അതിജീവിക്കുമോ മണ്ഡൽ രാഷ്ട്രീയം ?

സ​മാ​ജ്‍വാ​ദി പാ​ർ​ട്ടി മേ​ധാ​വി​യാ​യി​രു​ന്ന മു​ലാ​യം സി​ങ് യാ​ദ​വി​ന്റെ വി​യോ​ഗ​ത്തി​ന് പി​ന്നാ​ലെ വ​രി​ഷ്ഠ സോ​ഷ്യ​ലി​സ്റ്റ് നേ​താ​വ് ശ​ര​ദ് യാ​ദ​വും കാ​ല​യ​വ​നി​ക​യി​ലേ​ക്ക് മ​ട​ങ്ങു​മ്പോ​ൾ ഒ​രു രാ​ഷ്ട്രീ​യ​യു​ഗം​ത​ന്നെ​യാ​ണ് മാ​ഞ്ഞു​പോ​കു​ന്ന​ത്. ഇ​ന്ത്യ​ൻ സോ​ഷ്യ​ലി​സ​ത്തി​ന്റെ മൂ​ർ​ത്ത​രൂ​പ​ങ്ങ​ളാ​യി​രു​ന്ന റാം ​മ​നോ​ഹ​ർ ലോ​ഹ്യ, ജ​യ​പ്ര​കാ​ശ് നാ​രാ​യ​ൺ എ​ന്നി​വ​ർ പ്ര​ചോ​ദി​പ്പി​ച്ച് വ​ള​ർ​ത്തി​യെ​ടു​ത്ത നേ​താ​ക്ക​ളാ​ണ് ഇ​വ​രും ഇ​പ്പോ​ൾ സിം​ഗ​പ്പൂ​ർ ആ​ശു​പ​ത്രി​യി​ൽ ചി​കി​ത്സ​യി​ൽ ക​ഴി​യു​ന്ന ലാ​ലു​പ്ര​സാ​ദും.

ഉ​ത്ത​രേ​ന്ത്യ​ൻ രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ത്തി​ൽ പി​ന്നാ​ക്ക​ജാ​തി​ക​ൾ​ക്കും ഇ​ട​ത്ത​രം ക​ർ​ഷ​ക​സ​മൂ​ഹ​ത്തി​നും സ്വാ​ധീ​നം വ​ള​ർ​ത്തു​ന്ന​തി​ന് പി​ന്നി​ൽ പ്ര​വ​ർ​ത്തി​ച്ച യാ​ദ​വ ത്രി​മൂ​ർ​ത്തി​ക​ളാ​യി നി​ല​കൊ​ണ്ടു അ​വ​ർ. മ​റ്റു ര​ണ്ടു​പേ​രെ​യും പോ​ലെ ബ​ഹു​ജ​ന​ങ്ങ​ളെ ആ​ക​ർ​ഷി​ക്കാ​നു​ത​കു​ന്ന വ്യ​ക്തി​പ്ര​ഭാ​വം ഇ​ല്ലെ​ന്നി​രി​ക്കി​ലും അ​ര​നൂ​റ്റാ​ണ്ടു മു​മ്പു​ത​ന്നെ ദേ​ശീ​യ​രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ത്തി​ൽ മു​ദ്ര​പ​തി​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്നു ശ​ര​ദ് യാ​ദ​വ്.

മ​ധ്യ​പ്ര​ദേ​ശി​​ലെ സോ​ഷ്യ​ലി​സ്റ്റ് വി​ദ്യാ​ർ​ഥി​രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ത്തി​ലൂ​ടെ അ​ര​ങ്ങേ​റ്റം​കു​റി​ച്ച അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ 1974ൽ ​ന​ട​ന്ന ജ​ബ​ൽ​പു​ർ ലോ​ക്സ​ഭ ഉ​പ​തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പി​ൽ സ്ഥാ​നാ​ർ​ഥി​യാ​യി നി​ശ്ച​യി​ച്ച​ത് സാ​ക്ഷാ​ൽ ജെ.​പി ത​ന്നെ​യാ​ണ്. അ​ത് തി​ക​ച്ചും ഉ​ചി​ത​മാ​യ തീ​രു​മാ​ന​മാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ന്ന് തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പി​ൽ നേ​ടി​യ വ​ൻ ഭൂ​രി​പ​ക്ഷം തെ​ളി​യി​ച്ചു.

അ​ന്ന​ത്തെ പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി ഇ​ന്ദി​ര ഗാ​ന്ധി​ക്കും ഭ​ര​ണ​ക​ക്ഷി​യാ​യ കോ​ൺ​ഗ്ര​സി​​നു​മെ​തി​രെ ഉ​യ​ർ​ന്ന രാ​ഷ്ട്രീ​യ​സ​ഖ്യ​ത്തി​ന് വ​ലി​യ ഉ​ത്തേ​ജ​ന​മാ​ണ് ഇ​തു​വ​ഴി കൈ​വ​ന്ന​ത്. തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​ക്ക​പ്പെ​ട്ട് ഒ​രു​വ​ർ​ഷം ക​ഴി​യു​മ്പോ​ഴേ​ക്ക് അ​ടി​യ​ന്ത​രാ​വ​സ്ഥ പ്ര​ഖ്യാ​പി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ക​യും മ​റ്റ് പ്ര​മു​ഖ പ്ര​തി​പ​ക്ഷ നേ​താ​ക്ക​ൾ​ക്കൊ​പ്പം കു​പ്ര​സി​ദ്ധ​മാ​യ ‘മി​സ’ നി​യ​മ​പ്ര​കാ​രം ത​ട​വി​ലാ​ക്ക​പ്പെ​ടു​ക​യും ചെ​യ്തു ശ​ര​ദ്, അ​ന്ന​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന് പ്രാ​യം 27 മാ​ത്രം.

അ​ടി​യ​ന്ത​രാ​വ​സ്ഥ​ക്ക് ശേ​ഷം 1977ൽ ​സം​യു​ക്ത പ്ര​തി​പ​ക്ഷം ഇ​ന്ദി​ര ഗാ​ന്ധി​ക്ക് തി​രി​ച്ച​ടി​ന​ൽ​കി​യ തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പി​ലും ശ​ര​ദ് യാ​ദ​വ് മ​ധ്യ​പ്ര​ദേ​ശി​ൽ​നി​ന്ന് വി​ജ​യം​ക​ണ്ടു. സു​ഹൃ​ത്തു​ക്ക​ളെ സ​മ്പാ​ദി​ക്കു​ന്ന​തി​ലും രാ​ഷ്ട്രീ​യ മ​ണ്ഡ​ല​ത്തി​ലു​ട​നീ​ളം ജ​ന​ങ്ങ​ളെ സ്വാ​ധീ​നി​ക്കു​ന്ന​തി​ലും പ്രാ​ഗ​ത്ഭ്യം​പു​ല​ർ​ത്തി​യ അ​ദ്ദേ​ഹം പു​തു​താ​യി രൂ​പ​വ​ത്ക​രി​ച്ച ജ​ന​താ​പാ​ർ​ട്ടി​യു​ടെ യു​വ​രാ​ഷ്ട്രീ​യ താ​ര​ങ്ങ​ളി​ൽ ഒ​രാ​ളാ​യി അ​തി​വേ​ഗം മാ​റി.

എ​ന്നാ​ൽ, തി​ക​ച്ചും ആ​ശ്ച​ര്യ​ക​ര​മെ​ന്ന് പ​റ​​യ​ട്ടെ, സ്വ​ന്തം​നാ​ടാ​യ മ​ധ്യ​പ്ര​ദേ​ശി​ൽ​നി​ന്ന് രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ത​ട്ട​കം ഉ​ത്ത​ർ​പ്ര​ദേ​ശി​ലേ​ക്കും പി​ന്നീ​ട് ബി​ഹാ​റി​ലേ​ക്കും മാ​റ്റാ​നും അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന് സാ​ധി​ച്ചു. യാ​ദ​വ​ർ​ക്ക് നി​ർ​ണാ​യ​ക​സ്വാ​ധീ​ന​മു​ള്ള ര​ണ്ട് സം​സ്ഥാ​ന​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കു​ള്ള ചു​വ​ടു​മാ​റ്റം എ​ത്ര​മാ​ത്രം ക​ണ​ക്കു​കൂ​ട്ട​ലും കൗ​ശ​ല​വും നി​റ​ഞ്ഞ തീ​രു​മാ​ന​മാ​യി​രു​ന്നി​രി​ക്ക​ണം.

ആ​ഭ്യ​ന്ത​ര​മ​ന്ത്രി​യും പ്ര​ബ​ല ക​ർ​ഷ​ക​നേ​താ​വു​മാ​യി​രു​ന്ന ചൗ​ധ​രി ച​ര​ൺ സി​ങ് 1979ൽ ​ജ​ന​താ​പാ​ർ​ട്ടി​യി​ൽ​നി​ന്ന് വി​ഘ​ടി​ച്ചു​പോ​യി ലോ​ക്ദ​ൾ രൂ​പ​വ​ത്ക​രി​ക്കു​ക​യും ചു​രു​ങ്ങി​യ​കാ​ലം പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി​പ​ദം വ​ഹി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തി​രു​ന്നു. അ​ക്കാ​ല​ത്ത് ലോ​ക്ദ​ളി​ന്റെ ദേ​ശീ​യ ജ​ന​റ​ൽ സെ​ക്ര​ട്ട​റി​യാ​യി ശ​ര​ദ്.

ഒ​രു ദ​ശ​ക​ത്തി​നി​പ്പു​റം വി.​പി. സി​ങ്ങി​ന്റെ നേ​തൃ​ത്വ​ത്തി​ൽ ജ​ന​താ​ദ​ൾ രൂ​പ​വ​ത്ക​രി​ക്കു​ന്ന​തി​ലും ഇ​ദ്ദേ​ഹം സു​പ്ര​ധാ​ന പ​ങ്കു​വ​ഹി​ച്ചു. വി.​പി. സി​ങ് മ​ന്ത്രി​സ​ഭ​യി​ൽ ടെ​ക്സ്റ്റൈ​ൽ​സ്-​ഭ​ക്ഷ്യ​സം​സ്ക​ര​ണ വ്യ​വ​സാ​യ​വ​കു​പ്പ് മ​ന്ത്രി​യു​മാ​യി. മ​ന്ത്രി​സ​ഭ​യു​ടെ പ​ത​ന​ത്തി​നു​പോ​ലും വ​ഴി​വെ​ച്ച പി​ന്നാ​ക്ക ജാ​തി​ക​ൾ​ക്ക് സം​വ​ര​ണം വ്യ​വ​സ്ഥ​ചെ​യ്യു​ന്ന മ​ണ്ഡ​ൽ ക​മീ​ഷ​ൻ റി​പ്പോ​ർ​ട്ട് ന​ട​പ്പാ​ക്കാ​ൻ വി.​പി. സി​ങ് സ​ർ​ക്കാ​ർ തീ​രു​മാ​നി​ച്ച​പ്പോ​ൾ മു​ലാ​യ​ത്തി​നും ലാ​ലു​വി​നു​മൊ​പ്പം ‘മ​ണ്ഡ​ൽ രാ​ഷ്ട്രീ​യ’​ത്തി​ന്റെ ദീ​പ​ശി​ഖാ​വാ​ഹ​ക​നാ​യി അ​ദ്ദേ​ഹം.

മ​റ്റു ര​ണ്ടു​പേ​രും പ്രാ​ദേ​ശി​ക രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ത്തി​ൽ സ്വാ​ധീ​ന​മു​റ​പ്പി​ക്കാ​ൻ ശ്ര​മി​ക്ക​വെ ദേ​ശീ​യ രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു ശ​ര​ദി​ന്റെ ശ്ര​ദ്ധ. 1989 മു​ത​ൽ 1997 വ​രെ പാ​ർ​ട്ടി ജ​ന​റ​ൽ സെ​ക്ര​ട്ട​റി​യും പാ​ർ​ല​മെ​ന്റ​റി ബോ​ർ​ഡ് ചെ​യ​ർ​മാ​നു​മാ​യി പ്ര​വ​ർ​ത്തി​ച്ച അ​ദ്ദേ​ഹം പി​ന്നീ​ട് പാ​ർ​ട്ടി പ്ര​സി​ഡ​ന്റു​മാ​യി.

രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ച​ർ​ച്ച​ക​ളി​ൽ അ​ഗ്ര​ഗ​ണ്യ​നാ​യ അ​ദ്ദേ​ഹം ജ​ന​താ​ദ​ൾ പ്ര​സി​ഡ​ന്റാ​യി​രി​ക്കെ 1999ൽ ​അ​ട​ൽ ബി​ഹാ​രി വാ​ജ്‌​പേ​യി​യു​ടെ നേ​തൃ​ത്വ​ത്തി​ലു​ള്ള ബി.​ജെ.​പി​യു​മാ​യി സ​ഖ്യ​മു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്ന​തി​ൽ പ്ര​ധാ​ന പ​ങ്കു​വ​ഹി​ച്ചു. ജോ​ർ​ജ് ഫെ​ർ​ണാ​ണ്ട​സി​ന്റെ​യും നി​തീ​ഷ് കു​മാ​റി​ന്റെ​യും സ​ഹ​ക​ര​ണ​ത്തോ​ടെ ജ​ന​താ​ദ​ൾ യു​നൈ​റ്റ​ഡ് എ​ന്ന പു​തി​യ പാ​ർ​ട്ടി​ക്കും അ​ടി​ത്ത​റ​യി​ട്ടു.

ബി.​ജെ.​പി നേ​തൃ​ത്വം ന​ൽ​കു​ന്ന ദേ​ശീ​യ ജ​നാ​ധി​പ​ത്യ​സ​ഖ്യ​ത്തി​ന്റെ ഭാ​ഗ​മാ​യ ഇ​വ​ർ ബി​ഹാ​റി​ൽ ലാ​ലു​പ്ര​സാ​ദി​നെ പു​റ​ത്താ​ക്കി നി​തീ​ഷ് കു​മാ​റി​നെ മു​ഖ്യ​മ​ന്ത്രി​പ​ദ​ത്തി​ലു​മെ​ത്തി​ച്ചു. ലാ​ലു​പ്ര​സാ​ദും ശ​ര​ദ് യാ​ദ​വും ത​മ്മി​ലെ ബ​ന്ധം വ​ർ​ഷ​ങ്ങ​ളോ​ളം വ​ഷ​ളാ​ക്കു​ന്ന​തി​ന് ഇ​ത് കാ​ര​ണ​മാ​യി​ട്ടു​ണ്ട്.

ശ​ര​ദി​ന്റെ സാ​ന്നി​ധ്യ​ത്തെ ബി​ഹാ​ർ​രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ത്തി​ലെ ബാ​ഹ്യ ഇ​ട​പെ​ട​ലാ​യാ​ണ് ലാ​ലു ക​ണ്ട​ത്. ശ​ര​ദ് യാ​ദ​വ് ത​ന്റെ സ്വ​ന്തം മ​ണ്ഡ​ല​മാ​യി സ്വീ​ക​രി​ച്ച ബി​ഹാ​റി​ലെ മ​ധേ​പു​ര​ക്ക് ഇ​രു യാ​ദ​വ​ന്മാ​രും ത​മ്മി​ൽ പ​ല​വ​ട്ടം പൊ​രി​ഞ്ഞ​പോ​ര് ന​ട​ത്തി. മ​ധേ​പു​ര​യി​ൽ ലാ​ലു​പ്ര​സാ​ദ് അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ ര​ണ്ട് ത​വ​ണ പ​രാ​ജ​യ​പ്പെ​ടു​ത്തി.

ശ​ര​ദ് ലാ​ലു​വി​നെ ഒ​രി​ക്ക​ലും. എ​ന്നാ​ൽ, അ​വ​സാ​ന​വ​ർ​ഷ​ങ്ങ​ളി​ൽ പ​ഴ​യ സു​ഹൃ​ത്തു​ക്ക​ൾ വീ​ണ്ടു​മൊ​രു​മി​ച്ചു. 2014ൽ ​ന​രേ​ന്ദ്ര മോ​ദി​യു​ടെ ഹി​ന്ദു​ത്വ​ന​യ​ങ്ങ​ളി​ൽ പ്ര​​തി​ഷേ​ധി​ച്ച് എ​ൻ.​ഡി.​എ സ​ഖ്യം വി​ട്ട നി​​തീ​ഷി​നൊ​പ്പം നി​ന്ന ശ​ര​ദ് പി​ൽ​ക്കാ​ല​ത്ത് നി​തീ​ഷ് ബി.​ജെ.​പി​യു​മാ​യി വീ​ണ്ടും സ​ഖ്യം​ചേ​ർ​ന്ന​പ്പോ​ൾ കൂ​ടെ​പ്പോ​കാ​ൻ കൂ​ട്ടാ​ക്കി​യി​ല്ല.

പ​ക​രം, ലാ​ലു​വി​നും പി​ൻ​ഗാ​മി​യാ​യ മ​ക​ൻ തേ​ജ​സ്വി യാ​ദ​വി​നു​മൊ​പ്പം കൈ​കോ​ർ​ത്തു. നി​തീ​ഷ് വീ​ണ്ടും ബി.​ജെ.​പി സ​ഖ്യ​ത്തി​ൽ​നി​ന്ന് വി​ഘ​ടി​ച്ച് ആ​ർ.​ജെ.​ഡി​യു​മാ​യി സ​ഖ്യം പു​നഃ​സ്ഥാ​പി​ക്കു​ക​യും തേ​ജ​സ്വി​യെ ഉ​പ​മു​ഖ്യ​മ​ന്ത്രി​യാ​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്ത​പ്പോ​ൾ ശ​ര​ദ് യാ​ദ​വി​ന്റെ പ​ഴ​യ തീ​രു​മാ​ന​മാ​യി​രു​ന്നു ശ​രി​യെ​ന്ന് തെ​ളി​ഞ്ഞു.

ശ​ര​ദി​ന്റെ വി​യോ​ഗ​വാ​ർ​ത്ത അ​റി​ഞ്ഞ് ‘ഞ​ങ്ങ​ൾ ത​മ്മി​ൽ പ​ല അ​ഭി​പ്രാ​യ​ഭി​ന്ന​ത​ക​ളും വ​ഴ​ക്കു​ക​ളും ഉ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. പ​ക്ഷേ, ഒ​രി​ക്ക​ലും ഞ​ങ്ങ​ൾ​ക്കി​ട​യി​ൽ അ​മ​ർ​ഷം ഉ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല’ എ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു സിം​ഗ​പ്പൂ​രി​ലെ ആ​ശു​പ​ത്രി​ക്കി​ട​ക്ക​യി​ൽ​നി​ന്ന് ലാ​ലു പ്ര​തി​ക​രി​ച്ച​ത്. കു​ടും​ബ​ത്തി​ലെ കാ​ര​ണ​വ​രാ​യാ​ണ് താ​ൻ ക​ണ്ടി​രു​ന്ന​ത് എ​ന്നാ​ണ് തേ​ജ​സ്വി ശ​ര​ദി​നെ​ക്കു​റി​ച്ച് പ​റ​ഞ്ഞ​ത്.

(മു​തി​ർ​ന്ന മാ​ധ്യ​മ​പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ക​നും മാ​യാ​വ​തി​യു​ടെ രാ​ഷ്ട്രീ​യ ജീ​വ​ച​രി​ത്ര​മാ​യ ‘ബെ​ഹ​ൻ​ജി’​യു​ടെ ര​ച​യി​താ​വു​മാ​യ ലേ​ഖ​ക​ൻ ദ ​ക്വി​ന്റി​ൽ എ​ഴു​തി​യ​ത്)