അടി തെറ്റി ഹസീനയും

തൊഴിലില്ലായ്മയും ദാരിദ്ര്യവും രൂക്ഷമായ രാജ്യത്ത്​ അവസരസമത്വവും സാമൂഹികനീതിയും നിഷേധിച്ച ഭരണകൂട അതിക്രമത്തിനെതിരായി ഉയർന്ന വിദ്യാർഥി യുവജന പ്രക്ഷോഭ​ത്തെ ചോരയിൽ മുക്കിക്കൊല്ലാൻ ശ്രമിച്ച ബംഗ്ലാദേശിലെ ശൈഖ്​ ഹസീനയുടെ അവാമിലീഗ്​ ഭരണകൂടം ഒടുവിൽ സ്ഥാനത്യാഗം ചെയ്തിരിക്കുന്നു.

സ്വാതന്ത്ര്യസമര​സേനാനികളുടെ പിന്മുറക്കാർക്ക്​ തലമുറ കൈമാറി സർക്കാർ സർവിസിൽ 30 ശതമാനം സംവരണം ഏർപ്പെടുത്താനുള്ള നീക്കത്തിനെതിരെ നിസ്സഹകരണ സമരമാരംഭിച്ച വിദ്യാർഥി പ്രസ്ഥാനം തിങ്കളാഴ്ച ധാക്ക മാർച്ചി​ന്​ തുടക്കമിടുകയും പ്രധാനമന്ത്രിയുടെ ഔദ്യോഗികവസതിയായ ധാക്കയിലെ ഗണഭവനിലേക്ക്​ ഇരച്ചുകയറാൻ ശ്രമിക്കുകയും ചെയ്യുന്നതിനിടെ, ശൈഖ്​ ഹസീന രാജ്യം വിടുകയായിരുന്നു. നൂറുകണക്കിന് പ്രക്ഷോഭകരെ ഭീകരരെന്നു വിളിച്ച്​ ക്രൂരമായ രീതിയിൽ വെടിവെച്ചുകൊല്ലുകയും നിഷ്ഠുരമായ രീതിയിൽ കൈകാര്യം ചെയ്യാൻ ഉത്തരവിടുകയും ചെയ്തതിനു പിറകെയാണ്​ ഹസീനയുടെ ‘ഒളിച്ചോട്ടം’. ഇന്ത്യയിലേക്ക്​ ഹെലികോപ്ടറിൽ രക്ഷപ്പെട്ട അവർ ലണ്ടനിലേക്ക്​ നീങ്ങുമെന്നാണ്​ റിപ്പോർട്ടുകളിൽ പറയുന്നത്​. സർക്കാറിനെതിരെ ആരംഭിച്ച പ്രതിഷേധസമരം അവാമിലീഗുകാർക്കെതിരായ അതിക്രമമായി കൈവിടുകയും പൊലീസിന്‍റെയും സൈന്യത്തിന്‍റെയും ഇട​പെടലിന്​ പ്രതിപക്ഷവും സമാനരീതിയിൽ തിരിച്ചടി തുടങ്ങുകയും​ ചെയ്ത​തോടെ, തലസ്ഥാനത്തിന്‍റെ നിയന്ത്രണം സൈന്യം ഏറ്റെടുക്കുകയായിരുന്നു. തിങ്കളാഴ്ച വൈകീട്ട്​ രാഷ്ട്രത്തെ അഭിസംബോധന ചെയ്ത ചീഫ്​ ഓഫ്​ ആർമി സ്റ്റാഫ്​ ജനറൽ വാഖിറുസ്സമാൻ, എല്ലാ പാർട്ടികളെയും ഉൾക്കൊള്ളിച്ചുകൊണ്ടുള്ള ഇടക്കാല ഗവൺമെന്‍റ്​ ഉടൻ നിലവിൽ വരുമെന്നും വിദ്യാർഥിപ്രക്ഷോഭത്തെ തുടർന്ന്​ നടന്ന കൊലകളിൽ അന്വേഷണം നടത്തി നീതി ഉറപ്പുവരു​ത്തുമെന്നും പ്രഖ്യാപിച്ചു. അതേ സമയം, ജനാധിപത്യം പിൻവലിച്ച്​ ബംഗ്ലാദേശിൽ പട്ടാളവാ​ഴ്ച വരുന്നത്​ സ്വീകാര്യമല്ലെന്നും ഫാഷിസത്തെ പിന്തുണക്കുന്ന ഗവൺമെന്‍റിനെയും അംഗീകരിക്കില്ലെന്നും വിദ്യാർഥിപ്രക്ഷോഭത്തിന്‍റെ മുൻനിര നേതാക്കൾ വ്യക്തമാക്കിയിട്ടുണ്ട്​.

ബംഗ്ലാദേശിനെ പിടിച്ചുകുലുക്കിയ വിദ്യാർഥി​പ്രക്ഷോഭത്തിന്​ ജൂലൈ ആരംഭത്തിലാണ്​ തുടക്കം കുറിച്ചത്​. രാജ്യത്തെ ഗവൺമെന്‍റ്​ ഉദ്യോഗങ്ങളിൽ 30 ശതമാനം 1971ലെ ബംഗ്ലാദേശ്​ സ്വാതന്ത്ര്യസമരത്തിൽ പ​ങ്കെടുത്തവരുടെ പിന്മുറക്കാർക്കായി നീക്കിവെക്കാനുള്ള തീരുമാനം പൊടിതട്ടിയെടുത്ത കോടതിയുത്തരവിനെ തുടർന്നാണ്​ കാമ്പസുകൾ വിക്ഷുബ്ധമായത്​. കടുത്ത പ്രതിഷേധമുയർന്നതിനാൽ 2018ൽ റദ്ദാക്കിയ സംവരണമാണ്​ കോടതി വീണ്ടും പുനഃസ്ഥാപിച്ചത്​. നാണയപ്പെരുപ്പവും രൂക്ഷമായ തൊഴിലില്ലായ്മയും കാരണം യുവാക്കൾ ഏറെ കഷ്ടപ്പെടുന്നതിനിടെയാണ്​ നിലവിൽ 50 ശതമാനം ഉദ്യോഗങ്ങളും സംവരണം വഴിയാക്കിയ ഭരണകൂടം അതിന്‍റെ മുക്കാൽ പങ്കും സ്വാതന്ത്ര്യസമരസേനാനികളുടെ പിന്മുറക്കാർക്ക്​ മാറ്റിവെക്കുന്നത്​.

സ്വാതന്ത്ര്യസമരത്തിന്‍റെ പേരു പറഞ്ഞുള്ള ഈ സംവരണം, അതിന്‍റെ മുഖ്യ സംഘാടകരായിരുന്ന അവാമി ലീഗ്​ അണികളെ സർക്കാർ സർവിസിൽ തിരുകിക്കയറ്റാനുള്ള ഉപാധിയാക്കി മാറ്റുകയാണെന്ന്​ വിദ്യാർഥികൾ ആരോപിക്കുന്നു. നാലാമൂഴത്തിൽ ഭരണത്തിലിരിക്കുന്ന അവാമി കക്ഷിക്കാർ അനുഭവിക്കുന്ന ഭരണാനുകൂല്യങ്ങളും അവകാശങ്ങളും അതു ശരിവെക്കുന്നുമുണ്ട്​. തൽഫലമായി ഭരണകക്ഷിയൊഴികെയുള്ളവരെല്ലാം വിദ്യാർഥി സമരത്തിന്​ പിന്തുണയുമായി രംഗത്തുവന്നു. അധ്യാപകർ, അഭിഭാഷകർ, വിവിധ ഉദ്യോഗസ്ഥർ, എഴുത്തുകാർ, കലാകാരന്മാർ എല്ലാവരും ഭരണകൂടത്തിന്‍റെ സ്വജനപക്ഷപാത തീരുമാനത്തിനെതിരെ രംഗത്തുവന്നു. ഒരാഴ്​ച കഴിയുമ്പോൾ സുപ്രീംകോടതി സംവരണനീക്കം തടഞ്ഞുവെങ്കിലും ഇത്​ എന്നെന്നേക്കുമായി കൈയൊഴിയണമെന്ന ആവശ്യവുമായി വിദ്യാർഥികൾ ​തെരുവ് നിറക്കുകയായിരുന്നു. അവർ പ്രക്ഷോഭത്തിലൂടെ രാജ്യം സ്തംഭിപ്പിച്ചു. പ്രക്ഷോഭകരുടെ ആവശ്യങ്ങൾക്ക് ചെവികൊടുക്കുന്നതിനു പകരം അവരെ പരിഹസിക്കാനും ഭീഷണിപ്പെടുത്താനും പട്ടാളത്തെയും പൊലീസിനെയും മാത്രമല്ല, സ്വന്തം വിദ്യാർഥി സംഘടനയായ ബംഗ്ലാദേശ്​ ഛാത്ര ലീഗിന്‍റെ അണികളെ ഇളക്കിവിട്ട്​ അമർച്ച ചെയ്യാനുമാണ്​ ഹസീന ഭരണകൂടം മുതിർന്നത്​. രാജ്യത്തെ ഇടതു ജനാധിപത്യ സഖ്യം ആരോപിച്ചതുപോലെ ഹസീന രാജ്യത്തെ ആഭ്യന്തരയുദ്ധത്തിലേക്ക്​ തള്ളിവിട്ടു എന്നു തന്നെ പറയാം. മുഖ്യപ്രതിപക്ഷ കക്ഷികളായി രംഗത്തുണ്ടായിരുന്ന ഖാലിദ സിയയുടെ ബംഗ്ലാ നാഷനലിസ്റ്റ്​ പാർട്ടി​യെയും ബംഗ്ലാദേശ്​ ജമാഅത്തെ ഇസ്​ലാമിയെയും എല്ലാത്തിനും പഴിചാരി രക്ഷപ്പെടാനായിരുന്നു ഹസീനയുടെ ശ്രമം.

പ്രക്ഷോഭം മൂർച്ഛിച്ച ഘട്ടത്തിൽ ജമാഅത്തെ ഇസ്​ലാമിയെ നിരോധിക്കുകയും ചെയ്തു. എന്നാൽ, ഇതുകൊണ്ടൊന്നും വിദ്യാർഥി പ്രക്ഷോഭത്തെയും അതിനു ശക്തിപകർന്ന ജനരോഷത്തെയും അടക്കി നിർത്താനായില്ല. നേരത്തേ ഹസീനക്കൊപ്പമുണ്ടായിരുന്ന ഇടതുകക്ഷികളടക്കം നിസ്സഹകരണ പ്രസ്ഥാനത്തിന്​ പിന്തുണ പ്രഖ്യാപിക്കുകയും ഗവൺമെന്‍റ്​ രാജിവെക്കുംവരെ തെരുവിലിറങ്ങാൻ തൊഴിലാളികളോടും സ്​ത്രീകളോടും ആവശ്യപ്പെടുകയും ചെയ്തു. ഈ ഞായറാഴ്ച മാത്രം നൂറോളം പേരാണ്​ ധാക്കയിലും പ്രാന്തങ്ങളിലുമായി കൊല്ലപ്പെട്ടത്​. തിങ്കളാഴ്ച ധാക്കയിലേക്ക്​ മാർച്ച്​ ചെയ്യാനുള്ള വിദ്യാർഥിപ്രക്ഷോഭ നേതാക്കളുടെ പ്രസ്താവന ചെവിക്കൊണ്ട്​ ആയിരങ്ങൾ തലസ്ഥാനത്തേക്ക് നീങ്ങുന്നതിനിടെയാണ്​ ഹസീന രാജ്യം വിട്ടോടിയത്​.

ജനാധിപത്യത്തിന്‍റെ പ്രതീകമായി ആഘോഷിക്കപ്പെട്ട ശൈഖ്​ ഹസീന ഊഴം മാറി അധികാരം സ്വന്തം വരുതിയിലുറപ്പിച്ചതോടെ, ഏകാധിപത്യവാഴ്ചയിലേക്ക്​ നീങ്ങുകയായിരുന്നു. പ്രധാനമന്ത്രി പദത്തിൽ അഞ്ചാം ഊഴത്തിലിരുന്ന അവർ തുടർച്ചയായ നാലാം ഊഴത്തിൽ ഇക്കഴിഞ്ഞ ജനുവരിയിൽ ജയം നേടിയത്​ പ്രതിപക്ഷ ബഹിഷ്കരണത്തിൽ നടന്ന വോട്ടെടുപ്പിലാണ്​.

പ്രതിശബ്​ദങ്ങളെ അടിച്ചമർത്തുന്നതിനെതിരെ ഹ്യൂമൻ റൈറ്റ്​സ്​ വാച്ച്​ പോലെയുള്ള അന്താരാഷ്ട്ര ഏജൻസികളുടെ കടുത്ത വിമർശനം ഹസീന ഏറ്റുവാങ്ങിയതാണ്​. രാഷ്ട്രീയ എതിരാളികളെ ഒന്നൊന്നായി ഭീകരമുദ്രയടിച്ച്​ ജയിലിലടച്ചും കടുത്ത പീഡനങ്ങൾക്കിരയാക്കിയും കംഗാരുകോടതികളു​ണ്ടാക്കി വധശിക്ഷ വിധിച്ചുമൊക്കെ മുന്നോട്ടുപോകുമ്പോഴൊക്കെ അന്താരാഷ്ട്രസമൂഹം അവർക്ക്​ മുന്നറിയിപ്പ്​ നൽകിയതാണ്​. അധികാരത്തിൽ നില ഭദ്രമാക്കുകയെന്ന ഒറ്റ അജണ്ടയിലൊതുങ്ങി ഹസീനയുടെ വാഴ്ചക്കാലമെന്നു പറയുന്നത്​ ഭരണകക്ഷിക്ക് പുറത്തുള്ള സകലരുമാണ്​. കഴിഞ്ഞ ഒന്നു രണ്ടു വർഷങ്ങൾക്കുള്ളിൽ സമരത്തിൽ മുങ്ങിയ വിവിധ​ ​തൊഴിൽമേഖലകൾ അതിനുള്ള തെളിവാണ്​. ഈ അസ്വാസ്ഥ്യങ്ങൾക്കിടയിലും സർക്കാർ സർവിസ്​ സ്വന്തക്കാർക്ക്​ പണയം വെക്കാനുള്ള നീക്കം കൂടിയായപ്പോൾ പ്രക്ഷോഭത്തിന്​ അണപൊട്ടാൻ അതു വേണ്ടുവോളമായി. കണ്ടാ​ലുടൻ ​വെടി ഉത്തരവ്​ നൽകി സൈന്യത്തെയും പൊലീസിനെയും ആയുധങ്ങളുമായി അഴിഞ്ഞാടാൻ അണികളെയും കയറൂരി വിട്ട് ഏകാധിപതികളുടെ പതിവു ശൈലി തന്നെ ഹസീന പയറ്റി. ഒ​ടുവിൽ പതനത്തിലും അതേ വഴി തന്നെ അവർ പിന്തുടർന്നു.