നി​ഷ്​​കാ​സി​ത​ൻ

വ​ല്ല​ഭ്​ ഭ​വ​നി​ൽ​നി​ന്ന്​ അ​വ​സാ​ന ഫ​യ​ലും ഒ​പ്പി​ട്ട്​ പ​ടി​യി​റ​ങ്ങു​േ​മ്പാ​ൾ ക​മ​ൽ​നാ​ഥി​െ​ൻ​റ മു​ ഖ​ത്ത്​ പ്ര​ത്യേ​കി​ച്ചെ​​െന്ത​ങ്കി​ലും ഭാ​വ​മാ​റ്റം കാ​ണാ​ത്ത​തെ​ന്തേ എ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു ഭോ​പാ​ലി​ലെ​യ ും ഡ​ൽ​ഹി​യി​ലെ​യും മാ​ധ്യ​മപ്ര​വ​ർ​ത്ത​ക​ർ കാ​ര്യ​മാ​യും അ​ന്വേ​ഷി​ച്ച​ത്. ആ ​അ​ന്വേ​ഷ​ണ​ത്തി​ൽ വെ​ളി​പ് പെ​ട്ട​ത്​ വി​ചി​ത്ര​മാ​യൊ​രു സ​ത്യ​മാ​ണ്. ഗ്വാ​ളി​േ​യാ​ർ കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​ൽ​നി​ന്ന്​ തു​ട​ക്കം കു​റി​ച് ച പാ​ള​യ​ത്തി​ൽ​പ​ട​ക്കെ​തി​രെ ഒ​ര​വ​സാ​ന​ഘ​ട്ട പോ​രാ​ട്ട​ത്തി​നു​പോ​ലും തു​നി​യാ​തെ മു​ഖ്യ​മ​ന്ത്രിപ​ദം രാ​ജി​വെ​​ച്ചൊ​ഴി​യു​േ​മ്പാ​ൾ, ക​മ​ൽ​നാ​ഥ്​ ഉ​ള്ളാ​ലെ ചി​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു​വ​ത്രേ. അ​താ​ണ്​ പ​ടി​യി​റ​ക്ക​ത്തി​ലും ശാ​ന്ത​ഭാ​വം. ക​മ​ൽ​നാ​ഥ്​ ചി​രി​ക്കു​കയല്ലാതെന്തു ചെയ്യണം. പ​ത്തുമാ​സം മു​െ​മ്പങ്കി​ലും തെ​റി​ക്കേ​ണ്ട ക​സേ​ര​യാ​യി​രു​ന്ന​ല്ലോ അ​ത്. എ​ന്നി​ട്ടും വ​ലി​ച്ചുനീ​ട്ടി ഇ​​ത്രയുംവ​രെ എ​ത്തി​ച്ചി​ല്ലേ. മോ​ദി​യു​ടെ ര​ണ്ടാംവ​ര​വി​ലെ അ​പ്ര​ഖ്യാ​പി​ത കാ​ര്യപ​രി​പാ​ടി​യാ​യ ‘ഒാ​പ​റേ​ഷ​ൻ താ​മ​ര’​യി​ൽ ക​ന്ന​ഡ ദേ​ശ​ത്തെ കു​മ​ര​ണ്ണ വീ​ണ​പ്പോ​ൾ ത​ന്നെ ക​മ​ൽ​നാ​ഥി​െ​ൻ​റ ‘അ​ന്ത്യ’​വും പ്ര​വ​ചി​ച്ച​വ​രു​ണ്ട്. കു​മ​ര​ണ്ണ​യെ പി​ടി​ച്ചു​നി​ർ​ത്താ​ൻ അ​വി​ടെ​യൊ​രു ഡി.​കെ​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അ​മി​ത്​ ഷാ​യെ​പ്പോ​ലെ ത​ന്നെ, രാ​ഷ്​​ട്രീ​യം വി​ല​പേ​ശ​ലി​െ​ൻ​റ കൂ​ടി ക​ല​യാ​ണെ​ന്ന്​ ജീ​വി​തം​കൊ​ണ്ട്​ തെ​ളി​യി​ച്ച​യാ​ളാ​ണ്​ ഡി.​കെ. അ​ദ്ദേ​ഹം പോ​ലും തോ​റ്റു​പോ​യ വേ​ള​യി​ൽ ക​മ​ൽ​നാ​ഥി​െ​ൻ​റ കാ​ര്യം പ​റ​യാ​നു​ണ്ടോ? മ​ധ്യ​പ്ര​ദേ​ശി​ലാ​ണെ​ങ്കി​ൽ പാ​ർ​ട്ടി ന​ന്നേ ദു​ർ​ബ​ല​മാ​ണ്. സാ​മ്പ​ത്തി​ക ഭ​ദ്ര​ത ഉ​റ​പ്പു​വ​രു​ത്താ​നും കൂ​റു​മാ​റ്റ​ക്കാ​ർ​ക്ക്​ സ​മ​യാ​സ​മ​യ​ങ്ങ​ളി​ൽ റി​സോ​ർ​ട്ട്​ ത​ര​പ്പെ​ടു​ത്താ​നും ഡി.​കെ​യെ​പ്പോ​ലൊ​രാ​ൾ അ​വി​ടെ​യി​ല്ല. കാ​ര്യ​മാ​യ അ​വ​സ​രം ല​ഭി​ക്കാ​ത്ത​തിെ​ൻ​റ പേ​രി​ൽ ഇ​ള​മു​റ​ക്കാ​ര​നാ​യ ​േജ്യാ​തി​രാ​ദി​ത്യ സി​ന്ധ്യ അ​ട​ക്ക​മു​ള്ള​വ​ർ അ​സ്വ​സ്ഥ​രു​മാ​ണ്. എ​ന്നി​ട്ടും എ​ങ്ങനെ പി​ടി​ച്ചു​നി​ന്നു​വെ​ന്ന​താ​ണ്​ അ​ത്ഭുതം. ഒ​ടു​വി​ൽ സം​ഭ​വി​ക്കേ​ണ്ട​തു​ത​ന്നെ സം​ഭ​വി​ച്ചു. സി​ന്ധ്യ ന​യി​ച്ച വി​മ​ത​പ്പ​ട​യി​ൽ ക​മ​ൽനാ​ഥ്​ വീ​ണു. മ​ധ്യേ​ന്ത്യ​യു​ടെ ഭൂ​പ​ടം ഇ​നി​യ​ങ്ങോ​ട്ട്​ കാ​വിനി​റ​ത്തി​ലാ​യി​രി​ക്കും.

മാ​ണി സാ​ർ പാ​ലാ​യു​ടെ മാ​ണി​ക്യ​മെ​ന്ന​പോ​ലെ​യാ​ണ്​ ഛിന്ദ്​​വാ​ര​ക്കാ​ർ​ക്ക്​ ക​മ​ൽ​നാ​ഥ്. ആ ​മ​ണ്ഡ​ല​വു​മാ​യി 40 വ​ർ​ഷ​ത്തെ ബ​ന്ധ​മു​ണ്ട്. ക​മ​ൽ​നാ​ഥി​നെ വി​ശ്ര​മ​മി​ല്ലാ​ത്ത പാ​ർ​ല​മെ​േ​ൻ​റ​റി​യ​നാ​ക്കി​യ​ത്​ അ​ന്നാ​ട്ടു​കാ​രാ​ണ്. പക്ഷേ, ഛിന്ദ്​​വാ​രയ​ല്ല​ല്ലോ മ​ധ്യ​പ്ര​ദേ​ശ്. അ​വി​ടെ ഇ​തു​പോ​​ലെ വേ​റെ​യും രാ​ഷ്​​ട്രീ​യ തു​രു​ത്തു​ക​ളു​ണ്ട്. ഇൗ ​തു​രു​ത്തു​ക​ൾ ത​മ്മി​ൽ അ​ടി​പി​ടി​യു​മു​ണ്ടാ​യി​ട്ടു​ണ്ട്. 80ക​ളു​ടെ ഒ​ടു​ക്കം അ​തൊ​ക്കെ മ​റ​നീ​ക്കി പു​റ​ത്തു​വ​ന്ന​തു​മാ​ണ്. 1989ലാ​ണ്​ ആ ​സം​ഭ​വം. ചു​ർ​ഹ​ട്ട്​ ലോ​ട്ട​റി കേ​സി​ൽ അ​ക​പ്പെ​ട്ട്​ അ​ർ​ജു​ൻസി​ങ്​ ഗ​ത്യ​ന്ത​ര​മി​ല്ലാ​തെ മു​ഖ്യ​മ​ന്ത്രിപ​ദം രാ​ജി​വെ​ക്കു​ന്നു. പ​ക​രം മാ​ധ​വ​റാ​വുസി​ന്ധ്യ വ​രു​മെ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു എ​ല്ലാ​വ​രും ധ​രി​ച്ച​ത്. പക്ഷേ, രാ​ജീ​വ്​ ഗാ​ന്ധി​യു​ടെ ഇ​ഷ്​​ട​ക്കാ​ര​നാ​യ മോ​ത്തി​ലാ​ൽ വോ​റ അ​ധി​കാ​ര​ത്തി​ലെ​ത്തി. ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളോ​ളം ഇ​ന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തി​ൽ ചെ​ല​വ​ഴി​ച്ച്​ ച​ര​ടു​വ​ലി​ച്ചി​ട്ടും മാ​ധ​വ​റാ​വു​വി​ന്​ രാ​ജീ​വി​െ​ൻ​റ ഇ​ഷ്​​ടം പി​ടി​ച്ചു​പ​റ്റാ​നാ​യി​ല്ലെ​ന്നാ​ണ്​ ക​ഥ. അ​ന്ന്​ ക​പ്പി​നും ചു​ണ്ടി​നു​മി​ട​യി​ൽ ഗ്വാ​ളി​യോ​ർ രാ​ജ​കു​ടും​ബ​ത്തി​ന്​ ന​ഷ്​​ട​പ്പെ​ട്ട മു​ഖ്യ​മ​ന്ത്രിക്കസേ​ര, 2018ൽ ​േ​ജ്യാ​തി​രാ​ദി​ത്യ സി​ന്ധ്യ​യി​ലൂ​ടെ തി​രി​ച്ചു​പി​ടി​ക്കു​മെ​ന്നാ​ണ്​ പ​ണ്ഡി​റ്റു​ക​ൾ പ്ര​വ​ചി​ച്ച​ത്. അ​വ​സാ​നനി​മി​ഷം അ​തും കൈ​വി​ട്ടു. മുമ്പ്​ രാ​ജീ​വാ​യി​രു​ന്നു വി​ല്ല​നെ​ങ്കി​ൽ, ഇ​ക്കു​റി രാ​ഹു​ൽഗാ​ന്ധി ക​മ​ൽനാ​ഥി​െ​ൻ​റ സീ​നി​യോ​റി​റ്റി​ക്ക്​ വ​ഴ​ങ്ങു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. അ​ങ്ങ​നെ​യാ​ണ്​ 2018 ഡി​സം​ബ​ർ 17ന്​ ​ക​മ​ൽനാ​ഥ്​ സ​ത്യപ്ര​തി​ജ്ഞ ചെ​യ്​​ത​ത്. അ​ന്നുമു​ത​ൽത​ന്നെ പാ​ള​യ​ത്തി​ൽപ​ട ആ​രം​ഭി​ച്ചു​വെ​ന്നാ​ണ്​ പി​ന്നാ​മ്പു​റ സം​സാ​രം. കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​ലെ മ​റ്റു​ള്ള​വ​ർ നേ​ര​ത്തേത​ന്നെ അ​മി​ത്​ ഷാ ​പാ​ള​യ​ത്തി​ൽ ഇ​ടംപി​ടി​ച്ച​തി​നാ​ൽ സി​ന്ധ്യ​ക്ക്​ കാ​ര്യ​ങ്ങ​ൾ എ​ളു​പ്പ​മാ​യി; പാ​ലംവ​ലി​യും രാ​ജ്യ​സ​ഭ​യി​ലേ​ക്കു​ള്ള നോ​മി​നേ​ഷ​നുമൊ​ക്കെ ഞൊ​ടി​യി​ട​യി​ൽ സം​ഭ​വി​ച്ച​ത്​ അ​ങ്ങ​നെ​യാ​ണ്. പ​ഠി​ച്ച​തും ദീ​ർ​ഘ​കാ​ലം ഭ​രി​ച്ച വ​കു​പ്പും വാ​ണി​ജ്യ​മാ​യി​ട്ടും ന​വ​യു​ഗ രാ​ഷ്​​്ട്രീ​യ​ത്തി​​ൽ അ​തി​െ​ൻ​റ പ്രാ​യോ​ഗി​ക​ത പ്ര​ക​ടി​പ്പി​ക്കാ​ൻ കാ​വിപ​ക്ഷ​ത്തോ​ളം ക​ഴി​വി​ല്ലാ​ത്ത​തി​നാ​ൽ ‘വി​ല​പേ​ശ​ൽ ക​ല’​യു​ടെ കാ​ഴ്​​ച​ക്കാ​ര​നാ​യി ക​മ​ൽനാ​ഥ്.

പ​ണ്ടേ നെ​ഹ്​​റു കു​ടും​ബ​ത്ത​ി​െ​ൻ​റ ഇ​ഷ്​​ട​ക്കാ​ര​നാ​ണ്. കൊ​ൽ​ക്ക​ത്ത​യി​ൽ ഡൂ​ൺ സ്​​കൂ​ളി​ൽ പ​ഠി​ക്കു​േ​മ്പാ​ൾ സ​ഞ്​ജയ്​ ഗാ​ന്ധി​യാ​യി​രു​ന്നു പ്രി​യ​കൂ​ട്ടു​കാ​ര​ൻ. ആ ​കൂ​ട്ടു​കെ​ട്ട്​ കു​റ​ഞ്ഞ​കാ​ലം ഇ​ന്ത്യ​ൻ രാ​ഷ്​​ട്രീ​യ​ത്തി​ലും ക​ണ്ടു. ഇ​ന്ദിര​യു​ടെ ഇ​രുകൈ​ക​ളാ​ണ്​ സ​ഞ്​​ജ​യ്​ ഗാ​ന്ധി​യും ക​മ​ലു​മെ​ന്ന്​ പാ​ടി​ന​ട​ന്ന​വ​ർ അ​ന്നേ​റെ​യു​ണ്ട്. ആ ​കൈ​പി​ടി​ച്ചാ​ണ്​ ആ​ദ്യ​മാ​യി പാ​ർ​ല​മെ​ൻ​റി​ലെ​ത്തി​യ​ത്. 1980ൽ ഛി​ന്ദ്​​വാ​ര​യി​ൽ​നി​ന്ന്. പി​​ന്നെ തി​രി​ഞ്ഞു​നോ​ക്കേ​ണ്ടി വ​ന്നി​ട്ടി​ല്ല. ’84, ’89, ’91, ’96, ’99, 2004, 2009, 2014 വ​ർ​ഷ​ങ്ങ​ളി​ലും ജ​ന​ങ്ങ​ൾ വി​ശ്വാ​സ​പൂ​ർ​വം പാ​ർ​ല​മെ​ൻ​റി​ലെ​ത്തി​ച്ചു. ’91ൽ ​ആ​ദ്യ​മാ​യി കേ​ന്ദ്ര​ സ​ഹ​മ​ന്ത്രി. ഒ​ന്നാം യു.​പി.​എ സ​ർ​ക്കാ​റി​െ​ൻ​റ കാ​ല​ത്ത്​ വാ​ണി​ജ്യ-​വ്യ​വ​സാ​യ വ​കു​പ്പി​െ​ൻ​റ ചു​മ​ത​ല വ​ഹി​ച്ചു. ര​ണ്ടാം യു.​പി.​എ കാ​ല​ത്ത്​ റോ​ഡ്​ ട്രാ​ൻ​സ്​​പോ​ർ​ട്ട്, ന​ഗ​ര വി​ക​സ​നം തു​ട​ങ്ങി​യ വ​കു​പ്പു​ക​ളി​ലും മ​ന്ത്രി​പ​ദം അ​ല​ങ്ക​രി​ച്ചു. മോ​ദി സ​ർ​ക്കാ​ർ അ​ധി​കാ​ര​മേ​റ്റ​തോ​ടെ പ്ര​തി​പ​ക്ഷ​ത്ത്​ കാ​ര്യ​മാ​യ റോ​ളി​ല്ലാ​തി​രു​ന്ന​പ്പോ​ഴാ​ണ്​ രാ​ഹു​ൽ ഗാ​ന്ധി മ​ധ്യ​പ്ര​ദേ​ശി​ലേ​ക്ക്​ അ​യ​ച്ച​ത്. പി.​സി.​സി​യു​ടെ അ​ധ്യ​ക്ഷപ​ദ​വി ന​ൽ​കി പാ​ർ​ട്ടി​യെ ശ​ക്തി​പ്പെ​ടു​ത്താ​നാ​യി​രു​ന്നു നി​േ​​യാ​ഗം. ആ ​വ​ർ​ഷം അ​വ​സാ​നം ന​ട​ന്ന തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പി​ൽ പാ​ർ​ട്ടി​ക്ക്​ അ​പ്ര​തീ​ക്ഷി​ത വി​ജ​യം. അ​തി​നു​പി​ന്നി​ൽ, ക​മ​ൽ​നാ​ഥി​െ​ൻ​റ നേ​തൃപാ​ട​വ​മോ അ​തോ ശി​വ​രാ​ജ്​ സി​ങ്​ ചൗ​ഹാ​െ​ൻ​റ ക​ഴി​വു​കേ​ടോ എ​ന്ന ത​ർ​ക്കം ഇ​പ്പോ​ഴും അ​വ​സാ​നി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ല. ഏ​താ​യാ​ലും 230ൽ 114​ഉം നേ​ടി കോ​ൺ​ഗ്ര​സ്​ ഏ​റ്റ​വും വ​ലി​യ ഒ​റ്റ ക​ക്ഷി. ചെ​റു​ക​ക്ഷി​ക​ളു​ടെ​യും സ്വ​ത​ന്ത്ര​രു​ടെ​യും പി​ന്തു​ണ​യോ​ടെ ഒ​രു വ​ർ​ഷ​മാ​യി മു​ന്നോ​ട്ടു​പോ​വു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. അ​തി​നി​ട​യി​ലാ​ണ്​ സി​ന്ധ്യ​യു​ടെ നേ​തൃ​ത്വ​ത്തി​ൽ പ​ത്തിരുപത്​ പേ​ർ ഒാ​പ​റേ​ഷ​ൻ താ​മ​ര​യൊ​രു​ക്കി​യ ചാ​ക്കി​ൽ ക​യ​റി റി​സോ​ർട്ട്​ വാ​സ​ത്തി​നു​ പോ​യ​ത്.

1946 ന​വം​ബ​ർ 18ന്​ ​യു.​പി​യി​ലെ കാ​ൺ​പൂരി​ലെ സ​മ്പ​ന്ന കു​ടും​ബ​ത്തി​ൽ ജ​ന​നം. പി​താ​വ്​ മ​ഹേ​ന്ദ്ര​നാ​ഥ്. മാ​താ​വ്​ ലീ​ല നാ​ഥ്. ഡൂ​ൺ സ്​​കൂ​ളി​ലെ ​പ്രാ​ഥ​മി​കവി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സ​ത്തി​നു​ശേ​ഷം കൊ​ൽ​ക്ക​ത്ത​യി​ലെ സെ​ൻ​റ്​ സേ​വ്യേഴ്​സി​ൽ​നി​ന്ന്​ ബി​രു​ദപ​ഠ​നം പൂ​ർ​ത്തി​യാ​ക്കി. അ​തി​നു​ശേ​ഷം കു​ടും​ബ ബി​സി​ന​സും രാ​ഷ്​​ട്രീ​യ​വു​മൊ​ക്കെ ഒ​രു​മി​പ്പി​ച്ചു​ള്ള ക​രി​യ​റി​നാ​ണ്​ ശ്ര​മി​ച്ച​ത്. അ​ത്​ ഏ​റെ​ക്കു​റെ വി​ജ​യി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്​​തു. അ​തു​കൊ​ണ്ടാ​ണ്​ 34ാം വ​യ​സ്സിൽത​ന്നെ പാ​ർ​ല​മെ​ൻ​റി​ലെ​ത്താ​നാ​യ​ത്. ദീ​ർ​ഘ​കാ​ല​ത്തെ രാ​ഷ്​​ട്രീ​യ ജീ​വി​ത​ത്തി​നി​ടെ സ്വാ​ഭാ​വി​ക​മാ​യും ചി​ല അ​പ​വാ​ദ പ്ര​ചാ​ര​ണ​ങ്ങ​ളി​ൽ ക​ുരു​ങ്ങി​യി​ട്ടു​ണ്ട്. 2007​ലെ ​അ​രി​ കും​ഭ​കോ​ണ​ത്തി​ലും അ​തി​നു മു​മ്പു​ണ്ടാ​യ ഹ​വാ​ല ഇ​ട​പാടിലു​മെ​ല്ലാം ക​മ​ൽ​നാ​ഥി​െ​ൻ​റ പേ​രും ഉ​യ​ർ​ന്നു​​വ​ന്നെ​ങ്കി​ലും അ​ധി​കാ​രി​ക​ൾ ക്ലീ​ൻചി​റ്റ്​ ന​ൽ​കി. സി​ഖ്​ ക​ലാ​പ​ത്തി​ലും ഗു​ഡ്​ സ​ർ​ട്ടി​ഫി​ക്ക​റ്റാ​ണ്​ പാ​ർ​ട്ടി​യും കോ​ട​തി​യും ന​ൽ​കി​യ​ത്. ഇ​ങ്ങ​നെ​യൊ​ക്കെയായി​ട്ടും മോ​ദി സ​ർ​ക്കാ​ർ ഒ​ന്നുര​ണ്ടു ത​വ​ണ ഒാ​ഫി​സും വീ​ടു​മെ​ല്ലാം റെ​യ്​​ഡ്​ ചെ​യ്​​തി​ട്ടു​ണ്ട്. അ​തി​െ​ലാ​ന്നും ത​ള​ർ​ന്നി​ല്ല. മു​ന്നോ​ട്ടു​ത​ന്നെ പോ​വു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. അ​തി​നി​​ട​യി​ലെ​പ്പോ​ഴോ പാ​ർ​ട്ടി​യി​ലെ ഇ​ള​മു​റ​ക്കാ​ർ ഉ​യ​ർ​ത്തി​വി​ട്ട കൊ​ട്ടാ​രവി​പ്ല​വ​ത്തെ ചെ​റു​ക്കാ​ൻ വി​ട്ടു​പോ​യി. പാ​ർ​ല​െ​മ​ൻ​റ്​ അം​ഗ​മാ​യി​രു​ന്ന അ​ൽ​ക്ക നാ​ഥാണ്​ ജീ​വി​തസ​ഖി. ര​ണ്ടു​ മ​ക്ക​ൾ: ന​കു​ലും ബാ​കു​ലും. ന​കു​ൽ നാ​ഥാ​ണ്​ ഇ​പ്പോ​ൾ ഛിന്ദ്​​വാ​ര​യു​ടെ പാ​ർ​ല​മെ​ൻ​റ്​ പ്ര​തി​നി​ധി.