ബു​ഖാ​റ​യി​ലെ ല​ബ്ബി​ഹൗ​സും ക​ച്ച​വ​ട ഗോ​പു​ര​ങ്ങ​ളും

ച​രി​ത്ര​ങ്ങ​ളും പൈ​തൃ​ക​ങ്ങ​ളും ഉ​റ​ങ്ങി​യും ഉ​ണ​ർ​ന്നും കി​ട​ക്കു​ന്ന അ​തി​മ​നോ​ഹ​ര പ്ര​ദേ​ശ​മാ​ണ് ബു​ഖാ​റ​യി​ലെ ല​ബ്ബി ഹൗ​സ്. ക്രി​സ്തു​വി​ന്​ 500 വ​ർ​ഷ​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് മു​മ്പ് ത​ന്നെ ഈ ​ന​ഗ​രം ച​രി​ത്ര​ത്തി​ന്റെ വേ​രു​ക​ളി​ൽ പ​ട​ർ​ന്നി​രു​ന്നു. സി​ൽ​ക്ക് റൂ​ട്ടി​ലെ ഏ​റ്റ​വും പ്ര​ധാ​ന​പ്പെ​ട്ട ഇ​ട​ത്താ​വ​ള​മാ​യി​രു​ന്നു ല​ബ്ബി​ഹൗ​സ്. യൂ​റോ​പ്പ് മു​ത​ൽ ചൈ​ന വ​രെ​യു​ള്ള വി​വി​ധ രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളി​ലു​ള്ള വ്യാ​പാ​രി​ക​ളും മ​നു​ഷ്യ​രും ഇ​വി​ടെ മാ​സ​ങ്ങ​ളോ​ളം ഒ​രു​മി​ച്ചു. ക​ച്ച​വ​ടം ചെ​യ്തും സ്നേ​ഹി​ച്ചും നാ​ണ​യ​ങ്ങ​ളും, ച​ര​ക്കു​ക​ളും അ​വ​ർ പ​ര​സ്പ​രം കൈ​മാ​റി.

കൂ​ടെ, വ്യ​ത്യ​സ്ത മ​ത​ങ്ങ​ളും സം​സ്കാ​ര​ങ്ങ​ളും ക​ല​ക​ളും ശി​ല്പ​ങ്ങ​ളും അ​വ​രു​ടെ ഹൃ​ദ​യാ​ന്ത​ര​ങ്ങ​ളി​ൽ കു​ടി​യേ​റി. പ്രാ​ദേ​ശി​ക ത​ല​ത്തി​ൽ മാ​ത്രം ഒ​തു​ങ്ങി നി​ന്ന പ​ല മ​ത​ങ്ങ​ളും അ​തി​ർ​ത്തി ക​ട​ന്നു വി​വി​ധ രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്ക് ചേ​ക്കേ​റി. ബു​ദ്ധ​മ​ത​ത്തി​ന്റെ​യും ഇ​സ്​​ലാം മ​ത​ത്തി​ന്റെ​യും വ്യാ​പ​ന​ത്തി​ൽ ഈ ​തെ​രു​വു​ക​ൾ അ​നി​ഷേ​ധ്യ​മാ​യ പ​ങ്ക് വ​ഹി​ച്ചു. വി​ശ്വ​യാ​ത്ര​ക്കാ​രാ​യ ഇ​ബ്നു​ബ​ത്തൂ​ത്ത​യു​ടെ​യും മാ​ർ​ക്കോ പോ​ളോ​യു​ടെ​യും യാ​ത്രാ​വി​വ​ര​ണ​ങ്ങ​ളി​ൽ ഈ ​പ്ര​ദേ​ശ​ത്തെ സ​മ്പു​ഷ്ട​ത​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു സൂ​ചി​പ്പി​ക്കു​ന്നു​ണ്ട്.

ചൈ​ന​യി​ലെ വി​ഖ്യാ​ത​മാ​യ പ​ട്ടു​തു​ണി​ക​ൾ യൂ​റോ​പ്പി​ലെ​ത്തി​ക്കാ​നാ​യി തു​റ​ക്ക​പ്പെ​ട്ട ഒ​രു വ്യാ​പാ​ര​പാ​ത​യാ​ണ് സി​ൽ​ക്ക് റൂ​ട്ട്. ച​രി​ത്രം അ​ട​യാ​ള​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​തു പോ​ലെ, ആ​ഫ്രി​ക്ക​ൻ വ​ൻ​ക​ര​യി​ലെ താ​ൻ​സാ​നി​യ മു​ത​ൽ ദ​ക്ഷി​ണ​കൊ​റി​യ വ​രെ​യും, ഇ​ന്ത്യ മു​ത​ൽ ഇ​റ്റ​ലി വ​രെ​യു​ള്ള പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളും പ്രാ​ചീ​ന സി​ൽ​ക്ക് റൂ​ട്ടി​ൽ ഉ​ൾ​പ്പെ​ടും. ക്രി​സ്താ​ബ്ദ​ത്തോ​ടെ പ്രാ​ചീ​ന സി​ൽ​ക്ക് റൂ​ട്ട് ചൈ​ന മു​ത​ൽ ഇ​റ്റ​ലി വ​രെ​യാ​യി ചു​രു​ങ്ങി. ഇ​റ്റ​ലി​യി​ലെ വെ​നീ​സാ​യി​രു​ന്നു മു​ഖ്യ​വ്യാ​പാ​ര കേ​ന്ദ്രം. വെ​നീ​സി​ൽ നി​ന്ന് ക​ര​മാ​ർ​ഗ​വും ക​ട​ൽ​മാ​ർ​ഗ​വും യൂ​റോ​പ്പി​ന്റെ വി​വി​ധ​ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്ക് ധാ​ന്യ​ങ്ങ​ളും പാ​ത്ര​ങ്ങ​ളും വി​വി​ധ​യി​നം ച​ര​ക്കു​ക​ളും എ​ത്തി​ച്ചു. ഇ​ന്ത്യ​ൻ വ്യാ​പാ​രി​ക​ളും പ​ട്ടു​പാ​ത​യി​ൽ ക​ച്ച​വ​ടം ന​ട​ത്തി​യി​രു​ന്നു. സി​ൽ​ക്ക് പാ​ത​യി​ലു​ള്ള ക​ച്ച​വ​ട​ക്കാ​രു​ടെ ഇ​ന്ത്യ​യി​ലേ​ക്കു​ള്ള സ​ജീ​വ പ​ങ്കാ​ളി​ത്ത​ത്തി​നു ത​ട​സ്സ​മാ​യ​തു ഹി​മാ​ല​യ​മാ​ണെ​ന്നു ക​രു​ത​പ്പെ​ടു​ന്നു.

മാ​ത്ര​മ​ല്ല, സി​ൽ​ക്ക് പാ​ത ഉ​ൾ​പ്പെ​ടു​ന്ന രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളി​ലു​ള്ള ഭ​ര​ണാ​ധി​കാ​രി​ക​ൾ ഈ ​പാ​ത​യെ ഒ​രു പോ​റ​ൽ പോ​ലു​മേ​ൽ​ക്കാ​തെ സം​ര​ക്ഷി​ച്ചു പോ​ന്നി​രു​ന്നു. ഉ​സ്ബ​ക്കി​ലെ തി​മൂ​ർ ച​ക്ര​വ​ർ​ത്തി​യും പേ​ർ​ഷ്യ​യി​ലെ ഉ​മ​യ്യ​ദ് രാ​ജാ​ക്ക​ന്മാ​രും ചൈ​ന ഭ​രി​ച്ചി​രു​ന്ന രാ​ജാ​ക്ക​ന്മാ​രു​മെ​ല്ലാം ഈ ​പാ​ത​യു​ടെ സം​ര​ക്ഷ​ക​രാ​യി​രു​ന്നു. റെ​സ്റ്റോ​റ​ന്റു​ക​ളും ഹോ​ട്ട​ലു​ക​ളും സു​വ​നീ​ർ ഷോ​പ്പു​ക​ളു​മാ​ണ് അ​ങ്ങാ​ടി നി​റ​യെ. പെ​രു​ന്നാ​ള​വ​ധി ദി​ന​മാ​യ​തി​നാ​ലാ​ക​ണം തെ​രു​വു​ക​ൾ മു​ഴു​വ​നും ജ​ന​നി​ബി​ഢ​മാ​ണ്. കു​ടും​ബ​മൊ​ത്ത് അ​വ​ധി ആ​ഘോ​ഷി​ക്കാ​ൻ വ​ന്ന​വ​ർ, പ്ര​ണ​യി​നി​യു​മൊ​ത്ത് ന​ട​ത്ത​ത്തി​നി​റ​ങ്ങി​യ​വ​ർ, തെ​രു​വി​ന്റെ ഭം​ഗി മ​തി​വ​രു​വോ​ളം ആ​സ്വ​ദി​ക്കു​ന്ന വി​ദേ​ശി​ക​ൾ. സം​ഗീ​ത​വും വ​ർ​ണ​ങ്ങ​ളും ഈ ​തെ​രു​വി​നെ ജീ​വ​സ്സു​റ്റ​താ​ക്കു​ന്നു. ക​ല്ലു​പ​തി​ച്ച ന​ട​പ്പാ​ത​ക​ൾ, കൃ​ത്യ​മാ​യ വി​വ​ര​ണ​ങ്ങ​ൾ ന​ല്കു​ന്ന ബോ​ർ​ഡു​ക​ൾ, ഗൈ​ഡു​ക​ൾ തു​ട​ങ്ങി​യ​വ​യെ​ല്ലാം യു​നെ​സ്കോ​യു​ടെ സ​ഹാ​യ ഹ​സ്ത​ങ്ങ​ളാ​ണ്.

ബു​ഖാ​റ​യു​ടെ പൈ​തൃ​ക​ത്ത​റ​വാ​ടെ​ന്ന് ല​ബ്ബി ഹൗ​സി​നെ വി​ശേ​ഷി​പ്പി​ക്കാം. നി​റ​യെ മ​ദ്ര​സ​ക​ളും പ​ള്ളി​ക​ളു​മു​ള്ള ഈ ​ന​ഗ​രം അ​റി​വി​ന്റെ ഈ​റ്റി​ല്ല​മാ​യി​രു​ന്നു. റൂ​മി പ​റ​ഞ്ഞ​തു പോ​ലെ ‘അ​റി​വി​ന്റെ ഖ​നി​യാ​ണ് ബു​ഖാ​റ. ച​രി​ത്രാ​ന്വേ​ഷി​ക​ളു​ടെ നി​ധി​കും​ഭ​വും’. പ്ര​ദേ​ശ​ത്തെ പ്ര​ശ​സ്ത മ​ദ്ര​സ​യും സൂ​ഫീ ധ്യാ​ന​കേ​ന്ദ്ര​വു​മാ​യ കു​കു​ൽ ദേ​ശ് മ​ദ്ര​സ ന​ട​ത്ത​ത്തി​നി​ട​യി​ൽ ക​ണ്ണി​ലു​ട​ക്കി. പ്ര​ശ​സ്ത ശി​ല്പി നാ​ദി​ർ ദി​വാ​ൻ നി​ർ​മ്മി​ച്ച നാ​ദി​ർ ദി​വാ​ൻ ഭേ​ഗി മ​ദ്ര​സ​യും ഈ ​തെ​രു​വി​ലു​ണ്ട്. നി​റ​യെ പ​ണ്ഡി​ത​ന്മാ​രെ വാ​ർ​ത്തെ​ടു​ത്ത ഈ ​മ​ദ്ര​സ ഭൂ​ത​കാ​ല​ത്തി​ൽ നി​ന്ന് വ​ർ​ത്ത​മാ​ന​കാ​ല​ത്തെ നോ​ക്കി നി​ൽ​ക്കു​ന്നു.

നി​റ​യെ കു​ള​ങ്ങ​ളു​ള്ള ഒ​രു പ്ര​ദേ​ശ​മാ​യി​രു​ന്ന​ത്രേ ല​ബ്ബി ഹൗ​സ്. സോ​വി​യ​റ്റ് അ​ധി​നി​വേ​ശ​ത്തോ​ടെ അ​വ ഗ​ണ്യ​മാ​യ തോ​തി​ൽ മൂ​ട​പ്പെ​ട്ടു. ല​ബ്ബി ഹൗ​സി​ൽ നി​ന്നാ​ണ് ബു​ഖാ​റ​യി​ലെ പ്രാ​ചീ​ന വാ​ണി​ജ്യ​കേ​ന്ദ്രം ആ​രം​ഭി​ക്കു​ന്ന​ത്. ഒ​രു കി​ലോ​മീ​റ്റ​ർ വി​സ്തൃ​തി​യി​ൽ മ​തി​ൽ​കെ​ട്ടി​നു​ള്ളി​ലാ​ണ് വാ​ണി​ജ്യ​കേ​ന്ദ്ര​ങ്ങ​ൾ നി​ല​നി​ൽ​ക്കു​ന്ന​ത്. 102 പൈ​തൃ​ക സ്മാ​ര​ക​ങ്ങ​ൾ ഈ ​പ്ര​ദേ​ശ​ത്തു​ണ്ടെ​ന്ന് സൈ​ൻ ബോ​ർ​ഡു​ക​ൾ സൂ​ചി​പ്പി​ച്ചു. ഹി​ന്ദി​പ്പാ​ട്ട് പാ​ടി​യും ഡാ​ൻ​സു ക​ളി​ച്ചും ഷാ​രൂ​ഖ് ഖാ​ൻ, അ​മി​താ​ഭ് ബ​ച്ച​ൻ എ​ന്നൊ​ക്കെ വി​ളി​ച്ചും ഇ​ന്ത്യ​ക്കാ​രെ ക​യ്യി​ലെ​ടു​ക്കാ​നു​ള്ള ക​ച്ച​വ​ട​ത​ന്ത്രം മ​നോ​ഹ​ര​മാ​ണ്. ന​ട​ത്ത​ത്തി​നി​ട​യി​ൽ ഇ​ന്ത്യ​ക്കാ​രു​മൊ​ത്ത് മ​ത്സ​രി​ച്ച് സെ​ൽ​ഫി​യെ​ടു​ക്കു​ന്ന​വ​രു​ടെ എ​ണ്ണം കൂ​ടു​ത​ലാ​ണ്. ബോ​ളി​വു​ഡ് സി​നി​മ​ക​ളു​ടെ സ്വാ​ധീ​നം അ​തി​ബൃ​ഹ​ത്താ​യി കൊ​ണ്ടാ​ടു​ന്ന ജ​ന​ത​യാ​ണി​വ​ർ. ക​ട​ക​ളു​ടെ നി​ര ക​ഴി​ഞ്ഞ​പ്പോ​ൾ ദൂ​രെ കു​ത്ത​ബ്മി​നാ​ർ പോ​ലോ​ത്തൊ​രു മി​നാ​രം ക​ണ്ടു. ഞ​ങ്ങ​ൾ ആ​കാം​ക്ഷ​യോ​ടെ അ​തി​ന​ടു​ത്തേ​ക്കു ന​ട​ന്നു.

നീ​ല​ത്താ​ഴി​ക​ക്കു​ട​ങ്ങ​ളു​ടെ പോ​ഐ ക​ല്യാ​ൺ

സ​ഞ്ചാ​രി​ക​ൾ​ക്ക് ക​ൺ​കു​ളി​ർ​മ ന​ൽ​കു​ന്ന നീ​ല​ത്താ​ഴി​ക​ക്കു​ട​ങ്ങ​ള​ട​ങ്ങി​യ വി​ശാ​ല​മാ​യൊ​രു കെ​ട്ടി​ട​മാ​ണ് പോ​ഐ ക​ല്യാ​ൺ. ക​ല്യാ​ൺ മ​സ്ജി​ദ്, പീ​ർ അ​റ​ബ് മ​ദ്ര​സ, ക​ല്യാ​ൺ മി​നാ​രം, അ​മീ​ർ ആ​ലിം ഖാ​ൻ മ​ദ്ര​സ എ​ന്നി​വ ഉ​ൾ​കൊ​ള്ളു​ന്ന മ​നോ​ഹ​ര സ​മു​ച്ച​യ​മാ​ണി​ത്. ഉ​സ്ബ​ക് ച​രി​ത്ര​ത്തി​ൽ പോ​ഐ ക​ല്യാ​ണ് കൂ​ടു​ത​ലും പ​റ​യാ​നു​ള്ള​ത് ര​ക്ത​പ​ങ്കി​ല​മാ​യ ക​ദ​ന​ക​ഥ​ക​ളാ​ണ്. കാ​ഴ്ച​ക്കാ​രെ വി​സ്മ​യി​പ്പി​ക്കു​ന്ന പ​ള്ളി​യും മി​നാ​ര​വും ക​ൺ​കു​ളി​ർ​മ ന​ൽ​കു​മെ​ങ്കി​ലും, ആ​ഴ​ത്തി​ലു​ള്ള അ​ന്വേ​ഷ​ണം ന​മ്മെ പ​തി​യെ ക​ണ്ണീ​ര​ണി​യി​ക്കും.

ക്രി​സ്തു​വി​നു മു​മ്പ് സൗ​രാ​ഷ്ര​ട്ര​മ​ത​ക്കാ​ർ അ​ഗ്നി​യെ ആ​രാ​ധി​ക്കാ​നാ​യി പ​ണി​ത ക്ഷേ​ത്ര​മാ​യി​രു​ന്നു പോ​ഐ ക​ല്യാ​ൺ. മു​സ്​​ലിം ഭ​ര​ണാ​ധി​കാ​രി​ക​ൾ ബു​ഖാ​റ പി​ടി​ച്ച​ട​ക്കി​യ​തോ​ടെ ഇ​തി​നെ പ​ള്ളി​യാ​യി രൂ​പ​പ്പെ​ടു​ത്തി. എ.​ഡി 14ാം നൂ​റ്റാ​ണ്ട് വ​രെ മോ​സ്കി​ൽ പ​ല കൂ​ട്ടി​ച്ചേ​ർ​ക്ക​ലു​ക​ളും ന​ട​ന്നു. 288 ചെ​റി​യ താ​ഴി​ക​ക്കു​ട​ങ്ങ​ളും അ​വ​യെ താ​ങ്ങി​നി​ർ​ത്തു​ന്ന 208 തൂ​ണു​ക​ളും വി​സ്മ​യാ​വ​ഹ​മാ​ണ്. ഫോ​ട്ടോ​ഗ്രാ​ഫ​ർ​മാ​രു​ടെ സ്വ​ർ​ഗ​മെ​ന്നും ഈ ​സ്ഥ​ല​ത്തെ വി​ശേ​ഷി​പ്പി​ക്കാം.

നീ​ല​നി​റ​മു​ള്ള ചെ​റു​ടൈ​ലു​ക​ളി​ൽ കൊ​ത്തി​വെ​ച്ച മ​നോ​ഹ​ര​മാ​യ ക​ലാ​വി​ഷ്കാ​ര​ങ്ങ​ൾ ഭി​ത്തി​ക​ളെ​യും മി​നാ​ര​ങ്ങ​ളെ​യും സ​മ്പു​ഷ്ട​മാ​ക്കു​ന്നു. ബാ​ങ്ക് കൊ​ടു​ക്കാ​നു​പ​യോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്ന ഈ ​പ​ള്ളി​യു​ടെ മി​നാ​രം പി​ന്നീ​ട് ദു​ഖ​സ്മൃ​തി​ക​ളു​ടെ ക​ദ​ന ച​രി​ത്ര​ത്തി​ലി​ടം പി​ടി​ച്ച​ത് ചെ​ങ്കി​സ് ഖാ​ന്റെ കാ​ല​ത്താ​യി​രു​ന്നു. ചെ​ങ്കി​സ്ഖാ​ൻ ബു​ഖാ​റ പി​ടി​ച്ച​ട​ക്കി​യ​തോ​ടെ ഈ ​കീ​ർ​ത്തി​സ്തം​ഭ​ത്തി​ന്റെ യ​ശ​സ്സ് പാ​ടെ ന​ശി​ച്ചു.

അ​ദ്ദേ​ഹം ത​ട​വി​ലാ​ക്കി​യ 30,000 സൈ​നി​ക​രു​ടെ വ​ധ​ശി​ക്ഷ ന​ട​പ്പി​ലാ​ക്കി​യ​ത് 48 മീ​റ്റ​ർ ഉ​യ​ര​മു​ള്ള ഈ ​മി​നാ​ര​ത്തി​ന്റെ മു​ക​ളി​ൽ നി​ന്ന് താ​ഴേ​ക്ക് എ​റി​ഞ്ഞു കൊ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ചോ​ര​യു​ടെ ക​റ​പു​ര​ണ്ട ഈ ​വി​ശാ​ല​മാ​യ മു​റ്റ​ത്ത് ന​വ​ദ​മ്പ​തി​ക​ളും പ്ര​ണ​യി​നി​ക​ളും ചി​രി​ച്ചും സ​ന്തോ​ഷി​ച്ചും ഫോ​ട്ടോ​ക്ക് പോ​സ് ചെ​യ്യു​ന്ന​ത് ച​രി​ത്ര​ത്തി​ന്റെ കൊ​ല​ച്ചി​രി​യാ​ണ്. 1127 ലാ​ണ് ഈ ​മി​നാ​ര​ത്തി​ന്‍റെ പ​ണി പൂ​ർ​ത്തി​യാ​ക്കി​യ​ത്. ബാ​ക്കോ എ​ന്ന ശി​ല്പി​യാ​ണ് മി​നാ​ര​ത്തി​ന്‍റെ രൂ​പ​ക​ല്പ​ന​യും നി​ർ​മാ​ണ മേ​ൽ​നോ​ട്ട​വും നി​ർ​വ​ഹി​ച്ച​ത്.

മ​രി​ക്കു​മ്പോ​ൾ ത​ന്നെ ഈ ​മി​നാ​ര​ത്തി​നു​ള്ളി​ൽ മ​റ​വ് ചെ​യ്യ​ണ​മെ​ന്ന അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ ഒ​സ്യ​ത്ത് പ്ര​കാ​രം 30 വ​ർ​ഷ​ങ്ങ​ൾ​ക്കു ശേ​ഷം അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ മി​ന​റെ​റ്റി​നു​ള്ളി​ൽ സം​സ്ക​രി​ച്ചു എ​ന്ന​താ​ണ് ച​രി​ത്രം. പോ​ഐ ക​ല്യാ​ണി​ൽ നി​ന്നു തി​രി​ച്ചു റൂ​മി​ലേ​ക്ക് ന​ട​ക്കു​ന്ന​തി​നി​ട​യി​ൽ വാ​ജി​ദ് ഉ​സ്ബ​ക് ജ​ന​ത​യു​ടെ സ്നേ​ഹ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു വാ​തോ​രാ​തെ സം​സാ​രി​ച്ചു. ഉ​ള്ളി​ലു​ള്ള സ്നേ​ഹം മി​ക​വു​റ്റ രീ​തി​യി​ൽ പ്ര​ക​ടി​പ്പി​ക്കു​ന്ന ഒ​രു പാ​വം ജ​ന​ത​യാ​ണി​വ​ർ, പ്ര​ത്യേ​കി​ച്ച് ഇ​ന്ത്യ​ക്കാ​രോ​ട്. സോ​വി​യ​റ്റ് യൂ​ണി​യ​ൻ കാ​ല​ഘ​ട്ട​മാ​ണ് ഭൂ​രി​പ​ക്ഷ​ത്തി​നും ഇ​ഷ്ടം. അ​തി​ന്റെ കാ​ര​ണം ചി​ല​ർ ര​ഹ​സ്യ​മാ​യി സൂ​ക്ഷി​ക്കു​ന്നു.

വ്യത്യസ്തമായ യാത്രാനുഭവങ്ങൾ ‘മുസാഫിർ ഹൂ യാരോ’ യിൽ എഴുതു. ‘പാരാജോണിന്‍റെ’ സമ്മാനം നേടൂ. കുറിപ്പുകൾ അയക്കേണ്ട വിലാസം:dubai@gulfmadhyamam.net.0556699188.