സ്വവർഗരതി മുതൽ കോവിഡിന് വരെ മരുന്ന്; ബാബാ രാംദേവിന്റെ ബിസിനസ് അധോലോകത്തെക്കുറിച്ച്

മോദി കേന്ദ്രത്തിൽ അധികാരത്തിലേറിയതിന് ശേഷം രാജ്യത്ത് പടർന്നുപന്തലിച്ച ബിസിനസ് ഗ്രൂപ്പുകളിൽ ഒന്നാണ് യോഗാചാര്യനായ ബാബാ രാംദേവിന്റെ പതഞ്ജലി ഗ്രൂപ്പ്. എങ്ങനെയാണ് ബാബാ രാം ദേവും പതഞ്ജലി ഗ്രൂപ്പും രാജ്യവ്യാപകമായി പടർന്നുകയറിയതെന്ന് 'ന്യൂസ് ലോൺട്രി ഡോട്ട് കോം' നടത്തിയ അന്വേഷണത്തിൽ കണ്ടെത്തിയ ഞെട്ടിക്കുന്ന വിവരങ്ങളുടെ പ്രസക്ത ഭാഗങ്ങളാണ് ചുവടെ:

യോഗയെ ലോകത്തിന് വിറ്റ വ്യക്തിയാണ് ബാബാ രാംദേവ്. സ്വവർഗരതി മുതൽ കോവിഡ് വരെയുള്ള എല്ലാ രോഗത്തിനും 'രോഗശാന്തി' വാഗ്ദാനം ചെയ്ത് കോടിക്കണക്കിന് മൂല്യമുള്ള ഒരു ബിസിനസ്സ് സാമ്രാജ്യം നടത്തുകയാണ് അദ്ദേഹം. ഹരിയാനയിലെ ഒരു ഗ്രാമത്തിൽ നിന്നുള്ള ഒരു ചെറുപ്പക്കാരൻ ഒരു ബിസിനസ്സ് മുതലാളിയായി ഉയരുന്നത് ഞങ്ങൾ പരിശോധിക്കുന്നു. അവന്റെ വിജയത്തിന്റെ രഹസ്യം എന്താണ്? അവന്റെ ബിസിനസ്സ് കഴിവ് എന്താണ് വിശദീകരിക്കുന്നത്?. ഞങ്ങളുടെ ഏറ്റവും പുതിയ ന്യൂസ് ലോൺട്രി സേന പ്രോജക്ടിൽ ഇതിനുള്ള ഉത്തരങ്ങൾ ലഭ്യമായിട്ടുണ്ട്.

ഹരിയാനയിലെ മഹേന്ദ്രഗഡിലെ സെയ്ദാലിപൂർ ഗ്രാമത്തിലെ ആരവല്ലികൾക്ക് നടുവിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ഒരു സ്‌കൂളുണ്ട്. അതിന്റെ പ്രവേശന കവാടത്തിൽ ഗ്രാമത്തിന്റെ 'മഹാ വ്യക്തിത്വങ്ങളെ' പ്രകീർത്തിക്കുന്ന ഗ്രാനൈറ്റ് ബോർഡുകൾ ഉണ്ട്. പട്ടികയിൽ ഒന്നാം സ്ഥാനത്ത് നിൽക്കുന്നത് പതഞ്ജലി സ്ഥാപകനും യോഗ ഗുരുവുമായ രാംദേവാണ്. എല്ലാത്തിനുമുപരി, രാംദേവ് ഒരിക്കൽ രാംകിഷൻ യാദവ് എന്ന പേരിൽ പഠിച്ച സ്ഥലമാണ് സ്‌കൂൾ. കുറച്ച് വർഷങ്ങൾക്ക് ശേഷം അദ്ദേഹം ആശ്രമം ഉപേക്ഷിച്ച് 10,000 കോടിയിലധികം വിറ്റുവരവുള്ള ഒരു കൂട്ടായ്മ സൃഷ്ടിക്കുന്നതിനുള്ള പാതയിലേക്ക് തിരിഞ്ഞു.

"അദ്ദേഹം രാജ്യത്തിന് വേണ്ടി എന്ത് ചെയ്താലും ഇവിടുത്തെ ജനങ്ങൾക്ക് വേണ്ടി ഒന്നും ചെയ്തിട്ടില്ല. ഗ്രാമപഞ്ചായത്തിന്റെ ഭൂമി തട്ടിയെടുക്കാൻ ഇയാളുടെ കുടുംബാംഗങ്ങൾ ശ്രമിച്ചിട്ടുണ്ട്. അവർ ഒരു സർക്കാർ കുളം കൈയടക്കി, അവിടെ നിന്ന് മണ്ണ് പോലും എടുക്കാൻ ആരെയും അനുവദിച്ചില്ല" -രാംദേവിന്റെ കുടുംബത്തെ കുറിച്ച് അയൽവാസി ദീപക് സിംഗ് (24) പറയുന്നു.

മൂവായിരത്തോളം ജനസംഖ്യയുള്ള സൈദാലിപൂരിലെ വിദ്യാസമ്പന്നരായ ഭൂരിഭാഗം ആളുകളും തൊഴിൽരഹിതരാണെന്നും എന്നാൽ ആരും പതഞ്ജലിയിലേക്ക് പോകാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നില്ലെന്നും ഒരു മുതിർന്ന ഗ്രാമീണൻ പറഞ്ഞു. "ആരും അവരെ തങ്ങളുടേതായി കണക്കാക്കുന്നില്ല. രാംദേവിന്റെയും കുടുംബത്തിന്റെയും രീതികൾ വളരെ മോശമാണ്. അവർ തെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ സർപഞ്ച് സ്ഥാനത്തേക്ക് മത്സരിച്ചാൽ, അവരുടെ കുടുംബമല്ലാതെ മറ്റാരും അവർക്ക് വോട്ട് ചെയ്യില്ല'' -അയൽവാസി പറഞ്ഞു.

സർവകലാശാല തുടങ്ങാനെന്ന പേരിൽ ഭൂമി വിട്ടുനൽകാത്തതിന് രാംദേവ് ഇപ്പോൾ തങ്ങളോട് ദേഷ്യപ്പെട്ടിരിക്കുകയാണെന്നും അതിനുശേഷം ഈ ഗ്രാമത്തിലേക്ക് തിരിഞ്ഞുനോക്കിയിട്ടില്ലെന്നും ഗ്രാമവാസികൾ പറയുന്നു. രാംദേവും കുടുംബവും നടത്തിയ ചൂഷണത്തിന്റെ കഥകൾ സൈദാലിപൂരിൽ ധാരാളമാണ്. കർഷക കുടുംബത്തിലെ നാല് സഹോദരങ്ങളിൽ ഇളയവനായാണ് രാംദേവിന്റെ ജനനം.

പതഞ്ജലിയിൽ ജോലി ചെയ്യാൻ തങ്ങളിൽ പലരെയും രാംദേവ് കൊണ്ടുപോയിരുന്നുവെങ്കിലും ജോലിയിൽ നിന്ന് പിരിച്ചുവിടുകയോ മോശം പ്രകടനമോ മോഷണമോ ആരോപിച്ച് കുറ്റപ്പെടുത്തുകയോ ചെയ്തതായി നിരവധി ഗ്രാമീണർ പറഞ്ഞു. അവർ കമ്പനിയിൽ ജോലിനോക്കുമ്പോൾ, നാട്ടിലുള്ള അവരുടെ ബന്ധുക്കളോട് ഗ്രാമത്തിലെ രാംദേവിന്റെ കുടുംബത്തിന് വേണ്ടി ജോലി ചെയ്യാൻ പറഞ്ഞതായി അവർ ആരോപിച്ചു. സുരേന്ദ്ര വൈദിയെന്ന നാട്ടുകാരനെ മോഷണക്കുറ്റം ആരോപിച്ച് മർദിക്കുകയും പതഞ്ജലി നിർമാണ യൂനിറ്റിലെ സൂപ്പർവൈസർ ജോലിയിൽ നിന്ന് പിരിച്ചുവിടുകയും ചെയ്തു. രാംദേവിന്റെ അമ്മക്കും ഭാര്യാ സഹോദരിക്കും വേണ്ടി ജോലി ചെയ്യരുതെന്ന് അമ്മയോട് പറഞ്ഞതിനാണ് പിരിച്ചുവിട്ടത്.

അർദ്ധസൈനിക വിഭാഗത്തിൽ നിന്ന് വിരമിച്ച് ഉപജീവനത്തിനായി കൃഷി ചെയ്യുന്ന രാംദേവിന്റെ മൂത്ത സഹോദരൻ ദേവദത്ത് ഈ ആരോപണങ്ങളെല്ലാം നിഷേധിച്ചു. "ഇവരെല്ലാം മടിയന്മാരാണ്. അവർ കുറച്ച് ജോലി ചെയ്യുകയും പിന്നീട് മോഷ്ടിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ആരെങ്കിലും അവർക്ക് എങ്ങനെ ജോലി നൽകും?. കുളത്തെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം അത് എന്റെ മുത്തച്ഛൻ ഉണ്ടാക്കിയതാണ്. ഗ്രാമവാസികൾക്ക് അതിൽ അവകാശമില്ല'' -അദ്ദേഹം ഗ്രാമീണരെക്കുറിച്ച് പറഞ്ഞു. രാംദേവിന്റെ കുട്ടിക്കാലത്ത്, ഹിന്ദു മതപരിവർത്തന പ്രസ്ഥാനമായ ആര്യസമാജത്തിന് ഈ പ്രദേശത്ത് ഗണ്യമായ സ്വാധീനമുണ്ടായിരുന്നു. രാംദേവിന്റെ അമ്മാവൻ ജഗദീഷ് ഒരു ആര്യസമാജ പ്രചാരകനായിരുന്നു.

"1986-ഓടുകൂടി, സ്വാമിജി എന്നോട് പറഞ്ഞുതുടങ്ങി, താൻ പലപ്പോഴും സ്വപ്നത്തിൽ ഒരു ദർശകനെ കണ്ടിരുന്നു, അയാൾ രാജ്യത്തിന് വേണ്ടി സേവനം ചെയ്യാൻ തന്നോട് ആവശ്യപ്പെടുന്നു," ദേവദത്ത് തന്റെ സഹോദരനെക്കുറിച്ച് പറഞ്ഞു. "അദ്ദേഹം എപ്പോഴും ധ്യാനത്തിനായി മേൽക്കൂരയിലേക്ക് ഒരു ചണ പായയും ഒരു ഗ്ലാസ് വെള്ളവും കൊണ്ടുപോയി. അവൻ ഈ അഭ്യാസം തുടർന്നു, ഒരു ദിവസം വീട്ടിൽ നിന്ന് പോയി.

1987-ൽ, തന്റെ സ്കൂൾ പുസ്തകങ്ങൾ കാട്ടിൽ വലിച്ചെറിഞ്ഞ്, രാംദേവ് അടുത്തുള്ള ഖാൻപൂരിലെ തിരക്കേറിയ ആര്യസമാജ പഠനകേന്ദ്രമായ ആർഷ് ഗുരുകുലത്തിലെത്തി. ഒരുകാലത്ത് നൂറുകണക്കിന് ശിഷ്യന്മാർ താമസിക്കുകയും പ്രസ്ഥാനത്തെ കുറിച്ച് പഠിക്കുകയും ചെയ്തു. ഗുരുകുലം ഇപ്പോൾ പതഞ്ജലിയുടെ രക്ഷാകർതൃത്വത്തിലാണ്. കൂടാതെ ഒരു വലിയ പതഞ്ജലി ഗോഡൗൺ അവിടെ ഉണ്ട്. ഝജ്ജറിലെ കൽവ ആശ്രമത്തിലേക്ക് പോകുന്നതിനുമുമ്പ് രാംദേവ് രണ്ട് വർഷം ഗുരുകുലത്തിൽ ചെലവഴിച്ചു. ഒടുവിൽ ഉത്തരാഖണ്ഡിലെ ഹരിദ്വാറിൽ സ്ഥിരതാമസമാക്കി. 1993-ൽ, ഹരിദ്വാറിലെ കൻഖൽ ക്ഷേത്രത്തിൽ വെച്ച്, ഹിന്ദു സന്യാസിമാർക്കുള്ള ദീക്ഷ രാംദേവ് സ്വീകരിച്ചു. കൃപാലു ബാഗ് ആശ്രമത്തിലെ ശങ്കർ ദേവിന്റെ ശിഷ്യനായി. ഈ പുണ്യനഗരിയിലായിരുന്നു പതഞ്ജലി കൂട്ടായ്മയുടെ വിത്ത് പാകുന്നത്.

പതഞ്ജലി എപ്പോഴും രാംദേവിന്റെയും ബാലകൃഷ്‌ണയുടെയും കഠിനാധ്വാനത്തിന്റെ ഫലമാണെന്ന് വിശ്വസിക്കുന്നവരുണ്ട്. എന്നാൽ, അതിന്റെ തുടക്കത്തിലെങ്കിലും സ്വാമി കർമ്മവീറിനെപ്പോലുള്ളവർ ഒരു പ്രധാന പങ്ക് വഹിച്ചിട്ടുണ്ട്. രാംദേവിനെയും ബാലകൃഷ്ണനെയും പോലെ ശങ്കർ ദേവിന്റെ ശിഷ്യനായ കർമ്മവീർ തനിക്ക് കഴിയുന്നിടത്തെല്ലാം യോഗ ക്യാമ്പുകൾ നടത്തുകയും ഔഷധങ്ങൾ വിതരണം ചെയ്യുകയും ചെയ്തു. ഇക്കാലയളവിൽ താനും മറ്റുള്ളവരും ചേർന്ന് സസ്യാധിഷ്ഠിത ഔഷധങ്ങൾ രാംദേവിന് പരിചയപ്പെടുത്തിയതായി അദ്ദേഹം അവകാശപ്പെട്ടു. രാംദേവ് ഒടുവിൽ ഔഷധ സസ്യങ്ങൾ ഉത്പാദിപ്പിക്കാൻ ലക്ഷ്യമിട്ട് തന്റെ ആദ്യത്തെ നഴ്സറി തുറക്കാൻ തീരുമാനിക്കുകയും കുടുംബത്തിൽ നിന്ന് പണം ആവശ്യപ്പെടുകയും ചെയ്തു. ദേവദത്ത് പറയുന്നു -"ഞങ്ങളുടെ അച്ഛൻ ബാങ്കിൽ നിന്ന് ലോൺ എടുത്ത് കുറച്ച് പണം കൊടുത്തു". 1995 ജനുവരിയിൽ, ഈ നാലുപേരും ദിവ്യ യോഗ് മന്ദിർ എന്ന പേരിൽ ഒരു ട്രസ്റ്റ് രൂപീകരിച്ചു. ഗംഗയുടെ തീരത്തുള്ള ദേവിന്റെ ഉടമസ്ഥതയിലുള്ള വിശാലമായ ഭൂമിയിൽ തുടക്കമായി.

തെഹൽക മാസികയുടെ റിപ്പോർട്ട് വിശ്വസിക്കാമെങ്കിൽ, രാംദേവിനെ പ്രസിഡന്റായും കർമ്മവീർ വൈസ് പ്രസിഡന്റായും ബാലകൃഷ്ണ ജനറൽ സെക്രട്ടറിയായും നിയമിച്ചപ്പോൾ ദേവ് ഈ ട്രസ്റ്റിന്റെ സംരക്ഷകനായിരുന്നു. സാധ്വി കമലയെ ഡെപ്യൂട്ടി സെക്രട്ടറിയായും സൂറത്തിലെ വ്യവസായിയായ ജീവരാജ് ഭായ് പട്ടേലിനെ ട്രഷററായും നിയമിച്ചു. കാലക്രമേണ, ഈ നിയമപരമായ സ്ഥാപനത്തിലേക്ക് കൂടുതൽ ട്രസ്റ്റികളെ ചേർത്തു.

അക്കാലത്ത്, ഒരു യോഗാധ്യാപകൻ എന്ന നിലയിലുള്ള രാംദേവിന്റെ ജനപ്രീതിയും വർദ്ധിച്ചു. ലക്ഷക്കണക്കിന് ആളുകൾ പങ്കെടുത്ത യോഗാ ക്യാമ്പുകളിൽ നിന്ന് അദ്ദേഹം ഉടൻ തന്നെ ഓരോ ആഴ്ചയും ഒരു കോടിയോളം രൂപ നേടാൻ തുടങ്ങി. ഈ വർഷം അദ്ദേഹത്തിന്റെ മരുന്നുകളുടെ ജനപ്രീതിയിൽ ഗണ്യമായ കുതിച്ചുചാട്ടവും അടയാളപ്പെടുത്തി.

തെഹൽക റിപ്പോർട്ട് അനുസരിച്ച്, ട്രസ്റ്റ് രൂപീകരിച്ച് ഒമ്പത് മാസത്തിന് ശേഷം, "അനിഷ്ടമായ പ്രവർത്തനങ്ങളിൽ" ഏർപ്പെട്ടതായി കാണിച്ച് വിജയ് ചൈതന്യയെയും ഒരു വ്യവസായിയെയും ബാലകൃഷ്ണ അതിൽ നിന്ന് നീക്കം ചെയ്തു. 1997-ൽ സാധ്വി കമല നിയമവിരുദ്ധ പ്രവർത്തനങ്ങൾ ആരോപിച്ച് പുറത്താക്കപ്പെട്ടു. കർമ്മവീർ 2004-ൽ വേറിട്ട് പോയി. യോഗ പഠിപ്പിക്കുന്നതിനും ആയുർവേദ ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ നിർമ്മിക്കുന്നതിനുമായി ഉത്തർപ്രദേശിലെ മുസാഫർനഗറിൽ മഹർഷി പതഞ്ജലി ഇന്റർനാഷനൽ യോഗ വിദ്യാപീഠം സ്ഥാപിച്ചു. അതേസമയം, ട്രസ്റ്റ് പിരിച്ചുവിട്ടാൽ ട്രസ്റ്റിന്റെ സ്വത്ത് "സമാന ലക്ഷ്യങ്ങളുള്ള മറ്റൊരു ട്രസ്റ്റിലേക്ക് മാറ്റുമെന്ന്" രാംദേവും ബാലകൃഷ്ണയും രേഖാമൂലം സമ്മതിച്ചതായി റിപ്പോർട്ടിൽ പറയുന്നു.

രാംദേവിനെതിരെയുള്ള ആരോപണം

കൻഖലിലെ ഗംഗാനദിയിലുള്ള ദിവ്യ യോഗപീഠം എന്നറിയപ്പെടുന്ന കൃപാലു ബാഗ് ആശ്രമത്തിന്റെ വളപ്പിലെ ചുവന്ന ചായം പൂശിയ കെട്ടിടത്തിൽ, ഇപ്പോൾ പൂട്ടിയിരിക്കുന്ന ഒരു മുറിയിലാണ് ദേവ് താമസിച്ചിരുന്നത്. ഗേറ്റിലെ രണ്ട് കാവൽക്കാർ, രാംദേവിന്റെ ഒരു വലിയ ഫോട്ടോയും ബാൽകൃഷ്ണയുടെ ഒരു ചെറിയ ഫോട്ടോയും അവരുടെ മുറിയിൽ സ്ഥാപിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇത് ബാലകൃഷ്ണൻ മരുന്ന് വിതരണം ചെയ്യാൻ ഇരിക്കുന്ന അതേ സ്ഥലമാണെന്ന് അവർ അവകാശപ്പെട്ടു.

"ശങ്കർ ദേവ് ജി ലളിതമായ ഒരു മനുഷ്യനായിരുന്നു. ഈ ആളുകൾ തന്ത്രപരമായ വഴികളിലൂടെ അദ്ദേഹത്തിൽ നിന്ന് എല്ലാം പിടിച്ചെടുത്തു. അസുഖബാധിതനായിരുന്നു. പക്ഷേ ചികിത്സയൊന്നും ലഭിച്ചില്ല. അദ്ദേഹം പലപ്പോഴും ഞങ്ങളോട് ഇതൊക്കെ പറയുമായിരുന്നു. തന്റെ അവസാന നാളുകളിൽ അദ്ദേഹം കഷ്ടപ്പെട്ടു, " -കൻഖലിലെ ഒരു ആശ്രമത്തിലെ ഒരു മഹന്ത് പറഞ്ഞു. 2012ൽ വിദേശത്തുള്ള കള്ളപ്പണത്തിനെതിരെ പ്രചാരണം ആരംഭിച്ച രാംദേവ് ഉത്തരാഖണ്ഡിൽ അധികാരത്തിലിരുന്ന കോൺഗ്രസിനെ നേരിട്ടു. നികുതി വെട്ടിപ്പ്, ഭൂമി കൈയേറ്റം, അഴിമതി എന്നിവ ആരോപിച്ച് യോഗ ഗുരുവിനെതിരെ 81 കേസുകൾ ഫയൽ ചെയ്തുകൊണ്ട് കോൺഗ്രസ് പ്രതികാരം ചെയ്യുകയും അദ്ദേഹത്തിന്റെ നിരവധി കേന്ദ്രങ്ങളിൽ റെയ്ഡ് ചെയ്യാൻ പൊലീസിനെ അയക്കുകയും ചെയ്തു.

സ്വാമി രാംദേവിന്റെ അറസ്റ്റിലേക്ക് നയിച്ചേക്കാവുന്ന എന്തെങ്കിലും ഞാൻ പറയണമെന്ന് കോൺഗ്രസിൽ നിന്നുള്ള ആളുകൾ ആഗ്രഹിച്ചു. ഞാൻ പറഞ്ഞു അങ്ങനെയൊന്നുമില്ല. കോൺഗ്രസിൽ നിന്നുള്ളവർ എന്നെ ബന്ധപ്പെടുന്നുണ്ടെന്നറിഞ്ഞ രാംദേവ് നോയിഡയിൽ ഒരു പരിപാടിക്ക് എന്നെ വിളിച്ചു. അവന്റെ നിർബന്ധത്തിനു വഴങ്ങിയാണ് ഞാൻ അവിടെ പോയത്. ഒരുപാട് വർഷങ്ങൾക്ക് ശേഷം ഞങ്ങൾ കണ്ടുമുട്ടി. അദ്ദേഹം എനിക്ക് ബഹുമാനം നൽകി. എന്തിനാണ് ഈ ആദരവ് കാണിക്കുന്നതെന്ന് എനിക്കറിയാമായിരുന്നു. എനിക്ക് കള്ളം പറയാൻ കഴിയില്ല" -കർമവീർ പറയുന്നു.

2006ൽ സി.പി.എം നേതാവ് ബൃന്ദ കാരാട്ട് രാംദേവിന്റെ മരുന്നുകളിൽ മനുഷ്യന്റെയും മൃഗങ്ങളുടെയും അസ്ഥികൾ കലർത്തുന്നതായി ആരോപിച്ചിരുന്നു. മാധ്യമങ്ങളിൽ വിവാദം കത്തിപ്പടരുമ്പോഴും പതഞ്ജലി ആരോപണങ്ങൾ നിഷേധിച്ചു. എന്നാൽ ഏകദേശം ഒരു ദശാബ്ദത്തിന് ശേഷം, പശ്ചിമ ബംഗാളിലെ ഒരു പബ്ലിക് ഹെൽത്ത് ലബോറട്ടറിയിൽ ഗുണനിലവാര പരിശോധനയിൽ പരാജയപ്പെട്ടതിനെത്തുടർന്ന് സൈനിക കാന്റീനുകൾ പതഞ്ജലി അംല ജ്യൂസ് പിൻവലിച്ചു.

2018ൽ പതഞ്ജലി നെയ്യിന്റെ ഗുണനിലവാരത്തെ കുറിച്ച് കർമ്മവീർ ചോദ്യങ്ങൾ ഉന്നയിച്ചിരുന്നു. "ഞാൻ പറഞ്ഞതിൽ ഞാൻ ഇപ്പോഴും ഉറച്ചുനിൽക്കുന്നു" -അദ്ദേഹം ന്യൂസ്‌ലോൺ‌ട്രിയോട് പറഞ്ഞു. "ആരെങ്കിലും ഒരു പശുവിൽ നിന്ന് ശുദ്ധമായ നെയ്യ് നിർമ്മിക്കുകയാണെങ്കിൽ, അതിന് ഏകദേശം 1,200 രൂപ വരും" -പതഞ്ജലി നെയ്യ് കിലോക്ക് 600 രൂപക്കാണ് ഇന്ന് വിൽക്കുന്നത്. ആയുർവേദം പുനരുജ്ജീവിപ്പിച്ചത് പതഞ്ജലി ആണെന്നാണ് ബി.ജെ.പി അടക്കമുള്ള ഹിന്ദുത്വ ശക്തികൾ പ്രചരിപ്പിക്കുന്നത്. ബി.ജെ.പിയുടെ ഹിന്ദു ദേശീയ ആവാസവ്യവസ്ഥക്ക് കീഴിൽ അത് തഴച്ചുവളരുകയാണ്.

കഴിഞ്ഞ വർഷം കോവിഡ് മഹാമാരിയുടെ മധ്യത്തിൽ, രണ്ട് കേന്ദ്രമന്ത്രിമാർ രാംദേവിന്റെയും ബാലകൃഷ്‌ണയുടെയും അരികിൽ ഇരുന്നു 'കൊറോണിൽ' പുറത്തിറക്കി. ഇത് "കൊറോണ വൈറസിനുള്ള ആദ്യത്തെ തെളിവ് അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള മരുന്ന്" എന്ന് പതഞ്ജലി പ്രഖ്യാപിച്ചു. വിവിധ മെഡിക്കൽ അസോസിയേഷനുകളുടെ എതിർപ്പിന് ശേഷം ഡൽഹി ഹൈക്കോടതിയിൽ നടന്നുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന വിചാരണയിൽ കോറോണിൽ വിവാദത്തിൽ കുടുങ്ങിക്കിടക്കുകയാണ്.

"ഞാൻ ഒരു ദരിദ്രനാണ്. ഞാൻ രാജ്യത്തിന് വേണ്ടി പ്രവർത്തിക്കുന്നു. രാജ്യത്തെ ശക്തിപ്പെടുത്താൻ ഞാൻ ശ്രമിക്കുന്നു. പതഞ്ജലിയുടെ നേട്ടങ്ങൾ രാജ്യത്തിനാണ്. പതഞ്ജലി ഇന്ന് 8000 കോടിയുടെ കമ്പനിയായി മാറിയിരിക്കുന്നു. ഞങ്ങൾ മറ്റ് കമ്പനികളെ ഏറ്റെടുക്കുകയും മുന്നോട്ട് പോകുകയും ചെയ്യുന്നു" -രാംദേവ് 2019ൽ പറഞ്ഞു. എന്നിരുന്നാലും, പതഞ്ജലിയുടെ നേട്ടങ്ങൾ രാംദേവുമായി അടുപ്പമുള്ളവർക്ക് മാത്രമാണെന്ന് അദ്ദേഹത്തിന്റെ എതിരാളികൾ ആരോപിക്കുന്നു.

തുടക്കം മുതൽ പതഞ്ജലിയിൽ പ്രവർത്തിച്ച രാംദേവിന്റെ സഹോദരൻ രാംഭരത് ഇപ്പോൾ സാമ്രാജ്യവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട 20 സ്ഥാപനങ്ങളുടെ ഡയറക്ടറാണ്. 17 പതഞ്ജലി കമ്പനികളിൽ ബാൽകൃഷ്ണ ഡയറക്ടറായി. രാംദേവും രാംഭരതും അവരുടെ ബന്ധുക്കളും കൂടെയുണ്ട്. എന്നാൽ ഹരിദ്വാറിലെ പദാർഥ ഗ്രാമത്തിലെ പതഞ്ജലി ഫുഡ് പാർക്കിൽ കൂടുതൽ സമയവും ചെലവഴിക്കുന്ന രാംഭരതിനെ കണ്ടവർ ചുരുക്കം. ഫുഡ് പാർക്കിൽ ജോലി തേടി പതഞ്ജലി തൊഴിലാളികളും പ്രാദേശിക ട്രക്ക് യൂണിയനിൽ നിന്നുള്ള പ്രതിഷേധക്കാരും തമ്മിൽ 2015-ൽ നടന്ന ഏറ്റുമുട്ടലിൽ ട്രക്ക് ഡ്രൈവർ ദൽജീത് സിങ് മരിച്ചതിനെ തുടർന്ന് കൊലപാതകക്കുറ്റം ചുമത്തി അറസ്റ്റ് ചെയ്യപ്പെട്ടു. ജില്ലാ കോടതിയിൽ വിചാരണ തുടരുകയാണ്. അടുത്ത വർഷം മാർച്ചോടെ വിധിയുണ്ടാകുമെന്ന് ഒരു അഭിഭാഷകൻ ന്യൂസ്‌ ​ലോൺട്രിയോട് പറഞ്ഞു.

2009ൽ പതഞ്ജലി പരിധാൻ പ്രൈവറ്റ് ലിമിറ്റഡ് വഴി പതഞ്ജലി അതിന്റെ വസ്ത്രവ്യാപാരം ആരംഭിച്ചു. കൂടാതെ രാംഭരത്, ബാലകൃഷ്ണ എന്നിവരെ ഡയറക്ടർമാരായി നിയമിച്ചു. 2018ൽ ബാലകൃഷ്‌ണ രാജിവെക്കുകയും രാംഭരതിന്റെ ഭാര്യ സ്‌നേഹലത ഡയറക്‌ടറായി ചുമതലയേൽക്കുകയും ചെയ്‌തു. പതഞ്ജലി രുചി സോയയെ ഏറ്റെടുത്തപ്പോൾ, ബാലകൃഷ്ണയെ മാനേജിംഗ് ഡയറക്ടറാക്കി, എന്നാൽ 2020 ആഗസ്റ്റിൽ അദ്ദേഹം രാജിവച്ചു, പകരം രാംഭരത് നിയമിതനായി. പതഞ്ജലി കോമ്പൗണ്ടുകളിലെ ഗാർഡുകൾ രാംഭരതും യഷ്‌ദേവ് ശാസ്ത്രിയും ഡയറക്ടർമാരുള്ള പതഞ്ജലി ഉപസ്ഥാപനമായ പരാക്രം സെക്യൂരിറ്റി ഇന്ത്യ പ്രൈവറ്റ് ലിമിറ്റഡിൽ നിന്നുള്ളവരാണ്. പതഞ്ജലിക്ക് എണ്ണ നൽകുന്ന ശാസ്ത്രി, രാംദേവിന്റെ കമ്പനിയുമായി ബന്ധമുള്ള മൂന്ന് സ്ഥാപനങ്ങളുടെ ഡയറക്ടറാണ്.

അഭിപ്രായത്തിനായി രാംദേവിന്റെ പബ്ലിക് റിലേഷൻസ് ഓഫീസർ എസ്. കെ തിജരാവാലയെ ബന്ധപ്പെടാൻ ന്യൂസ്‌ ലോൺഡ്രി ആവർത്തിച്ച് ശ്രമിച്ചെങ്കിലും വിളികൾക്ക് ഉത്തരം ലഭിച്ചില്ല. യോഗ ഗുരുവിനും കുടുംബാംഗങ്ങൾക്കും ബിസിനസ് സാമ്രാജ്യത്തിനുമെതിരായ ആരോപണങ്ങളെക്കുറിച്ച് ചോദിച്ച് ഞങ്ങൾ അദ്ദേഹത്തിന് ഇമെയിൽ അയച്ചു. അദ്ദേഹം പ്രതികരിച്ചാൽ ഈ റിപ്പോർട്ട് അപ്ഡേറ്റ് ചെയ്യും.