മംഗളാത്മനേ, മുഹമ്മദ് അബ്ദുറഹ്മാനേ…

സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ സ​മ​ര​സേ​നാ​നി​യും കേ​ര​ള​ത്തി​ന്റെ വീ​ര​പു​ത്ര​നു​മാ​യ മു​ൻ കെ.​പി.​സി.​സി പ്ര​സി​ഡ​ന്റ് മു​ഹ​മ്മ​ദ് അ​ബ്ദു​റ​ഹ്മാ​ൻ സാ​ഹി​ബി​ന്റെ 78ാം ച​ര​മ​വാ​ർ​ഷി​ക ദി​ന​ത്തി​ൽ, കോ​ഴി​ക്കോ​ട് അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ പേ​രി​ൽ നാ​മ​ക​ര​ണം ചെ​യ്യ​പ്പെ​ട്ട വേ​ദി​യി​ലാ​ണ് കേ​ര​ള പ്ര​ദേ​ശ് കോ​ൺ​ഗ്ര​സ് ക​മ്മി​റ്റി ഇ​ന്ന് ഫ​ല​സ്തീ​ൻ ഐ​ക്യ​ദാ​ർ​ഢ്യ റാ​ലി സം​ഘ​ടി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​ത്.

സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​ല​ബ്ധി​ക്ക് മു​മ്പു​ത​ന്നെ ഇ​ന്ത്യ​ൻ ദേ​ശീ​യ​പ്ര​സ്ഥാ​നം ഫ​ല​സ്തീ​ൻ വി​ഷ​യ​ത്തി​ൽ കൈ​ക്കൊ​ണ്ട നി​ല​പാ​ടു​ക​ളു​ടെ ച​രി​ത്ര​പ​ര​മാ​യ ഓ​ർ​മ​പ്പെ​ടു​ത്ത​ൽ കൂ​ടി​യാ​ണി​ത്. നേ​താ​ജി സു​ഭാ​ഷ് ച​ന്ദ്ര​ബോ​സ് പ്ര​സി​ഡ​ന്റാ​യി​രു​ന്ന 1939ലെ ​ആ​ൾ ഇ​ന്ത്യ കോ​ൺ​ഗ്ര​സ് ക​മ്മി​റ്റി​യു​ടെ ത്രി​പു​രി സെ​ഷ​ൻ ഫ​ല​സ്തീ​ൻ അ​നു​കൂ​ല പ്ര​മേ​യം പാ​സാ​ക്ക​വെ മു​ഹ​മ്മ​ദ് അ​ബ്ദു​റ​ഹ്മാ​ൻ സാ​ഹി​ബാ​യി​രു​ന്നു കെ.​പി.​സി.​സി പ്ര​സി​ഡ​ന്റ്.

ക​റു​ക​പ്പാ​ട​ത്ത് പു​ന്ന​ക്ക​ച്ചാ​ലി​ൽ അ​ബ്ദു​റ​ഹ്മാ​ന്റെ​യും അ​യ്യാ​രി​ൽ കൊ​ച്ചാ​യു​ശു​മ്മ​യു​ടെ​യും മ​ക​നാ​യി 1898ൽ ​തൃ​ശ്ശൂ​ർ ജി​ല്ല​യി​ലെ അ​ഴീ​ക്കോ​ട്ടാ​ണ് ജ​ന​നം. കോ​ഴി​ക്കോ​ട് ബാ​സ​ൽ മി​ഷ​ൻ കോ​ള​ജി​ൽ​നി​ന്ന് ഇ​ന്റ​ർ​മീ​ഡി​യ​റ്റ് ക​ഴി​ഞ്ഞ് മ​ദ്രാ​സ് പ്ര​സി​ഡ​ൻ​സി കോ​ള​ജി​ൽ ഉ​പ​രി​പ​ഠ​ന​ത്തി​ന് ചേ​ർ​ന്ന അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന് റൂം​മേ​റ്റ് വാ​യി​ക്കാ​ൻ കൊ​ടു​ത്ത അ​ബു​ൽ ക​ലാം ആ​സാ​ദി​ന്റെ ‘ഖി​ലാ​ഫ​ത്ത് ഔ​ർ ജ​സീ​റ​ത്തു​ൽ അ​റ​ബ്’ എ​ന്ന പു​സ്ത​ക​മാ​ണ് സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​സ​മ​ര​ത്തി​ലേ​ക്ക് വ​ഴി​കാ​ണി​ച്ച​ത്.

അ​ക്കാ​ല​ത്തെ മ​റ്റേ​തൊ​രു സ​മ​ർ​ഥ​നാ​യ വി​ദ്യാ​ർ​ഥി​യേ​യും പോ​ലെ സി​വി​ൽ സ​ർ​വി​സ് ആ​സ്പ​ര​ന്റ് ആ​യി​രു​ന്ന അ​ദ്ദേ​ഹം ആ ​സ്വ​പ്ന​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം വി​ട്ടെ​റി​ഞ്ഞ് കോ​ള​ജ് വി​ട്ടി​റ​ങ്ങി. അ​ന്നു തു​ട​ങ്ങി​യ ആ ​യാ​ത്ര​യാ​ണ് ഇ​ന്നും ത​ല​മു​റ​ക​ളെ പ്ര​ചോ​ദി​പ്പി​ക്കു​ന്ന ജീ​വി​ത​മാ​യി നി​ല​കൊ​ള്ളു​ന്ന​ത്.

ഇ​ന്ത്യ​ൻ ദേ​ശീ​യ​പ്ര​സ്ഥാ​നം മ​ഹാ​ത്മ ഗാ​ന്ധി​യു​ടെ നേ​തൃ​ത്വ​ത്തി​നു കീ​ഴി​ൽ വ​രു​ന്ന സ​വി​ശേ​ഷ കാ​ല​ഘ​ട്ട​മാ​യ ഇ​രു​പ​താം നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ന്റെ ആ​ദ്യ​പ​കു​തി​യി​ലാ​ണ് അ​ബ്ദു​റ​ഹ്മാ​ൻ സാ​ഹി​ബി​ന്റെ സം​ഭ​വ​ബ​ഹു​ല​മാ​യ ജീ​വി​ത​ഘ​ട്ടം. കോ​ള​ജ് പ​ഠ​ന​മു​പേ​ക്ഷി​ച്ച അ​ദ്ദേ​ഹം ചെ​ന്നെ​ത്തു​ന്ന​ത് ദേ​ശീ​യ​വാ​ദി​ക​ൾ അ​ലീ​ഗ​ഢി​ൽ ന​ട​ത്തി​വ​ന്നി​രു​ന്ന ജാ​മി​യ മി​ല്ലി​യ ഇ​സ്‍ലാ​മി​യ്യ​യി​ലാ​ണ്.

അ​വി​ടെ വെ​ച്ച് ജാ​മി​അഃ വൈ​സ് ചാ​ൻ​സ​ല​റും പ്രി​യ ഗു​രു​നാ​ഥ​നു​മാ​യി​ത്തീ​ർ​ന്ന മൗ​ലാ​നാ മു​ഹ​മ്മ​ദ​ലി ജൗ​ഹ​റു​മാ​യി അ​ടു​ക്കു​ന്നു. മ​ല​ബാ​റി​ലെ പ്ര​ക്ഷു​ബ്ധ സാ​ഹ​ച​ര്യ​ങ്ങ​ളും ഉ​ശി​രു​ള്ള നേ​തൃ​ത്വ​ത്തി​ന്റെ ആ​വ​ശ്യ​ക​ത​യും മ​ന​സ്സി​ലാ​ക്കി​യ മൗ​ലാ​ന അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തോ​ട് കേ​ര​ള​ത്തി​ലേ​ക്ക് പോ​കാ​ൻ ആ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ടു​ന്നു.

1921ലെ ​നാ​ഗ്പു​ർ എ.​ഐ.​സി.​സി സെ​ഷ​നി​ലെ പ​ങ്കെ​ടു​ത്ത അ​ബ്ദു​റ​ഹ്മാ​ൻ സാ​ഹി​ബ് ഭാ​ഷാ​ടി​സ്ഥാ​ന​ത്തി​ൽ പ്ര​ദേ​ശ് കോ​ൺ​ഗ്ര​സ് ക​മ്മി​റ്റി​ക​ൾ രൂ​പ​വ​ത്ക​രി​ക്ക​ണ​മെ​ന്ന ആ​വ​ശ്യം മു​ൻ​നി​ർ​ത്തി പ്ര​സം​ഗി​ച്ചു. ആ ​വ​ർ​ഷം ഒ​റ്റ​പ്പാ​ല​ത്ത് ന​ട​ന്ന പ്ര​ഥ​മ കെ.​പി.​സി.​സി സ​മ്മേ​ള​ന​ത്തി​ന്റെ ​ശ്ര​ദ്ധാ​കേ​ന്ദ്ര​വും ആ ​ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​ര​നാ​യി​രു​ന്നു.

1921ൽ ​മ​ല​ബാ​ർ ജി​ല്ലാ ഖി​ലാ​ഫ​ത്ത് ക​മ്മി​റ്റി സെ​ക്ര​ട്ട​റി​യാ​യി നി​യ​മി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു. ക​ട്ടി​ല​ശ്ശേ​രി മു​ഹ​മ്മ​ദ് മൗ​ല​വി​യാ​യി​രു​ന്നു പ്ര​സി​ഡ​ന്റ്. മ​ല​ബാ​ർ സ​മ​രം വ​ഴി​തെ​റ്റാ​തി​രി​ക്കാ​ൻ അ​ക്ഷീ​ണം യ​ത്നി​ച്ച അ​ബ്ദു​റ​ഹ്മാ​ൻ സാ​ഹി​ബ് ജ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ പ​തി​താ​വ​സ്ഥ​യെ സൂ​ചി​പ്പി​ച്ചു​കൊ​ണ്ട് അ​ബ്ദു​റ​ഹ്മാ​ൻ സാ​ഹി​ബ് ക​ല​ക്ട​ർ ഇ.​എ​ഫ് തോ​മ​സി​ന് ക​ത്തെ​ഴു​തി. അ​വ പ​രി​ഗ​ണി​ക്കു​ന്നി​ല്ലെ​ന്ന് വ​ന്ന​തോ​ടെ സാ​ഹി​ബ് അ​തേ എ​ഴു​ത്തു​ക​ൾ ഇം​ഗ്ലീ​ഷ് പ​ത്ര​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് ന​ൽ​കു​ക​യും ബോം​ബെ ക്രോ​ണി​ക്കി​ളി​ലും ദി ​ഹി​ന്ദു​വി​ലും അ​ച്ച​ടി​ച്ചു​വ​രു​ക​യും ചെ​യ്തു.

കു​പി​ത​നാ​യ ക​ല​ക്ട​ർ തോ​മ​സ്, അ​ബ്ദു​റ​ഹ്മാ​ൻ സാ​ഹി​ബി​ന്റെ പേ​രി​ൽ രാ​ജ്യ​ര​ക്ഷാ കു​റ്റം ചു​മ​ത്തി ര​ണ്ടു​വ​ർ​ഷ​ത്തേ​ക്ക് ജ​യി​ലി​ല​ട​ച്ചു. എ​ന്നാ​ൽ, ഉ​ത്ത​രേ​ന്ത്യ​യി​ൽ​നി​ന്ന് സ​ഹാ​യ​ങ്ങ​ൾ മ​ല​ബാ​റി​ലേ​ക്ക് എ​ത്തി​ത്തു​ട​ങ്ങി. പ​ഞ്ചാ​ബു​കാ​രാ​യ ഖ​സൂ​രി സ​ഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ൾ ന​ൽ​കി​യ സ​ഹാ​യ​ങ്ങ​ളി​ൽ കോ​ഴി​ക്കോ​ട് ജെ.​ഡി.​ടി അ​നാ​ഥ​ശാ​ല സ്ഥാ​പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു.

ജ​യി​ൽ​മോ​ച​ന​ശേ​ഷം അ​ബ്ദു​റ​ഹ്മാ​ൻ സാ​ഹി​ബ് ‘അ​ൽ അ​മീ​ൻ’ പ​ത്ര​ത്തി​ന് തു​ട​ക്ക​മി​ട്ടു. മാ​പ്പി​ള​മാ​രെ നാ​ടു​ക​ട​ത്താ​ൻ ബ്രി​ട്ടീ​ഷു​കാ​ർ കൊ​ണ്ടു​വ​ന്ന ആ​ൻ​ഡ​മാ​ൻ സ്കീ​മി​നെ നി​ശി​ത​മാ​യി വി​മ​ർ​ശി​ച്ചു​കൊ​ണ്ട് 1924ലെ ​ന​ബി​ദി​ന​ത്തി​ലാ​ണ് പ​ത്രം പു​റ​ത്തി​റ​ങ്ങു​ന്ന​ത്.

ഗു​രു​നാ​ഥ​രാ​യ മൗ​ലാ​ന മു​ഹ​മ്മ​ദാ​ലി​യും മൗ​ലാ​ന ആ​സാ​ദും സ്വ​ന്തം പ​ത്ര​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ രാ​ജ്യ​ത്ത് നി​ർ​വ​ഹി​ച്ച ദൗ​ത്യം അ​ബ്ദു​റ​ഹ്മാ​ൻ സാ​ഹി​ബ് അ​ൽ അ​മീ​നി​ലൂ​ടെ മ​ല​ബാ​റി​ൽ നി​ർ​വ​ഹി​ച്ചു. എ​ന്നാ​ൽ, പ​ത്ര​മാ​ര​ണ നി​യ​മ​ങ്ങ​ൾ​കൊ​ണ്ട് ബ്രി​ട്ടീ​ഷ് ഗ​വ​ൺ​മെ​ന്റ് പ​ത്രം അ​ട​ച്ചു​പൂ​ട്ടി​ച്ചു. 1926ൽ ​നാ​ട്ടു​കാ​രി​യും ബ​ന്ധു​വു​മാ​യ കു​ഞ്ഞി​ബീ​വാ​ത്തു​വി​നെ വി​വാ​ഹം ചെ​യ്തു. ര​ണ്ടു വ​ർ​ഷ​ത്തി​നു ശേ​ഷം വ​സൂ​രി ബാ​ധി​ച്ച് ഭാ​ര്യ മ​രി​ച്ചു.

മ​ഹാ​ത്മ ഗാ​ന്ധി​യു​ടെ ആ​ഹ്വാ​ന​പ്ര​കാ​രം നി​യ​മ​ലം​ഘ​ന പ്ര​സ്ഥാ​ന​ത്തി​ന്റെ ഭാ​ഗ​മാ​യി 1930ൽ ​കോ​ഴി​ക്കോ​ട് ക​ട​പ്പു​റ​ത്ത് പ​ര​സ്യ​മാ​യി ഉ​പ്പു കു​റു​ക്കി​യ അ​ബ്ദു​റ​ഹ്മാ​ൻ സാ​ഹി​ബി​നും മ​റ്റു കോ​ൺ​ഗ്ര​സ് നേ​താ​ക്ക​ൾ​ക്കും ക്രൂ​ര​മ​ർ​ദ​ന​ങ്ങ​ൾ നേ​രി​ടേ​ണ്ടി​വ​ന്നു.

ഉ​പ്പു കു​റു​ക്കു​ന്ന പാ​ത്രം ഉ​യ​ർ​ത്തി​പ്പി​ച്ച അ​ബ്ദു​റ​ഹ്മാ​ൻ സാ​ഹി​ബി​ന്റെ ക​ഴു​ത്തി​ൽ പൊ​ലീ​സ് സൂ​പ്ര​ണ്ട് ആ​മു​വും സം​ഘ​വും ലാ​ത്തി​കൊ​ണ്ട് ഞെ​രു​ക്കി ക​ട​പ്പു​റ​ത്തെ മ​ണ​ൽ​ത്ത​രി​ക​ളെ ചെ​ഞ്ചാ​യ​മ​ണി​യി​ച്ചു​വെ​ന്ന് ജീ​വ​ച​രി​ത്ര​ങ്ങ​ളി​ൽ വാ​യി​ക്കാം. അ​റ​സ്റ്റി​ലാ​യ സാ​ഹി​ബ് ജ​യി​ലി​ലി​രു​ന്നും ലേ​ഖ​ന​ങ്ങ​ളെ​ഴു​തി.

ഉ​പ്പു സ​ത്യ​ഗ്ര​ഹ​ത്തി​ൽ പ​ങ്കെ​ടു​ക്കേ​ണ്ട​തും ഗാ​ന്ധി​ജി​യു​ടെ സ​മ​ര​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് ശ​ക്തി​പ​ക​രേ​ണ്ട​തും മു​സ​ൽ​മാ​ന്മാ​രു​ടെ ക​ട​മ​യാ​ണെ​ന്ന് വാ​ദി​ക്കു​ന്ന ലേ​ഖ​ന​ത്തി​ന്റെ ത​ല​ക്കെ​ട്ട് ‘ജി​ഹാ​ദു​ൽ അ​ക്ബ​ർ’ എ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു. ഹ്ര​സ്വ​മാ​യ ത​ന്റെ ജീ​വി​ത​ത്തി​ൽ ഒ​മ്പ​തു വ​ർ​ഷ​ത്തോ​ളം സാ​ഹി​ബ് മ​ദ്രാ​സ്, ബെ​ല്ലാ​രി, രാ​ജ​മ​ന്ദ്രി തു​ട​ങ്ങി​യ വി​വി​ധ ജ​യി​ലു​ക​ളി​ൽ ത​ട​വു​ശി​ക്ഷ അ​നു​ഭ​വി​ച്ചു. തി​ക​ഞ്ഞ മ​ത​വി​ശ്വാ​സി​യാ​യി​രു​ന്ന സാ​ഹി​ബ് ജ​യി​ൽ വാ​സ​ത്തി​നി​ട​യി​ലും ന​മ​സ്കാ​ര​മോ ഐ​ച്ഛി​ക നോ​മ്പു​ക​ളോ കൈ​യൊ​ഴി​ഞ്ഞി​ല്ല.

മാ​പ്പി​ള​മാ​രെ പ്ര​ശ്ന​ക്കാ​രാ​യി പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ചു​കൊ​ണ്ട് മ​ല​ബാ​റി​ൽ നി​ല​വി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന മാ​പ്പി​ള ഔ​ട്ട്റേ​ജ​സ് ആ​ക്ടി​നെ​തി​രെ അ​ൽ അ​മീ​നി​ലൂ​ടെ സാ​ഹി​ബ് പ്ര​തി​ഷേ​ധ​മു​യ​ർ​ത്തി. 1937ൽ ​മ​ല​പ്പു​റം മ​ണ്ഡ​ല​ത്തെ പ്ര​തി​നി​ധാ​നം​ചെ​യ്ത് മ​ദ്രാ​സ് ലെ​ജി​സ്ലേ​റ്റീ​വ് അ​സ്സം​ബി​യി​ലേ​ക്ക് തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​ക്ക​പ്പെ​ട്ട സാ​ഹി​ബ് മാ​പ്പി​ള​മാ​രു​ടെ ആ​ത്മാ​ഭി​മാ​ന​ത്തി​നു​നേ​രെ ചോ​ദ്യ​മു​യ​ർ​ത്തി​യ കി​രാ​ത നി​യ​മം ഗ​വ​ൺ​മെ​ന്റി​ൽ സ​മ്മ​ർ​ദം ചെ​ലു​ത്തി പി​ൻ​വ​ലി​പ്പി​ച്ചു.

അ​ബ്ദു​റ​ഹ്മാ​ൻ സാ​ഹി​ബി​ന്റെ പ്രൈ​വ​റ്റ് ബി​ൽ പ​രി​ഗ​ണി​ച്ച് രാ​ജാ​ജി മ​ന്ത്രി​സ​ഭ മാ​പ്പി​ള ഔ​ട്ട്റേ​ജ​സ് ആ​ക്ട് റ​ദ്ദാ​ക്കി​യ​തോ​ടെ, മ​മ്പു​റം ഫ​സ​ൽ പൂ​ക്കോ​യ ത​ങ്ങ​ളു​ടെ നാ​ടു​ക​ട​ത്ത​ലി​ന്റെ പ​രി​ണ​തി​യാ​യി 1855ൽ ​നി​ല​വി​ൽ വ​ന്ന ക​ഠോ​ര നി​യ​മം ച​രി​ത്ര​മാ​യി.

മ​മ്പു​റം ത​ങ്ങ​ന്മാ​ർ ധീ​ര​ദേ​ശാ​ഭി​മാ​നി​ക​ളാ​ണെ​ന്ന് വി​ശ്വ​സി​ച്ചി​രു​ന്ന അ​ബ്ദു​റ​ഹ്മാ​ൻ സാ​ഹി​ബ് ഫ​സ​ൽ പൂ​ക്കോ​യ ത​ങ്ങ​ളു​ടെ പി​ൻ​ത​ല​മു​റ​യെ മ​ല​ബാ​റി​ലെ​ത്തി​ക്കാ​ൻ ശ്ര​മ​ങ്ങ​ൾ ആ​രം​ഭി​ച്ചു. അ​തി​നാ​യി അ​ദ്ദേ​ഹം ‘മ​മ്പു​റം റെ​സ്റ്റോ​റേ​ഷ​ൻ ക​മ്മി​റ്റി’ രൂ​പ​വ​ത്ക​രി​ച്ചു. തു​ർ​ക്കി​യി​ൽ​നി​ന്ന് ത​ങ്ങ​ൾ കു​ടും​ബാം​ഗ​ത്തെ കോ​ഴി​ക്കോ​ട് എ​ത്തി​ച്ചെ​ങ്കി​ലും ക​ല​ക്ട​റു​ടെ ഇ​ട​പെ​ട​ലി​ൽ മാ​ഹി​യി​ലേ​ക്ക് മാ​റ്റി​ത്താ​മ​സി​പ്പി​ക്കേ​ണ്ടി വ​ന്നു.

മ​ഹാ​ത്മ ഗാ​ന്ധി​യു​മാ​യി നേ​രി​ട്ട് ബ​ന്ധ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന അ​ബ്ദു​റ​ഹ്മാ​ൻ സാ​ഹി​ബ് കോ​ൺ​ഗ്ര​സ് പാ​ർ​ട്ടി​യി​ലെ ആ​ഭ്യ​ന്ത​ര പ്ര​ശ്ന​ങ്ങ​ൾ ഗാ​ന്ധി​ജി​യു​ടെ ശ്ര​ദ്ധ​യി​ൽ​പെ​ടു​ത്തി. പാ​ർ​ട്ടി പി​ടി​ച്ച​ട​ക്കാ​നാ​യി​രു​ന്നു ഗാ​ന്ധി​ജി​യു​ടെ ഉ​പ​ദേ​ശം. 1938ലും 39 ​കോ​ൺ​ഗ്ര​സ് സോ​ഷ്യ​ലി​സ്റ്റ് പാ​ർ​ട്ടി​യു​ടെ ഇ​ട​തു​പ​ക്ഷ​ക്കാ​രോ​ടൊ​പ്പം അ​ബ്ദു​റ​ഹ്മാ​ൻ സാ​ഹി​ബ് കെ.​പി.​സി.​സി അ​ധ്യ​ക്ഷ​നാ​യി തി​ര​ഞ്ഞെ​ടു​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു.

മ​ല​ബാ​റി​ലെ കെ.​പി.​സി.​സി ഏ​റ്റ​വും ജ​ന​കീ​യ​മാ​യ​ത് ഈ ​കാ​ല​ഘ​ട്ട​ത്തി​ലാ​ണ്. 7000 മാ​ത്ര​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന കോ​ൺ​ഗ്ര​സ്സ് അം​ഗ​ബ​ലം 55000ലേ​ക്ക് ഉ​യ​ർ​ന്നു. ദേ​ശീ​യ രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ത്തി​ൽ നേ​താ​ജി സു​ഭാ​ഷ് ച​ന്ദ്ര ബോ​സി​നോ​ട​ടു​ത്ത സാ​ഹി​ബ് ബോ​സ് രൂ​പ​വ​ത്ക​രി​ച്ച ഫോ​ർ​വേ​ഡ് ബ്ലോ​ക്കി​ൽ പ്ര​ധാ​ന ദൗ​ത്യ​ങ്ങ​ൾ വ​ഹി​ച്ചു.

1940 മു​ത​ൽ 45 വ​രെ നീ​ണ്ട ജ​യി​ൽ​വാ​സ​വും ബോ​സി​ന്റെ അ​നു​യാ​യി എ​ന്ന കാ​ര​ണ​ത്താ​ലാ​യി​രു​ന്നു. നേ​താ​ജി​യെ ബ്രി​ട്ടീ​ഷ് പൊ​ലീ​സ് അ​റ​സ്റ്റ് ചെ​യ്ത​തി​ന് പി​ന്നാ​ലെ 1940 ജൂ​ലൈ മൂ​ന്നി​ന് രാ​ജ്യ​ര​ക്ഷാ​നി​യ​മം 26ാം വ​കു​പ്പ് പ്ര​കാ​രം കോ​ഴി​ക്കോ​ടു​നി​ന്ന് സാ​ഹി​ബി​നെ അ​റ​സ്റ്റ് ചെ​യ്തു. 1945ൽ ​പു​റ​ത്തു​വ​ന്ന സാ​ഹി​ബ് മ​ല​ബാ​റി​ലേ​ക്ക് വ​ന്നി​റ​ങ്ങി​യ​ത് വി​ഭ​ജ​ന​വാ​ദ​ത്തി​ന്റെ കാ​ലു​ഷ്യ​ത്തി​ന്റെ ന​ടു​ക്കാ​യി​രു​ന്നു.

വി​ഭാ​ഗീ​യ ചി​ന്ത​ക​ൾ​ക്കും സ​ങ്കു​ചി​ത പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ന​ങ്ങ​ൾ​ക്കും എ​ന്നും എ​തി​രാ​യി​രു​ന്നു സാ​ഹി​ബ് പാ​കി​സ്താ​ൻ വാ​ദ​ത്തോ​ട് സ​ന്ധി​യി​ല്ലാ​തെ പോ​രാ​ടി. അ​ത്യ​ന്തം പ്ര​ക്ഷു​ബ്ധ​മാ​യ സാ​ഹ​ച​ര്യ​ത്തി​ലും മ​ല​ബാ​റി​ലു​ട​നീ​ളം സ​ഞ്ച​രി​ച്ച് അ​ദ്ദേ​ഹം പ്ര​സം​ഗി​ച്ചു. ജ​യി​ലി​ൽ​നി​ന്നി​റ​ങ്ങി​യ ശേ​ഷ​മു​ള്ള 77 ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളി​ൽ 333 പ്ര​സം​ഗ​ങ്ങ​ളാ​ണ് സാ​ഹി​ബ് ന​ട​ത്തി​യ​ത്.

പാ​കി​സ്താ​ൻ വാ​ദ​ത്തി​നെ​തി​രെ ബ​ഹു​സ്വ​ര ഇ​ന്ത്യ​യെ​ന്ന ആ​ശ​യം ഉ​യ​ർ​ത്തി​പ്പി​ടി​ക്കു​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു ആ ​സം​സാ​ര​ങ്ങ​ള​ത്ര​യും. 1945 ന​വം​ബ​ർ 23ന് ​മു​ക്ക​ത്തി​ന​ടു​ത്ത് മ​ണാ​ശ്ശേ​രി​യി​ൽ പ​രി​പാ​ടി ക​ഴി​ഞ്ഞ് മ​ട​ങ്ങ​വെ​യാ​ണ് അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ വി​യോ​ഗം.

അ​വ​സാ​ന പ്ര​സം​ഗ​ത്തി​ലും ഹി​ന്ദു-​മു​സ്‍ലിം മൈ​ത്രി​യെ​ക്കു​റി​ച്ചും മു​സ്‍ലിം​ക​ളു​ടെ വി​ശ്വാ​സ​സം​ഹി​ത​ക​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചു​മാ​ണ് സാ​ഹി​ബ് ഉ​ണ​ർ​ത്തി​യ​ത്. ആ ​വ​ർ​ത്ത​മാ​ന​ങ്ങ​ൾ ഇ​ന്നും ഇ​ന്ത്യ ഓ​ർ​ത്തു​വെ​ക്കേ​ണ്ട​തു​ണ്ട്. ഇ​തു​പോ​ലൊ​രു ധീ​ര​നാ​യ​ക​ൻ ജീ​വി​ച്ച, പ്ര​വ​ർ​ത്തി​ച്ച നാ​ട്ടി​ൽ ജ​നി​ക്കാ​ൻ ക​ഴി​ഞ്ഞു​വെ​ന്ന​ത് ന​മ്മു​ടെ സൗ​ഭാ​ഗ്യ​മാ​ണ്, ആ ​ജീ​വി​ത​ത്തെ നെ​ഞ്ചേ​റ്റു​ക എ​ന്ന​ത് ന​മ്മു​ടെ ദൗ​ത്യ​വും.

(സു​പ്രീം​കോ​ട​തി​യി​ലും കേ​ര​ള ഹൈ​കോ​ട​തി​യി​ലും അ​ഭി​ഭാ​ഷ​ക​നും യൂ​ത്ത് കോ​ൺ​ഗ്ര​സ് നേ​താ​വു​മാ​ണ് ലേ​ഖ​ക​ൻ)