ച​രി​ത്ര​മു​റ​ങ്ങു​ന്ന ഉ​സ്ബെ​ക്ക്​ മ​ണ്ണി​ൽ...

ഉ​ച്ച ഭ​ക്ഷ​ണ​ത്തി​ന് പ്ര​സി​ദ്ധ​മാ​യ പു​ലാ​വ് റെ​സ്റ്റോ​റ​ന്റി​ലേ​ക്കാ​ണ് പോ​യ​ത്. ലോ​ക​ത്തെ ത​ന്നെ ഏ​റ്റ​വും വ​ലി​യ ടി.​വി ട​വ​റി​ന് സ​മീ​പ​മു​ള്ള പു​ലാ​വ് റെ​സ്റ്റോ​റ​ന്‍റി​ലേക്ക് കാ​ലെ​ടു​ത്തു വെ​ക്കു​ന്ന​ത് ത​ന്നെ വി​ശാ​ല​മാ​യ അ​ടു​ക്ക​ള​യി​ലേ​ക്കാ​ണ്. അ​തി​ഥി​ക​ളു​ടെ മു​മ്പി​ൽ വെ​ച്ചാ​ണ് വി​ഭ​വ​ങ്ങ​ൾ ഒ​രു​ക്കു​ന്ന​ത്. തു​ട​ർ​ന്ന് ച​രി​ത്ര പ്ര​സി​ദ്ധ​മാ​യ ഇ​മാം കോ​പ്ല​ക്സി​ലേ​ക്ക്​ പോ​യി. മൂ​ന്നാം ഖ​ലീ​ഫ ഉ​സ്മാ​ൻ രൂ​പ​ക​ൽപ​ന ചെ​യ്ത വി​ശു​ദ്ധ ഖു​ർ​ആ​ന്‍റെ ആ​ദ്യ പ​തി​പ്പ് ഇ​വി​ടെ​യാ​ണ് സൂ​ക്ഷി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​ത്. യു​നെ​സ്കോ ഇ​ത് സാ​ക്ഷ്യ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​ട്ടു​ണ്ട്. പ്ര​വാ​സി കൂ​ട്ടാ​യ്മ​യാ​യ ‘റൈ​സ്​ അ​ബൂ​ദ​ബി’ ന​ട​ത്തി​യ ഉ​സ്ബെ​ക്കി​സ്താ​ൻ യാ​ത്ര​യി​ലെ അ​നു​ഭ​വം പ​ങ്കു​വെ​ക്കു​ക​യാ​ണ് ​ലേ​ഖ​ക​ൻ

മു​ൻ​കാ​ല​ത്ത് ചൈ​ന​ക്കും യൂ​റോ​പ്പി​നു​മി​ട​യി​ൽ ച​ര​ക്കു​ക​ളു​ടെ​യും, സം​സ്‌​കാ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും വി​നി​മ​യം ന​ട​ന്നി​രു​ന്ന സു​പ്ര​ധാ​ന പാ​ത​യാ​യി​രു​ന്നു സി​ൽ​ക്ക് റോ​ഡ്. 6,400 കി​ലോ​മീ​റ്റ​ർ ദൈ​ർ​ഘ്യ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന സി​ൽ​ക്ക് റോ​ഡി​ന്‍റെ പ്ര​സി​ദ്ധ​മാ​യ പ്ര​ധാ​ന ഇ​ട​ത്താ​വ​ള​ങ്ങ​ൾ ഉ​ൾ​കൊ​ള്ളു​ന്ന രാ​ജ്യ​മാ​ണ് ഉ​സ്‌​ബെ​ക്കി​സ്ഥാ​ൻ. പ​ഴ​യ സോ​വി​യ​റ്റ് യൂ​നി​യ​ന്റെ ഭാ​ഗ​മാ​യി​രു​ന്ന മ​ധ്യേ​ഷ്യ​ൻ രാ​ജ്യ​മാ​യ ഉ​സ്ബെ​ക്കി​സ്താ​ൻ ഗോ​ർ​ബ​ച്ചോ​വി​ന്‍റെ ‘പെ​രി​സ്ട്രോ​യി​ക്ക’​ക്ക് ശേ​ഷം 1991-ലാ​ണ് സ്വ​ത​ന്ത്ര രാ​ജ്യ​മാ​യ​ത്.

ലോ​ക​ത്ത് ആ​കെ​യു​ള്ള ര​ണ്ട് ഡ​ബി​ൾ ലാ​ൻ​റ് ലോ​ക്ക്ഡ് രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളി​ൽ ഒ​ന്നാ​ണ് ഉ​സ്ബെ​ക്കി​സ്താ​ൻ. സ്വ​ന്ത​മാ​യി ക​ട​ൽ തീ​രം ഇ​ല്ലാ​ത്ത ക​ര അ​തി​ർ​ത്തി​ക​ൾ മാ​ത്ര​മു​ള്ള രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളെ​യാ​ണ്​ ‘ലാ​ൻ​റ് ലോ​ക്ക്ഡ് രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ൾ’ എ​ന്നാ​ണ് വി​ളി​ക്കു​ന്ന​ത്. ഇ​ത്ത​രം ലാ​ൻ​റ് ലോ​ക്ക്ഡ് രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളാ​ൽ വ​ല​യം ചെ​യ്യ​പ്പെ​ട്ട രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളെ​യാ​ണ് ‘ഡ​ബി​ൾ ലാ​ൻ​റ് ലോ​ക്ക്ഡ് രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ൾ’ എ​ന്ന് വി​ളി​ക്കു​ന്ന​ത്.

ഖ​സാ​ക്കി​സ്താ​ൻ, താ​ജി​ക്കി​സ്താ​ൻ, കി​ർ​ഗി​സ്താ​ൻ, തു​ർ​ക്ക്മെ​നി​സ്താ​ൻ, അ​ഫ്ഗാ​നി​സ്താ​ൻ എ​ന്നീ രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ൾ അ​തി​രി​ടു​ന്ന ഉ​സ്ബെ​ക്കി​സ്താ​നി​ലെ പ്ര​ധാ​ന പ​ട്ട​ണ​ങ്ങ​ളി​ൽ ഒ​ന്നാ​ണ് സ​മ​ർ​ഖ​ന്ദ്. സം​സ്കാ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ സം​ഗ​മ ഭൂ​മി എ​ന്ന​റി​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന സ​മ​ർ​ഖ​ന്ദ് ന​ഗ​രം യു​നെ​സ്‌​കൊ​യു​ടെ പൈ​തൃ​ക ന​ഗ​ര​ങ്ങ​ളി​ൽ ഉ​ൾ​പ്പെ​ട്ട​താ​ണ്. നി​ര​വ​ധി ച​രി​ത്ര സ്മാ​ര​ക​ങ്ങ​ളും, മ​നോ​ഹ​ര​മാ​യ പൗ​രാ​ണി​ക നി​ർ​മി​തി​ക​ളും, സ​വി​ശേ​ഷ​മാ​യ സാം​സ്കാ​രി​ക പൈ​തൃ​ക​ങ്ങ​ളും കൊ​ണ്ട് സ​മ്പ​ന്ന​മാ​ണി​വി​ടം.

അ​ബൂ​ദാ​ബി​യി​ൽ നി​ന്നും ‘വി​സ് എ​യ​റി’​ൽ സ​മ​ർ​ഖ​ന്ദി​ലേ​ക്കാ​യി​രു​ന്നു ഞ​ങ്ങ​ളു​ടെ യാ​ത്ര. കൃ​ത്യ സ​മ​യ​ത്ത് പ​റ​ന്നു​യ​ർ​ന്ന വി​മാ​നം നീ​ണ്ട മൂ​ന്ന​ര മ​ണി​ക്കൂ​ർ പ​റ​ക്ക​ലി​നൊ​ടു​വി​ൽ ച​രി​ത്ര ഭൂ​മി​യി​ൽ നി​ലം തൊ​ട്ടു. കു​ട്ടി​ക​ളും സ്ത്രീ​ക​ളും ഉ​ൾ​പ്പ​ടെ 51 പേ​രാ​ണ്​ യാ​ത്രാം​ഗ​ങ്ങ​ൾ.

യു.​എ.​ഇ റ​സി​ഡ​ൻ​റ് വി​സ​യു​ള്ള ഇ​ന്ത്യ​ക്കാ​ർ​ക്ക് വി​സ​യി​ല്ലാ​തെ പ്ര​വേ​ശ​നാ​നു​മ​തി​യു​ള്ള​തി​നാ​ൽ എ​ല്ലാ​വ​രു​ടെ​യും എ​മി​ഗ്രേ​ഷ​ൻ ന​ട​പ​ടി​ക​ൾ പെ​ട്ട​ന്ന് ത​ന്നെ പൂ​ർ​ത്തി​യാ​യി. പാ​സ്‌​പോ​ർ​ട്ടി​ന്റെ ക​വ​ർ പേ​ജ് അ​ട​ർ​ന്നു പോ​ന്ന​തി​നാ​ൽ എ​ന്റെ എ​മി​ഗ്രേ​ഷ​ൻ ന​ട​പ​ടി മാ​ത്രം മു​ട​ങ്ങി. നീ​ണ്ട സം​ഭാ​ഷ​ണ​ങ്ങ​ൾ​ക്കും ഉ​യ​ർ​ന്ന ഉ​ദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​രു​മാ​യു​ള്ള ച​ർ​ച്ച​ക​ൾ​ക്കു​മൊ​ടു​വി​ലാ​ണ് പ്ര​വേ​ശ​നാ​നു​മ​തി ല​ഭി​ച്ച​ത്. സ​മ​ർ​ഖ​ന്ദ് വി​മാ​ന​ത്താ​വ​ള​ത്തി​ന്‍റെ എ​ക്സ്റ്റീ​രി​യ​ർ ഡി​സൈ​ൻ ആ​ക​ർ​ഷ​ക​മാ​ണ്.

പു​റ​ത്ത് റോ​ഡി​ൽ യാ​ത്ര​ക്കാ​രെ സ്വാ​ഗ​തം ചെ​യ്തു കൊ​ണ്ട് ‘സ​മ​ർ​ഖ​ന്ദ്: വേ​ൾ​ഡ് ക​ൾ​ച്ച​റ​ൽ ടൂ​റി​സം കാ​പി​റ്റ​ൽ’ എ​ന്ന ബോ​ർ​ഡ്​ കാ​ണാം. വൃ​ത്തി​യു​ള്ള തെ​രു​വു​ക​ളും, മ​നോ​ഹ​ര​മാ​യി സം​വി​ധാ​നി​ച്ച വ​ഴി​യോ​ര​ങ്ങ​ളും, വെ​ടി​പ്പു​ള്ള കെ​ട്ടി​ട​ങ്ങ​ളു​മു​ള്ള സ​മ​ർ​ഖ​ന്ദ് ഒ​രു യൂ​റോ​പ്യ​ൻ ന​ഗ​ര​ത്തെ അ​നു​സ്മ​രി​പ്പി​ക്കു​ന്നു​ണ്ട്. റെ​യി​ൽ​വേ സ്റ്റേ​ഷ​ന് സ​മീ​പ​ത്തെ ‘റ​യ്യാ​ൻ’ ഹോ​ട്ട​ലി​ലാ​ണ് താ​മ​സ സൗ​ക​ര്യം ഒ​രു​ക്കി​യി​രി​ക്കു​ന്ന​ത്.

ത​ലേ​ന്ന് രാ​ത്രി നേ​ര​ത്തെ ഭ​ക്ഷ​ണം ക​ഴി​ച്ച് പു​റ​പ്പെ​ട്ട​വ​രാ​ണ് പ​ല​രും. എ​ല്ലാ​വ​ർ​ക്കും ന​ല്ല വി​ശ​പ്പു​ണ്ട്. ഹോ​ട്ട​ലി​ൽ ബ്രേ​ക്ക് ഫാ​സ്റ്റും, ല​ഞ്ചും സ​മ​ന്വ​യി​പ്പി​ച്ച്​ ‘ബ്ര​ഞ്ച്’ അ​റേ​ഞ്ച് ചെ​യ്തി​ട്ടു​ണ്ട്. വെ​ള്ളി​യ​ഴ്ച​യാ​യ​തി​നാ​ൽ ജു​മു​അ​ക്ക് പോ​കാ​നൊ​രു​ങ്ങി​യെ​ങ്കി​ലും, സ​മീ​പ​ത്തെ പ​ള്ളി​ക​ളി​ലൊ​ന്നും ജു​മു​അ നി​സ്കാ​ര​മി​ല്ല എ​ന്ന​റി​ഞ്ഞ​ത് ഞ​ങ്ങ​ളെ നി​രാ​ശ​പ്പെ​ടു​ത്തി.

അ​മീ​ർ തി​മൂ​റി​ന്‍റെ ഖ​ബ​റി​ട​ത്തി​ൽ

ര​ണ്ടു ദി​വ​സം മാ​ത്ര​മാ​ണ് ഉ​സ്‌​ബെ​ക്കി​ലെ സ​ഞ്ചാ​രം. അ​തി​ന​നു​സ​രി​ച്ചാ​ണ് സ​ന്ദ​ർ​ശ​നം ക്ര​മ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​ത്. ഉ​സ്ബ​ക്കി​ക​ൾ​ക്ക് ഇം​ഗ്ലീ​ഷ് തീ​രെ വ​ഷ​മി​ല്ലാ​ത്ത​ത് പ​ല​പ്പോ​ഴും ആ​ശ​യ വി​നി​മ​യ​ത്തി​ന് ത​ട​സ്സം ത​ന്നെ​യാ​യി​രു​ന്നു. കൂ​ടെ​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന ഗൈ​ഡി​ന് അ​ല്പം മാ​ത്ര​മാ​ണ് ഇം​ഗ്ലീ​ഷ് വ​ശ​മു​ള്ള​ത്.

പ​ല​പ്പോ​ഴും ആം​ഗ്യ ഭാ​ഷ​യാ​ണ് ര​ക്ഷ​ക്കെ​ത്തി​യ​ത്. ഇ​വി​ടു​ത്തെ ക​റ​ൻ​സി​ക്ക് മൂ​ല്യം വ​ള​രെ കു​റ​വാ​ണ്. 100 ഡോ​ള​ർ മാ​റ്റി​യ എ​നി​ക്ക് ല​ഭി​ച്ച​ത് 12,35,000.00 ഉ​സ്ബെ​ക് സോം ​ആ​ണ്. ഒ​രു ല​ക്ഷ​ത്തി​ന്റ ക​റ​ൻ​സി​യൊ​ക്കെ ആ​ദ്യ​മാ​യി ഇ​വി​ടെ നി​ന്ന് കൈ ​കൊ​ണ്ട് തൊ​ട്ടു.

ഉ​സ്‌​ബെ​ക്കി​ലെ ആ​ദ്യ സ​ന്ദ​ർ​ശ​ന ല​ക്ഷ്യം ലോ​കം വി​റ​പ്പി​ച്ച അ​മീ​ർ തി​മൂ​റി​ന്റെ അ​ന്ത്യ​വി​ശ്ര സ്ഥ​ലം കാ​ണു​ക എ​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു. സ​മ​ർ​ഖ​ന്ദ്​ ആ​സ്ഥാ​ന​മാ​ക്കി ഭ​ര​ണം ന​ട​ത്തു​ക​യും ഇ​ന്ത്യ​യു​ൾ​പ്പെ​ടെ പ​ല രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളും കീ​ഴ​ട​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്ത് ലോ​ക​ത്തെ അ​ത്ഭു​ത​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ ഭ​ര​ണാ​ധി​കാ​രി​യാ​യി​രു​ന്നു അ​മീ​ർ തി​മൂ​ർ(​ജീ​വി​ത​കാ​ലം:1336 - 1405). മു​ട​ന്ത​നാ​യ തി​മൂ​ർ (ഫാ​ഴ്സി​യി​ൽ തി​മൂ​ർ ഇ ​ലാ​ങ്) എ​ന്നും അ​റി​യ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്ന അ​ദ്ദേ​ഹം സ്ഥാ​പി​ച്ച സാ​മ്രാ​ജ്യം തി​മൂ​റി സാ​മ്രാ​ജ്യം എ​ന്ന​റി​യ​പ്പെ​ട്ടു.

വ​ള​രെ ചെ​റു​പ്പ​ത്തി​ൽ​ത്ത​ന്നെ സാ​മ്രാ​ജ്യം വി​ക​സി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​ൽ വ്യാ​പൃ​ത​നാ​യ അ​ദ്ദേ​ഹം സ​മീ​പ​മു​ള്ള പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം കീ​ഴ​ട​ക്കി. മ​ധ്യേ​ഷ്യ​ൻ വാ​സ്തു​വി​ദ്യ​യു​ടെ എ​ല്ലാ ചാ​രു​ത​യോ​ടും കൂ​ടി​യ ഒ​രു മ​നോ​ഹ​ര കെ​ട്ടി​ട​മാ​ണ്​ തി​മൂ​റി​ന്‍റെ ശ​വ​കു​ടീ​ര​മാ​യ ഗു​റെ അ​മീ​ർ. പ​തി​നാ​ലാം നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ലെ ച​ക്ര​വ​ർ​ത്തി​യാ​യ മു​ഹ​മ്മ​ത് സു​ൽ​ത്താ​ന്റെ നി​ർ​ദേ​ശ പ്ര​കാ​ര​മാ​ണ് ഗു​റെ അ​മീ​ർ പ​ണി​ത​ത്.

അ​ഫ്ഗാ​നി​സ്ഥാ​നി​ലെ ഗാ​ർ​ഡ​ൻ​സ് ഓ​ഫ് ബാ​ബ​റും, ഡ​ൽ​ഹി​യി​ലെ ഹു​മ​യൂ​ണി​ന്റെ ശ​വ​കു​ടീ​ര​വും, താ​ജ്മ​ഹ​ലു​മൊ​ക്കെ നി​ർ​മി​ച്ച​ത് ഗു​റെ അ​മീ​റി​ന്റെ സ്വാ​ധീ​ന​ത്തി​ലാ​ണെ​ന്ന് പ​റ​യ​പ്പെ​ടു​ന്നു. അ​മീ​ർ തി​മൂ​റി​ന്റെ ശ​വ​ക്ക​ല്ല​റ​യു​ടെ അ​ടു​ത്താ​യി അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ ര​ണ്ട്​ ആ​ൺ​മ​ക്ക​ളാ​യ ഷാ​രൂ​ഖി​ന്റേ​യും മി​ർ​സ ജ​ലാ​ലു​ദീ​ന്റെ​യും, തി​മൂ​റി​ന്റെ പേ​ര​കു​ട്ടി​യും ജ്യോ​തി​ശാ​സ്ത്ര​ജ്ഞ​നും ഭ​ര​ണാ​ധി​കാ​രി​യു​മാ​യ ഉ​ലൂ​ഗ് ബേ​ഗി​ന്റെ​യും ശ​വ​ക്ക​ല്ല​റ​ക​ളും കാ​ണാം.

തി​മൂ​റി​ന്റെ മു​ഖ​ത്തോ​ട്​ മു​ഖം ചേ​ർ​ന്ന് കി​ട​ക്കു​ന്ന​ത് സു​ഹൃ​ത്തും ഗു​രു​വു​മാ​യി​രു​ന്ന സ​യ്യി​ദ് ബ​റ​ക​യാ​ണ്. ഈ ​ശ​വ​ക്ക​ല്ല​റ​ക്ക് ര​സാ​വ​ഹ​ക​വും എ​ന്നാ​ൽ അ​തി​ശ​യോ​ക്തി​യു​ള​വാ​ക്കു​ന്ന​തു​മാ​യ ഒ​രു ക​ഥ​പ​റ​യാ​നു​ണ്ട്. 1941 ജൂ​ണി​ല്‍ സോ​വി​യ​റ്റ് ഗ​വേ​ഷ​ക​ര്‍ അ​മീ​ര്‍ തൈ​മൂ​റി​ന്റെ ക​ല്ല​റ തു​റ​ക്കാ​നും ബൗ​ദ്ധി​ക അ​വ​ശി​ഷ്ടം പു​റ​ത്തെ​ടു​ക്കാ​നും വേ​ണ്ടി സ​മ​ര്‍ഖ​ന്ദി​ലെ​ത്തി.

വി​വ​ര​മ​റി​ഞ്ഞ പ്ര​ദേ​ശ​വാ​സി​ക​ള്‍ ക​ല്ല​റ തു​റ​ക്കു​ന്ന​ത് അ​പ​ക​ട​മാ​ണെ​ന്നും അ​മീ​ര്‍ തൈ​മൂ​റി​ന്റെ ശാ​പം ഉ​ണ്ടാ​വു​മെ​ന്ന് താ​ക്കീ​ത് ചെ​യ്‌​തെ​ങ്കി​ലും അ​തൊ​ന്നും വ​ക​വ​യ്ക്കാ​തെ ജൂ​ണ്‍ 19ന് ​സോ​വി​യ​റ്റ് ഗ​വേ​ഷ​ക​ര്‍ ക​ല്ല​റ തു​റ​ന്നു. അ​തി​ല്‍ ഇ​ങ്ങ​നെ എ​ഴു​തി​യി​ട്ടു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു.

‘ഞാ​ന്‍ ഉ​യി​ര്‍ത്തെ​ഴു​ന്നേ​റ്റാ​ല്‍ ലോ​കം കി​ടു​കി​ടാ വി​റ​ക്കും. ആ​രാ​ണോ എ​ന്റെ ശ​വ​ക്ക​ല്ല​റ തു​റ​ക്കു​ന്ന​ത് അ​വ​ര്‍ എ​ന്നേ​ക്കാ​ള്‍ വ​ലി​യ ആ​ക്ര​മ​ണ​കാ​രി​യെ നേ​രി​ടേ​ണ്ടി വ​രും.’ സ്വാ​ഭാ​വി​ക​മാ​യും ഇ​തൊ​ക്കെ അ​ന്ധ​വി​ശ്വാ​സ​മാ​ണെ​ന്ന് പ​റ​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ട് ഗ​വേ​ഷ​ക​ര്‍ അ​മീ​ര്‍ തൈ​മൂ​റി​ന്റെ ബൗ​ദ്ധി​കാ​വ​ശി​ഷ്ടം പു​റ​ത്തെ​ടു​ക്കു​ക​യും പ​ഠ​ന​ത്തി​നാ​യി മോ​സ്‌​കോ​യി​ലേ​ക്ക് കൊ​ണ്ടു​പോ​വു​ക​യും ചെ​യ്തു.

എ​ന്നാ​ല്‍ കൃ​ത്യം ര​ണ്ട് ദി​വ​സ​ത്തി​ന് ശേ​ഷം ലോ​ക​ത്തെ ഞെ​ട്ടി​ച്ച് ഹി​റ്റ്‌​ല​റും ജ​ര്‍മ​നി​യും സോ​വി​യ​റ്റ് യൂ​നി​യ​നെ ആ​ക്ര​മി​ച്ചു. മു​ന്നേ​റി​യ ജ​ര്‍മ​ന്‍ സൈ​ന്യം മോ​സ്‌​കോ​യു​ടെ അ​ടു​ത്തു​വ​രെ എ​ത്തു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. എ​ന്നാ​ല്‍ കാ​ലാ​വ​സ്ഥ മോ​ശ​മാ​യ​തോ​ടെ ജ​ര്‍മ​നി​ക്കു മു​ന്നേ​റാ​ന്‍ ക​ഴി​യാ​തെ വ​രി​ക​യും സോ​വി​യ​റ്റ് സൈ​ന്യം തി​രി​ച്ച​ടി​ച്ച്, ന​ഷ്ട​പ്പെ​ട്ട പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ള്‍ തി​രി​ച്ചു പി​ടി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു. മൂ​ന്ന് കോ​ടി​യോ​ളം ആ​ളു​ക​ളെ​യാ​ണ് ഈ ​യു​ദ്ധ​ത്തി​ല്‍ റ​ഷ്യ​ക്ക്​ ന​ഷ്ട​പ്പെ​ട്ട​ത്.

യു​ദ്ധം തു​ട​ങ്ങി ഒ​രു വ​ര്‍ഷ​ത്തി​ന് ശേ​ഷം സ്റ്റാ​ലി​ന്റെ ഉ​ത്ത​ര​വ് പ്ര​കാ​രം അ​മീ​ര്‍ തൈ​മൂ​റി​ന്റെ ഭൗ​തി​കാ​വ​ശി​ഷ്ടം സ​മ​ര്‍ഖ​ന്ദി​ലേ​ക്ക് ത​ന്നെ തി​രി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു പോ​യി. അ​ങ്ങ​നെ 1942 ഡി​സം​ബ​ര്‍ 20ന് ​ഗു​റെ അ​മീ​റി​ല്‍ ത​ന്നെ വീ​ണ്ടും അ​മീ​ര്‍ തൈ​മൂ​റി​ന്റെ ഭൗ​തി​കാ​വ​ശി​ഷ്ടം അ​ട​ക്കം ചെ​യ്തു. ഏ​താ​നും ആ​ഴ്ച​ക​ള്‍ ക​ഴി​ഞ്ഞ​പ്പോ​ള്‍ സ്റ്റാ​ലി​ന്‍ ഗ്രാ​ഡി​ല്‍ ന​ട​ന്ന ഘോ​ര യു​ദ്ധ​ത്തി​ല്‍ സോ​വി​യ​റ്റ് സൈ​ന്യം വി​ജ​യി​ക്കു​ക​യും റ​ഷ്യ​ന്‍ മ​ണ്ണി​ല്‍ ജ​ര്‍മ​ന്‍ സൈ​ന്യ​ത്തി​ന്റെ തോ​ല്‍വി പൂ​ര്‍ണ​മാ​യ​തും മ​റ്റൊ​രു ച​രി​ത്രം.

ബീ​ബി ഖാ​നിം മ​സ്ജി​ദും സി​യാ​ബ് ബ​സാ​റും

അ​ഫ്ഗാ​നി​സ്താ​ൻ, ഇ​റാ​ൻ, ഇ​റാ​ഖ്, ജോ​ർ​ജി​യ, തു​ർ​ക്കി തു​ട​ങ്ങി​യ പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം തി​മൂ​റി​ന്റെ അ​ധീ​ന​ത​യി​ലാ​യി​രു​ന്നു. പ​തി​നാ​ലാം നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ന്റെ അ​വ​സ​ന​മാ​യ​പ്പോ​ഴേ​ക്കും തി​മൂ​റി​യ​ൻ സാ​മ്രാ​ജ്യം വ​ട​ക്കേ ഇ​ന്ത്യ മു​ത​ൽ തു​ർ​ക്കി വ​രെ വി​സ്തൃ​ത​മാ​യി​രു​ന്നു. ചെ​ങ്കി​സ് ഖാ​ന്റെ പാ​ര​മ്പ​ര്യം നി​ല​നി​ര്‍ത്തി ആ​ക്ര​മി​ച്ച പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളി​ല്‍ ത​ല​യോ​ട്ടി​ക​ള്‍ കൊ​ണ്ടു​ള്ള ട​വ​റു​ക​ള്‍ തീ​ര്‍ത്തി​ട്ടു​ണ്ട് അ​മീ​ര്‍ തൈ​മൂ​റി​ന്റെ സൈ​ന്യം.

പ​ക്ഷേ, അ​പ്പോ​ഴും അ​വി​ട​ങ്ങ​ളി​ലു​ള്ള വൈ​ദ​ഗ്ധ്യ​മു​ള്ള ആ​ളു​ക​ളെ കൊ​ന്നു​ക​ള​യാ​തെ ത​ന്റെ നാ​ട്ടി​ലേ​ക്ക് കൊ​ണ്ടു​വ​രാ​ന്‍ അ​മീ​ര്‍ തൈ​മൂ​ര്‍ ശ്ര​ദ്ധി​ച്ചി​രു​ന്നു. അ​തു​പോ​ലെ പ്ര​തി​രോ​ധി​ക്കാ​ന്‍ മു​തി​രാ​തെ കീ​ഴ​ട​ങ്ങു​ന്ന​വ​ര്‍ക്കെ​തി​രേ അ​ക്ര​മ​ണം അ​ഴി​ച്ചു​വി​ട്ടി​രു​ന്നി​ല്ല. എ​ന്തി​രു​ന്നാ​ലും അ​മീ​ര്‍ തൈ​മൂ​ര്‍ ഇ​ന്ന് ഉ​സ്‌​ബെ​ക്കി​സ്താ​ന്റെ നാ​ഷ​ന​ല്‍ ഹീ​റോ​യാ​ണ്.

തി​മൂ​റി​ന്റെ മ​ര​ണ​ത്തി​ന് ആ​റു നൂ​റ്റാ​ണ്ടു​ക​ൾ​ക്കു​ശേ​ഷ​വും അ​ദ്ദേ​ഹം ഉ​സ്ബെ​ക്കു​ക​ളു​ടെ പ്ര​തീ​ക​മാ​യി ഇ​ദ്ദേ​ഹം ക​ണ​ക്കാ​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു. സോ​വി​യ​റ്റ് യൂ​നി​യ​ൻ ശീ​ഥി​ലീ​ക​ര​ണ​ത്തി​നു ശേ​ഷം നി​ല​വി​ൽ വ​ന്ന ഉ​സ്ബെ​കി​സ്താ​ൻ ഭ​ര​ണ​കൂ​ടം, തി​മൂ​റി​നെ ദേ​ശീ​യ​നേ​താ​വാ​യി പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ചു. സോ​വി​യ​റ്റ് ഭ​ര​ണ​കാ​ല​ത്ത് ലെ​നി​ന്റെ പ്ര​തി​മ​ക​ൾ​ക്കു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന സ്ഥാ​ന​മാ​ണ് ഇ​ന്ന​ത്തെ ഉ​സ്ബെ​കി​സ്താ​നി​ൽ തി​മൂ​റി​ന്റെ പ്ര​തി​മ​ക​ൾ​ക്കു​ള്ള​ത്.

സ​മ​ർ​ഖ​ന്ദി​ലെ പ്ര​ധാ​ന​പ്പെ​ട്ട ച​രി​ത്ര സ്മാ​ര​ക​ങ്ങ​ളി​ലൊ​ന്നാ​യ ബീ​ബി ഖാ​നിം മ​സ്ജി​ദി​ലേ​ക്കാ​ണ് പി​ന്നീ​ടു​ള്ള യാ​ത്ര. മ​ര​ത്ത​ടി​ക​ളി​ൽ തീ​ർ​ത്ത ഉ​യ​ര​മു​ള്ള വ​ലി​യ തൂ​ണു​ക​ളും, ത​ടി കൊ​ണ്ട് പാ​കി വി​വി​ധ വ​ർ​ണ​ങ്ങ​ൾ തേ​ച്ച മ​ച്ചു​മു​ള്ള പ​ഴ​യ ഒ​രു പ​ള്ളി​യാ​യി​രു​ന്നു അ​ത്.

പു​റ​ത്ത് ഷീ​റ്റി​ട്ട മു​റ്റ​ത്തും വെ​ള്ളി​യാ​ഴ്ച ജു​മു​അ പ്രാ​ർ​ത്ഥ​ന​ക്ക് വി​ശ്വാ​സി​ക​ൾ നി​റ​ഞ്ഞി​രു​ന്നു. കൂ​ടു​ത​ൽ വി​ശ്വാ​സി​ക​ൾ​ക്ക് സൗ​ക​ര്യ​മൊ​രു​ക്കാ​നാ​യി മു​റ്റ​ത്ത് വി​രി​ച്ച കാ​ർ​പ്പെ​റ്റു​ക​ൾ കു​റ​ച്ച് യു​വാ​ക്ക​ൾ ചു​രു​ട്ടി വെ​ക്കു​ന്നു​ണ്ട്. ഇ​ന്ത്യ​ക്കാ​രാ​യ സ​ഞ്ചാ​രി​ക​ളെ ക​ണ്ട് മ​സ്ജി​ദി​ന്‍റെ ഇ​മാ​മും, നാ​ട്ടു​കാ​രി​ൽ ചി​ല​രും കു​ശ​ലം പ​റ​യാ​നും, സ​ന്തോ​ഷ​പൂ​ർ​വ്വം ഫോ​ട്ടോ​ക്ക് പോ​സ് ചെ​യ്യാ​നും മു​ന്നോ​ട്ട് വ​ന്നു.

പി​ന്നീ​ട് പോ​യ​ത് ബീ​ബി ഖാ​നിം മ​സ്ജി​ദി​ന്‍റെ പ്ര​ധാ​ന പ്ര​വേ​ശ​ന ക​വാ​ട​ത്തി​ന് സ​മീ​പ​ത്തു​ള്ള സി​യാ​ബ് ബ​സാ​ർ​ലേ​ക്കാ​ണ്. 14-15 നൂ​റ്റാ​ണ്ടു​ക​ളി​ൽ തി​മൂ​ർ സാ​മ്രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്റെ​യും, 1924 മു​ത​ൽ 1930 വ​രെ ഉ​സ്ബെ​ക്ക് സോ​ഷ്യ​ലി​സ്റ്റ് റി​പ്പ​ബ്ലി​ക് ഓ​ഫ് സോ​വി​യ​റ്റ് യൂ​നി​യ​ന്റെ​യും ത​ല​സ്ഥാ​ന​മാ​യി​രു​ന്ന സ​മ​ർ​ഖ​ന്ദി​ലെ ഏ​റ്റ​വും വ​ലു​തും, പു​രാ​ത​ന​വു​മാ​യ പ​ര​മ്പ​രാ​ഗ​ത മാ​ർ​ക്ക​റ്റാ​ണ് സി​യാ​ബ് ബ​സാ​ർ.

താ​ഷ്‌​ക​ന്‍റി​ലെ ചോ​ർ​സു ബ​സാ​റും, സ​മ​ർ​ഖ​ന്ദി​ലെ സി​യാ​ബ് ബ​സാ​റും പു​രാ​ത​ന കാ​ലം മു​ത​ൽ മ​ധ്യേ​ഷ്യ​യി​ൽ അ​റി​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന ര​ണ്ട് മാ​ർ​ക്ക​റ്റു​ക​ളാ​യി​രു​ന്നു. ഫാം ​ഫ്ര​ഷ് ആ​യ പ​ഴ​ങ്ങ​ളും പ​ച്ച​ക്ക​റി​ക​ളും, മാം​സം, ന​ട്ട്സ്, ഡ്രൈ ​ഫ്രൂ​ട്ട്സ്, വി​വി​ധ​യി​നം റൊ​ട്ടി​ക​ൾ എ​ന്നി​വ​യെ​ല്ലാം വാ​ങ്ങാ​ൻ പ​റ്റി​യ ഇ​ട​മാ​ണി​ത്.

ക​ർ​ഷ​ക​ർ അ​വ​രു​ടെ ഉ​ൽ​പ്പ​ന്ന​ങ്ങ​ൾ നേ​രി​ട്ട് വി​ൽ​പ​ന​ക്ക് എ​ത്തി​ക്കു​ന്ന​തി​നാ​ൽ താ​ര​ത​മ്യേ​ന വി​ല വ​ള​രെ കു​റ​വാ​ണ് ഇ​വി​ടെ. ഉ​ൽ​പ​ന്ന​ങ്ങ​ൾ രു​ചി​ച്ച് നോ​ക്കി​യും വി​ല​പേ​ശി​യും വാ​ങ്ങാ​ൻ ഇ​വി​ടെ അ​വ​സ​ര​മു​ണ്ട്. ഭ​ക്ഷ്യ വ​സ്തു​ക്ക​ൾ മാ​ത്ര​മ​ല്ല, വ​സ്ത്ര​ങ്ങ​ളും സൗ​ന്ദ​ര്യ വ​ർ​ധ​ക വ​സ്തു​ക്ക​ളും, സു​ഗ​ന്ധ ദ്ര​വ്യ​ങ്ങ​ളും, ഉ​സ്ബെ​ക് ക​ലാ​കാ​ര​ൻ​മാ​ർ ത​ൽ​സ​മ​യം ഉ​ണ്ടാ​ക്കു​ന്ന ക​ര​കൗ​ശ​ല വ​സ്തു​ക്ക​ളും, ശി​ൽ​പ​ങ്ങ​ളും, പെ​യി​ന്റിം​ഗു​ക​ളും, വി​വി​ധ​ത​രം സു​വ​നീ​റു​ക​ളും, വീ​ട്ടു​പ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ളും ഉ​ൾ​പ്പെ​ടെ അ​വ​ശ്യ സാ​ധ​ന​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം ഇ​വി​ടെ ല​ഭ്യ​മാ​ണ്.

ത​ദ്ദേ​ശീ​യ​രും, വി​ദേ​ശി​ക​ളു​മാ​യ സ​ഞ്ചാ​രി​ക​ളെ​ല്ലാം സ​ന്ദ​ർ​ശ​ന ലി​സ്റ്റി​ൽ ഉ​ൾ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന ഇ​ട​മാ​യ​തി​നാ​ൽ ഈ ​മാ​ർ​ക്ക​റ്റി​ൽ നി​ത്യ​വും ന​ല്ല തി​ര​ക്കാ​യി​രി​ക്കും. ഓ​പ്പ​ൺ സ്റ്റാ​ളു​ക​ളി​ൽ വി​വി​ധ നി​റ​ങ്ങ​ളി​ലു​ള്ള പ​ഴ​ങ്ങ​ളും, പ​ച്ച​ക്ക​റി​ക​ളും വി​ൽ​പ​ന​ക്ക് നി​ര​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്ന​ത് വ​ർ​ണ​ശ​ബ​ള​മാ​യ കാ​ഴ്ച​യാ​ണ്. ഡ്രൈ ​ഫ്രൂ​ട്ട് സ്റ്റാ​ളു​ക​ളി​ൽ വി​ൽ​പ​ന​ക്ക് വെ​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള ഉ​സ്ബെ​ക്കി​സ്താ​നി​ലെ ത​ദ്ദേ​ശീ​യ ഉ​ൽ​പ​ന്ന​ങ്ങ​ളാ​യ ബ​ദാ​മും, വാ​ൾ​ന​ട്ടും, ഉ​ണ​ക്ക മു​ന്തി​രി​യും, ആ​പ്രി​ക്കോ​ട്ടു​മെ​ല്ലാം മി​ക​ച്ച ഗു​ണ നി​ല​വാ​ര​മു​ള്ള​വ​യാ​ണ്.

മാ​ർ​ക്ക​റ്റി​ൽ ക​ച്ച​വ​ട​ക്കാ​രാ​യി ക​ണ്ട​വ​രി​ൽ സ്ത്രീ​ക​ളു​ടെ വ​ർ​ദ്ധി​ച്ച പ്രാ​തി​നി​ധ്യം ഏ​റെ ശ്ര​ദ്ധേ​യ​മാ​യി​രു​ന്നു. ഉ​സ്ബെ​ക്കി​സ്താ​നി​ൽ പൊ​തു​വെ ആ​ളു​ക​ൾ ജോ​ലി ചെ​യ്യാ​തെ വെ​റു​തെ ഇ​രി​ക്കു​ന്ന ഒ​രു ഏ​ർ​പ്പാ​ട് ഇ​ല്ല എ​ന്ന് തോ​ന്നു​ന്നു. ജോ​ലി ചെ​യ്യു​ന്ന​വ​രി​ൽ ഒ​രു പ്രാ​യ പ​രി​ധി എ​വി​ടെ​യും ദൃ​ശ്യ​മാ​യി​ല്ല. പ്രാ​യം ചെ​ന്ന വൃ​ദ്ധ​രാ​യ സ്ത്രീ ​പു​രു​ഷ​ൻ​മാ​ർ പോ​ലും പ​ല​യി​ട​ങ്ങ​ളി​ലും സ​ജീ​വ​മാ​യി ക​ച്ച​വ​ട​ത്തി​ലും, മ​റ്റ് ജോ​ലി​ക​ളി​ലും ഏ​ർ​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്ന​ത് ക​ണ്ടു.

നി​ര​വ​ധി ഭ​ക്ഷ​ണ ശാ​ല​ക​ളും സി​യാ​ബ് ബ​സാ​റി​ലു​ണ്ട്. ബീ​ഫോ, മ​ട്ട​നോ ചേ​ർ​ത്ത് ഉ​ണ്ടാ​ക്കു​ന്ന പു​ലാ​വ് (പ്ലോ​വ്) ആ​ണ് മു​ഖ്യ​വി​ഭ​വം. ഉ​സ്ബെ​ക്കി​സ്താ​ന്‍റെ ദേ​ശീ​യ വി​ഭ​വം എ​ന്ന് വി​ശേ​ഷി​പ്പി​ക്കാ​വു​ന്ന സം​സ ഉ​ണ്ടാ​ക്കി വി​ൽ​ക്കു​ന്ന ക​ട​ക​ളും ധാ​രാ​ള​മു​ണ്ട്. ഇ​ന്ത്യ​ക്കാ​രു​ടെ സ​മൂ​സ​യു​ടെ മ​റ്റൊ​രു വ​ക ഭേ​ദ​മാ​ണ് സം​സ.

സ​മൂ​സ​യു​ടെ ഉ​ൽ​ഭ​വം ഇ​വി​ടെ നി​ന്നാ​ണെ​ന്ന് പ​റ​യ​പ്പെ​ടു​ന്നു​ണ്ട്. സ​മൂ​സ എ​ണ്ണ​യി​ൽ പൊ​രി​ച്ചെ​ടു​ക്കു​മ്പോ​ൾ ഉ​സ്ബെ​ക്കു​കാ​രു​ടെ സം​സ ത​ന്തൂ​ർ അ​ടു​പ്പി​ൽ ചു​ട്ടെ​ടു​ക്കു​ക​യാ​ണ് ചെ​യ്യു​ന്ന​ത്. അ​തി​നാ​ൽ ചൂ​ടു​ള്ള സം​സ ന​മ്മു​ടെ നാ​ട്ടി​ലെ പ​ഫ്സ് പോ​ലെ ന​ന്നാ​യി 'ക്രി​സ്പി' ആ​യി​രി​ക്കും.

താ​ഷ്ക​ൻ​റി​ലെ ത​ണു​പ്പും ചി​റ്റ​ഗോ​ങി​ലെ കാ​ഴ്ച​ക​ളും

വൈ​കു​ന്നേ​രം ഉ​സ്ബ​ക് ത​ല​സ്ഥാ​ന​മാ​യ താ​ഷ്ക​ന്റി​ലേ​ക്ക് പു​റ​പ്പെ​ടാ​നു​ള്ള​തി​നാ​ൽ എ​ല്ലാ സന്ദർശനങ്ങളും വ​ള​രെ വേ​ഗ​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു. അ​തി​നാ​ൽ പൈ​തൃ​ക സി​റ്റി​യി​ൽ ഇ​നി​യും കാ​ണാ​ത്ത ശേ​ഷി​പ്പു​ക​ൾ പ​ല​തും ബാ​ക്കി വെ​ച്ചാ​ണ് റെ​യി​ൽ​വേ സ്റ്റേ​ഷ​നി​ൽ എ​ത്തി​യ​ത്. കൃ​ത്യ​സ​മ​യ​ത്തു ത​ന്നെ ട്രെ​യി​ൻ നീ​ങ്ങി തു​ട​ങ്ങി​ത്തു​ട​ങ്ങി.

ഞ​ങ്ങ​ളു​ടെ സം​ഘ​ത്തി​ലെ കൂ​ടു​ത​ൽ പേ​രും ഒ​രേ ബോ​ഗി​യി​ൽ ത​ന്നെ​യാ​യി​രു​ന്ന​തി​നാ​ൽ കൂ​ടെ​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന ല​ത്തീ​ഫി​ന്‍റെ ക​ലാ​പ്ര​ക​ട​ന​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് തു​ട​ക്ക​മാ​യി. ചെ​റി​യ ഒ​രു ശ​ത​മാ​നം മ​റ്റ് രാ​ജ്യ​ക്കാ​രും ബോ​ഗി​യി​ൽ ഉ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ക​ലാ​പ്ര​ക​ട​ന​ങ്ങ​ളി​ൽ അ​വ​ർ​ക്ക് മു​ഷി​പ്പ് വ​രു​മോ എ​ന്ന് ശ​ങ്കി​ച്ചെ​ങ്കി​ലും അ​വ​രും കൂ​ടി ഞ​ങ്ങ​ളു​ടെ കൂ​ടെ കൂ​ടി​യ​തോ​ടെ രം​ഗം കൂ​ടു​തെ​ൽ താ​ള​മ​യ​മാ​യി. ര​ണ്ട​ര മ​ണി​ക്കൂ​ർ നീ​ണ്ട യാ​ത്ര തീ​ർ​ന്ന​ത് പോ​ലും അ​റി​ഞ്ഞി​ല്ല.

ട്രെ​യി​നി​ൽ നി​ന്നും പു​റ​ത്തി​റ​ങ്ങി​യ​പ്പോ​ഴാ​ണ് ത​ണു​പ്പി​ന്റെ കാ​ഠി​ന്യം ശ​രി​ക്കും അ​റി​ഞ്ഞ​ത്. ബ​സ് കാ​ത്തു​കി​ട​പ്പു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. മാ​ജി​ക്ക​ൽ സി​റ്റി​യി​ലേ​ക്കാ​യി​രു​ന്നു നേ​രെ പോ​യ​ത്. ജ​ന​നി​ബി​ഢ​മാ​യി​രു​ന്നു മാ​ജി​ക്ക​ൽ സി​റ്റി. ടീ​മം​ഗ​ങ്ങ​ൾ തെ​രു​വ് നൃ​ത്തം ആ​രം​ഭി​ച്ച​പ്പോ​ൾ ഉ​സ്ബ​ക്ക്കാ​രാ​യ ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​ർ കൂ​ടെ കൂ​ടി​യ​പ്പോ​ൾ രം​ഗം കൂ​ടു​ത​ൽ സ​ജീ​വ​മാ​യി.

നാ​ട്ടി​ലെ ഉ​ത്സ​വ പ​റ​മ്പി​നെ​പോ​ലും വെ​ല്ലു​ന്ന രീ​തി​യി​ലു​ള്ള ഉ​സ്ബ​ക് -മ​ല​യാ​ളി ഐ​റ്റം ഡാ​ന്സാ​യി​രു​ന്നു അ​വി​ടെ അ​ര​ങ്ങേ​റി​യ​ത്. ഡാ​ൻ​സ് അ​വ​സാ​നി​ച്ച​തോ​ടെ വീ​ണ്ടും ത​ണു​പ്പ് പി​ടി മു​റു​ക്കി​യ​തി​നാ​ൽ പെ​ട്ട​ന്ന് ത​ന്നെ ഹോ​ട്ട​ലി​ലേ​ക്ക് മ​ട​ങ്ങി. ഡി​ന്ന​ർ ക​ഴി​ക്കാ​ൻ ഹോ​ട്ട​ലി​ൽ എ​ത്തി​യ​പ്പോ​ഴും ഭാ​ഷ ത​ന്നെ​യാ​യി​രു​ന്നു വി​ല്ല​ൻ. മെ​നു പോ​ലും ഉ​സ്ബെ​ക് ഭാ​ഷ​യി​ലാ​യി​രു​ന്നു. കു​തി​ര വി​ഭ​വ​ങ്ങ​ളാ​യി​രു​ന്നു പ്ര​ധാ​ന ആ​ക​ർ​ഷ​ണം.

പ​ല​രും ഒ​ന്ന് രു​ചി​ച്ചു നോ​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു. പി​റ്റേ​ന്ന്​ അ​തി രാ​വി​ലെ ത​ന്നെ എ​ല്ലാ​വ​രും ഒ​രു​ങ്ങി. താ​ഷ്ക​ന്റി​ലെ ഗം​ഭീ​ര പ്രാ​ത​ലും ക​ഴി​ഞ്ഞു ശൈ​ത്യ കാ​ല​ത്തെ ത​ണു​ത്തു​റ​ഞ്ഞ മ​ഞ്ഞു മ​ല​ക​ളെ നേ​രി​ട്ട് കാ​ണാ​നും ആ​സ്വ​ദി​ക്കാ​നു​മാ​യി അ​മീ​ർ സോ​യ ല​ക്ഷ്യ​മാ​ക്കി നീ​ങ്ങി. പ​ക്ഷെ ക​ടു​ത്ത മ​ഞ്ഞു വീ​ഴ്ച​യെ തു​ട​ർ​ന്ന്​ അ​ങ്ങോ​ട്ടു​ള്ള യാ​ത്ര വ​ഴി​യി​ൽ വെ​ച്ച് പൊ​ലീ​സ് ത​ട​ഞ്ഞു. അ​തി​നാ​ൽ താ​ര​ത​മ്യേ​ന മ​ഞ്ഞു വീ​ഴ്ച കു​റ​ഞ്ഞ ചി​റ്റ​ഗോ​ങി​ലേ​ക്ക് വാ​ഹ​നം തി​രി​ച്ചു വി​ടേ​ണ്ടി വ​ന്നു.

ഒ​രു ന​ല്ല ടൂ​റി​സം ഡെ​സ്റ്റി​നേ​ഷ​ൻ ത​ന്നെ​യാ​യി​രു​ന്നു ചി​റ്റ​ഗോ​ങ്. കേ​ബി​ൾ കാ​റി​ൽ പ​ർ​വ്വ​ത നി​ര​യി​ലേ​ക്കു​ള്ള മ​നോ​ഹ​ര​മാ​യ റൈ​ഡ് ആ​യി​രു​ന്നു പ്ര​ധാ​ന ആ​ക​ർ​ഷ​ണം. മ​ല​ക​ളെ​യും ത​ടാ​ക​ങ്ങ​ളെ​യും താ​ണ്ടി കൊ​ണ്ടു​ള്ള മ​നോ​ര​ഹ​മാ​യ റൈ​ഡ്. കേ​ബി​ൾ കാ​റി​ൽ നി​ന്നും പു​റ​ത്തി​റ​ങ്ങി​യ​തോ​ടെ അ​മീ​ർ സോ​യ് ന​ഷ്ട​പ്പെ​ട്ട നി​രാ​ശ എ​ല്ലാ​വ​ര്ക്കും മാ​റി​ത്തു​ട​ങ്ങി. പ്ര​തീ​ക്ഷി​ച്ച ഹി​മ പാ​ളി​ക​ൾ ചു​റ്റു​പാ​ടും.

കു​റ​ച്ചു കൂ​ടു മു​ക​ളി​ലേ​ക്ക് പോ​യ​പ്പോ​ൾ അ​ന​ന്ദ​മാ​യി ഉ​റ​ഞ്ഞു കി​ട​ക്കു​ന്ന ഹി​മ പാ​ടം. അ​ര ദി​വ​സം അ​വി​ടെ ചെ​ല​വ​ഴി​ച്ചാ​ണ് ഞ​ങ്ങ​ൾ മ​ട​ങ്ങി​യ​ത്. നി​ര​വ​ദി ഗ്രാ​മ പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ൾ താ​ണ്ടി​യാ​യി​രു​ന്നു ഇ​ങ്ങോ​ട്ടു​ള്ള യാ​ത്ര. ഷീ​റ്റ് കൊ​ണ്ട് മേ​ൽ​ക്കൂ​ര തീ​ർ​ത്ത പ​ര​മ്പ​രാ​ഗ​ത രീ​തി​യി​ലു​ള്ള ഉ​സ്ബെ​ക് വീ​ടു​ക​ളാ​യി​രു​ന്നു ഗ്രാ​മ​ങ്ങ​ളി​ൽ എ​വി​ടെ​യും. ശി​ശി​ര കാ​ല മാ​യ​തി​നാ​ൽ ഇ​ല പൊ​ഴി​ഞ്ഞ മ​ര​ങ്ങ​ളും എ​ങ്ങും കാ​ണാ​മാ​യി​രു​ന്നു.

ഉ​ച്ച ഭ​ക്ഷ​ണ​ത്തി​ന് പ്ര​സി​ദ്ധ​മാ​യ പു​ലാ​വ് റെ​സ്റ്റോ​റ​ന്റി​ലേ​ക്കാ​ണ് പി​ന്നീ​ട് പോ​യ​ത്. ലോ​ക​ത്തെ ത​ന്നെ ഏ​റ്റ​വും വ​ലി​യ ടി.​വി ട​വ​റി​ന് സ​മീ​പ​മു​ള്ള പു​ലാ​വ് റെ​സ്റ്റോ​റ​ന്‍റി​ൽ ക​യ​റു​മ്പോ​ൾ കാ​ലെ​ടു​ത്തു വെ​ക്കു​ന്ന​ത് ത​ന്നെ വി​ശാ​ല​മാ​യ അ​ടു​ക്ക​ള​യി​ലേ​ക്കാ​ണ്. അ​തി​ഥി​ക​ളു​ടെ മു​മ്പി​ൽ വെ​ച്ചാ​ണ് വി​ഭ​വ​ങ്ങ​ൾ ഒ​രു​ക്കു​ന്ന​ത്. ന​ല്ല തി​ര​ക്കാ​യി​രു​ന്നു. തു​ട​ർ​ന്ന് ച​രി​ത്ര പ്ര​സി​ദ്ധ​മാ​യ ഇ​മാം കോ​പ്ല​ക്സി​ലേ​ക്ക്​ പോ​യി.

മൂ​ന്നാം ഖ​ലീ​ഫ ഉ​സ്മാ​ൻ രൂ​പ​ക​ല്പ​ന ചെ​യ്ത വി​ശു​ദ്ധ ഖു​ർ​ആ​ന്‍റെ ആ​ദ്യ പ​തി​പ്പ് ഇ​വി​ടെ​യാ​ണ് സൂ​ക്ഷി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​ത്. യു​നെ​സ്കോ ഇ​ത് സാ​ക്ഷ്യ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​ട്ടു​മു​ണ്ട്. റ​ഷ്യ​യു​ടെ കൈ​വ​ശ​മാ​യി​രു​ന്ന ഇ​ത്​ ഒ​രു യു​ദ്ധ​ത്തി​ൽ തി​മൂ​ർ വീ​ണ്ടെ​ടു​ത്ത് ഇ​വി​ടെ എ​ത്തി​ച്ച​താ​ണ് എ​ന്നാ​ണ് പ​റ​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന​ത്.

ശാ​സ്ത്രി പാ​ർ​ക്കി​ലേ​ക്കാ​ണ് അ​ടു​ത്ത യാ​ത്ര. ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ ര​ണ്ടാ​മ​ത്തെ പ്ര​ധാ​ന മ​ന്ത്രി​യാ​യ ലാ​ൽ ബ​ഹ​ദൂ​ർ ശാ​സ്ത്രി​യു​ടെ പേ​രി​ൽ ഉ​സ്‌​ബെ​ക്കി​ൽ ഒ​രു പാ​ർ​ക്കും അ​ദ്ധേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ ഒ​രു പ്ര​തി​മ​യും സ്ഥാ​പി​ച്ച​ത് ക​ണ്ട​പ്പോ​ൾ ഒ​രു ഇ​ന്ത്യ​ക്കാ​ര​ൻ എ​ന്ന നി​ല​യി​ൽ വ​ലി​യ അ​ഭി​മാ​നം തോ​ന്നി.

ഗാ​ന്ധി​യു​ടെ പേ​രി​ൽ ഒ​രു റോ​ഡും ഇ​വി​ടെ​യു​ണ്ട്. ലാ​ൽ ബ​ഹ​ദൂ​ർ ശാ​സ്ത്രി​യും ഈ ​നാ​ടു​മാ​യു​ള്ള ബ​ന്ധ​വും പ്ര​സി​ദ്ധ​മാ​യ താ​ഷ്ക​ന്റ്‌ ക​രാ​റു​മാ​യി ബ​ന്ധ​പ്പെ​ട്ട ച​രി​ത്ര​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം യാ​ത്ര​യി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു രാ​ജേ​ന്ദ്ര​ൻ വി​ശ​ദീ​ക​രി​ച്ചു.

തി​രി​കെ യാ​ത്ര​ക്ക്​ താ​ഷ്‌​ക്ക​ന്റി​ൽ നി​ന്നും സ​മ​ർ​ഖ​ന്ദി​ലേ​ക്ക് കൃ​ത്യ സ​മ​യ​ത്ത് ത​ന്നെ ബു​ള്ള​റ്റ് ട്രെ​യി​നെ​ത്തി. ത​ലേ ദി​വ​സ​ത്തെ പോ​ലെ ത​ന്നെ ബോ​ഗി നാ​ട​ൻ പാ​ട്ടു​ക​ളാ​ൽ സ​മൃ​ദ്ധ​മാ​യി. ത​ണു​ത്ത ഉ​സ്‌​ബെ​ക്കി​ന്റെ ഗ​ന്ധം ആ​സ്വ​ദി​ച്ച്​ സു​ന്ദ​ര​മാ​യ അ​ന്തി​യു​റ​ക്കം. മ​ന​സ്​ നി​റ​ഞ്ഞ യാ​ത്ര​ക്ക്​ ശേ​ഷം ആ​വേ​ശ​ക​ര​മാ​യ മ​ട​ക്കം...