ബാ​ബ​രി​യു​ടെ വ​ഴി​യേ വാ​രാ​ണ​സി​യും

ഗ്യാ​​ൻ​​വാ​​പി മ​​സ്ജി​​ദി​​ന്റെ അ​​ടി​​ഭാ​​ഗ​​ത്തെ നി​​ല​​വ​​റ ഹി​​ന്ദു​​ക്ക​​ൾ​​ക്ക് പൂ​​ജ​​ക്കാ​​യി തു​​റ​​ന്നു​​കൊ​​ടു​​ക്ക​​ണ​​മെ​​ന്ന് വാ​​രാ​​ണ​​സി കോ​​ട​​തി ഉ​ത്ത​ര​വി​ട്ട​തോ​ടെ, ബാ​ബ​രി മ​സ്ജി​ദി​ന്റെ അ​തേ വി​ധി​ത​ന്നെ​യാ​യി​രി​ക്കു​മോ യു.​പി​യി​ലെ പു​രാ​ത​ന മു​സ്‍ലിം ആ​രാ​ധ​നാ​ല​യ​ത്തെ​യും കാ​ത്തി​രി​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്ന ആ​​ശ​ങ്ക ശ​ക്ത​മാ​വു​ക​യാ​ണ്. 1949ൽ, ​ബാ​ബ​രി മ​സ്ജി​ദി​ന​ക​ത്ത് വി​ഗ്ര​ഹ ‘പ്ര​തി​ഷ്ഠ’ ന​ട​ത്തി​യ​തോ​ടെ തു​ട​ക്ക​മാ​യ നി​യ​മ​വ്യ​വ​ഹാ​ര​ങ്ങ​ളി​ലും പി​ന്നീ​ടു​ണ്ടാ​യ അ​യോ​ധ്യ ​പ്ര​ക്ഷോ​ഭ​ത്തി​ലു​മെ​ല്ലാം നി​ർ​ണാ​യ​ക​മാ​യ​ത് 1985ൽ, ​ബാ​ബ​രി ഭൂ​മി​യി​ൽ ഹി​ന്ദു​ക്ക​ൾ​ക്ക് ആ​രാ​ധ​ന ന​ട​ത്താ​ൻ അ​നു​വ​ദി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​തോ​ടെ​യാ​യി​രു​ന്നു.

അ​ന്ന് പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി രാ​ജീ​വ് ഗാ​ന്ധി​യു​ടെ അ​നു​വാ​ദ​ത്തോ​ടെ​യാ​ണ​ത് സം​ഭ​വി​ച്ചി​രു​ന്ന​തെ​ങ്കി​ൽ, ഗ്യാ​ൻ​വാ​പി മ​സ്ജി​ദി​ന്റെ കാ​ര്യ​ത്തി​ൽ അ​ത് വാ​രാ​ണ​സി ജി​ല്ല കോ​ട​തി​യു​ടെ ഉ​ത്ത​ര​വി​​ലൂ​ടെ​യാ​ണെ​ന്ന വ്യ​ത്യാ​സ​മേ​യു​ള്ളൂ. അ​യോ​ധ്യ​ക്കു​ശേ​ഷം കാ​ശി​യും മ​ഥു​ര​യും പി​ടി​ക്കാ​നു​ള്ള സം​ഘ്പ​രി​വാ​ർ നീ​ക്ക​ത്തി​ന് കോ​ട​തി ഉ​ത്ത​ര​വ് ബ​ലം പ​ക​രും. സം​ഘ്പ​രി​വാ​റി​ന് അ​നു​കൂ​ല​മാ​യി ആ​ർ​ക്കി​യോ​ള​ജി​ക്ക​ൽ സ​ർ​വേ ഓ​ഫ് ഇ​ന്ത്യ (എ.​എ​സ്.​ഐ) ഗ്യാ​ൻ​വ്യാ​പി പ​രി​ശോ​ധ​ന ഫ​ലം പു​റ​ത്താ​യ​തി​ന്റെ തൊ​ട്ട​ടു​ത്ത​യാ​ഴ്ച​യാ​ണ് കോ​ട​തി ഉ​ത്ത​ര​വെ​ന്ന​തും ശ്ര​ദ്ധേ​യ​മാ​ണ്.

1991ൽ ആ​രം​ഭി​ച്ച​ വ്യവഹാരം

1991​ൽ, ഹി​ന്ദു ദൈ​വ​ങ്ങ​ളാ​യ ശി​വ​ൻ, ശൃം​ഗാ​ർ ഗൗ​രി, ഗ​ണേ​ശ​ൻ എ​ന്നി​വ​ർ​ക്കു​വേ​ണ്ടി മൂ​ന്ന് പ്രാ​ദേ​ശി​ക ഹി​ന്ദു​ക്ക​ൾ വാ​രാ​ണ​സി സി​വി​ൽ കോ​ട​തി​യി​ൽ പ​ട്ട​യം-​ത​ർ​ക്ക കേ​സ് ഫ​യ​ൽ ചെ​യ്തു. ഗ്യാ​ൻ​വാ​പി​യു​ടെ സ​മീ​പ​ത്താ​യി സ്ഥി​തി ചെ​യ്യു​ന്ന ക്ഷേ​ത്ര​ത്തി​ന്റെ പു​ന​ർ​നി​ർ​മാ​ണം സു​ഗ​മ​മാ​ക്കു​ന്ന​തി​ന് മു​ഴു​വ​ൻ സ്ഥ​ല​വും ഹി​ന്ദു സ​മൂ​ഹ​ത്തി​ന് വി​ട്ടു​ന​ൽ​ക​ണ​മെ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു ഹ​ര​ജി. മു​ഗ​ൾ ച​ക്ര​വ​ർ​ത്തി ഔ​റം​ഗ​സീ​ബ് ക്ഷേ​ത്ര​ത്തി​ന്റെ ഒ​രു​ഭാ​ഗം ത​ക​ർ​ത്താ​ണ് പ​ള്ളി നി​ർ​മി​ച്ച​തെ​ന്നും ഹ​ര​ജി​ക്കാ​ർ ആ​രോ​പി​ച്ചു. അ​യോ​ധ്യ പ്ര​ക്ഷോ​ഭം ശ​ക്ത​മാ​യ കാ​ല​ത്താ​ണ് നി​യ​മ​പോ​രാ​ട്ടം ആ​രം​ഭി​ച്ച​ത്.

ഏ​താ​നും മാ​സ​ങ്ങ​ൾ ക​ഴി​ഞ്ഞ്, ബാ​ബ​രി മ​സ്ജി​ദ് ത​ക​ർ​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​തി​ന്റെ പ​ശ്ചാ​ത്ത​ല​ത്തി​ൽ ന​ര​സിം​ഹ റാ​വു സ​ർ​ക്കാ​ർ ആ​രാ​ധ​നാ​ല​യ നി​യ​മം കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നു. അ​തോ​ടെ, ഗ്യാ​ൻ​വാ​പി അ​ട​ക്ക​മു​ള്ള ക്ഷേ​ത്ര​ങ്ങ​ളു​ടെ ഉ​ട​മ​സ്ഥ​ത​യെ ചൊ​ല്ലി​യു​ള്ള ത​ർ​ക്ക​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് താ​ൽ​ക്കാ​ലി​ക വി​രാ​മ​മാ​യി. 97ൽ, ​സി​വി​ൽ കോ​ട​തി ഇ​ക്കാ​ര്യം അം​ഗീ​ക​രി​ച്ച് ഹ​ര​ജി ത​ള്ളു​ക​യും ചെ​യ്തു. അ​തോ​​ടെ, ഹ​ര​ജി​ക്കാ​ർ ജി​ല്ലാ കോ​ട​തി​യെ സ​മീ​പി​പ്പി​ച്ചു. ജി​ല്ലാ കോ​ട​തി കേ​സ് വീ​ണ്ടും പ​രി​ഗ​ണി​ക്കാ​ൻ കീ​ഴ് കോ​ട​തി​യോ​ട് ആ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടു ;എ​ന്നാ​ൽ, ഹൈ​കോ​ട​തി ഈ ​ഉ​ത്ത​ര​വ് റ​ദ്ദാ​ക്കി. കേ​സി​ന്റെ സ്റ്റേ ​പ​ല ത​വ​ണ​യാ​യി 22 വ​ർ​ഷം നീ​ട്ടി.

ബാ​ബ​രി വി​ധി​ക്കു​ശേ​ഷം

2019ൽ, ​ബാ​ബ​രി ഭൂ​മി കേ​സി​ൽ ക്ഷേ​ത്ര ട്ര​സ്റ്റി​ന് അ​നു​കൂ​ല​മാ​യ സു​പ്രീം​കോ​ട​തി വി​ധി വ​ന്ന​തോ​ടെ ഗ്യാ​ൻ​വാ​പി കേ​സ് വീ​ണ്ടും ഉ​യ​ർ​ന്നു​വ​ന്നു. ഗ്യാ​ൻ​വാ​പി​യി​ൽ ആ​ർ​ക്കി​യോ​ള​ജി​ക്ക​ൽ സ​ർ​വേ ന​ട​ത്ത​ണ​​മെ​ന്ന ഹ​ര​ജി​യു​മാ​യി വാ​രാ​ണ​സി​ക്കാ​ര​നാ​യ വി​ജ​യ് ശ​ങ്ക​ർ റ​സ്തോ​ഗി എ​ന്ന അ​ഭി​ഭാ​ഷ​ക​നാ​ണ് കോ​ട​തി​യെ സ​മീ​പി​ച്ച​ത്. വാ​ദം അം​ഗീ​ക​രി​ച്ച കോ​ട​തി സ​ർ​വേ​ക്കാ​യി ആ​ർ​ക്കി​യോ​ള​ജി​ക്ക​ൽ സ​ർ​വേ ഓ​ഫ് ഇ​ന്ത്യ​ക്ക് നി​ർ​ദേ​ശ​വും ന​ൽ​കി. എ​ന്നാ​ൽ, അ​ല​ഹാ​ബാ​ദ് ഹൈ​കോ​ട​തി അ​ത് സ്റ്റേ ​ചെ​യ്തു.

2021 ആ​ഗ​സ്റ്റി​ൽ അ​ഞ്ച് ഹി​ന്ദു വ​നി​ത​ക​ൾ, മ​സ്ജി​ദി​നോ​ട് ചേ​ർ​ന്ന കെ​ട്ടി​ട​ത്തി​ലെ വി​ഗ്ര​ഹ​ത്തി​ൽ പ്രാ​ർ​ഥ​ന​ക്ക് അ​നു​മ​തി ന​ൽ​ക​ണ​മെ​ന്നാ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ട് വാ​രാ​ണ​സി കോ​ട​തി​യെ സ​മീ​പി​ച്ചു. ഏ​താ​നും മാ​സ​ങ്ങ​ൾ​ക്കു​ശേ​ഷം, വാ​രാ​ണ​സി കോ​ട​തി അ​ഡ്വ​ക്കേ​റ്റ് ക​മീ​ഷ​ണ​റോ​ട് ‘ത​ർ​ക്ക​സ്ഥ​ലം’ സ​ന്ദ​ർ​ശി​ക്കാ​നും വി​ഡി​യോ ദൃ​ശ്യം ത​യാ​റാ​ക്കാ​നും നി​ർ​ദേ​ശി​ച്ചു.

2022 മേ​യ് 16ന് ​സ​ർ​വേ അ​വ​സാ​നി​ച്ചു. ഇ​തി​നി​ടെ, മ​സ്ജി​ദി​ലെ വു​ദു​ഖാ​ന​യി​ൽ ശി​വ​ലിം​ഗം ക​ണ്ടു​വെ​ന്ന് ഹ​ര​ജി​ക്കാ​രാ​യ ഹി​ന്ദു​വി​ഭാ​ഗം ആ​രോ​പി​ച്ചു. എ​ന്നാ​ൽ, അ​ത് വു​ദു​ഖാ​ന​യി​ലെ ജ​ല​ധാ​ര​യാ​യി​രു​ന്നു. മ​സ്ജി​ദ് അ​ങ്ക​ണ​ത്തി​ലെ ഹി​ന്ദു​ക്ക​ളു​ടെ പ്രാ​ർ​ഥ​ന​ക്ക് അ​നു​മ​തി ന​ൽ​കി​യ കോ​ട​തി ഉ​ത്ത​ര​വി​നെ​തി​രാ​യ മു​സ്‍ലിം വി​ഭാ​ഗ​ത്തി​ന്റെ ഹ​ര​ജി​യും ഇ​തി​നി​ടെ ത​ള്ളി.

2023 മേ​യി​ൽ സ​ർ​വേ സം​ബ​ന്ധി​ച്ച ഹ​ര​ജി കേ​ൾ​ക്കാ​ൻ ജി​ല്ലാ കോ​ട​തി ത​യാ​റാ​യി. ഹൈ​കോ​ട​തി ഉ​ത്ത​ര​വി​നെ തു​ട​ർ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു ഇ​ത്. പ്ര​ദേ​ശ​ത്ത് സു​ര​ക്ഷ​യൊ​രു​ക്കാ​ൻ സു​പ്രീം​കോ​ട​തി​യും നി​ർ​ദേ​ശി​ച്ചു. ​തൊ​ട്ട​ടു​ത്ത മാ​സം, ഹി​ന്ദു​മ​ത വി​ശ്വാ​സി​ക​ൾ​ക്ക് ഗ്യാ​ൻ​വാ​പി അ​ങ്ക​ണ​ത്തി​ൽ പ്രാ​ർ​ഥ​ന ന​ട​ത്താ​നു​ള്ള അ​വ​കാ​ശം നി​ഷേ​ധി​ക്കാ​നാ​വി​ല്ലെ​ന്നും അ​ത് ആ​രാ​ധ​നാ​ല​യ നി​യ​മ​ത്തി​ന്റെ പ​രി​ധി​യി​യി​ൽ വ​രി​ല്ലെ​ന്നും ഹൈ​കോ​ട​തി വി​ധി​ച്ചു. ​ജൂ​ലൈ​യി​ൽ, മ​സ്ജി​ദി​ൽ ശാ​സ്ത്രീ​യ പ​രി​ശോ​ധ​ന ന​ട​ത്താ​ൻ ജി​ല്ല കോ​ട​തി ഉ​ത്ത​ര​വി​ട്ടു. പ​രി​ശോ​ധ​ന ഫ​ലം ഡി​സം​ബ​ർ 18ന് ​സ​മ​ർ​പ്പി​ച്ചു.

ക​ഴി​ഞ്ഞ​യാ​ഴ്ച ഫ​ലം പു​റ​ത്തു​വി​ടാ​ൻ എ.​എ​സ്.​ഐ​ക്ക് അ​നു​വാ​ദ​വും ന​ൽ​കി. മ​സ്ജി​ദി​ന് താ​ഴെ ക്ഷേ​ത്രാ​വ​ശി​ഷ്ട​ങ്ങ​ളു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ന്ന ത​ര​ത്തി​ലു​ള്ള റി​പ്പോ​ർ​ട്ടു​ക​ളാ​ണ് പി​ന്നീ​ടു​ള്ള ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളി​ൽ പു​റ​ത്തു​വ​ന്ന​ത്. ഏ​റ്റ​വു​മൊ​ടു​വി​ൽ പൂ​ജ​ക്ക് അ​നു​മ​തി ന​ൽ​കി​യ​തോ​ടെ ക്ഷേ​ത്ര ‘വീ​ണ്ടെ​ടു​പ്പി​നു’​ള്ള സം​ഘ്പ​രി​വാ​ർ നീ​ക്ക​ത്തി​ന്റെ നി​ർ​ണാ​യ​ക ഘ​ട്ടം പൂ​ർ​ത്തി​യാ​യി.