ഓർക്കാതിരുന്നിട്ടില്ല,ഒരുനാൾ പോലും

മുതിർന്ന കോൺഗ്രസ് നേതാവും, പാർലമെന്റംഗവുമായിരുന്ന എം.ഐ ഷാനവാസിന്റെ അഞ്ചാം ചരമ വാർഷികം.

ജീ​വി​ത​ത്തി​ലെ മ​റ​ക്കാ​നാ​കാ​ത്ത ദി​ന​മാ​ണ് 2018 ന​വം​ബ​ർ 21. അ​ന്നാ​ണ്, പ്രി​യ​പ്പെ​ട്ട എം.​ഐ. ഷാ​ന​വാ​സ്​ ന​മ്മെ വി​ട്ടു​​പി​രി​യു​ന്ന​ത്. അ​ഞ്ചു​​വ​ർ​ഷം ക​ഴി​ഞ്ഞു. ഇ​ന്നും എ​നി​ക്ക്​ ഉ​ൾ​ക്കൊ​ള്ളാ​ൻ ക​ഴി​യാ​ത്ത വി​യോ​ഗം. ഈ ​രാ​ഷ്​​ട്രീ​യ ജീ​വി​ത​ത്തി​നി​ട​യി​ൽ എ​​ന്നെ പൂ​ർ​ണ​മാ​യി അ​റി​ഞ്ഞ ഞാ​ന​റി​ഞ്ഞ ഒ​രാ​ൾ...ര​ണ്ടു​ മൂ​ന്നു​ ത​വ​ണ മാ​ത്ര​മേ ഞ​ങ്ങ​ൾ ത​മ്മി​ൽ ചി​ല അ​ഭി​പ്രാ​യ​വ്യ​ത്യാ​സ​ങ്ങ​ൾ ഉ​ണ്ടാ​യി​ട്ടു​ള്ളൂ. അ​പ്പോ​ഴും ​കെ.​എ​സ്.​യു പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ന​കാ​ല​ത്ത്​ ഞ​ങ്ങ​ൾ ത​മ്മി​ൽ പി​ണ​ങ്ങി​യ​പ്പോ​ൾ,​ ചോ​മ്പാ​ല​യി​ലെ വീ​ട്ടി​ലെ​ത്തി എ​െൻറ അ​മ്മ​യോ​ട്​ പ​രാ​തി പ​റ​ഞ്ഞ സ​ഹോ​ദ​ര​ന്റെ മ​ന​സ്സ് എ​നി​ക്ക​റി​യാ​മാ​യി​രു​ന്നു.

കൂ​ടെ ഉ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ൽ കെ.​പി.​സി.​സി പ്ര​സി​ഡ​ൻ​റ്​ പ​ദ​വി​യി​ലി​രു​ന്നു​​​കൊ​ണ്ട്​ എ​നി​ക്ക്​ ​ഏ​റെ ചെ​യ്യാ​ൻ ക​ഴി​യു​മാ​യി​രു​ന്നു. കാ​ര​ണം, എ​ല്ലാ​വി​ധ ഗ്രൂ​പ്പു​ക​ളെ​യും അ​തി​ജീ​വി​ക്കാ​നു​ള്ള ക​രു​ത്ത്​ അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. 32 വ​ർ​ഷ​ക്കാ​ലം കേ​ര​ള പ്ര​ദേ​ശ്​ കോ​ൺ​ഗ്ര​സ്​ ക​മ്മി​റ്റി ഭാ​ര​വാ​ഹി​യാ​യി​രു​ന്ന അ​പൂ​ർ​വ വ്യ​ക്​​തി​ത്വം. ദൗ​ർ​ഭാ​ഗ്യ​വ​ശാ​ൽ പാ​ർ​ല​മെൻറ​റി രം​ഗ​ത്ത്​ സ്വാ​ധീ​ന​മു​റ​പ്പി​ക്കാ​ൻ അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​​ന്​ ക​ഴി​ഞ്ഞി​ല്ല. തി​ക​ഞ്ഞ മ​ത​വി​ശ്വാ​സി​യാ​യി​രി​ക്കു​േ​മ്പാ​ൾ ത​ന്നെ, ​രാ​ജ്യ​ത്തി​െ ൻ​റ മ​തേ​ത​ര​മൂ​ല്യ​ങ്ങ​ളി​ൽ അ​ടി​യു​റ​ച്ച്​ വി​ശ്വ​സി​ച്ചു. കോ​ൺ​ഗ്ര​സ്​ മൂ​ല്യ​ങ്ങ​ളി​ൽ​നി​ന്ന്​ മാ​റി​ന​ട​ക്കാ​ൻ ഒ​രി​ക്ക​ലും ത​യാ​റാ​യി​രു​ന്നു​മി​ല്ല.

കോ​ൺ​ഗ്ര​സിന്റെ ​​ മു​ഖം

ചാ​ന​ൽ ച​ർ​ച്ച​ക​ളി​ൽ കോ​ൺ​ഗ്ര​സി​െൻറ മു​ഖ​മാ​യി ഷാ​ന​വാ​സ്​ തി​ള​ങ്ങി. പ​ല​പ്പോ​ഴും ച​ർ​ച്ച​ക​ളി​ൽ പോ​കു​ന്ന​തി​നു മു​മ്പ്​ എ​ന്നെ വി​ളി​ച്ച​റി​യി​ക്കു​ക​യും വി​ശ​ദാം​ശ​ങ്ങ​ൾ തേ​ടു​ക​യും ചെ​യ്യു​മാ​യി​രു​ന്നു. എ​ല്ലാ വി​ഷ​യ​ത്തി​ലും ഷാ​ന​വാ​സി​ന്​ ന​ല്ല അ​വ​ഗാ​ഹ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. എ​തി​രാ​ളി​ക​ളോ​ട് ബ​ഹു​മാ​നം നി​ല​നി​ർ​ത്തി​ക്കൊ​ണ്ടു​ത​ന്നെ ത​ന്റെ എ​തി​ര​ഭി​പ്രാ​യ​ങ്ങ​ൾ അ​തി​ശ​ക്ത​മാ​യ രീ​തി​യി​ൽ പ​റ​ഞ്ഞു​വെ​ക്കു​ന്ന അ​വ​ത​ര​ണ​ശൈ​ലി ​ഏ​വ​രു​ടെ​യും പ്ര​ശം​സ പി​ടി​ച്ചു​​പ​റ്റി​യി​രു​ന്നു. ആ​ണ​വ​ക​രാ​ർ, മ​ണ്ഡ​ൽ ക​മീ​ഷ​ൻ, സ​ച്ചാ​ർ ക​മ്മി​റ്റി തു​ട​ങ്ങി​യ വി​ഷ​യ​ത്തി​ൽ പാ​ർ​ട്ടി നി​ല​പാ​ട്​ കൃ​ത്യ​മാ​യി പ​റ​യാ​ൻ അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന് സാ​ധി​ച്ചു.

പ​ര​സ്യ​മാ​യി ഞാ​നും ഷാ​ന​വാ​സു​മൊ​ന്നും പാ​ർ​ട്ടി​യെ പ്ര​തി​ക്കൂ​ട്ടി​ൽ നി​ർ​ത്താ​റി​ല്ല. എ​ന്നാ​ൽ, പാ​ർ​ട്ടി​ക്കു​ള്ളി​ൽ കൃ​ത്യ​മാ​യി പ​റ​യേ​ണ്ട​ത്​ പ​റ​യും. ഒ​രു കാ​ര്യ​ത്തി​ൽ മാ​ത്ര​മേ ഷാ​ന​വാ​സി​നോ​ട്​ എ​നി​ക്ക്​ വി​യോ​ജി​ക്കേ​ണ്ടി​വ​ന്നി​ട്ടു​ള്ളൂ. അ​ത്, തി​രു​ത്ത​ൽ​വാ​ദ​ത്തി​​ന്റെ കാ​ര്യ​ത്തി​ലാ​ണ്. അ​തി​ന്​ നേ​തൃ​ത്വം ​കൊ​ടു​ത്ത​ത്​ ഷാ​ന​വാ​സും കാ​ർ​ത്തി​കേ​യ​നും ര​മേ​ശ്​ ചെ​ന്നി​ത്ത​ല​യും കൂ​ടി​യാ​ണ്. പ​ല​പ്പോ​ഴും മൂ​ന്നാ​മ​നാ​യാ​ണ്​ പേ​ര് പ​റ​യാ​റെ​ങ്കി​ലും അ​തി​ന്റെ ബു​ദ്ധി​കേ​ന്ദ്രം ഷാ​ന​വാ​സാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ന്ന്​ എ​നി​ക്ക​റി​യാം. ക​രു​ണാ​ക​ര​നോ​ട്​ എ​നി​ക്ക്​ അ​ഭി​പ്രാ​യ​വ്യ​ത്യാ​സം ഉ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അ​ത്, വ്യ​ക്​​തി​പ​ര​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല, ശൈ​ലി​യോ​ടു​ള്ള വി​യോ​ജി​പ്പാ​യി​രു​ന്നു. സ​മാ​ന്ത​ര

സം​ഘ​ട​ന​യാ​യി നീ​ങ്ങു​ന്ന​ തി​രു​ത്ത​ൽ​വാ​ദ നി​ല​പാ​ട് തെ​റ്റാ​ണെ​ന്ന് ഞാ​ന​ന്ന് ഷാ​ന​വാ​സി​നോ​ട് പ​റ​ഞ്ഞി​രു​ന്നു. പി​ന്നീ​ട്​ അ​ത്​ തെ​റ്റാ​ണെ​ന്ന്​ എ​ല്ലാ​വ​ർ​ക്കും ബോ​ധ്യ​മാ​യി.

ഞ​ങ്ങ​ൾ കെ.​എ​സ്.​യു​ക്കാ​ർ

ആ​ല​പ്പു​ഴ എ​സ്.​ഡി കോ​ള​ജി​ൽ​നി​ന്ന് ഒ​ന്നാം​വ​ർ​ഷ ബി.​എ പൂ​ർ​ത്തി​യാ​ക്കി 1970ൽ ​എം.​ഐ. ഷാ​ന​വാ​സ് ഫാ​റൂ​ഖ് കോ​ള​ജി​ൽ വ​ന്ന​തോ​ടെ​യാ​ണ് ഞ​ങ്ങ​ൾ ത​മ്മി​ലെ ബ​ന്ധം ആ​രം​ഭി​ക്കു​ന്ന​ത്. അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ പി​താ​വ്​ അ​റി​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന അ​ഭി​ഭാ​ഷ​ക​ൻ​ ഇ​ബ്രാ​ഹീം കു​ട്ടി​യാ​ണ്. തൊ​ട്ട​ടു​ത്ത വ​ർ​ഷം ഷാ​ന​വാ​സ്​ ഫാ​റൂ​ഖ്​ കോ​ള​ജ്​ യൂ​നി​യ​ൻ ചെ​യ​ർ​മാ​നാ​യി. ഞാ​ൻ കോ​ഴി​ക്കോ​ട്​ ലോ ​കോ​ള​ജി​ൽ വ​ന്ന​തോ​ടെ ത​മ്മി​ൽ കൂ​ടു​ത​ൽ അ​ടു​ത്തു.

അ​ന്ന്, ഷാ​ന​വാ​സി​നെ കെ.​എ​സ്.​യു​വി​​ന്റെ വി​വി​ധ ചു​മ​ത​ല​ക​ളി​ൽ നി​യോ​ഗി​ച്ചു. കോ​ഴി​ക്കോ​ട്​ ഇം​പീ​രി​യ​ൽ ഹോ​ട്ട​ലി​ലെ കെ.​എ​സ്.​യു​വി​​ന്റെ മു​റി​യി​ൽ എ​ല്ലാ ദി​വ​സ​വും ഞ​ങ്ങ​ൾ ഒ​ത്തു​കൂ​ടി. 1978ൽ ​യൂ​ത്ത്​ കോ​ൺ​ഗ്ര​സി​ന്റെ പ്ര​ഥ​മ സം​സ്​​ഥാ​ന പ്ര​സി​ഡ​ൻ​റ്​ എ​ന്ന നി​ല​യി​ൽ ഞാ​ൻ ന​ട​ത്തി​യ പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ന​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് ഷാ​ന​വാ​സ് എ​ല്ലാ​നി​ല​ക്കും ഒ​പ്പ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ശൂ​ന്യ​ത​യി​ൽ​നി​ന്നാ​ണ്​ പാ​ർ​ട്ടി​യു​ണ്ടാ​ക്കി​യ​ത്. അ​ന്ന്​ ന​ട​ത്തി​യ 58 ദി​വ​സം നീ​ണ്ടു​നി​ന്ന പ​ദ​യാ​ത്ര പാ​ർ​ട്ടി​ക്ക്​ പു​തു​ജീ​വ​ൻ ന​ൽ​കു​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു. അ​ന്ന​ത്തെ പ​ദ​യാ​ത്ര​യി​ൽ പ​​ങ്കെ​ടു​ത്ത രാ​ജ്​​മോ​ഹ​ൻ ഉ​ണ്ണി​ത്താ​ൻ, കാ​സ​ർ​കോ​ടു​ള്ള കെ.​പി. കു​ഞ്ഞി​ക്ക​ണ്ണ​ൻ, ട്ര​ഷ​റ​റാ​യി​രു​ന്ന തൃ​ശൂ​ർ സ്വ​ദേ​ശി കൊ​ച്ചു​മു​ഹ​മ്മ​ദ്​ തു​ട​ങ്ങി​യ​വ​ർ ഇ​പ്പോ​ഴു​മു​ണ്ട്. ഏ​റെ വെ​ല്ലു​വി​ളി​ക​ൾ നി​റ​ഞ്ഞ​താ​യി​രു​ന്നു ആ ​യാ​ത്ര. കാ​ര​ണം, കോ​ൺ​ഗ്ര​സി​െൻറ വ​ലി​യ വി​ഭാ​ഗം എ.​കെ. ആ​ൻ​റ​ണി വി​ഭാ​ഗ​ത്തോ​ടൊ​പ്പ​മാ​യി​രു​ന്നു. ഒ​രി​ട​ത്തും സ്വീ​ക​രി​ക്കാ​നാ​ളി​ല്ലാ​ത്ത അ​വ​സ്​​ഥ. വ​ണ്ടി​ക്ക്​ എ​ണ്ണ​യ​ടി​ക്കാ​ൻ കാ​ശി​ല്ല. എ​ന്നാ​ൽ, പ​ദ​യാ​ത്ര ക​ഴി​യു​ന്ന​തോ​ടെ യൂ​ത്ത്​ കോ​ൺ​ഗ്ര​സും കോ​ൺ​ഗ്ര​സും തി​രി​ച്ചു​വ​രു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു.

എ​ന്നെ കെ.​പി.​സി.​സി പ്ര​സി​ഡ​ന്‍റാ​ക്കി

ഞാ​ൻ കെ.​പി.​സി.​സി അ​ധ്യ​ക്ഷ​നാ​കു​ന്ന​തി​ന്​ കാ​ര​ണ​ക്കാ​ര​ൻ​ത​ന്നെ ഷാ​ന​വാ​സാ​ണ്. ഇ​ത്ത​ര​മൊ​രാ​ശ​യം എ​െ​ന്‍റ മു​ന്നി​ൽ​വെ​ച്ച​ത്​ ഷാ​ന​വാ​സാ​ണ്. അ​തൊ​രി​ക്ക​ലും എ​നി​ക്ക്​ മ​റ​ക്കാ​ൻ ക​ഴി​യി​ല്ല. ഒ​രു​ദി​വ​സം ഡ​ൽ​ഹി​യി​ലെ വീ​ട്ടി​ൽ ഷാ​ന​വാ​സ്​ വ​ന്നു പ​റ​ഞ്ഞു. നി​ങ്ങ​ൾ പ​തി​റ്റാ​ണ്ടു​ക​ളാ​യി ഡ​ൽ​ഹി കേ​ന്ദ്രീ​ക​രി​ച്ച്​ പ്ര​വ​ർ​ത്തി​ക്കു​ന്നു. ഇ​ല​ക്​​ഷ​ൻ ക​മ്മി​റ്റി ചെ​യ​ർ​മാ​ൻ എ​ന്ന​നി​ല​യി​ൽ രാ​ജ്യം മു​ഴു​വ​ൻ പ്ര​വ​ർ​ത്തി​ച്ചു. എ​ല്ലാ​വ​രെ​യും ചേ​ർ​ത്തു​​പി​ടി​ക്കു​ന്ന സ​മീ​പ​ന​ത്തി​ൽ ദേ​ശീ​യ നേ​തൃ​ത്വം സം​തൃ​പ്ത​രാ​ണ്, ഇ​ന്ദി​ര ഗാ​ന്ധി​യു​ടെ കാ​ലം മു​ത​ൽ നേ​തൃ​ത്വ​ത്തി​െൻറ സ്വ​ന്തം ആ​ളു​മാ​ണ്. നി​ങ്ങ​ളു​ടെ പി​ന്നാ​ലെ വ​ന്ന​വ​രു​ൾ​പ്പെ​ടെ കെ.​പി.​സി.​സി പ്ര​സി​ഡ​ൻ​റ്​ പ​ദ​വി​യി​ലെ​ത്തി. ഇ​നി നി​ങ്ങ​ൾ കെ.​പി.​സി.​സി അ​ധ്യ​ക്ഷ പ​ദ​വി​യി​ലി​രി​ക്ക​ണം.

കെ.​പി.​സി.​സി പ്ര​സി​ഡ​ൻ​റാ​ക​ണ​മെ​ന്ന​ത്​ എ​​ന്റെ വ​ലി​യ ആ​ഗ്ര​ഹ​മാ​യി​രു​ന്നു, പ​ക്ഷേ, കേ​ര​ള​ത്തി​ലെ നേ​താ​ക്ക​ൾ​ക്കി​ട​യി​ലെ ഗ്രൂ​പ്പി​സ​​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ച്​ ന​ന്നാ​യി അ​റി​യാ​മാ​യി​രു​ന്ന​തു കൊ​ണ്ട് ഷാ​ന​വാ​സി​നോ​ട് ഞാ​ൻ മ​റു​ത്ത് പ​റ​ഞ്ഞു. പി​ന്നീ​ട്​ ഞാ​ൻ മ​ന​സ്സി​ലാ​ക്കി എ​െ ​ൻ​റ മു​ന്നി​ൽ ഇ​ത്ത​ര​മൊ​രാ​ശ​യ​വു​മാ​യി വ​രു​ന്ന​തി​നു മു​മ്പു​ത​ന്നെ ​നേ​തൃ​ത്വ​ത്തി​ലെ പ​ല​രു​മാ​യും ​ അ​ദ്ദേ​ഹം ച​ർ​ച്ച ന​ട​ത്തി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്നു. അ​ങ്ങ​നെ​യാ​ണ്​ 2018 ഒ​ക്ടോ​ബ​ർ 19ന് ​ഞാ​ൻ പ്ര​സി​ഡ​ൻ​റാ​യി വ​രു​ന്ന​ത്. വ​ർ​ക്കി​ങ്​ പ്ര​സി​ഡ​ൻ​റു​മാ​രാ​യി ഷാ​ന​വാ​സ്, കൊ​ടി​ക്കു​ന്നി​ൽ സു​രേ​ഷ്, കെ. ​സു​ധാ​ക​ര​ൻ എ​ന്നി​വ​രെ നി​യോ​ഗി​ച്ചു. അ​തി​ൽ, ഷാ​ന​വാ​സി​നെ പൂ​ർ​ണ​മാ​യും എ​നി​ക്ക്​ ല​ഭി​ച്ചു. കൊ​ടി​ക്കു​ന്നി​ൽ സു​രേ​ഷ്​ പാ​ർ​ല​മെൻറ്​ തി​ര​ക്കു​ക​ൾ​ക്കി​ട​യി​ലും സ​ഹ​ക​രി​ച്ചു. സു​ധാ​ക​ര​ന്റെ സേ​വ​നം വ​ള​രെ പ​രി​മി​ത​മാ​യി​രു​ന്നു. പാ​ർ​ല​മെൻറ്​ തെ​ര​​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പി​ൽ 20ൽ 19 ​സീ​റ്റും നേ​ടി​യ​പ്പോ​ൾ, ഷാ​ന​വാ​സ്​ ഉ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ൽ എ​ന്ന് ഏ​റെ ആ​ഗ്ര​ഹി​ച്ചു.

ആ ​യാ​ത്രാ​മൊ​ഴി...

​കാ​ൻ​സ​റി​നെ അ​തി​ജീ​വി​ക്കാ​ൻ ക​ഴി​യു​മെ​ന്ന പ്ര​തീ​ക്ഷ​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു ഷാ​ന​വാ​സി​ന്. ഏ​തൊ​രു പ്ര​തി​കൂ​ല സാ​ഹ​ച​ര്യ​ത്തി​ലും പ​ത​റാ​തെ പൊ​രു​തി​നി​ന്ന അ​ദ്ദേ​ഹം ഈ ​രോ​ഗ​ത്തോ​ടും തോ​ൽ​ക്കാ​ൻ ത​യാ​റാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. സം​സാ​രി​ക്കാ​ൻ വ​യ്യാ​ത്ത സാ​ഹ​ച​ര്യ​ത്തി​ലും പൊ​തു​കാ​ര്യ​ങ്ങ​ൾ ഏ​റെ ശ്ര​ദ്ധി​ച്ചി​രു​ന്നു. രോ​ഗം മൂ​ർഛി​ച്ച്​ മ​​ദ്രാ​സി​ലേ​ക്ക്​ പോ​കാ​ൻ ​തീ​രു​മാ​നി​ച്ച സ​മ​യം. ഞാ​നും ഭാ​ര്യ​യും മ​ക​ളും തി​രു​വ​ന​ന്ത​പു​രം തൈ​ക്കാ​ട്​ ഗെ​സ്റ്റ്​ ഹൗ​സി​ൽ താ​മ​സി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ഒ​രു​ദി​വ​സം രാ​വി​ലെ ഷാ​ന​വാ​സ്​ വാ​തി​ലി​ൽ മു​ട്ടു​ന്ന​ത്​​ കേ​ട്ടാ​ണ്​ ഉ​ണ​ർ​ന്ന​ത്. മ​ക​ളോ​ടും ഉ​ഷ​യോ​ടും എ​ല്ലാം സം​സാ​രി​ച്ചു. പി​ന്നെ, എ​ന്നെ കെ​ട്ടി​പ്പി​ടി​ച്ച്​ ഞാ​നൊ​രു യാ​ത്ര ചോ​ദി​ക്കാ​ൻ വ​ന്ന​താ​ണെ​ന്നു​ പ​റ​ഞ്ഞ നി​മി​ഷം ഓ​ർ​ക്കു​മ്പോ​ൾ ഇ​പ്പോ​ഴും എ​നി​ക്ക് ക​ണ്ണ് നി​റ​യു​ന്നു. പ​റ​ഞ്ഞാ​ൽ തീ​രാ​ത്ത ഓ​ർ​മ​ക​ൾ ഒ​രു പാ​ടു​ണ്ട്. അ​ത​ങ്ങ​നെ കി​ട​ക്ക​​ട്ടെ...

കേ​​ട്ടെ​ഴു​ത്ത്​: അ​നൂ​പ്​ അ​ന​ന്ത​ൻ