ര​മാ​യി. ചു​രു​ക്ക​ത്തി​ൽ, ഉ​സ്മാ​നി​യ സ​ർവ​ക​ലാ​ശാ​ലാ സ​ന്ദ​ർ​ശ​നം കേ​വ​ലം കാ​ഴ്ച​ക​ൾ​ക്ക​പ്പു​റ​ത്ത്‌ വി​ദ്യാ​ർഥി​ക​ൾ​ക്ക്‌ മ​ന​സ്സി​ന്റെ​യും ആ​ത്മാ​വി​ന്റെ​യും ഉ​ണ​ർ​വാ​യി​.

അ​ത്ഭു​ത​ങ്ങ​ളു​ടെ ഗോ​ൽ​ക്കൊ​ണ്ട...

ഗാം​ഭീ​ര്യ​ത്തി​ന്റെ ക​ഥ​ക​ൾ മ​ന്ത്രി​ക്കു​ന്ന പ​ഴ​യ കാ​ല​ഘ​ട്ട​ത്തി​ലേ​ക്കു​ള്ളൊ​രു ക​വാ​ട​മാ​യ ഗോ​ൽ​ക്കൊ​ണ്ട കോ​ട്ട​യായിരുന്നു അടുത്ത ഇടം. പൂ​ർണ​മാ​യും ശി​ല​യി​ൽ നി​ർ​മി​ച്ച അ​ത്ഭു​ത​ങ്ങ​ളു​ടെ കോ​ട്ടയാണിത്. ലോ​ക​ത്ത്‌ ഇ​ന്നു​വ​രെ​യും പ്ര​കൃ​തി​യി​ൽ നി​ന്നും ക​ണ്ടെ​ടു​ത്തി​ട്ടു​ള്ള ഏ​റ്റ​വും അ​മൂ​ല്യ​മാ​യ കോ​ഹി​ന്നൂ​ർ ര​ത്നം ഒ​രു​കാ​ല​ത്ത് സൂ​ക്ഷി​ച്ചി​രു​ന്ന കോ​ട്ട. കൂ​റ്റ​ൻ മ​തി​ലു​ക​ൾ അ​തി​രി​ടു​ന്ന ക​വാ​ടം ക​ട​ന്നാ​ൽ മ​റ്റൊ​രു​ലോ​കം. ​ജീ​ർ​ണി​ച്ച ക​ൽ​പ്പ​ട​വു​ക​ൾ ഞ​ങ്ങ​ൾ ക​യ​റു​മ്പോ​ൾ, ച​രി​ത്ര​ത്തി​ന്റെ ഒ​രു സിം​ഫ​ണി പ്ലേ ​ചെ​യ്യാ​ൻ തു​ട​ങ്ങി. കാ​ലാ​തീ​ത​മാ​യ ഈ ​ഈ​ണ​ത്തി​ൽ ഓ​രോ കാ​ൽ​പ്പാ​ടും പ്ര​തി​ധ്വ​നി​ച്ചു. പ​ല​യി​ട​ങ്ങ​ളി​ലും നാ​ശ​ത്തെ അ​ഭി​മു​ഖീ​ക​രി​ച്ച കോ​ട്ട​യു​ടെ കൂ​റ്റ​ൻ തൂ​ണു​ക​ളും മ​റ്റും ച​രി​ത്ര ശേ​ഷി​പ്പു​ക​ളാ​യി നി​ൽ​ക്കു​ന്നു. ഈ ​സ​മു​ച്ച​യം നി​ല​വി​ൽ യു​നെ​സ്കോ​യു​ടെ ലോ​ക പൈ​തൃ​ക പ​ട്ടി​ക​യി​ൽ ഇ​ടംപി​ടി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്.

1507 ൽ ​കു​ത്ത​ബ് ഷാ​ഹി രാ​ജ​വം​ശ​ത്തി​ന്റെ അ​ധീ​ന​ത​യി​ലാ​യി​രു​ന്ന കോ​ട്ട പി​ന്നീ​ട്‌ ഗ്രാ​നൈ​റ്റ് ശി​ല​ക​ളാ​ൽ പു​ന​ർ​നി​ർമി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. പ​ഴ​യ​കാ​ല ദ​ർ​ബാ​ർ ഹാ​ളു​ക​ളും തു​ര​ങ്ക​ങ്ങ​ളും ഇ​വി​ടെ​യു​ണ്ട്. അ​മൂ​ല്യ​ങ്ങ​ളാ​യ ര​ത്ന​ങ്ങ​ളു​ടെ പേ​രി​ലാ​യി​രു​ന്നു ഈ ​കോ​ട്ട അ​ന്ന് അ​റി​യ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്ന​ത്. 1687 ൽ ​ഖു​ത്തു​ബ്‌ ഷാ​ഹി രാ​ജ​വം​ശ​ത്തി​ന്റെ അ​ധി​കാ​രം ക്ഷ​യി​ച്ച​തോ​ടെ, മു​ഗ​ൾ ഭ​ര​ണാ​ധി​കാ​രി ഔ​റം​ഗസേബി​ന്റെ അ​ധീ​ന​ത​യി​ലാ​യി.

കോ​ട്ടവാ​തി​ൽ ക​യ​റി മു​ന്നോ​ട്ടുപോ​യ​പ്പോ​ൾ, ക​ഴി​ഞ്ഞ നൂ​റ്റാ​ണ്ടു​ക​ളി​ലെ ര​ഹ​സ്യ​ങ്ങ​ൾ മ​ന്ത്രി​ക്കു​ന്ന ശ​ബ്ദവി​സ്മ​യം ഞ​ങ്ങ​ൾ ക​ണ്ടു​മു​ട്ടി. ഒ​രു പ്ര​ത്യേ​ക പോ​യന്റി​ൽ ഒ​രൊ​റ്റ കൈ​യ​ടി ഗ​ണ്യ​മാ​യ അ​ക​ല​ത്തി​ൽ കേ​ൾ​ക്കാ​നാ​കും. ഈ ​പ്ര​തി​ഭാ​സ​വും കോ​ട്ട​യു​ടെ ആ​ക​ർ​ഷ​ണീ​യ​മാ​യ വാ​സ്തു​വി​ദ്യ​യും എ​ൻജി​നീ​യ​ങ് സ​വി​ശേ​ഷ​ത​ക​ളും വി​ദ്യാ​ർ​ഥി​ക​ളി​ൽ കൗ​തു​ക​മു​ണ​ർ​ത്തി. കോ​ട്ട​യി​ൽ ആ​ക്ര​മ​ണ​മു​ണ്ടാ​യാ​ൽ അ​തി​ലെ കാ​വ​ൽ​ക്കാ​ർ​ക്കും താ​മ​സ​ക്കാ​ർ​ക്കും എ​ളു​പ്പ​ത്തി​ൽ ആ​ശ​യ​വി​നി​മ​യം ന​ട​ത്താ​ൻ ക​ഴി​യുംവി​ധ​മാ​ണ്‌ കോ​ട്ട​യ്‌​ക്കു​ള്ളി​ലെ ഓ​രോ കെ​ട്ടി​ട​വും രൂ​പ​ക​ല്പ​ന ചെ​യ്ത​ത്‌.

വ​ർ​ത്ത​മാ​ന​കാ​ല​ത്തി​ന്റെ നി​റ​ങ്ങ​ളും ഭൂ​ത​കാ​ല​ത്തി​ന്റെ പ്ര​തി​ധ്വ​നി​ക​ളുംകൊ​ണ്ട് വ​ര​ച്ച ഒ​രു കാ​ൻ​വാ​സാ​യി​രു​ന്നു കോ​ട്ട​യു​ടെ ഏ​റ്റ​വും ഉ​യ​ർ​ന്ന സ്ഥ​ല​ത്തുനി​ന്നു​ള്ള വി​ശാ​ല​ദൃ​ശ്യം. പ​ര​ന്നു​കി​ട​ക്കു​ന്ന ന​ഗ​രം, കോ​ട്ട​യു​ടെ സ്ഥാ​യി​യാ​യ പാ​ര​മ്പ​ര്യ​ത്തി​ന്റെ ആ​ധു​നി​ക സാ​ക്ഷ്യ​മാ​ണ്.

നാ​ല്‌ തൂ​ണു​ക​ളു​ടെ ഗോ​പു​രം

ഹൈ​ദ​രാ​ബാ​ദി​ന്റെ കി​രീ​ട​ത്തി​ലെ ര​ത്ന​മാ​യി, ത​ല​ങ്ങും വി​ല​ങ്ങു​മാ​യി​ട്ടു​ള്ള റോ​ഡു​ക​ൾ​ക്ക് ന​ടു​വി​ലാ​യി ച​രി​ത്രം കു​ടി​യി​രു​ത്തി​യ ചാ​ർ​മി​നാ​ർ ക​ഥ​ക​ളു​ടെ ഒ​രു കാ​വ​ൽ​ക്കാ​ര​നെ​പ്പോ​ലെ നി​ല​കൊ​ള്ളു​ന്നു. അ​തി​ന്റെ മി​നാ​ര​ങ്ങ​ൾ ആ​കാ​ശ​ത്തേ​ക്ക് നീ​ളു​ന്നു, ഓ​രോ ആ​ത്മാ​വി​ന്റെ​യും സ്വ​പ്ന​ങ്ങ​ളെ സ്പ​ർ​ശി​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ. മു​സി ന​ദി​യു​ടെ കി​ഴ​ക്കുഭാ​ഗ​ത്താ​യി 1591 ൽ ​മു​ഹ​മ്മ​ദ് ക്വി​ലി കു​ത്ത​ബ് ഷാ​യാ​ണ് ഈ ​സ്മാ​ര​കം നി​ർമി​ച്ച​ത്. പ​ട​ർ​ന്നുപി​ടി​ച്ച പ്ലേ​ഗ് എ​ന്ന മ​ഹാ​മാ​രി​യെ നി​ർ​മാ​ർ​ജ​നം ചെ​യ്ത​തി​ന്റെ സ്മാ​ര​ക​മാ​യി പി​ൽ​ക്കാ​ലം ഇ​തി​നെ നി​ർ​വ​ചി​ച്ചു.

ഈ ​മ​ന്ദി​ര​ത്തി​ന്റെ നാ​ലു മി​നാ​ര​ങ്ങ​ൾ നാ​ലു ഖ​ലീ​ഫ​മാ​രെ സൂ​ചി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. ഇ​ത്‌ നി​ർ​മി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​ത്, ഗ്രാ​നൈ​റ്റ്, ചു​ണ്ണാ​മ്പ് ക​ല്ല്, ക​രി​ങ്ക​ല്ല് എ​ന്നി​വ ഉ​പ​യോ​ഗി​ച്ചാ​ണ്‌. ചാ​ർമി​നാ​റി​ന്റെ ഓ​രോവ​ശ​ത്തി​നും ഇ​രു​പ​തു മീ​റ്റ​ർ നീ​ള​വും, മി​നാ​രങ്ങ​ൾ​ക്ക് 48.7 മീ​റ്റ​ർ ഉ​യ​ര​വും, മു​ക​ളി​ലേ​ക്ക് നൂ​റ്റി​നാ​ൽ​പ​ത്തിയെമ്പതു പ​ടി​ക​ളു​മു​ണ്ട്.

കാ​ല​ത്തി​നും ന​ഗ​ര​ത്തി​നും അ​നു​ദി​നം വ​ന്ന മാ​റ്റ​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്ക് ക​ണ്ണ​യ​ക്കു​ക​യാ​ണ് ഈ ​സ്തൂ​പം.

ഞ​ങ്ങ​ളു​ടെ യാ​ത്ര കേ​വ​ലം ഭൂ​മി​ശാ​സ്ത്ര​പ​ര​മാ​യ ഇ​ട​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ​യു​ള്ള ഒ​രു യാ​ത്ര​യാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല, മ​റി​ച്ച് പൈ​തൃ​ക​ത്തി​ന്റെ​യും ഹൃ​ദ​യ​ത്തി​ന്റെ​യും ഇ​ട​നാ​ഴി​ക​ളി​ലൂ​ടെ​യു​ള്ള ഒ​രു യാ​ത്ര​യാ​യി​രു​ന്നു. പ​ഠി​ച്ച പാ​ഠ​ങ്ങ​ൾ പാ​ഠ​പു​സ്ത​ക​ങ്ങ​ൾ​ക്ക​പ്പു​റ​ത്തേ​ക്കു പോ​യി. എ​ന്റെ വി​ദ്യാ​ർ​ഥി​ക​ളു​ടെ ക​ണ്ണു​ക​ളി​ൽ ഞാ​നാ​പ​രി​വ​ർ​ത്ത​നം ക​ണ്ടു.

മ​ക്ക​യി​ലെ ക​ല്ലിൽ തീ​ർ​ത്ത മ​സ്ജി​ദ്‌

ചാ​ർമി​നാ​റി​ന്റെ പ​ടി​ഞ്ഞാ​റു ഭാ​ഗ​ത്താണ് മ​ക്കാമ​സ്ജി​ദാ​ണ്. നൂ​റു​ക​ണ​ക്കി​ന് പ്രാ​വു​ക​ൾ ചേ​ക്കേ​റു​ന്ന വി​ശു​ദ്ധ​യി​ടം. ഗ്രാ​നെ​റ്റ് ക​ല്ലു​ക​ളി​ൽ തി​ള​ങ്ങിനി​ൽ​ക്കു​ന്ന മ​ക്കാ​മ​സ്ജി​ദി​ൽ ഖ​ബ​ർ​സ്ഥാ​ൻ വ​ണ​ങ്ങാ​ൻ നീ​ണ്ട നി​ര​യു​ണ്ട്. സുരക്ഷ പ​രി​ശോ​ധ​ന​ക്കുശേ​ഷം മ​ക്കാ മ​സ്ജി​ദെ​ന്ന പു​ണ്യ​കേ​ന്ദ്ര​ത്തി​ലേ​ക്ക് ഞ​ങ്ങ​ൾ ക​യ​റി. കു​ത്ത​ബ് ഷാ​ഹി രാ​ജ​വം​ശ​ത്തി​ന്റെ അ​ഞ്ചാ​മ​നാ​യ മു​ഹ​മ്മ​ദ് ക്വി​ലി കു​ത്ത​ബ് ഷാ​യാ​ണ് മ​ക്കാ​മ​സ്ജി​ദും പ​ണി​ക​ഴി​പ്പി​ച്ച​ത്. കൂ​റ്റ​ൻ ശി​ലാ​പാ​ളി​ക​ൾകൊ​ണ്ട് നി​ർ​മി​ച്ച മ​സ്ജി​ദി​ന്റെ പോ​രാ​യ്മ​ക​ള​ക​റ്റാ​ൻ മ​ക്ക​യി​ൽനി​ന്നും ഒ​രു ശി​ല​ത​ന്നെ കൊ​ണ്ടു​വ​രേ​ണ്ടിവ​ന്നു. മ​സ്ജി​ദി​ന്റെ ഒ​രു ഭാ​ഗ​ത്തു​ള്ള പ്ര​വേ​ശ​ന ക​വാ​ട​ത്തി​ന​രി​കി​ലാ​യി ഭി​ത്തി​യി​ൽ ഈ ​ക​ല്ല് ഇ​പ്പോ​ഴും ദൃ​ഢ​ത​യോ​ടെ ഈ ​ച​രി​ത്ര സ്മാ​ര​ക​ത്തെ താ​ങ്ങിനി​ൽ​ക്കു​ന്നു.

ഹൈദരാ​ബാ​ദി​ലെ സ്ട്രീ​റ്റ് ഫു​ഡ് വ്യ​ത്യ​സ്ത രു​ചി​ക​ൾകൊ​ണ്ട് അ​വ​രു​ടെ ര​സ​മു​കു​ള​ങ്ങ​ൾ​ക്ക്‌ ഉ​ത്തേ​ജ​നം ന​ൽ​കി. മ​ണ​മു​ള്ള ബി​രി​യാ​ണി​ക​ൾ മു​ത​ൽ എ​രി​വു​ള്ള ക​ബാ​ബു​ക​ൾ വ​രെ, ഓ​രോ വി​ഭ​വ​വും നൂ​റ്റാ​ണ്ടു​ക​ൾ പ​ഴ​ക്ക​മു​ള്ള പാ​ച​ക വൈ​ദ​ഗ്ധ്യ​ത്തി​ന്റെ ക​ഥപ​റ​ഞ്ഞു. ഹൈ​ദ​രാ​ബാ​ദി​ലെ തി​ര​ക്കേ​റി​യ തെ​രു​വു​ക​ളോ​ട് വി​ട​പ​റ​യു​മ്പോ​ൾ, ന​ഗ​ര​ത്തി​ലെ തെ​രു​വി​ന്റെ മാ​യാ​ത്ത പാ​ഠ​ങ്ങ​ൾ ഞ​ങ്ങ​ളു​ടെ മ​ന​സ്സി​ൽ പ​തി​ഞ്ഞു.

ഹൈ​ദ​രാ​ബാ​ദി​ലെ ച​ടു​ല​മാ​യ തെ​രു​വു​ക​ളോ​ട്‌ സ്നേ​ഹ​പൂ​ർ​വം വി​ട​പ​റ​യാ​ൻ സ​മ​യ​മാ​യി. ഒ​രൊ​റ്റ ദി​നം​കൊ​ണ്ട്‌ ക​ണ്ട കാ​ഴ്ച​ക​ളൊ​ക്കെ ഹൃ​ദ​യ​ത്തോ​ട്‌ ചേ​ർ​ത്തുമ​ട​ങ്ങു​മ്പോ​ൾ കാ​ണാ​ക്കാ​ഴ്ച​ക​ൾ​ക്കാ​യി ഇ​നി​യെ​ന്ന് വ​രു​മെ​ന്ന് ഞ​ങ്ങ​ളോ​ടീ ഭാ​ഗ്യന​ഗ​രം ചോ​ദി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. സ്റ്റേ​ഷ​നി​ലെ​ത്തു​മ്പോ​ൾ ഞ​ങ്ങ​ളെ​യും കാ​ത്ത്‌ ആ​ഗ്ര എ​ക്സ്പ്ര​സ്‌ പു​റ​പ്പെ​ടാ​ൻ ഒ​രു​ങ്ങി​നി​ൽ​ക്കു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. നൈ​സാ​മി​ന്റെ ന​ഗ​രം പി​ന്നി​ൽ മു​ത്താ​യി തി​ള​ങ്ങി വെ​ളി​ച്ച​ങ്ങ​ൾ ക്ര​മേ​ണ ദൂ​ര​ത്തേ​ക്ക് മ​ങ്ങി. അ​ങ്ങ​ക​ലെ പ്ര​ണ​യന​ഗ​രം കാ​ത്തി​രി​പ്പു​ണ്ട്‌.