ഇ​നി അ​വ​ഗ​ണി​ക്ക​രു​ത് ദു​ര​ന്ത സൂ​ച​ന​ക​ൾ

പാ​രി​സ്ഥി​തി​ക ത​ക​ര്‍ച്ച​ക​ള്‍ പ്ര​കൃ​തി ദു​ര​ന്ത​ങ്ങ​ളു​ടെ തീ​വ്ര​ത കൂ​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്ന ഒ​രു കാ​ല​ഘ​ട്ട​ത്തി​ല്‍ അ​വ​യെ​ക്കൂ​ടി മ​ന​സ്സി​ലാ​ക്കി​ക്കൊ​ണ്ടു​ള്ള ഒ​രു ഡി​സാ​സ്റ്റ​ര്‍ മാ​നേ​ജ്‌​മെ​ന്റ് പോ​ളി​സി​ക്ക് മാ​ത്ര​മേ ഒ​രു പ​രി​ധി​വ​രെ​യെ​ങ്കി​ലും ദു​ര​ന്ത​ങ്ങ​ളു​ടെ ദീ​ര്‍ഘ​കാ​ല പ്ര​ത്യാ​ഘാ​ത​ങ്ങ​ളെ പ്ര​തി​രോ​ധി​ക്കാ​ന്‍ സാ​ധി​ക്കൂ.

കേ​ര​ളം അ​തി​തീ​വ്ര കാ​ലാ​വ​സ്ഥാ സം​ഭ​വ​ങ്ങ​ളു​ടെ പി​ടി​യി​ല​മ​ര്‍ന്നി​ട്ട് പ​തി​റ്റാ​ണ്ടു​കാ​ല​മാ​യി. അ​തി​വൃ​ഷ്ടി, വെ​ള്ള​പ്പൊ​ക്കം, ക​ട​ല്‍ക്ഷോ​ഭം, ചു​ഴ​ലി​ക്കാ​റ്റ്, കൊ​ടും​ചൂ​ട് എ​ന്നി​വ സം​സ്ഥാ​ന​ത്ത് നി​ത്യ​സം​ഭ​വ​ങ്ങ​ളാ​ണി​ന്ന്. ദു​ര​ന്താ​നു​ഭ​വ​ത്തു​ട​ര്‍ച്ച​ക​ള്‍ മു​ന്നി​ലു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും അ​തി​ന് ത​ട​യി​ടാ​നാ​വ​ശ്യ​മാ​യ കാ​ര്യ​ങ്ങ​ള്‍ ന​ട​പ്പി​ലാ​ക്കു​ന്ന​തി​ല്‍ നാം ​എ​ത്ര പി​ന്നി​ലാ​ണ് എ​ന്ന​താ​ണ് ദുഃ​ഖ​ക​ര​മാ​യ കാ​ര്യം. ന​മ്മു​ടെ ദു​ര​ന്ത​നി​വാ​ര​ണ ന​ട​പ​ടി​ക​ളി​ലേ​ക്കൊ​ന്നു​നോ​ക്കൂ. ദു​ര​ന്താ​ന​ന്ത​ര ഘ​ട്ട​ങ്ങ​ളി​ല്‍ (Post disaster phase) ഉ​ണ​ര്‍ന്ന് പ്ര​വ​ര്‍ത്തി​ക്കു​ന്ന അ​ധി​കാ​രി​ക​ള്‍ അ​വ​യെ ചെ​റു​ക്കാ​നു​ള്ള ന​ട​പ​ടി​ക​ളോ​ട് അ​വ​ഗ​ണ​നാ​പൂ​ർ​വ​മാ​യ അ​ലം​ഭാ​വം പ്ര​ദ​ര്‍ശി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​ു.

ദു​ര​ന്ത​പൂ​ർ​വ ഇ​ട​പെ​ട​ലി​ന്റെ അ​ഭാ​വം

പ്ര​കൃ​തി-​മ​നു​ഷ്യ നി​ർ​മി​ത ദു​ര​ന്ത​ങ്ങ​ളു​മാ​യി ബ​ന്ധ​പ്പെ​ട്ട് സ്വീ​ക​രി​ക്കേ​ണ്ട ന​ട​പ​ടി​ക​ളെ​യും ഭ​ര​ണ നി​ര്‍വ​ഹ​ണ രീ​തി​ക​ളെ​യും പ്ര​തി​പാ​ദി​ക്കു​ന്ന ഒ​രു ദു​ര​ന്ത കൈ​കാ​ര്യ​ക​ര്‍തൃ​ന​യം (Disaster management policy ) 2010ലാ​ണ് കേ​ര​ള​ത്തി​ൽ രൂ​പ​പ്പെ​ടു​ത്ത​പ്പെ​ട്ട​ത്. ദു​ര​ന്ത​ങ്ങ​ളെ നേ​രി​ടു​ന്ന​തി​നാ​യി ദു​ര​ന്ത​പൂ​ര്‍വ ഘ​ട്ടം (Pre disaster phase), ദു​ര​ന്ത പ്ര​തി​ക​ര​ണ ഘ​ട്ടം-​ദു​ര​ന്ത​വേ​ള​യി​ല്‍ (Disaster response phase), ദു​ര​ന്താ​ന​ന്ത​ര ഘ​ട്ടം (Post disaster phase) എ​ന്നി​ങ്ങ​നെ മൂ​ന്ന് ഘ​ട്ട​ങ്ങ​ളി​ലു​ള്ള പ്ര​വ​ര്‍ത്ത​ന​ങ്ങ​ള്‍ ഈ ​ന​യ​രേ​ഖ​യി​ല്‍ വി​ശ​ദീ​ക​രി​ക്കു​ന്നു. ദീ​ര്‍ഘ​കാ​ല പ്ര​ത്യാ​ഘാ​ത​ങ്ങ​ളും ഫ​ല​ങ്ങ​ളും മു​ന്നി​ല്‍ ക​ണ്ടു​കൊ​ണ്ടു​ള്ള ഇ​ട​പെ​ട​ല്‍ ആ​വ​ശ്യ​മാ​യി വ​രു​ന്ന​താ​ണ് ഇ​തി​ലെ ഒ​ന്നും മൂ​ന്നും ഘ​ട്ട​ങ്ങ​ള്‍. മ​നു​ഷ്യ ഇ​ട​പെ​ട​ല്‍ കൂ​ടു​ന്ന​തി​ലൂ​ടെ സം​ഭ​വി​ക്കു​ന്ന പ്ര​കൃ​തി ദു​ര​ന്ത​ങ്ങ​ളു​ടെ കാ​ര്യ​ത്തി​ല്‍ ദു​ര​ന്ത​പൂ​ര്‍വ ഘ​ട്ട​ത്തി​ലെ​യും ദു​ര​ന്താ​ന​ന്ത​ര ഘ​ട്ട​ത്തി​ലെ​യും പ്ര​വ​ര്‍ത്ത​ന​ങ്ങ​ള്‍ പാ​രി​സ്ഥി​തി​ക അ​വ​ബോ​ധം നി​റ​ഞ്ഞ​താ​യി​രി​ക്കേ​ണ്ട​ത് പ്ര​ധാ​ന​മാ​ണ്. നി​ര്‍ഭാ​ഗ്യ​വ​ശാ​ല്‍, ന​മ്മു​ടെ ദു​ര​ന്ത കൈ​കാ​ര്യ​ക​ര്‍തൃ​ന​യ​ത്തി​ല്‍ അ​ത്ത​ര​മൊ​രു കാ​ഴ്ച​പ്പാ​ടോ സ​മീ​പ​ന​മോ ക​ട​ന്നു​വ​രു​ന്നി​ല്ല.

ദു​ര​ന്ത​പൂ​ര്‍വ ഘ​ട്ട​ത്തി​ല്‍ മൂ​ന്നു​ത​ര​ത്തി​ലു​ള്ള പ്ര​വ​ര്‍ത്ത​ന​ങ്ങ​ളാ​ണ് ന​യ​ത്തി​ല്‍ സൂ​ചി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​ത്: പ്ര​തി​രോ​ധം, ല​ഘൂ​ക​ര​ണം (Mitigation), ഒ​രു​ക്കം (Preparedness). ദു​ര​ന്ത പ്ര​തി​രോ​ധ - ല​ഘൂ​ക​ര​ണ പ്ര​വ​ര്‍ത്ത​ന​ങ്ങ​ളി​ല്‍ ഒ​ന്നും​ത​ന്നെ മ​നു​ഷ്യ ഇ​ട​പെ​ട​ല്‍ മൂ​ല​മു​ണ്ടാ​കാ​ന്‍ സാ​ധ്യ​ത​യു​ള്ള പ്രാ​കൃ​തി​ക ദു​ര​ന്ത​ങ്ങ​ളെ ചെ​റു​ക്കു​ന്ന​തി​നാ​വ​ശ്യ​മാ​യ ന​ട​പ​ടി​ക​ളെ​ക്കു​റി​ച്ച് സൂ​ചി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തേ​യി​ല്ലെ​ന്ന​താ​ണ് പ്ര​ധാ​ന പ​രി​മി​തി. സ​വി​ശേ​ഷ അ​പ​ക​ട മേ​ഖ​ലാ ഭൂ​പ​ടം ( Hazard specific zonation mapping) പോ​ലു​ള്ള​വ ത​യാ​റാ​ക്കു​ന്ന​തി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചും അ​ത്ത​രം സ്ഥ​ല​ങ്ങ​ളി​ലെ നി​ർ​മാ​ണ പ്ര​വ​ര്‍ത്ത​ന​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചും ന​യ​രേ​ഖ പ്ര​തി​പാ​ദി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും ഈ ​മേ​ഖ​ല​ക​ളി​ലെ പ​രി​സ്ഥി​തി പു​ന​രു​ജ്ജീ​വ​ന പ്ര​വ​ര്‍ത്ത​ന​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ച് ഒ​രു സൂ​ച​ന​പോ​ലും അ​ത് ന​ല്‍കു​ന്നി​ല്ല. കേ​ര​ളം ക​ഴി​ഞ്ഞ ഏ​താ​നും ദ​ശ​ക​ങ്ങ​ളാ​യി രൂ​ക്ഷ​മാ​യ തോ​തി​ല്‍ അ​നു​ഭ​വി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്ന മ​ഴ​ക്കാ​ല പ്ര​കൃ​തി​ദു​ര​ന്ത​ക്കെ​ടു​തി​ക​ളെ-​ഉ​രു​ള്‍പൊ​ട്ട​ല്‍, വെ​ള്ള​പ്പൊ​ക്കം, തീ​ര​പ്ര​ദേ​ശ മ​ണ്ണൊ​ലി​പ്പ് തു​ട​ങ്ങി​യ​വ-​പ്ര​തി​സ​ന്ധി കാ​ല​ത്തെ പ​രി​ഹാ​ര ന​ട​പ​ടി​ക​ള്‍ക്ക​പ്പു​റ​ത്ത്, ദീ​ര്‍ഘ​വീ​ക്ഷ​ണ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി​യ പ​ദ്ധ​തി​ക​ള്‍ ന​ട​പ്പി​ലാ​ക്കു​ന്ന​തി​നു​ള്ള ഒ​രു സ​മീ​പ​ന​വും ന​യ​രേ​ഖ നി​ർ​ദേ​ശി​ക്കു​ന്ന​താ​യി കാ​ണാ​ന്‍ ക​ഴി​യി​ല്ല.

ദു​ര​ന്ത​ങ്ങ​ള്‍ ഒ​ഴി​വാ​ക്കു​ന്ന​തി​നാ​വ​ശ്യ​മാ​യ പ്ര​വ​ര്‍ത്ത​ന​ങ്ങ​ളി​ല്‍ കാ​ണി​ക്കു​ന്ന അ​തേ അ​ലം​ഭാ​വം ത​ന്നെ ദു​ര​ന്താ​ന​ന്ത​ര ഘ​ട്ട​ത്തി​ലും തു​ട​രു​ന്നു​വെ​ന്ന​തി​ന് ന​യ​രേ​ഖ ത​ന്നെ തെ​ളി​വ്. ദു​ര​ന്ത​ങ്ങ​ളെ​ത്തു​ട​ര്‍ന്ന് ന​ട​ക്കേ​ണ്ട പു​ന​ര്‍നി​ർ​മാ​ണ പ്ര​വ​ര്‍ത്ത​ന​ങ്ങ​ളി​ലും ജ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ ജീ​വ​നോ​പാ​ധി​ക​ള്‍ തി​രി​ച്ചു​പി​ടി​ക്കു​ന്ന പ്ര​വ​ര്‍ത്ത​ന​ങ്ങ​ളി​ലും ഇ​ത്ത​ര​മൊ​രു പാ​രി​സ്ഥി​തി​ക അ​വ​ബോ​ധ​മി​ല്ലാ​യ്മ ആ​ഴ​ത്തി​ല്‍ ദ​ര്‍ശി​ക്കാ​ന്‍ ക​ഴി​യും.

ഭൂ​വി​നി​യോ​ഗ​ത്തി​ലെ മാ​റ്റം അ​നി​വാ​ര്യം

ഉ​രു​ള്‍പൊ​ട്ട​ല്‍പോ​ലു​ള്ള പ്ര​തി​ഭാ​സ​ങ്ങ​ളു​ടെ സു​പ്ര​ധാ​ന കാ​ര​ണ​ങ്ങ​ളി​ൽ ഒ​ന്ന് ഭൂ​വി​നി​യോ​ഗ​ത്തി​ല്‍ സം​ഭ​വി​ച്ച മാ​റ്റ​ങ്ങ​ളാ​ണ്. അ​സാ​ധാ​ര​ണ​മാ​യ തോ​തി​ലു​ള്ള ഭൂ​വി​നി​യോ​ഗം മ​ണ്ണി​ന്റെ ഘ​ട​ന​യി​ലും സ്വ​ഭാ​വ​ത്തി​ലും മാ​റ്റം വ​രു​ത്തു​ന്നു​ണ്ടെ​ന്ന​തും അ​വ ഉ​രു​ള്‍പൊ​ട്ട​ല്‍പോ​ലു​ള്ള പ്ര​കൃ​തി ദു​ര​ന്ത​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്ക് ന​യി​ക്കു​ന്നു​വെ​ന്ന​തും സം​ബ​ന്ധി​ച്ച പ​ഠ​ന​ങ്ങ​ള്‍ ഇ​ന്ന് ല​ഭ്യ​മാ​ണ്. അ​തീ​വ ദു​ര​ന്ത സാ​ധ്യ​താ പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളാ​യി അ​ട​യാ​ള​പ്പെ​ടു​ത്ത​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടു​ള്ള പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളി​ലെ ഭൂ​വി​നി​യോ​ഗ രീ​തി​ക​ളി​ല്‍ നി​ര്‍ബ​ന്ധ​പൂ​ർ​വ​മാ​യ മാ​റ്റ​ങ്ങ​ള്‍ ന​ട​പ്പി​ലാ​ക്കേ​ണ്ട​തു​ണ്ട്. (ഇ​പ്പോ​ള്‍ ഉ​രു​ള്‍പൊ​ട്ട​ല്‍ സം​ഭ​വി​ച്ച മു​ണ്ട​ക്കൈ, 2019ല്‍ ​അ​പ​ക​ടം സം​ഭ​വി​ച്ച പു​ത്തു​മ​ല എ​ന്നി​വ അ​തീ​വ ദു​ര​ന്ത സാ​ധ്യ​താ മേ​ഖ​ല​ക​ളാ​യി രേ​ഖ​പ്പെ​ടു​ത്ത​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടു​ള്ള പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളാ​ണ്). സൂ​ക്ഷ്മ കാ​ലാ​വ​സ്ഥാ വ്യ​വ​സ്ഥ​ക​ളി​ന്മേ​ല്‍ (Microclimatic system) സം​ഭ​വി​ക്കു​ന്ന മാ​റ്റ​ങ്ങ​ള്‍, പ്രാ​ദേ​ശി​ക പാ​രി​സ്ഥി​തി​ക സേ​വ​ന​ങ്ങ​ള്‍, ആ​വാ​സ വ്യ​വ​സ്ഥ​ക​ള്‍, വി​ഭ​വ ല​ഭ്യ​ത എ​ന്നി​വ​യു​ടെ കാ​ര്യ​ത്തി​ല്‍ ദീ​ര്‍ഘ​കാ​ല ല​ക്ഷ്യം മു​ന്നി​ല്‍ ക​ണ്ടു​കൊ​ണ്ടു​ള്ള ഇ​ട​പെ​ട​ലു​ക​ളാ​ണ് ആ​വ​ശ്യ​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്ന​ത്. അ​തീ​വ ദു​ര​ന്ത സാ​ധ്യ​താ മേ​ഖ​ല​ക​ളി​ലെ നി​ർ​മി​ത പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളു​ടെ (Built area) സ​മ്മ​ർ​ദം കു​റ​ക്കു​ന്ന​തി​നാ​യു​ള്ള ന​ട​പ​ടി​ക​ള്‍ അ​ടി​യ​ന്ത​ര പ്രാ​ധാ​ന്യ​ത്തോ​ടെ സ്വീ​ക​രി​ക്കേ​ണ്ട​താ​ണ്. വീ​ടു​ക​ള്‍, വാ​ണി​ജ്യ-​വ്യ​വ​സാ​യ സ്ഥാ​പ​ന​ങ്ങ​ള്‍, വി​നോ​ദ സ​ഞ്ചാ​ര കേ​ന്ദ്ര​ങ്ങ​ള്‍, റോ​ഡു​ക​ള്‍ തു​ട​ങ്ങി​യ എ​ല്ലാ പു​തി​യ നി​ർ​മാ​ണ​ങ്ങ​ളും പാ​രി​സ്ഥി​തി​ക മാ​ന​ദ​ണ്ഡ​ങ്ങ​ള്‍ പാ​ലി​ക്കു​ന്ന​വ​യാ​ണെ​ന്ന് ഉ​റ​പ്പു​വ​രു​ത്തു​ന്ന​തോ​ടൊ​പ്പം പു​തി​യ നി​ർ​മാ​ണാ​നു​മ​തി ന​ല്‍കാ​തി​രി​ക്കു​ന്ന​ത് സം​ബ​ന്ധി​ച്ചും ഗൗ​ര​വ​മാ​യ ആ​ലോ​ച​ന​ക​ള്‍ അ​നി​വാ​ര്യ​മാ​ണ്.

ക​ഴി​ഞ്ഞ അ​ര​നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​നു​ള്ളി​ല്‍ കാ​ര്‍ഷി​ക ഭൂ​മി​യി​ലും കൃ​ഷി​യി​ലും സം​ഭ​വി​ച്ച മാ​റ്റം സം​സ്ഥാ​ന​ത്തി​ന്റെ പാ​രി​സ്ഥി​തി​ക സു​സ്ഥി​ര​ത​ക്ക് വ​മ്പി​ച്ച വെ​ല്ലു​വി​ളി ഉ​യ​ർത്തിയിട്ടുണ്ട്. നെ​ല്‍വ​യ​ലു​ക​ളു​ടെ​യും ത​ണ്ണീ​ര്‍ത്ത​ട​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും നാ​ശം വെ​ള്ള​പ്പൊ​ക്ക തീ​വ്ര​ത വ​ർ​ധി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​ല്‍ വ​ലി​യ പ​ങ്കു​വ​ഹി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്. നി​ല​വി​ലു​ള്ള നെ​ല്‍വ​യ​ലു​ക​ളും ത​ണ്ണീ​ര്‍ത്ത​ട​ങ്ങ​ളും സം​ര​ക്ഷി​ക്കാ​നു​ള്ള ക​ര്‍ശ​ന ന​ട​പ​ടി​ക​ള്‍ സ്വീ​ക​രി​ക്കേ​ണ്ട​ത് അ​ത്യാ​വ​ശ്യ​മാ​ണ്. കാ​ര്‍ഷി​ക ഭൂ​മി​യു​ടെ തു​ണ്ടു​വ​ത്ക​ര​ണം (Fragmentation) വി​ള​ക​ളു​ടെ സ്വ​ഭാ​വ​ത്തി​ല്‍ വ​ലി​യ മാ​റ്റ​ങ്ങ​ള്‍ വ​രു​ത്തി​യി​ട്ടു​ണ്ട്. പ​രി​സ്ഥി​തി സം​ര​ക്ഷ​ണം, ഭ​ക്ഷ്യോ​ൽ​പാ​ദ​നം, വ​രു​മാ​നം എ​ന്നി​വ ല​ക്ഷ്യ​മി​ട്ടു​കൊ​ണ്ട് ദീ​ര്‍ഘ​കാ​ല പ​ദ്ധ​തി​ക​ള്‍ ആ​സൂ​ത്ര​ണം ചെ​യ്യേ​ണ്ട​തു​ണ്ട്. അ​ഗ്രോ​ഫോ​റ​സ്ട്രി എ​ന്ന കാ​ഴ്ച​പ്പാ​ട് ഉ​ൽ​പാ​ദ​നം, ഹ​രി​താ​വ​ര​ണം, ജൈ​വ​വൈ​വി​ധ്യ സം​ര​ക്ഷ​ണം എ​ന്നീ ല​ക്ഷ്യ​ങ്ങ​ളെ ഒ​രേ​സ​മ​യം നി​റ​വേ​റ്റാ​ന്‍ പ​ര്യാ​പ്ത​മാ​യ ഒ​ന്നാ​ണ്. പ്രാ​ദേ​ശി​ക ജൈ​വ​വ്യ​വ​സ്ഥ​ക്ക് അ​നു​യോ​ജ്യ​മാ​യ ഫ​ല​വൃ​ക്ഷ​ങ്ങ​ള്‍, ഔ​ഷ​ധ​ച്ചെ​ടി​ക​ള്‍, മു​ള​ക​ള്‍ എ​ന്നി​വ​ക്ക് പ്രാ​ധാ​ന്യം ന​ല്‍കു​ന്ന​തു​വ​ഴി ജൈ​വ ആ​വാ​സ വ്യ​വ​സ്ഥ​ക​ളു​ടെ പു​ന​രു​ജ്ജീ​വ​നം സാ​ധ്യ​മാ​ക്കു​ന്ന​തോ​ടൊ​പ്പം നി​ല​വി​ലു​ള്ള ഭൂ​വി​നി​യോ​ഗ രീ​തി​ക​ളി​ല്‍ വ​ലി​യ മാ​റ്റ​മൊ​ന്നും കൂ​ടാ​തെ​യു​ള്ള പ​രി​ഷ്‌​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ള്‍ക്ക് സ​ഹാ​യ​ക​മാ​കു​ന്ന​താ​ണ്.

പാ​രി​സ്ഥി​തി​ക ദു​ര​ന്ത​ങ്ങ​ള്‍ക്ക് ഇ​ര​ക​ളാ​യി​ത്തീ​രു​ന്ന​വ​രി​ല്‍ ബ​ഹു​ഭൂ​രി​ഭാ​ഗ​വും സ​മൂ​ഹ​ത്തി​ലെ ഏ​റ്റ​വും അ​ടി​ത്ത​ട്ടി​ലു​ള്ള ജ​ന​ങ്ങ​ളാ​ണ് എ​ന്ന് വീ​ണ്ടും തെ​ളി​യി​ക്കു​ന്ന ഒ​ന്നാ​ണ് ചൂ​ര​ല്‍മ​ല-​മു​ണ്ട​ക്കൈ ദു​ര​ന്തം. അ​വ​രു​ടെ ജീ​വ​ന് സു​ര​ക്ഷ ന​ല്‍കു​ക എ​ന്ന​ത് ഭ​ര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​ന്റെ പ്രാ​ഥ​മി​ക ക​ര്‍ത്ത​വ്യ​മാ​ണ്.