‘ലിവിങ് കോൺസ്റ്റിറ്റ്യൂഷ’ന്റെ ഭേദഗതികൾ

1950 ജ​നു​വ​രി 26ന് ​പ്രാ​ബ​ല്യ​ത്തി​ൽ വ​ന്ന​തു​മു​ത​ൽ ഇ​ന്ത്യ​ൻ ഭ​ര​ണ​ഘ​ട​ന 106 ത​വ​ണ ഭേ​ദ​ഗ​തി ചെ​യ്യ​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടു​ണ്ട്. ഭ​ര​ണ​ഘ​ട​ന​യു​ടെ​ത​ന്നെ അ​നു​ച്ഛേ​ദം 368ൽ ​പ്ര​സ്താ​വി​ക്കു​ന്ന ന​ട​പ​ടി​ക്ര​മ​ങ്ങ​ൾ പാ​ലി​ച്ചു​കൊ​ണ്ട് അ​തി​ൽ കൂ​ട്ടി​ച്ചേ​ർ​ക്ക​ലു​ക​ളും മാ​റ്റ​ത്തി​രു​ത്ത​ലു​ക​ളും ഒ​ഴി​വാ​ക്ക​ലു​ക​ളും ന​ട​ത്തി ഭേ​ദ​ഗ​തി ചെ​യ്യാ​ൻ പാ​ർ​ല​മെ​ന്റി​ന് അ​ധി​കാ​ര​മു​ണ്ട്. ലോ​ക​രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ൾ​ക്കി​ട​യി​ൽ ഏ​റ്റ​വു​മ​ധി​കം ഭേ​ദ​ഗ​തി ചെ​യ്യ​പ്പെ​ട്ട ഭ​ര​ണ​ഘ​ട​ന ന​മ്മു​ടേ​താ​ണ്. കാ​ലാ​നു​സൃ​ത​മാ​യ മാ​റ്റ​ങ്ങ​ളെ ഉ​ൾ​ക്കൊ​ള്ളാ​ൻ ക​ഴി​യു​ന്ന ഒ​രു അ​ടി​സ്ഥാ​ന രേ​ഖ​യെ​ന്ന അ​ടി​സ്ഥാ​ന​ത്തി​ൽ, ‘ലി​വി​ങ് കോ​ൺ​സ്റ്റി​റ്റ്യൂ​ഷ​ൻ’ എ​ന്നും ഇ​ന്ത്യ​ൻ ഭ​ര​ണ​ഘ​ട​ന അ​റി​യ​പ്പെ​ടു​ന്നു​ണ്ട്. അ​തേ​സ​മ​യം ഭേ​ദ​ഗ​തി​ക​ൾ​ക്കു പി​ന്നി​ലെ രാ​ഷ്ട്രീ​യം ഈ ​പെ​രു​മ​യെ ഇ​ല്ലാ​താ​ക്കി​ക്ക​ള​യാ​റു​മു​ണ്ട്. ഭ​ര​ണ​ഘ​ട​ന ഭേ​ദ​ഗ​തി​ക​ൾ പ​ല​തും ഭ​ര​ണ​ത്തി​ലി​രി​ക്കു​ന്ന പാ​ർ​ട്ടി​ക​ളു​ടെ താ​ൽ​പ​ര്യ സം​ര​ക്ഷ​ണാ​ർ​ഥം മാ​ത്ര​മാ​യി​രു​ന്നു എ​ന്ന​ത് ആ​ശ​ങ്ക ഉ​ണ​ർ​ത്തു​ന്നു. 106 ഭ​ര​ണ​ഘ​ട​ന ഭേ​ദ​ഗ​തി​ക​ളി​ൽ രാ​ഷ്ട്രീ​യ ച​രി​ത്ര പ​ശ്ചാ​ത്ത​ലം കൊ​ണ്ടും ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ സാ​മൂ​ഹി​ക രാ​ഷ്ട്രീ​യ സാ​മ്പ​ത്തി​ക ഘ​ട​ന​യി​ൽ ദീ​ർ​ഘ​കാ​ല​ത്തേ​ക്ക് അ​വ​യു​ണ്ടാ​ക്കി​യ ശ​ക്ത​മാ​യ സ്വാ​ധീ​നം കൊ​ണ്ടും വേ​റി​ട്ടു നി​ൽ​ക്കു​ന്ന 10 ഭ​ര​ണ​ഘ​ട​ന ഭേ​ദ​ഗ​തി​ക​ൾ ഇ​നി പ​റ​യു​ന്നു:

ഭൂ​പ​രി​ഷ്‍ക​ര​ണ നി​യ​മ​സം​ര​ക്ഷ​ണ​ത്തി​ന്

1951ലെ ​ഒ​ന്നാം ഭേ​ദ​ഗ​തി: ഭ​ര​ണ​ഘ​ട​ന​യു​ടെ ഒ​ന്നാം വാ​ർ​ഷി​കം ക​ഴി​ഞ്ഞ​യു​ട​ൻ പാ​സാ​ക്കി​യെ​ടു​ത്ത ഈ ​ഭേ​ദ​ഗ​തി​യുടെ പ്രധാന ലക്ഷ്യം കോ​ട​തി​ക​ൾ​ക്ക് മു​മ്പി​ൽ ചോ​ദ്യം ചെ​യ്യാ​ൻ ക​ഴി​യാ​ത്ത​വി​ധം ഭൂ​പ​രി​ഷ്ക​ര​ണ നി​യ​മ​ങ്ങ​ളെ സം​ര​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന​തി​നാ​യി ഒ​മ്പ​താം പ​ട്ടി​ക ഉ​ൾ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​താ​ണ്. കൂ​ടാ​തെ അ​നു​ച്ഛേ​ദം 15ൽ ​മാ​റ്റ​ങ്ങ​ൾ കൊ​ണ്ടു​വ​ന്ന് സാ​മൂ​ഹി​ക​മാ​യും സാ​മ്പ​ത്തി​ക​മാ​യും പി​ന്നാ​ക്കം നി​ൽ​ക്കു​ന്ന വി​ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളു​ടെ പു​രോ​ഗ​തി​ക്കാ​യി പ്ര​ത്യേ​ക വ്യ​വ​സ്ഥ​ക​ൾ ഉ​ണ്ടാ​ക്കാ​ൻ സം​സ്ഥാ​ന​ത്തി​ന് അ​ധി​കാ​രം ന​ൽ​കി. അ​നു​ച്ഛേ​ദം 19ൽ ​സം​സാ​ര സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​ത്തി​നും ആ​വി​ഷ്‌​കാ​ര സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​ത്തി​നും മേ​ലു​ള്ള നി​യ​ന്ത്ര​ണ​ങ്ങ​ൾ​ക്ക​ക​ത്ത് പൊ​തു​ക്ര​മം, വി​ദേ​ശ​രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളു​മാ​യു​ള്ള സൗ​ഹൃ​ദ​ബ​ന്ധം, ഒ​രു കു​റ്റ​കൃ​ത്യ​ത്തി​ന് പ്രേ​ര​ണ എ​ന്നീ മൂ​ന്നു അ​ടി​സ്ഥാ​ന​ങ്ങ​ൾ​കൂ​ടി ഈ ​ഭേ​ദ​ഗ​തി​യി​ലൂ​ടെ കൂ​ട്ടി​ച്ചേ​ർ​ത്തു.

ഭ​ര​ണ​ഘ​ട​ന​യു​ടെ അ​ടി​സ്ഥാ​ന സി​ദ്ധാ​ന്ത​ങ്ങ​ൾ മാ​റ്റാ​തി​രി​ക്കാ​ൻ

1971ലെ 25ാം ​ഭേ​ദ​ഗ​തി: ഈ ​ഭേ​ദ​ഗ​തി സ​മ്പ​ത്തി​ന് മേ​ലു​ള്ള മൗ​ലി​കാ​വ​കാ​ശം പ​രി​മി​ത​പ്പെ​ടു​ത്തി. സ്റ്റേ​റ്റി​ന് സ്വ​കാ​ര്യ സ്വ​ത്ത് ഒ​ഴി​പ്പി​ച്ചെ​ടു​ക്കാ​നു​ള്ള അ​നു​വാ​ദം ന​ൽ​കി. സ്വ​കാ​ര്യ സ്വ​ത്ത് സ​ർ​ക്കാ​ർ ഏ​റ്റെ​ടു​ക്കു​മ്പോ​ൾ ന​ഷ്ട​പ​രി​ഹാ​രം പ​രി​മി​ത​പ്പെ​ടു​ത്തി. ആ​ർ​ട്ടി​ക്കി​ൾ 39 (ബി) ​അ​ല്ലെ​ങ്കി​ൽ (സി) ​പ്ര​കാ​രം ഭ​ര​ണ​ഘ​ട​ന​യി​ലെ നാ​ലാം ഭാ​ഗ​ത്ത് പ​റ​യു​ന്ന മാ​ർ​ഗ​നി​ർ​ദേ​ശ​ക ത​ത്ത്വ​ങ്ങ​ൾ ന​ട​പ്പി​ലാ​ക്കാ​ൻ ഉ​ണ്ടാ​ക്കി​യ നി​യ​മ​ങ്ങ​ളെ, അ​വ ജീ​വ​നും തു​ല്യ​ത​യും സ്വ​ത്ത​വ​കാ​ശ​വു​മാ​യി ബ​ന്ധ​പ്പെ​ട്ട മൗ​ലി​കാ​വ​കാ​ശ​ങ്ങ​ൾ ഹ​നി​ച്ചു​വെ​ന്ന കാ​ര​ണ​ത്താ​ൽ കോ​ട​തി​യി​ൽ ചോ​ദ്യം ചെ​യ്യാ​ൻ ക​ഴി​യി​ല്ലെ​ന്ന് ഈ ​ഭേ​ദ​ഗ​തി പ്ര​സ്താ​വി​ച്ചു. പ്ര​സി​ദ്ധ​മാ​യ കേ​ശ​വാ​ന​ന്ദ ഭാ​ര​തി വി​ധി​യി​ലേ​ക്ക് ന​യി​ച്ച ഭേ​ദ​ഗ​തി ഇ​താ​ണ്. ഈ ​കേ​സി​ൽ സു​പ്രീം​കോ​ട​തി​യു​ടെ 13 അം​ഗ ബെ​ഞ്ച്, നി​യ​മ​ങ്ങ​ളെ അ​വ​ലോ​ക​നം ചെ​യ്യാ​നു​ള്ള മേ​ൽ​കോ​ട​തി​യു​ടെ അ​ധി​കാ​രം എ​ടു​ത്തു​ക​ള​യു​ന്ന അ​നു​ച്ഛേ​ദം 31 സി​യു​ടെ ഒ​രു​ഭാ​ഗം റ​ദ്ദാ​ക്കി. കൂ​ടാ​തെ പാ​ർ​ല​മെ​ന്റി​ന്റെ, ഭ​ര​ണ​ഘ​ട​ന ഭേ​ദ​ഗ​തി ചെ​യ്യാ​നു​ള്ള അ​ധി​കാ​രം നി​യ​ന്ത്രി​ക്ക​ത്ത​ക്ക​വി​ധം, ഒ​രു ഭേ​ദ​ഗ​തി​ക്കും ഭ​ര​ണ​ഘ​ട​ന​യു​ടെ അ​ടി​സ്ഥാ​ന സി​ദ്ധാ​ന്ത​ങ്ങ​ളി​ൽ മാ​റ്റ​ങ്ങ​ൾ കൊ​ണ്ടു​വ​രാ​ൻ അ​ധി​കാ​ര​മി​ല്ലെ​ന്ന് പ്ര​സ്താ​വി​ക്കു​ന്ന അ​ടി​സ്ഥാ​ന ഘ​ട​ന സി​ദ്ധാ​ന്തം മു​ന്നോ​ട്ടു​വെ​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു.

അ​ടി​യ​ന്ത​രാ​വ​സ്ഥ​യിൽ

1975ലെ 39ാം ​ഭേ​ദ​ഗ​തി: അ​ടി​യ​ന്ത​രാ​വ​സ്ഥ​ക്കാ​ല​ത്ത് ഇ​ന്ദി​ര ഗാ​ന്ധി സ​ർ​ക്കാ​ർ പാ​സാ​ക്കി​യ ഈ ​ഭേ​ദ​ഗ​തി രാ​ഷ്‌​ട്ര​പ​തി, ഉ​പ​രാ​ഷ്ട്ര​പ​തി, പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി, ലോ​ക്സ​ഭ സ്പീ​ക്ക​ർ എ​ന്നി​വ​രു​ടെ തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പു​ക​ളെ കോ​ട​തി​ക​ളി​ലൂ​ടെ ചോ​ദ്യം ചെ​യ്യു​ന്ന​ത് ത​ട​ഞ്ഞു.

ക്ര​മ​ക്കേ​ടു​ക​ൾ ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ണി​ച്ചു​കൊ​ണ്ട്, ഇ​ന്ദി​ര ഗാ​ന്ധി​യു​ടെ തെ​രെ​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പ് അ​ല​ഹ​ബാ​ദ് ഹൈ​കോ​ട​തി റ​ദ്ദാ​ക്കി​യി​രു​ന്നു. വി​ഷ​യ​ത്തി​ൽ ഇ​ന്ദി​ര ന​ൽ​കി​യ അ​പ്പീ​ൽ സു​പ്രീം​കോ​ട​തി പ​രി​ഗ​ണി​ക്കു​ന്ന​തി​ന് ത​ലേ​ന്നാ​ണ് ഈ ​ഭേ​ദ​ഗ​തി പാ​സാ​ക്കി​യ​ത് എ​ന്ന​തി​ൽ​നി​ന്ന് മാ​റ്റ​ത്തി​ന്റെ ഉ​ദ്ദേ​ശ്യം വ്യ​ക്തം. 329 എ ​എ​ന്ന പു​തി​യ അ​നു​ച്ഛേ​ദം ഭ​ര​ണ​ഘ​ട​ന​യി​ൽ ഉ​ൾ​പ്പെ​ടു​ത്തി​ക്കൊ​ണ്ട്, തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പ് സം​ബ​ന്ധ​മാ​യ ത​ർ​ക്ക​പ​രി​ഹാ​ര​ത്തി​നു​ള്ള അ​ധി​കാ​രം പാ​ർ​ല​മെ​ന്റ് നി​യ​മി​ക്കു​ന്ന ബോ​ഡി​ക​ൾ​ക്ക് മാ​ത്ര​മാ​യി പ​രി​മി​ത​പ്പെ​ടു​ത്തി. പു​തി​യ അ​നു​ച്ഛേ​ദം വ​കു​പ്പ് നാ​ല് അ​നു​സ​രി​ച്ച് ഈ ​വി​ഷ​യ​ത്തി​ൽ ഏ​തെ​ങ്കി​ലും തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പ് റ​ദ്ദാ​ക്കി​ക്കൊ​ണ്ട് നി​ല​വി​ലു​ള്ള​തും വ​രാ​ൻ​പോ​കു​ന്ന​തു​മാ​യ എ​ല്ലാ കോ​ട​തി വി​ധി​ക​ളും അ​സാ​ധു​വാ​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു. ​പു​തി​യ ഭേ​ദ​ഗ​തി പ്രാ​വ​ർ​ത്തി​ക​മാ​ക്കാ​ൻ പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി​യും സ്പീ​ക്ക​റു​ടെ​യും തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പു​മാ​യി ബ​ന്ധ​പ്പെ​ട്ട ത​ർ​ക്ക​ങ്ങ​ൾ തീ​ർ​പ്പാ​ക്കു​ന്ന​ത്തി​നു​വേ​ണ്ടി പാ​ർ​ല​മെ​ന്റ​റി സ​മി​തി സ്ഥാ​പി​ച്ചു​കൊ​ണ്ട് ഒ​രു ഓ​ർ​ഡി​ന​ൻ​സ് പു​റ​പ്പെ​ടു​വി​ക്ക​യു​ണ്ടാ​യി. എ​ന്നാ​ൽ, പിന്നീട് വ​ന്ന മൊ​റാ​ർ​ജി ദേ​ശാ​യ് സ​ർ​ക്കാ​ർ ഈ ​ഓ​ർ​ഡി​ന​ൻ​സ് റ​ദ്ദാ​ക്കി.

‘മി​നി ഭ​ര​ണ​ഘ​ട​ന’

1976ലെ 42ാം ​ഭേ​ദ​ഗ​തി: അ​ടി​യ​ന്ത​രാ​വ​സ്ഥ​ക്കാ​ല​ത്ത് ഇ​ന്ദി​ര സ​ർ​ക്കാ​ർ നി​യ​മി​ച്ച സ്വ​ര​ൻ സി​ങ് ക​മ്മി​റ്റി​യു​ടെ ശി​പാ​ർ​ശ​ക​ൾ​ക്ക് അ​നു​സ​രി​ച്ച്, ഭ​ര​ണ​ഘ​ട​ന​യു​ടെ അ​ടി​സ്ഥാ​ന സ്വ​ഭാ​വ​ങ്ങ​ളെ പു​ന​ർ നി​ർ​ണ​യി​ക്കും വി​ധം പാ​സാ​ക്കി​യ ഈ ​ഭേ​ദ​ഗ​തി നി​യ​മ​ത്തി​ലെ വ​കു​പ്പു​ക​ളു​ടെ എ​ണ്ണം കാ​ര​ണം ‘മി​നി ഭ​ര​ണ​ഘ​ട​ന’ എ​ന്ന​റി​യ​പ്പെ​ടു​ന്നു. ഭ​ര​ണ​ഘ​ട​നാ ആ​മു​ഖ​ത്തി​ലും 40 അ​നു​ച്ഛേ​ദ​ങ്ങ​ളി​ലും ഏ​ഴാം പ​ട്ടി​ക​യി​ലും മാ​റ്റ​ങ്ങ​ൾ കൊ​ണ്ടു​വ​ന്ന ഭേ​ദ​ഗ​തി പു​തി​യ 14 അ​നു​ച്ഛേ​ദ​ങ്ങ​ളും മൗ​ലി​ക ധ​ർ​മ​ങ്ങ​ൾ ഉ​ൾ​പ്പെ​ടെ ര​ണ്ടു​ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ൾ കൂ​ട്ടി​ച്ചേ​ർ​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു. ഏ​റ്റ​വും കൂ​ടു​ത​ൽ വി​വാ​ദ​ങ്ങ​ൾ സൃ​ഷ്ടി​ച്ച ഒ​രു ഭേ​ദ​ഗ​തി കൂ​ടി​യാ​ണ് ഇ​ത്. ഭ​ര​ണ​ഘ​ട​നാ ആ​മു​ഖ​ത്തി​ൽ ‘സോ​ഷ്യ​ലി​സ്റ്റ്’, ‘സെ​ക്കു​ല​ർ’, ‘ഇ​ന്റ​ഗ്രി​റ്റി’ എ​ന്നീ പ​ദ​ങ്ങ​ൾ ചേ​ർ​ത്തു. ഭ​ര​ണ​ഘ​ട​നാ ഭേ​ദ​ഗ​തി​ക്കു​ള്ള പ​ര​മാ​ധി​കാ​രം പാ​ർ​ല​മെ​ന്റി​ന് ന​ൽ​കു​ക​യും ചെ​യ്‌​തു. കേ​ന്ദ്ര സം​സ്ഥാ​ന സ​ർ​ക്കാ​റു​ക​ൾ പാ​സാ​ക്കു​ന്ന നി​യ​മ​ങ്ങ​ളു​ടെ ഭ​ര​ണ​ഘ​ട​നാ സാ​ധു​ത പ​രി​ശോ​ധി​ക്കാ​നു​ള്ള സു​പ്രീം​കോ​ട​തി​യു​ടെ​യും ഹൈ​കോ​ട​തി​യു​ടെ​യും അ​ധി​കാ​രം വെ​ട്ടി​ച്ചു​രു​ക്കി ഇ​ന്ത്യ​യെ ഒ​രു പാ​ർ​ല​മെ​ന്റ​റി പ​ര​മാ​ധി​കാ​ര സ്വ​ഭാ​വ​ത്തി​ലേ​ക്ക് മാ​റ്റാ​നു​ള്ള ശ്ര​മം ഈ ​ഭേ​ദ​ഗ​തി​യി​ലൂ​ടെ ന​ട​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. പിന്നീട് ഇൗ ഭേദഗതി റദ്ദാക്കി.

അ​ടി​യ​ന്ത​രാ​വ​സ്ഥ​ക​ൾ​ക്ക് ക​ടി​ഞ്ഞാ​ണി​ടാ​ൻ

1978ലെ 44ാം ​ഭേ​ദ​ഗ​തി: അ​ടി​യ​ന്ത​രാ​വ​സ്ഥ​ക്കു ശേ​ഷം അ​ധി​കാ​ര​ത്തി​ൽ​വ​ന്ന മൊ​റാ​ർ​ജി സ​ർ​ക്കാ​ർ മു​ൻ ഗ​വ​ൺ​മെ​ന്റി​ന്റെ ഭ​ര​ണ​ഘ​ട​നാ ഭേ​ദ​ഗ​തി​ക​ൾ റ​ദ്ദു​ചെ​യ്യു​ന്ന​തി​ന് വേ​ണ്ടി ന​ട​ത്തി​യ ശ്ര​മ​മാ​ണി​ത്. ഈ ​ഭേ​ദ​ഗ​തി​യി​ലൂ​ടെ കേ​ന്ദ്ര സം​സ്ഥാ​ന നി​യ​മ​നി​ർ​മാ​ണ സ​ഭ​ക​ളു​ടെ കാ​ലാ​വ​ധി ആ​റു വ​ർ​ഷ​ത്തി​ൽ​നി​ന്ന് വീ​ണ്ടും അ​ഞ്ചാ​യി കു​റ​ച്ചു. സ്വ​ത്ത​വ​കാ​ശ​വും സ​ർ​ക്കാ​ർ സ്വ​കാ​ര്യ​സ്വ​ത്ത് ഏ​റ്റെ​ടു​ക്കു​മ്പോ​ൾ വ്യ​ക്തി​ക​ൾ​ക്ക് ന​ഷ്ട​പ​രി​ഹാ​രം തേ​ടാ​നു​ള്ള മൗ​ലി​കാ​വ​കാ​ശ​വും മൂ​ന്നാം ഭാ​ഗ​ത്തി​ൽ​നി​ന്ന് ഒ​ഴി​വാ​ക്കി അ​നു​ച്ഛേ​ദം 300 എ​യി​ൽ ഭ​ര​ണ​ഘ​ട​നാ അ​വ​കാ​ശം മാ​ത്ര​മാ​യി വേ​ർ​തി​രി​ച്ചു. 42ാം ഭേ​ദ​ഗ​തി എ​ടു​ത്തു​ക​ള​ഞ്ഞ മേ​ൽ​കോ​ട​തി​ക​ളു​ടെ അ​ധി​കാ​ര​ങ്ങ​ൾ പു​നഃ​സ്ഥാ​പി​ച്ചു. പൗ​രാ​വ​കാ​ശ​ങ്ങ​ൾ സം​ര​ക്ഷി​ക്കാ​ൻ ല​ക്ഷ്യ​മി​ട്ട് കാ​ര്യ​മാ​യ മാ​റ്റ​ങ്ങ​ൾ കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നു.

വോ​ട്ടി​ങ് പ്രാ​യം

1989ലെ 61ാം ​ഭേ​ദ​ഗ​തി: യു​വ​ജ​ന​ങ്ങ​ൾ​ക്കി​ട​യി​ൽ കൂ​ടു​ത​ൽ രാ​ഷ്ട്രീ​യ പ​ങ്കാ​ളി​ത്തം പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​നും വോ​ട്ട​ർ​മാ​രു​ടെ എ​ണ്ണം വ​ർ​ധി​പ്പി​ച്ച് ജ​നാ​ധി​പ​ത്യ​ത്തെ പു​ന​രു​ജ്ജീ​വി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​നും അ​നു​ച്ഛേ​ദം 326 ഭേ​ദ​ഗ​തി ചെ​യ്ത് വോ​ട്ടി​ങ് പ്രാ​യം 21ൽ​നി​ന്ന് 18 ആ​യി കു​റ​ച്ചു.

സൗ​ജ​ന്യ വി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സം

2002ലെ 86ാം ​ഭേ​ദ​ഗ​തി: 6നും 14 ​നും ഇ​ട​യി​ൽ പ്രാ​യ​മു​ള്ള കു​ട്ടി​ക​ൾ​ക്ക് സൗ​ജ​ന്യ​വും നി​ർ​ബ​ന്ധി​ത​വു​മാ​യ വി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സം മൗ​ലി​കാ​വ​കാ​ശ​മാ​ക്കു​ന്ന അ​നു​ച്ഛേ​ദം 21 എ ​കൂ​ട്ടി​ച്ചേ​ർ​ത്തു. ഇ​ത് കൂ​ടാ​തെ ആ​റു വ​യ​സ്സ് വ​രെ​യു​ള്ള എ​ല്ലാ കു​ട്ടി​ക​ൾ​ക്കും ബാ​ല്യ​കാ​ല പ​രി​ച​ര​ണ​വും വി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സ​വും ഉ​റ​പ്പു​വ​രു​ത്തേ​ണ്ട​ത് സ്റ്റേ​റ്റി​ന്റെ ഉ​ത്ത​ര​വാ​ദി​ത്ത​മാ​ണെ​ന്ന​ത് നി​ർ​ദേ​ശ​ക​ത​ത്ത്വ​ങ്ങ​ളി​ൽ ഉ​ൾ​പ്പെ​ടു​ത്തി.

കൊ​ളീ​ജി​യ​ത്തി​ന് ബ​ദ​ൽ എ​ൻ.​ജെ.​സി

2014 ലെ 99ാം ​ഭേ​ദ​ഗ​തി: സു​പ്രീം​കോ​ട​തി-​ഹൈ​കോ​ട​തി ജ​ഡ്ജി​മാ​രെ നി​യ​മി​ക്കു​ന്ന​തി​ന് കൊ​ളീ​ജി​യം സം​വി​ധാ​ന​ത്തി​ന് പ​ക​രം എ​ൻ.​ജെ.​എ​സി (നാ​ഷ​ന​ൽ ജു​ഡീ​ഷ്യ​ൽ അ​പ്പോ​യ്ന്റ്മെ​ന്റ് ക​മീ​ഷ​ൻ) രൂ​പ​വ​ത്ക​രി​ച്ച​താ​ണ് ഈ ​ഭേ​ദ​ഗ​തി. ജ​ഡ്ജി​മാ​രു​ടെ നി​യ​മ​നം സു​താ​ര്യ​വും വി​ശാ​ലാ​ടി​സ്ഥാ​ന​ത്തി​ലു​മാ​ക്കാ​ൻ പാ​സാ​ക്കി​യ ഈ ​ഭേ​ദ​ഗ​തി​ക്ക് പ​ക്ഷേ ദീ​ർ​ഘാ​യു​സ്സു​ണ്ടാ​യി​ല്ല. പു​തി​യ സം​വി​ധാ​നം ഇ​ന്ത്യ​ൻ ജു​ഡീ​ഷ്യ​റി​യു​ടെ സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യം ഹ​നി​ക്കു​മെ​ന്നും നി​യ​മ​ന​ങ്ങ​ളി​ൽ രാ​ഷ്ട്രീ​യ സ്വാ​ധീ​ന​മു​ണ്ടാ​വാ​ൻ സാ​ധ്യ​ത​യു​ണ്ടെ​ന്നും ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ട്ടി 2015ൽ ​സു​പ്രീം​കോ​ട​തി​യു​ടെ ഭ​ര​ണ​ഘ​ട​ന ബെ​ഞ്ച് ഭേ​ദ​ഗ​തി റ​ദ്ദു​ചെ​യ്തു.

ജി.എസ്.ടി

2016ലെ 101ാം ​ഭേ​ദ​ഗ​തി: ഈ ​ഭേ​ദ​ഗ​തി പ്ര​കാ​രം എ​ക്സൈ​സ് ഡ്യൂ​ട്ടി, വി​ൽ​പ​ന നി​കു​തി, വി​നോ​ദ​നി​കു​തി എ​ന്നി​ങ്ങ​നെ കേ​ന്ദ്ര​വും സം​സ്ഥാ​ന​ങ്ങ​ളും ചു​മ​ത്തു​ന്ന വി​വി​ധ നി​കു​തി​ക​ൾ​ക്ക് പ​ക​രം രാ​ജ്യ​ത്താ​ക​മാ​നം ജി.​എ​സ്.​ടി (ഗു​ഡ്സ് ആ​ൻ​ഡ് സ​ർ​വി​സ് ടാ​ക്സ്) ചു​മ​ത്താ​ൻ തീ​രു​മാ​ന​മാ​യി.

വ​നി​ത സം​വ​ര​ണം

2023ലെ 106ാം ​ഭേ​ദ​ഗ​തി: മു​മ്പ് സ്ത്രീ ​സം​വ​ര​ണം ആ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ട് ബി​ല്ലു​ക​ൾ അ​വ​ത​രി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും 2023ലാ​ണ് യാഥാർഥ്യമായത്. അ​വ​സാ​ന​ത്തെ ഈ ​ഭേ​ദ​ഗ​തി, ലോ​ക്‌​സ​ഭ​യി​ലും നി​യ​മ​സ​ഭ​ക​ളി​ലും പ​ട്ടി​ക​ജാ​തി-​പ​ട്ടി​ക​വ​ർ​ഗ​ക്കാ​ർ​ക്കാ​യി സം​വ​ര​ണം ചെ​യ്യ​പ്പെ​ട്ട​വ ഉ​ൾ​പ്പെ​ടെ, എ​ല്ലാ സീ​റ്റു​ക​ളു​ടെ​യും മൂ​ന്നി​ലൊ​ന്ന് സ്ത്രീ​ക​ൾ​ക്കാ​യി.