ജമ്മു കശ്മീരിനെ കൂടാതെ പ്രത്യേക പദവിയുള്ള 11 സംസ്​ഥാനങ്ങൾ

371 എ - നാഗാലാൻഡ്
നാഗകളുടെ മതപരവും സാമൂഹികവുമായ കാര്യങ്ങളിലും അവർ വർഷങ്ങളായി തുടർന്നു പോരുന്ന ആചാരാനുഷ്ടാന നിയമങ്ങളിലും ആചാര നിയമങ്ങൾക്ക് അനുസൃതമായ സിവിൽ ക്രിമിനൽ കോടതി നടപടികളുടെ നടത്തിപ്പിലും ഭൂമിയുടെയും വിഭവങ്ങളുടെയും ഉടമസ്ഥത, കൈമാറ്റം എന്നീ കാര്യങ്ങളിലും നാഗലാൻഡ് നിയമസഭ തീരുമാനിക്കുന്നത് വരെ പാർലമെന്‍റ് പാസ്സാക്കുന്ന നിയമങ്ങൾ നാഗലാൻഡിനു ബാധകമല്ല.

ആഭ്യന്തര പ്രശ്‌നങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ക്രമസാമാധാന വിഷയങ്ങളിൽ ഗവർണർക്ക് സവിശേഷമായ ഉത്തരവാദിത്വവും അധികാരവും. ട്യൂൻസാങ് മേഖലക്ക് മാത്രമായി പ്രത്യേക കൗൺസിൽ രൂപീകരിക്കണം. ഈ ജില്ലയിൽ നിയമസഭാ അംഗങ്ങളെ തെരഞ്ഞെടുക്കുന്നത് അടക്കമുള്ള അധികാരം ഈ കൗൺസിലിന് നൽകുന്നതു അടക്കമുള്ള വ്യവസ്ഥകളാണ് 371 A അനുഛേദം പറയുന്നത്.

371 ബി - അസം
അസമിലെ ഗോത്ര മേഖലയിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്നതിനായി അവിടെ നിന്നുള്ള നിയമസഭാ സമാജികരെ ഉൾപ്പെടുത്തി പ്രത്യേക സമിതി രൂപീകരിക്കാനും അവർക്ക് സുരക്ഷ ഉറപ്പു വരുത്താൻ ഗവർണറെ ചുമതലപെടുത്താനുമുള്ള വ്യവസ്ഥ 371 B വ്യവസ്ഥ ചെയ്യുന്നു.

371 സി - മണിപ്പൂർ
അസമിലേതിനു സമാനമായി മണിപ്പൂരിലെ മലയോര മേഖലകൾക്കായി പ്രത്യേക സമിതി.

371 ഡി, ഇ - ആന്ധ്രപ്രദേശ്
പൊതുമേഖലയിലെ ജോലികളിലും വിദ്യാഭ്യാസത്തിലും സംസ്ഥാനത്തിന്‍റെ വിവിധ മേഖകളിലെ ജനങ്ങൾക്ക് അവസരങ്ങളും തുല്യതയും ഉറപ്പു വരുത്തുന്നതിന് ആവശ്യമായ വിവിധ നടപടികൾക്ക് പ്രസിഡന്‍റിനെ അധികാരപ്പെടുത്തുന്ന വ്യവസ്ഥ. ഇത്തരം വിഷയങ്ങളിലെ പരാതികൾ പരിഹരിക്കുന്നതിനായി പ്രത്യേക ട്രൈബ്യൂണൽ. ട്രൈബ്യൂണലിന്‍റെ തീരുമാനങ്ങളിൽ ഇടപെടാൻ സുപ്രീംകോടതിക്കു മാത്രം അധികാരം. സംസ്ഥാനത്തു യൂണിവേഴ്‌സിറ്റി സ്ഥാപിക്കാൻ പാർലമെന്‍റിനു പ്രത്യേക അധികാരം നൽകുന്ന വ്യവസ്ഥയാണ് 371 ഇ.

371 എഫ് - സിക്കിം
സിക്കിമിലെ നിയമസഭാ ലോകസഭാ പ്രാതിനിധ്യത്തിനു പ്രത്യേക വ്യവസ്ഥകൾ. വിവിധ ജനവിഭാഗങ്ങളുടെ താൽപര്യങ്ങൾ സംരക്ഷിക്കുന്നതിനു അവരുടെ പ്രതിനിധികളെ സിക്കിം അഡ്മിനിസ്‌ട്രേറ്റീവ് അസംബ്ലിയിൽ ഉൾപ്പെടുത്താൻ പാർലമെന്‍റിനു ആവശ്യമായ സീറ്റുകൾ സൃഷ്ടിക്കാം. സിക്കിമിലെ സാമാധാനവും സുസ്ഥിരതയും ഉറപ്പുവരുത്തുന്നതിന് ഗവർണക്കു പ്രത്യേക അധികാരം.

371 ജി - മിസോറാം
നിയമസഭ‍യിൽ 40ൽ കൂടുതൽ അംഗങ്ങളുണ്ടാവണമെന്ന് പ്രത്യേക വ്യവസ്ഥ. ആചാരാനുഷ്ടാന നിയമങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് നാഗലാൻഡിനുള്ള സമാനമായ അവകാശങ്ങൾ മിസോറാമിനുണ്ട്. അത്തരം കാര്യങ്ങളിൽ പാർലമെന്‍റ് പാസ്സാക്കുന്ന നിയമങ്ങൾ സംസ്ഥാന നിയമസഭ അംഗീകരിച്ചാൽ മാത്രമേ സംസ്ഥാനത്തിന് ബാധകമാവൂ.

371 എച്ച് - അരുണാചൽ പ്രദേശ്
നിയമസഭയിൽ ചുരുങ്ങിയത് 30 അംഗങ്ങളുണ്ടാവണമെന്ന് നിഷ്‌കർക്ഷിക്കുന്നതും ഗവർണക്ക് പ്രത്യേക അധികാരങ്ങൾ നൽകാൻ പ്രസിഡന്‍റിനെ അധികാരപ്പെടുത്തുന്നതുമായ വ്യവസ്ഥകൾ.

371 ജെ - 2012ലെ ഭരണഘടനാ ഭേദഗതിയിലൂടെ ഹൈദരാബാദ് - കർണാടക റീജിയണുകളിലായി ആറു പിന്നാക്ക ജില്ലകൾക്ക് പ്രത്യേക പദവിയും വികസന ബോർഡും ഫണ്ടും പ്രദേശിക സംവരണവും വ്യവസ്ഥ ചെയ്യുന്നു.

371 എ മുതൽ ജെ വരെയുള്ള വ്യവസ്ഥകൾ പിന്നീടു പാർലമെന്‍റ് ഭരണഘടനാ ഭേദഗതികളിലൂടെ കൊണ്ടു വന്നതാണ്. എന്നാൽ, 370, 371 അനുഛേദങ്ങൾ 1950 ജനുവരി 26ന് ഭരണഘടന അംഗീകരിക്കുമ്പോൾ തന്നെ അതിൽ ഉൾപ്പെട്ടിട്ടുള്ളതാണ്.