'ഓ​രോ വേ​ൾ​ഡ് എ​ക്സ്പോ​യും നി​ധി​കും​ഭ​ങ്ങ​ളാ​ണ്'

'ഓ​രോ വേ​ൾ​ഡ് എ​ക്സ്പോ​യും നി​ധി​കും​ഭ​ങ്ങ​ളാ​ണ്', 1851മേ​യ് ഒ​ന്നി​ന് ല​ണ്ട​നി​ലെ ക്രി​സ്​​റ്റ​ൽ പാ​ല​സി​ൽ ആ​ദ്യ​ലോ​ക പ്ര​ദ​ർ​ശ​നം ഉ​ദ്ഘാ​ട​നം ചെ​യ്​​ത​പ്പോ​ൾ വി​ക്ടോ​റി​യ രാ​ജ്ഞി ത​െ​ൻ​റ ഡ​യ​റി​യി​ൽ എ​ഴു​തി​വെ​ച്ച വാ​ക്കു​ക​ളാ​ണി​ത്. അ​ന്നു​തൊ​ട്ട് ലോ​കം​ക​ണ്ട ഓ​രോ എ​ക്സ്പോ​യും പു​ത്ത​ൻ സാ​ങ്കേ​തി​ക​വി​ദ്യ​ക​ളു​ടെ കൊ​ടി​യ​ട​യാ​ള​ങ്ങ​ളാ​യി​രു​ന്നു ഉ​യ​ർ​ത്തി​യ​ത്. ഇ​പ്പോ​ൾ ദു​ബൈ​യു​ടെ ച​ക്ര​വാ​ള​ത്തി​ൽ ഉ​ദി​ച്ചു​യ​ർ​ന്ന​തും പു​തു​മ​ക​ൾ പൂ​ക്കു​ന്ന ദി​ന​രാ​ത്ര​ങ്ങ​ളാ​ണ്. പ​ത്തൊ​മ്പ​താം നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ൽ ആ​രം​ഭി​ച്ച്​ 21ാം നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ൽ പ്ര​യാ​ണം തു​ട​രു​ന്ന വേ​ൾ​ഡ് എ​ക്സ്പോ​ക​ൾ അ​സാ​ധാ​ര​ണ ക​ണ്ടു​പി​ടു​ത്ത​ങ്ങ​ളു​ടെ പ്ര​ക​ട​ന​മാ​യി​രു​ന്നു. മ​നു​ഷ്യ​ച​രി​ത്ര​ത്തി​െ​ൻ​റ സ​ഞ്ചാ​ര​ദി​ശ​ക​ൾ മാ​റ്റി​യ നി​ര​വ​ധി ക​ണ്ടു​പി​ടു​ത്ത​ങ്ങ​ളും വി​സ്​​മ​യി​പ്പി​ക്കു​ന്ന നി​ർ​മി​തി​ക​ളും മേ​ള​യു​ടെ ച​രി​ത്ര​ത്താ​ളു​ക​ളി​ൽ ഒ​ളി​മ​ങ്ങാ​തെ കി​ട​ക്കു​ന്നു.

കോ​ൺ​ക്രീ​റ്റും ടെ​ലി​ഫോ​ണും പ്ര​ച​രി​ച്ച കാ​ലം

1851ലെ ​ല​ണ്ട​ൻ വേ​ൾ​ഡ് എ​ക്‌​സ്‌​പോ ല​ളി​ത​മാ​യ ച​ര​ക്ക് കൈ​മാ​റ്റ​ത്തി​ൽ നി​ന്ന് പു​തി​യ ഉ​ൽ‌​പാ​ദ​ന സാ​ങ്കേ​തി​ക​വി​ദ്യ​ക​ളു​ടെ​യും പു​തി​യ ജീ​വി​ത ആ​ശ​യ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും പ​ക​ർ​ന്നു​ന​ൽ​ക​ലി​ൽ സു​പ്ര​ധാ​ന നാ​ഴി​ക​ക്ക​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. 630 ട​ൺ ഹൈ-​പ​വ​ർ സ്​​റ്റീം എ​ൻ​ജി​ൻ, ലോ​ക്കോ​മോ​ട്ടീ​വ്, ഹൈ-​സ്​​പീ​ഡ് സ്​​റ്റീം​ഷി​പ്പ്, സ്​​റ്റീം​പ്ര​ഷ​ർ എ​ൻ​ജി​ൻ, ക്രെ​യി​ൻ, നൂ​ത​ന സ്​​റ്റീ​ൽ നി​ർ​മാ​ണ​രീ​തി​ക​ൾ, വ​ലി​യ ട​ണ​ൽ, ബ്രി​ഡ്​​ജ്​ മോ​ഡ​ലു​ക​ൾ എ​ന്നി​വ ആ​ദ്യ​മാ​യി ലോ​ക​ത്തി​നു മു​ന്നി​ൽ അ​ണി​നി​ര​ന്നു. 140 ദി​വ​സ​ത്തെ പ്ര​ദ​ർ​ശ​നം കാ​ണാ​നെ​ത്തി​യ​ത് 63 ല​ക്ഷ​ത്തി​ല​ധി​കം പേ​ർ. 1853ൽ ​അ​മേ​രി​ക്ക​യി​ലെ ന്യൂ​യോ​ർ​ക്കി​ൽ ര​ണ്ടാ​മ​ത്തെ വേ​ൾ​ഡ് എ​ക്സ്പോ ന​ട​ന്നു. രാ​ജ്യം കൈ​വ​രി​ച്ച നേ​ട്ട​ങ്ങ​ൾ ലോ​ക​ത്തി​ന് മു​ന്നി​ൽ പ്ര​ദ​ർ​ശി​പ്പി​ച്ചു. 1855 പാ​രീ​സ് വേ​ൾ​ഡ് എ​ക്സ്പോ​യി​ൽ, കോ​ൺ​ക്രീ​റ്റ്, അ​ലു​മി​നി​യം, റ​ബ​ർ ഉ​ൽ​പ​ന്ന​ങ്ങ​ൾ ആ​ദ്യ​മാ​യി പ്ര​ദ​ർ​ശി​പ്പി​ച്ചു.

1862 ലെ ​ല​ണ്ട​ൻ വേ​ൾ​ഡ് എ​ക്സ്പോ​യി​ൽ, ടെ​ക്​​സ്​​റ്റൈ​ൽ മെ​ഷീ​നു​ക​ൾ, പ്രി​ൻ​റി​ങ്​ പ്ര​സു​ക​ൾ, ട്രെ​യി​നു​ക​ൾ എ​ന്നി​വ​യു​ൾ​പ്പെ​ടെ പു​തി​യ വ്യാ​വ​സാ​യി​ക ഉ​ൽ​പ​ന്ന​ങ്ങ​ൾ പ്ര​ദ​ർ​ശി​പ്പി​ച്ചു. ​ വി​യ​ന്ന വേ​ൾ​ഡ് എ​ക്സ്പോ, പു​തി​യ പ​വ​ർ യൂ​ണി​റ്റ്- ഇ​ല​ക്ട്രി​ക് മോ​ട്ടോ​ർ- ആ​ദ്യ​മാ​യി ലോ​ക​ത്തി​ന് സ​മ്മാ​നി​ച്ചു. 1876ലെ ​ഫി​ല​ഡെ​ൽ​ഫി​യ എ​ക്​​സ്​​പോ​യി​ലാ​ണ്​ അ​ല​ക്​​സാ​ണ്ട​ർ ഗ്ര​ഹാം​ബെ​ൽ ടെ​ലി​ഫോ​ൺ പ​രി​ച​യ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​ത്. ഇ​ത്​ ആ​ശ​യ​വി​നി​മ​യ രം​ഗ​ത്ത്​ വി​പ്ല​വ​ത്തി​ന്​ നാ​ന്ദി കു​റി​ച്ചു.

ഈ​ഫ​ൽ ഗോ​പു​രം പി​റ​ക്കു​ന്നു

ലോ​ക​ത്തെ അ​ൽ​ഭു​ത നി​ർ​മി​തി​ക​ളി​ലൊ​ന്നാ​യ ഈ​ഫ​ൽ ട​വ​ർ 1889ലെ ​പാ​രീ​സ്​ എ​ക്​​സ്​​പോ​യു​ടെ ക​വാ​ട​മാ​യി​രു​ന്നു. ആ​ദ്യ​ത്തി​ൽ വേ​ണ്ട​ത്ര പോ​പ്പു​ല​റാ​കാ​തി​രു​ന്ന ട​വ​ർ, എ​ക്​​സ്​​പോ ക​ഴി​ഞ്ഞ ഉ​ട​ൻ പൊ​ളി​ച്ചു മാ​റ്റ​ണ​മെ​ന്ന ആ​വ​ശ്യ​മു​യ​ർ​ന്നി​രു​ന്നു. എ​ന്നാ​ൽ പി​ന്നീ​ട്​ പാ​രീ​സി​െ​ൻ​റ ഏ​റ്റ​വും സു​പ്ര​ധാ​ന ലാ​ൻ​ഡ്​​മാ​ർ​കാ​യി ഇ​ത്​ മാ​റു​ന്ന​തി​നാ​ണ്​ ലോ​കം സാ​ക്ഷ്യം വ​ഹി​ച്ച​ത്. 'ജോ​ർ​ജ്​ ഫെ​റി​സ്​ ബി​ഗ്​ വീ​ൽ' കൂ​റ്റ​ൻ നി​രീ​ക്ഷ​ണ വ​ള​യം 1893ലെ ​ചി​ക്കാ​ഗോ എ​ക്​​സ്​​പോ​യി​ലാ​ണ്​ പ്ര​ദ​ർ​ശി​പ്പി​ച്ച​ത്. നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​െ​ൻ​റ അ​വ​ലോ​ക​നം എ​ന്ന് വി​ശേ​ഷി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട, 1900ലെ ​പാ​രി​സ് യൂ​ണി​വേ​ഴ്​​സ​ൽ എ​ക്സ്പോ ച​ലി​ക്കു​ന്ന ന​ട​പ്പാ​ത പ്ര​ദ​ർ​ശി​പ്പി​ച്ചു.

ഐ​സ്​​ക്രീം കോ​ണും ഒ​ളി​മ്പി​ക്​​സും

1904ലെ ​സെ​ൻ​റ്​ ലൂ​യി​സ്​ എ​ക്​​സ്​​പോ​യി​ൽ സി​റി​യ​ൻ ബേ​ക്ക​റാ​ണ്​ ഐ​സ്​​ക്രീം ​േകാ​ണു​ക​ൾ ആ​ദ്യ​മാ​യി അ​വ​ത​രി​പ്പി​ച്ച​ത്. ഇ​ത്​ പി​ന്നീ​ട്​ അ​തി​വേ​ഗം ലോ​ക​ത്താ​ക​മാ​നം പ്ര​ച​രി​ച്ചു. 1912 മു​ത​ൽ ഒ​ളി​മ്പി​ക് ഗെ​യിം​സ് എ​ക്സ്പോ​യി​ൽ നി​ന്ന് പി​രി​ഞ്ഞു. സം​സ്​​കാ​രം, കാ​യി​കം, പ്ര​ത്യേ​കി​ച്ച് പ്ര​ദ​ർ​ശ​ന വ്യ​വ​സാ​യം എ​ന്നി​വ​യെ ആ​ഗോ​ള​വ​ൽ​ക്ക​രി​ക്കു​ന്ന​തി​ൽ വേ​ൾ​ഡ് എ​ക്സ്പോ അ​നി​ഷേ​ധ്യ​മാ​യ നി​ർ​ണാ​യ​ക പ​ങ്ക് വ​ഹി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്. ഇ​ന്ന്​ ലോ​ക​മെ​മ്പാ​ടു​മു​ള്ള രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ൾ വേ​ൾ​ഡ് എ​ക്സ്പോ ആ​തി​ഥേ​യ​ത്വം വ​ഹി​ക്കാ​ൻ മ​ത്സ​രി​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ, ഒ​ളി​മ്പി​ക്​​സ് ന​ട​ത്താ​നും മ​ത്സ​രി​ക്കു​ന്നു.

ചൈ​ന​ക്ക് വ്യ​വ​സാ​യ ചി​റ​ക് മു​ള​ക്കു​ന്നു

യു.​എ​സി​ലെ സാ​ൻ​ഫ്രാ​ൻ​സി​സ്കോ​യി​ൽ ന​ട​ന്ന 1915 വേ​ൾ​ഡ് എ​ക്സ്പോ ചൈ​ന​ക്ക് വ്യ​വ​സാ​യ വി​പ്ല​വ​ത്തി​െ​ൻ​റ വി​ത്തും വേ​രും പ​ക​ർ​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു. കൃ​ഷി, വ്യ​വ​സാ​യം, വി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സം, സാ​ഹി​ത്യം, ക​ല, ഗ​താ​ഗ​തം, ധാ​തു​ക്ക​ൾ, ഭ​ക്ഷ​ണം, പൂ​ന്തോ​ട്ട​പ​രി​പാ​ല​നം തു​ട​ങ്ങി​യ ചൈ​നീ​സ് പ്ര​ദ​ർ​ശ​ന​ങ്ങ​ൾ ലോ​ക​ത്തി​െ​ൻ​റ മ​നം ക​വ​ർ​ന്നു. 1926 ഫി​ലാ​ഡ​ൽ​ഫി​യ വേ​ൾ​ഡ് എ​ക്‌​സ്‌​പോ​യി​ൽ, ചൈ​ന​യും അ​തി​െ​ൻ​റ അ​യ​ൽ​രാ​ജ്യ​മാ​യ ജ​പ്പാ​നും ആ​തി​ഥേ​യ രാ​ജ്യ​മാ​യ അ​മേ​രി​ക്ക​ക്ക് പു​റ​മെ പ​ങ്കെ​ടു​ത്ത ര​ണ്ട് പ്ര​ധാ​ന രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളാ​യി​രു​ന്നു. ചൈ​ന അ​തി​െ​ൻ​റ അ​ച്ച​ടി സാ​ങ്കേ​തി​ക​വി​ദ്യ​ക​ൾ, സൗ​ന്ദ​ര്യ​വ​ർ​ധ​ക വ​സ്​​തു​ക്ക​ൾ, തു​ക​ൽ ഉ​ൽ​പ​ന്ന​ങ്ങ​ൾ, ഇ​ല​ക്ട്രി​ക്ക​ൽ ഉ​പ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ൾ, സ്​​റ്റീ​ൽ, ചെ​മ്പ് ഉ​ൽ​പ​ന്ന​ങ്ങ​ൾ എ​ന്നി​വ പ്ര​ദ​ർ​ശി​പ്പി​ച്ചു.

തീ​മു​ക​ളു​ടെ ഉ​ദ​യം

1933ൽ, ​ന​ഗ​രം സ്ഥാ​പി​ത​മാ​യ​തി​െ​ൻ​റ നൂ​റാം വാ​ർ​ഷി​ക​ത്തി​ൽ അ​മേ​രി​ക്ക ചി​ക്കാ​ഗോ​യി​ൽ വേ​ൾ​ഡ് എ​ക്സ്പോ സം​ഘ​ടി​പ്പി​ച്ചു. 1930 ക​ളി​ലെ മ​ഹാ​മാ​ന്ദ്യ​ത്തി​ൽ നി​ന്ന് അ​മേ​രി​ക്ക​ൻ സ​മ്പ​ദ്‌​വ്യ​വ​സ്ഥ ക​ര​ക​യ​റാ​ൻ തു​ട​ങ്ങി​യ സ​മ​യ​ത്താ​ണ് എ​ക്സ്പോ ന​ട​ന്ന​ത്. വ​രു​കാ​ല​ത്ത്​ ഓ​രോ എ​ക്സ്പോ​ക്കും ഒ​രു തീം ​ഉ​ണ്ടാ​യി​രി​ക്കു​മെ​ന്ന പ്ര​ഖ്യാ​പ​നം വ​ന്ന​ത് ഇ​വി​ടെ​യാ​ണ്. ജ​ന​റ​ൽ മോ​ട്ടോ​ഴ്​​സ്, ഫോ​ർ​ഡ്, ക്രി​സ്​​ല​ർ തു​ട​ങ്ങി​യ വ​ലി​യ ക​മ്പ​നി​ക​ൾ​ക്ക് പ്ര​ത്യേ​ക ഹാ​ളു​ക​ൾ സ്ഥാ​പി​ക്കാ​നും അ​നു​വാ​ദം ല​ഭി​ച്ചു. ഇ​ത് സം​രം​ഭ​ക​രും സ​ന്ദ​ർ​ശ​ക​രും വ​ള​രെ​യ​ധി​കം സ്വാ​ഗ​തം ചെ​യ്യു​ക​യും വേ​ൾ​ഡ് എ​ക്സ്പോ​യു​ടെ ച​രി​ത്ര​ത്തി​ൽ ഈ ​പ​തി​വി​ന്​ തു​ട​ക്കം കു​റി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്​​തു. 1935 ബ്ര​സ​ൽ​സ് എ​ക്സ്പോ​യു​ടെ വി​ഷ​യം 'മ​ത്സ​ര​ത്തി​ലൂ​ടെ സ​മാ​ധാ​നം'​എ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു. പു​തി​യ സാ​ങ്കേ​തി​ക​വി​ദ്യ​ക​ളോ​ടൊ​പ്പം പ​ങ്കെ​ടു​ക്കു​ന്ന എ​ല്ലാ രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും സ​മാ​ധാ​ന​ത്തി​നു​ള്ള ആ​ഗ്ര​ഹ​വും പ്ര​തീ​ക്ഷ​യും ഇ​തി​ൽ പ്ര​ക​ട​മാ​യി​രു​ന്നു.

ലോ​ക​യു​ദ്ധ​വും ടെ​ലി​വി​ഷ​െ​ൻ​റ വ​ര​വും​

1939 ന്യൂ​യോ​ർ​ക്​ വേ​ൾ​ഡ് എ​ക്സ്പോ ആ​യി​രു​ന്നു ര​ണ്ടാം ലോ​ക​യു​ദ്ധ​ത്തി​ന് മു​മ്പ് ന​ട​ന്ന അ​വ​സാ​ന ലോ​ക​മേ​ള. 'നാ​ളെ​യു​ടെ പു​തി​യ ലോ​കം'​എ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു ശീ​ർ​ഷ​കം. നൈ​ലോ​ൺ, ഓ​ഡി​യോ റെ​ക്കോ​ർ​ഡ​റു​ക​ൾ, പ്ലാ​സ്​​റ്റി​ക്, ടെ​ലി​വി​ഷ​ൻ സെ​റ്റു​ക​ൾ തു​ട​ങ്ങി​യ പു​തി​യ ഉ​ൽ​പ്പ​ന്ന​ങ്ങ​ൾ ഈ ​മേ​ള​യി​ൽ ഉ​ദ​യം ചെ​യ്​​തു. ടെ​ലി​വി​ഷ​ൻ പ്ര​ക്ഷേ​പ​ണം അ​മേ​രി​ക്ക​ൻ ജ​ന​ത ആ​ദ്യ​മാ​യി ശ്ര​വി​ച്ച​ത്​ ഇ​വി​ടെ വെ​ച്ചാ​യി​രു​ന്നു. ര​ണ്ടാം ലോ​ക​യു​ദ്ധ​ത്തി​നു ശേ​ഷം ന​ട​ന്ന ആ​ദ്യ​ത്തെ എ​ക്സ്പോ ആ​യി​രു​ന്നു 1958 ബ്ര​സ​ൽ​സ് എ​ക്സ്പോ. ആ​ണ​വ ഊ​ർ​ജ​ത്തി​െ​ൻ​റ സു​ര​ക്ഷി​ത​വും സ​മാ​ധാ​ന​പ​ര​വു​മാ​യ ഉ​പ​യോ​ഗ​ത്തെ പ്ര​തീ​ക​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന ആ​റ്റോ​മി​ക് ഘ​ട​ന​യു​ടെ വ​ലി​യ മാ​തൃ​ക​യാ​യി​രു​ന്നു ഈ ​എ​ക്സ്പോ​യു​ടെ ലോ​ഗോ.

ജ​പ്പാ​െ​ൻ​റ ര​ണ്ടാം വ​ര​വ്

ര​ണ്ടാം ലോ​ക​യു​ദ്ധ​ത്തി​ൽ ത​ക​ർ​ന്ന​ടി​ഞ്ഞ ജ​പ്പാ​ൻ 1970ലെ ​ഒ​സാ​ക്ക എ​ക്സ്പോ​യി​ലൂ​ടെ ലോ​ക​ത്തി​ന്​ മു​ന്നി​ൽ പു​ന​ർ​ജ​നി​ച്ചു. 76 രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും നാ​ല് അ​ന്താ​രാ​ഷ്ട്ര സം​ഘ​ട​ന​ക​ളു​ടെ​യും പ​ങ്കാ​ളി​ത്ത​ത്തി​ലൂ​ടെ ആ​ക​ർ​ഷി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട മേ​ള സ​ന്ദ​ർ​ശി​ച്ച​ത് 6.40 കോ​ടി പേ​രാ​ണെ​ന്നാ​ണ്​ ക​ണ​ക്ക്. 1980 ക​ളി​ലെ​യും 1990 ക​ളി​ലെ​യും എ​ക്‌​സ്‌​പോ​ക​ളി​ൽ, 'ഹോ​ർ​ട്ടി​ക​ൾ​ച്ച​ർ' എ​ന്ന പ്ര​മേ​യം ഉ​യ​ർ​ന്നു​വ​ന്നു. 1988ലെ ​ലി​സ്ബ​ൺ വേ​ൾ​ഡ് എ​ക്സ്പോ പോ​ർ​ച്ചു​ഗ​ലി​ൽ ന​ട​ന്നു, സ​മു​ദ്ര​ങ്ങ​ൾ - ഭാ​വി​ക്ക് ഒ​രു പൈ​തൃ​കം എ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു ശീ​ർ​ഷ​കം. അ​മേ​രി​ക്ക​യി​ൽ കൊ​ളം​ബ​സ് എ​ത്തി​യ​തി​െ​ൻ​റ സ്​​മ​ര​ണാ​ർ​ത്ഥം 1992 സെ​വി​ല്ലെ​യി​ൽ ന​ട​ന്ന എ​ക്സ്പോ നാ​വി​ഗേ​ഷ​ൻ യു​ഗം തി​രി​ച്ചു​പി​ടി​ക്കാ​ൻ ആ​ഹ്വാ​നം ചെ​യ്യു​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു.