സിക്കിം പ്രളയവും ഹിമാലയൻ പ്രതിസന്ധിയും

ഈ ​മാ​സം നാ​ലി​ന്​ പു​ല​ർ​ച്ചെ സി​ക്കി​മി​ൽ വ്യാ​പ​ക​നാ​ശം വി​ത​ച്ച മി​ന്ന​ൽ പ്ര​ള​യ​ത്തി​ൽ നി​ര​വ​ധി​പേ​ർ​ക്ക് ജീ​വ​ൻ ന​ഷ്ട​പ്പെ​ടു​ക​യും, ആ​യി​ര​ക്ക​ണ​ക്കി​നാ​ളു​ക​ളു​ടെ വീ​ടു​ക​ൾ​ക്ക് നാ​ശ​മു​ണ്ടാ​കു​ക​യും ചെ​യ്തു.

അ​നേ​കം പാ​ല​ങ്ങ​ളും റോ​ഡു​ക​ളും പ്ര​ള​യ​ത്തി​ൽ ഒ​ലി​ച്ചു​പോ​കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. ‘ടീ​സ്റ്റ’​ന​ദി​യു​ടെ കു​റു​കെ പ​ണി​ത ഒ​രു​വ​മ്പ​ൻ ജ​ല​വൈ​ദ്യു​തി​പ​ദ്ധ​തി​യു​ടെ ഭാ​ഗ​മാ​യ അ​ണ​ക്കെ​ട്ട് പ്ര​ള​യ​ത്തി​ന്റെ ആ​ഘാ​ത​ത്തി​ൽ ത​ക​ർ​ന്നു. സ​മു​ദ്ര​നി​ര​പ്പി​ൽ​നി​ന്ന് 5000 മീ​റ്റ​ർ ഉ​യ​രെ ഹി​മാ​ല​യ സാ​നു​ക്ക​ളി​ൽ സ്ഥി​തി​ചെ​യ്യു​ന്ന, ‘ലോ​ന​ക്’ എ​ന്ന ഹി​മ​ത​ടാ​ക​ത്തി​നു മീ​തെ സം​ഭ​വി​ച്ച മേ​ഘ​വി​സ്ഫോ​ട​ന​മാ​ണ്​ പ്ര​ള​യ​മാ​യി മാ​റി​യ​ത്.

ഹി​മാ​ല​യ​ത്തി​ലെ ഹി​മ​ത​ടാ​ക​ങ്ങ​ൾ മേ​ഘ​വി​സ്ഫോ​ട​ന​ത്തെ​ത്തു​ട​ർ​ന്ന് ക​വി​ഞ്ഞൊ​ഴു​കു​ന്ന​ത് ഇ​താ​ദ്യ​മ​ല്ല. 2013-ൽ ​അ​ള​ക​ന​ന്ദ​യി​ൽ ഉ​ണ്ടാ​യ മി​ന്ന​ൽ പ്ര​ള​യം ഇ​തു​പോ​ലെ സം​ഭ​വി​ച്ച​താ​ണ്. കേ​ദാ​ർ​നാ​ഥ്​ ക്ഷേ​​ത്ര​ത്തി​ന്പി​ന്നി​ൽ ഏ​താ​ണ്ട് 6000 മീ​റ്റ​ർ ഉ​യ​ര​ത്തി​ൽ സ്ഥി​തി​ചെ​യ്യു​ന്ന ‘ചോ​റാ​ബാ​രി’ ഹി​മ​പ്പ​ര​പ്പു​മാ​യി (glacier) ബ​ന്ധ​പ്പെ​ട്ട ഹി​മ​ത​ടാ​ക​ത്തി​ന്റെ ചി​റ ത​ക​ർ​ന്ന​പ്പോ​ൾ താ​ഴേ​ക്ക് കു​തി​ച്ചെ​ത്തി​യ ജ​ല​ത​രം​ഗം ആ​യി​ര​ക്ക​ണ​ക്കി​ന് ജ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ ജീ​വ​ൻ ക​വ​ർ​ന്നെ​ടു​ക്കു​ക​യും ന​ദി​യു​ടെ ക​ര​ക​ളി​ൽ വ​ൻ​നാ​ശ​ന​ഷ്ട​ങ്ങ​ൾ ഉ​ണ്ടാ​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു.

സ​മാ​ന​മാ​ണ് ഉ​ത്ത​രാ​ഖ​ണ്ഡി​ലെ​ത്ത​ന്നെ ച​മോ​ലി​യി​ലു​ണ്ടാ​യ മി​ന്ന​ൽ പ്ര​ള​യ​വും അ​തോ​ട​നു​ബ​ന്ധ ദു​ര​ന്താ​നു​ഭ​വ​ങ്ങ​ളും. അ​വി​ട​ത്തെ ന​ദി​ക​ളാ​യ ഋ​ഷി​ഗം​ഗ​യു​ടെ​യും, ധൗ​ളി​ഗം​ഗ​യു​ടെ​യും, ക​ര​ക​ളി​ൽ അ​ത് നാ​ശം​വി​ത​ച്ചു. സി​ക്കി​മി​ൽ ക​ഴി​ഞ്ഞ​യാ​ഴ്ച സം​ഭ​വി​ച്ച​ത് ഹി​മാ​ല​യ​ത്തി​ൽ അ​ര​ങ്ങേ​റി​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്ന ദു​ര​ന്ത​ങ്ങ​ളു​ടെ പി​ന്തു​ട​ർ​ച്ച​യാ​യി വേ​ണം കാ​ണേ​ണ്ട​ത്.

കാ​ലാ​വ​സ്ഥാ വ്യ​തി​യാ​ന​ത്തി​ന്റെ ഫ​ല​മാ​യി സം​ഭ​വി​ക്കു​ന്ന താ​പ​വ​ർ​ധ​ന ഹി​മാ​ല​യ​ത്തി​ലെ ഹി​മ​പാ​ളി​ക​ളെ ശു​ഷ്ക​മാ​ക്കി​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്നു. അ​ങ്ങ​നെ ഉ​രു​കി​യെ​ത്തു​ന്ന ജ​ലം ഹി​മ​ത​ടാ​ക​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് രൂ​പം​കൊ​ടു​ക്കു​ന്നു. ഇ​തി​ന്റെ ഭാ​ഗ​മാ​യി ഒ​ഴു​കി​യെ​ത്തു​ന്ന ജ​ല​ത്തി​ന്റെ അ​ള​വും കൂ​ടി​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ക​യാ​ണ്.

അ​ങ്ങ​നെ ജ​ല​സ​മ്മ​ർ​ദം വ​ർ​ധി​ക്കു​മ്പോ​ൾ ത​ടാ​ക​ങ്ങ​ളു​ടെ ചി​റ​ക​ൾ ത​ക​രു​വാ​നി​ട​യാ​കു​ക​യും താ​ഴ്‌​വാ​ര​ങ്ങ​ളി​ലെ ന​ദി​ക​ളി​ൽ പ്ര​ള​യാ​വ​സ്ഥ സം​ജാ​ത​മാ​കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്നു. പ്ര​ള​യം ഒ​രു​വ​ൻ ദു​ര​ന്ത​മാ​യി മാ​റു​ന്ന​ത് ന​ദീ​ത​ട​ങ്ങ​ളി​ലും മ​റ്റും ഉ​യ​ർ​ന്നു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്ന മ​നു​ഷ്യ​നി​ർ​മി​തി​ക​ളു​ടെ എ​ണ്ണ​വും സാ​ന്ദ്ര​ത​യും കൂ​ടു​മ്പോ​ഴാ​ണ്.

ഹി​മാ​ല​യ​നി​ര​ക​ളു​ടെ ഇ​ട​യി​ലൂ​ടെ നി​ർ​മി​ച്ചു​വ​രു​ന്ന ദേ​ശീ​യ​പാ​ത​യു​ടെ മാ​തൃ​ക​യി​ലു​ള്ള വ​മ്പ​ൻ​റോ​ഡു​ക​ളും എ​ണ്ണ​മ​റ്റ ജ​ല​വൈ​ദ്യു​തി​പ​ദ്ധ​തി​ക​ളും അ​വി​ട​ങ്ങ​ളി​ലെ ലോ​ല​മാ​യ പ​രി​സ്ഥി​തി​യെ ത​കി​ടം മ​റി​ക്കു​ന്ന രീ​തി​യി​ൽ മു​ന്നോ​ട്ടു പൊ​യ്ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ക​യാ​ണ്. ഇ​ന്ത്യ​ൻ ഭാ​ഗ​ത്തു​ള്ള ഹി​മാ​ല​യ​ത്തി​ൽ ഏ​താ​ണ്ട് 9575 ഹി​മാ​നി​ക​ൾ (glaciers) ഉ​ണ്ടെ​ന്ന് ക​ണ​ക്കാ​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു. 1960-നും 2000-​നു​മി​ട​ക്ക് 13 ശ​ത​മാ​ന​ത്തോ​ളം ഹി​മാ​നി​ക​ൾ​ക്ക് പ്ര​ദേ​ശ​ശോ​ഷ​ണം സം​ഭ​വി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്.

2014-ൽ ​ഭൂ​ട്ടാ​ന്റെ പ​ടി​ഞ്ഞാ​റു​ഭാ​ഗ​ത്തു​കൂ​ടി ഒ​രു പ​ഠ​ന​സം​ഘ​വു​മാ​യി ഞാ​ൻ ഒ​രു കാ​ൽ​ന​ട​യാ​ത്ര ന​ട​ത്തു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. വ​ഴി​കാ​ട്ടി​യാ​യി ഒ​രു​ബു​ദ്ധ​ഭി​ക്ഷു ഉ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. പ്രാ​യം അ​റു​പ​തി​നോ​ട​ടു​ത്ത അ​ദ്ദേ​ഹം ത​ന്റെ ബാ​ല്യ​കാ​ല​മൊ​ക്കെ ആ ​ഭാ​ഗ​ത്തു​ത​ന്നെ​യാ​ണ് ക​ഴി​ച്ചു​കൂ​ട്ടി​യി​രു​ന്ന​ത്.

ഞ​ങ്ങ​ളു​മാ​യി ന​ട​ക്കു​ന്ന വേ​ള​യി​ൽ ഹി​മാ​ല​യ​ത്തി​നു​വ​രു​ന്ന മാ​റ്റ​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ച്‌ അ​ദ്ദേ​ഹം പ​റ​ഞ്ഞ​തി​ൽ പ്ര​ധാ​ന​പ്പെ​ട്ട ഒ​രു​കാ​ര്യം ഹി​മാ​നി​ക​ളു​ടെ ശോ​ഷ​ണ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചാ​യി​രു​ന്നു. ച​ക്ര​വാ​ള​ത്തി​ലേ​ക്കു കൈ​ചൂ​ണ്ടി താ​ൻ അ​ടു​ത്തു​ക​ണ്ടി​രു​ന്ന ഹി​മാ​നി​ക​ൾ ക​ണ്ണെ​ത്താ ദൂ​ര​ത്തേ​ക്ക് അ​ക​ന്നു​പോ​യ​ത് വേ​ദ​ന​യോ​ടെ അ​ദ്ദേ​ഹം പ​റ​ഞ്ഞ​ത് ഞാ​ൻ ഓ​ർ​ക്കു​ന്നു.

2019-ൽ ​സ​യ​ൻ​സ് അ​ഡ്വാ​ൻ​സ​സ് എ​ന്ന ജേ​ണ​ലി​ൽ പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ച ഒ​രു​പ​ഠ​ന​ത്തി​ൽ ഹി​മാ​നി​ക​ളു​ടെ ശോ​ഷ​ണ​ത്തെ ശാ​സ്ത്രീ​യ​മാ​യി​ത്ത​ന്നെ ശ​രി​വെ​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. ഇ​ന്ത്യ​യി​ലും, ചൈ​ന​യി​ലും, നേ​പ്പാ​ളി​ലും, ഭൂ​ട്ടാ​നി​ലു​മു​ള്ള ഹി​മ​പ്പ​ര​പ്പു​ക​ൾ ശോ​ഷ​ണം നേ​രി​ടു​ക​യാ​ണ്. ആ​ഗോ​ള​താ​പ​ന​ത്തി​ൽ താ​പ​നി​ല ക്ര​മാ​തീ​ത​മാ​യി ഉ​യ​രു​ന്ന​തി​ന്റെ ഭാ​ഗ​മാ​യാ​ണ് ഇ​ത്​ സം​ഭ​വി​ക്കു​ന്ന​ത്.

1997-നു​ശേ​ഷം ചൂ​ടി​ൽ 0.66 ഡി​ഗ്രി വ​ർ​ധ​ന​വു​ണ്ടാ​യി​ട്ടു​ണ്ട്. മൂ​ന്നാം ധ്രു​വ​പ്ര​ദേ​ശ​മാ​യി (third pole) ക​ണ​ക്കാ​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന ഹി​മാ​ല​യ​ത്തി​ൽ സം​ഭ​വി​ക്കു​ന്ന ഈ ​ഹി​മ​ശോ​ഷ​ണം ആ ​പ്ര​ദേ​ശ​ത്തു​ള്ള ന​ദി​ക​ളി​ൽ പ്ര​ള​യ​സ​മാ​ന​മാ​യ സാ​ഹ​ച​ര്യ​ങ്ങ​ൾ സൃ​ഷ്ടി​ക്കു​ന്ന​തി​ൽ അ​ത്ഭു​ത​പ്പെ​ടേ​ണ്ട​തി​ല്ല. കാ​ലാ​വ​സ്ഥ മാ​റ്റ​ത്തി​ന്റെ ഭാ​ഗ​മാ​യി ആ ​പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളി​ൽ ശീ​ത​കാ​ല​ത്ത് അ​തി​വൃ​ഷ്ടി​യു​ടെ വേ​ള​ക​ൾ ഏ​റു​ക​യും ചെ​യ്തി​ട്ടു​ണ്ട്.

ഹി​മാ​ല​യ​ത്തി​ൽ ഹി​മ​ത​ടാ​ക​ങ്ങ​ളു​ടെ രൂ​പ​വ​ത്ക​ര​ണ​ത്തി​ന് സ​ഹാ​യ​ക​മാ​യ കാ​ലാ​വ​സ്ഥാ ഘ​ട​ക​ങ്ങ​ൾ രൂ​പ​പ്പെ​ട്ടു​ക​ഴി​ഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്നു. ഹി​മാ​ച​ൽ​പ്ര​ദേ​ശി​ലും, ഉ​ത്ത​രാ​ഖ​ണ്ഡി​ലും അ​ടു​ത്ത കാ​ല​ത്ത്​ സം​ഭ​വി​ച്ച ദു​ര​ന്ത​ങ്ങ​ൾ അ​തി​വൃ​ഷ്ടി​യു​മാ​യി ബ​ന്ധ​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു.

ഹി​മാ​നി​ക​ൾ ശോ​ഷി​ക്കു​മ്പോ​ൾ അ​വ​യാ​ൽ നി​ക്ഷേ​പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട പാ​റ​ക​ളും അ​വ​ശി​ഷ്ട​ങ്ങ​ളും ഇ​ത്ത​രം ത​ടാ​ക​ങ്ങ​ളു​ടെ വ​ര​മ്പു​ക​ളാ​യി മാ​റു​ന്നു. ഹി​മ​പ്പ​ര​പ്പു​ക​ൾ ഉ​രു​കു​മ്പോ​ൾ ത​ടാ​ക​ങ്ങ​ളി​ൽ ജ​ലം വ​ന്നു​നി​റ​യു​ക​യും പൊ​തു​വെ ദു​ർ​ബ​ല​മാ​യ ഈ ​വ​ര​മ്പു​ക​ൾ ത​ക​രു​ക​യും ചെ​യ്യു​മ്പോ​ഴാ​ണ് പ്ര​ള​യം ഉ​ണ്ടാ​കു​ന്ന​ത്.

ഉ​പ​ഗ്ര​ഹ​ങ്ങ​ളി​ൽ​നി​ന്നു​ള്ള ചി​ത്ര​ങ്ങ​ൾ അ​പ​ഗ്ര​ഥ​നം ചെ​യ്യു​ന്ന​തി​ലൂ​ടെ ഹി​മ​ത​ടാ​ക​ങ്ങ​ളു​ടെ വ​ള​ർ​ച്ചാ​തോ​തും അ​വി​ട​ങ്ങ​ളി​ലെ ജ​ല​വി​താ​ന​ത്തി​ൽ വ​ന്നു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്ന വ്യ​ത്യാ​സ​ങ്ങ​ളും മ​ന​സ്സി​ലാ​ക്കാ​ൻ സാ​ധി​ക്കും. സി​ക്കി​മി​ലെ ‘ലോ​ന​ക്’ ത​ടാ​ക​ത്തി​ലെ ജ​ല​വി​താ​നം ക​ഴി​ഞ്ഞ 45 വ​ർ​ഷ​മാ​യി വ​ർ​ധി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ക​യാ​ണെ​ന്നും, അ​തി​നാ​ൽ ത​ന്നെ ഒ​രു ജ​ല​വി​സ്ഫോ​ട​ന​ത്തി​ന് സാ​ധ്യ​ത​യു​ണ്ടെ​ന്നും പു​ണെ​യി​ലെ C-DAC എ​ന്ന ശാ​സ്ത്ര​സ്ഥാ​പ​നം 2013-ൽ ​ന​ട​ത്തി​യ പ​ഠ​ന​ത്തി​ൽ പ​റ​യു​ന്നു​ണ്ട്.

ഇ​തേ വ​സ്തു​ത​ക​ൾ ബാം​ഗ്ലൂ​ർ ഇ​ന്ത്യ​ൻ സ​യ​ൻ​സ് ഇ​ൻ​സ്റ്റി​റ്റ്യൂ​ട്ടി​ലെ (IISc) ഗ​വേ​ഷ​ക​ർ 2021ൽ ​പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ച ഒ​രു പ്ര​ബ​ന്ധ​ത്തി​ലും ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ണി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്. 2013ൽ ​സി​ക്കിം സ​ർ​ക്കാ​റി​ന് ന​ൽ​കി​യ റി​പ്പോ​ർ​ട്ടി​ൽ പ്ര​ക​ടി​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്ന താ​ക്കീ​തു​ക​ളെ അ​ധി​കാ​രി​ക​ൾ ഗൗ​ര​വ​മാ​യി എ​ടു​ത്തി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ൽ ഈ ​ദു​ര​ന്ത​ത്തി​ന്റെ ആ​ക്കം കു​റ​ക്കാ​മാ​യി​രു​ന്നു.

2017-ൽ 14,000 ​കോ​ടി ചെ​ല​വാ​ക്കി പൂ​ർ​ത്തി​യാ​ക്കി​യ​തും പ്ര​ള​യ​ത്തി​ൽ ത​ക​ർ​ന്ന​തു​മാ​യ അ​ണ​ക്കെ​ട്ടി​ന്റെ നി​ർ​മാ​ണ​ത്തി​ൽ പ്ര​ള​യ മു​ൻ​ക​രു​ത​ലു​ക​ൾ എ​ന്തു​കൊ​ണ്ട് എ​ടു​ത്തി​ട്ടി​ല്ല എ​ന്ന ചോ​ദ്യ​ത്തി​ന് പ്ര​സ​ക്തി​യേ​റു​ന്ന​തും അ​തു​കൊ​ണ്ടാ​ണ്. അ​രു​ണാ​ച​ലി​ലും, സി​ക്കി​മി​ലും, ഉ​ത്ത​രാ​ഖ​ണ്ഡി​ലും, ഹി​മാ​ച​ലി​ലും നി​ർ​മാ​ണ​ത്തി​ലി​രി​ക്കു​ന്ന എ​ല്ലാ അ​ണ​ക്കെ​ട്ടു​ക​ളു​ടെ​യും ഭാ​വി​യെ​ക്കു​റി​ച്ചും ഈ ​പ്ര​ള​യ​ത്തി​ന്റെ പ​ശ്ചാ​ത്ത​ല​ത്തി​ൽ ഉ​ത്ക്ക​ണ്ഠ​പ്പെ​ടേ​ണ്ട​തു​ണ്ട്.

അ​തോ​ടൊ​പ്പം ത​ന്നെ ആ​ലോ​ചി​ക്കേ​ണ്ട മ​റ്റൊ​രു വി​ഷ​യ​മാ​ണ് മി​ന്ന​ൽ പ്ര​ള​യ​ത്തി​ന് കാ​ര​ണ​മാ​കു​ന്ന ത​ടാ​ക ത​ക​ർ​ച്ച​യെ കു​റി​ച്ചു​ള്ള മു​ന്ന​റി​യി​പ്പു​ക​ൾ ന​ൽ​കു​വാ​നു​ള്ള സം​വി​ധാ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ അ​പ​ര്യാ​പ്ത​ത. ഹി​മാ​ല​യ​ൻ പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളി​ൽ സം​ഭ​വി​ക്കു​ന്ന ഇ​ത്ത​രം പ്ര​തി​ഭാ​സ​ങ്ങ​ളെ കു​റി​ച്ചു​ള്ള മു​ന്ന​റി​യി​പ്പ് സം​വി​ധാ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ അ​പ​ര്യാ​പ്ത​ത​യെ ഒ​രു പാ​ർ​ല​മെ​ന്റ​റി ക​മ്മി​റ്റി 2023-ൽ ​സ​മ​ർ​പ്പി​ച്ച റി​പ്പോ​ർ​ട്ടി​ൽ സൂ​ചി​പ്പി​ക്കു​ന്നു​ണ്ട്.

അ​തോ​ടൊ​പ്പം ത​ന്നെ ഇ​ന്ന് ഹി​മാ​ല​യ​ത്തി​ൽ സ​ർ​ക്കാ​റി​ന്റെ നേ​തൃ​ത്വ​ത്തി​ൽ വി​ക​സ​നം എ​ന്ന പേ​രി​ൽ ന​ട​ത്തി​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്ന പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ന​ങ്ങ​ൾ അ​വി​ട​ത്തെ ലോ​ല​മാ​യ പ​രി​സ്ഥി​തി​യെ ദോ​ഷ​ക​ര​മാ​യി ബാ​ധി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടെ​ന്ന വ​സ്തു​ത​യും ക​ണ​ക്കി​ലെ​ടു​ക്കേ​ണ്ട​തു​ണ്ട്.

ചാ​ർ​ധാം റോ​ഡ്നി​ർ​മാ​ണ​ത്തി​ന്റെ പേ​രി​ൽ അ​ശാ​സ്ത്രീ​യ രീ​തി​യി​ൽ കു​ന്നു​ക​ളും കാ​ടു​ക​ളും നി​ര​പ്പാ​ക്കി കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്ന​ത് കു​റ്റ​ക​ര​മെ​ന്നു വി​ശേ​ഷി​പ്പി​ക്കാ​വു​ന്ന ഒ​ന്നാ​ണ്. അ​ണ​ക്കെ​ട്ടു​ക​ളു​ടെ ഭാ​ഗ​മാ​യി നി​ർ​മി​ക്കു​ന്ന തു​രം​ഗ​ങ്ങ​ളും മ​റ്റും ജോ​ഷി​മ​ഠ് പോ​ലു​ള്ള പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളു​ടെ നി​ല​നി​ല്പി​നെ​ത്ത​ന്നെ ബാ​ധി​ക്കു​ന്ന​തു നാം ​ക​ണ്ടു​ക​ഴി​ഞ്ഞു. ഹി​മാ​ല​യം പോ​ലു​ള്ള പ​രി​സ്ഥി​തി ലോ​ല പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളി​ൽ ന​ട​പ്പാ​ക്കു​ന്ന വി​ക​സ​ന മാ​തൃ​ക​ക​ളു​ടെ പു​ന​ർ​ചി​ന്ത​ന​ത്തി​ന്റെ ആ​വ​ശ്യ​ക​ത​യെ സി​ക്കിം ദു​ര​ന്തം ന​മ്മെ ഓ​ർ​മ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്നു.

(ബം​ഗ​ളൂ​രു​വി​ലെ നാ​ഷ​ന​ൽ ഇ​ൻ​സ്​​റ്റി​റ്റ്യൂ​ട്ട്​ ഓ​ഫ്​ അ​ഡ്വാ​ൻ​സ്ഡ്​ സ്​​റ്റ​ഡീ​സ്​ പ്ര​ഫ​സ​റും യു.​എ​സി​ലെ ക​ൺ​സോ​ർ​ട്യം ഫോ​ർ സ​സ്​​റ്റൈ​ന​ബ്​​ൾ ഡെ​വ​ല​പ്​​മെ​ൻ​റ്​ ഡ​യ​റ​ക്​​ട​റു​മാ​ണ്​ ലേ​ഖ​ക​ൻ)