''തു​ട​ച്ചു മി​നു​ക്കി​യ ഹൃ​ദ​യ​ത്തി​ൽ​നി​ന്നേ ശു​ദ്ധ​സം​ഗീ​തം ഒ​ഴു​കൂ'' ; ഉ​സ്​​താ​ദ്​ ക​മാ​ൽ സാ​ബരി സംസാരിക്കുന്നു

ഉ​സ്താ​ദ് സാബരി ഖാ​ൻ എ​ന്ന മ​ഹാ​നാ​യ സാ​രം​ഗി​വാ​ദ​ക​​ന്റെ ത​ണ​ലി​ൽ വ​ള​ർ​ന്ന സം​ഗീ​ത​ജ്ഞ​നാ​ണ് അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​​ന്റെ മ​ക​ൻ ക​മാ​ൽ സാബരി. നാ​നൂ​റു വ​ർ​ഷ​ത്തെ സം​ഗീ​ത​പാ​ര​മ്പ​ര്യ​മു​ള്ള മു​റാ​ദാ​ബാ​ദ് ഘ​രാ​ന​യെ അ​ദ്ദേ​ഹം പ്ര​തി​നി​ധാ​നം​ചെ​യ്യു​ന്നു. ര​ണ്ട് പ​തി​റ്റാ​ണ്ടാ​യി ഈ ​രം​ഗ​ത്തു​ള്ള ഉ​സ്താ​ദ് ക​മാ​ൽ സാബരി 'ഡാ​ൻ​സ് ഓ​ഫ് ദ ​ഡെ​സേ​ർ​ട്ട്' എ​ന്ന വി​ഖ്യാ​ത ആ​ൽ​ബ​ത്തി​ലൂ​ടെ ഇ​ന്ത്യ​ക്ക് അ​ക​ത്തും പു​റ​ത്തും നി​ര​വ​ധി ആ​സ്വാ​ദ​ക​രെ നേ​ടി​യി​ട്ടു​ണ്ട്. 2012ൽ ​ഇ​ന്ത്യ​ൻ പാ​ർ​ല​മെ​ന്റി​ലും സാ​രം​ഗി വാ​യി​ച്ചു.

ഇ​രു​പ​താം നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ന്റെ മ​ധ്യ​ത്തോ​ടെ സാ​രം​ഗി അ​ര​ങ്ങി​ൽ​നി​ന്ന് അ​പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​മാ​വാ​ൻ തു​ട​ങ്ങി​യി​രു​ന്നു. ത​വാ​യ​ഫ്ക​ളു​ടെ നൃ​ത്ത സം​ഗീ​ത​പ​രി​പാ​ടി​ക​ൾ​ക്ക് അ​ക​മ്പ​ടി സേ​വി​ക്കു​ന്നു എ​ന്ന കാ​ര​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു സാ​രം​ഗി​യെ മാ​റ്റി​നി​ർ​ത്താ​ൻ വി​ക്ടോ​റി​യ​ൻ സ​ദാ​ചാ​ര​വാ​ദി​ക​ളെ പ്രേ​രി​പ്പി​ച്ച​ത്. ഈ ​ഘ​ട്ട​ത്തി​ൽ സാ​രം​ഗി​യെ നി​ല​നി​ർ​ത്താ​ൻ ക​ഠി​ന​മാ​യി പ​രി​ശ്ര​മി​ച്ച​ത് പ​ണ്ഡി​റ്റ് രാം ​നാ​രാ​യ​ൻ, ഉ​സ്താ​ദ് സാബരി ഖാ​ൻ, പ​ണ്ഡി​റ്റ് ഗോ​പാ​ൽ മി​ശ്ര തു​ട​ങ്ങി​യ​വ​രാ​യി​രു​ന്നു. തു​ട​ർ​ന്നു വ​ന്ന സു​ൽ​ത്താ​ൻ ഖാ​ൻ, ദ്രു​ബ ഘോ​ഷ്, അ​രു​ണ നാ​രാ​യ​ൺ എ​ന്നി​വ​രും സാ​രം​ഗി​യെ വീ​ണ്ടെ​ടു​ക്കാ​ൻ ശ്ര​മി​ച്ചു (സാ​രം​ഗി പ്ര​ഫ​ഷ​ന​ലാ​യി അ​ര​ങ്ങി​ൽ വാ​യി​ച്ച ആ​ദ്യ​ത്തെ ഇ​ന്ത്യ​ൻ വ​നി​ത​യാ​ണ് അ​രു​ണ നാ​രാ​യ​ൺ). 1989ൽ ​ഭോ​പാ​ലി​ൽ ന​ട​ന്ന സാ​രം​ഗി​മേ​ള​യും സാ​രം​ഗി​ക്ക് പു​ത്ത​നു​ണ​ർ​വ് ന​ൽ​കി​യി​രു​ന്നു. അ​തി​നുശേ​ഷ​മാ​ണ് ക​മാ​ൽ സാബരി​യു​ടെ രം​ഗ​പ്ര​വേ​ശം. യു​വാ​ക്ക​ളെ സാ​രം​ഗി​യി​ലേ​ക്ക് ആ​ക​ർ​ഷി​ക്കാ​ൻ നേ​തൃ​ത്വം ന​ൽ​കി​യ പു​തി​യ ത​ല​മു​റ​യി​ലെ സം​ഗീ​ത​ജ്ഞ​ൻ എ​ന്ന​നി​ല​യി​ൽ ക​മാ​ൽ സാബരി​ക്ക് സ​വി​ശേ​ഷ പ്രാ​ധാ​ന്യ​മു​ണ്ട്.

പ​യ്യ​ന്നൂ​രി​ൽ 'തു​രീ​യം' സം​ഗീ​ത​മേ​ള​യി​ൽ പ​ങ്കെ​ടു​ക്കാ​ൻ ക​മാ​ൽ സാബരി എ​ത്തി​യി​രു​ന്നു. അ​ദ്ദേ​ഹ​വു​മാ​യി ന​ട​ത്തി​യ സം​ഭാ​ഷ​ണ​ത്തി​ന്റെ പ്ര​സ​ക്ത ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ൾ:

നാ​നൂ​റു വ​ർ​ഷ​ത്തോ​ളം സം​ഗീ​ത​പാ​ര​മ്പ​ര്യ​മു​ള്ള കു​ടും​ബ​ത്തി​ൽനി​ന്ന് വ​രു​ക​യാ​ണ​ല്ലോ. താ​ങ്ക​ളു​ടെ കു​ട്ടി​ക്കാ​ലം എ​ങ്ങ​നെ​യാ​യി​രു​ന്നു?

പാ​ര​മ്പ​ര്യ​മാ​യി സം​ഗീ​ത​ത്തെ ഉ​പാ​സി​ക്കു​ന്ന​വ​രു​ടെ കു​ടും​ബ​ത്തി​ലാ​ണ് ഞാ​ൻ ജ​നി​ച്ച​ത്. ഏ​ഴ് ത​ല​മു​റ​യാ​യി ഞ​ങ്ങ​ൾ സം​ഗീ​ത​ജ്ഞ​രാ​ണ്. എ​​ന്റെ പ​പ്പ ഉ​സ്താ​ദ് സാബരി ഖാ​നാ​ണ് സാ​രം​ഗി​യെ ലോ​കം മു​ഴു​വ​ൻ ജ​ന​കീ​യ​മാ​ക്കി​യ​ത്. അ​ദ്ദേ​ഹം അ​മേ​രി​ക്ക​യി​ലെ​യും യൂ​റോ​പ്പി​ലെ​യും ജ​പ്പാ​നി​ലെ​യും ചൈ​ന​യി​ലെ​യും സം​ഗീ​ത ആ​സ്വാ​ദ​ക​ർ​ക്ക് സാ​രം​ഗി​യെ പ​രി​ച​യ​പ്പെ​ടു​ത്തി. സി​യാ​റ്റി​ലെ വാ​ഷി​ങ്ട​ൺ യൂ​നി​വേ​ഴ്സി​റ്റി​യി​ൽ വി​സി​റ്റി​ങ് പ്ര​ഫ​സ​റാ​യി​രു​ന്നു. 1942ൽ ​ഡ​ൽ​ഹി ആ​കാ​ശ​വാ​ണി​യി​ൽ ജോ​ലി​ക്ക് ചേ​ർ​ന്നു. അ​മ്പ​തു വ​ർ​ഷ​ത്തോ​ളം അ​വി​ടെ ജോ​ലി​ചെ​യ്തു. ഇ​ന്ത്യ​യി​ലെ പ്ര​മു​ഖ​രാ​യു​ള്ള സീ​നി​യ​ർ വാ​യ്പാ​ട്ടു​കാ​ർ​ക്കെ​ല്ലാം​വേ​ണ്ടി വാ​യി​ച്ചു. കൂ​ടാ​തെ യ​ഹൂ​ദി മെ​നു​ഹി​ൻ എ​ന്ന മ​ഹാ​നാ​യ പാ​ശ്ചാ​ത്യ സം​ഗീ​ത​ജ്ഞ​ന്റെ കൂ​ടെ​യും വാ​യി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്. ഒ​ന്നാ​മ​ത്തെ ഇ​ന്ത്യ​ൻ സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​ദി​ന ആ​ഘോ​ഷ​ത്തി​​ന്റെ ഭാ​ഗ​മാ​യി പാ​ർ​ല​മെ​ന്റി​ൽ സാ​രം​ഗി വാ​യി​ച്ചു. അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന് ലോ​കം മു​ഴു​വ​ൻ നി​ര​വ​ധി ശി​ഷ്യ​ന്മാ​രു​ണ്ട്.

എ​​ന്റെ കു​ട്ടി​ക്കാ​ല​ത്ത് ഞാ​ൻ പ​തി​വാ​യി പ​ള്ളി​യി​ൽ പോ​വു​ക​യും ഖു​ർ​ആ​ൻ പാ​രാ​യ​ണം ന​ട​ത്തു​ക​യും ചെ​യ്യാ​റു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. പ​ക​ൽ സ്കൂ​ളി​ൽ പോ​കും. രാ​ത്രി പ​പ്പ​യു​ടെ കൂ​ടെ ഇ​രി​ക്കും. അ​ദ്ദേ​ഹം സാ​രം​ഗി​യു​ടെ പാ​ഠ​ങ്ങ​ൾ പ​റ​ഞ്ഞു​ത​രും. എ​​ന്റെ പ​പ്പ ഞ​ങ്ങ​ളോ​ട് പ​റ​ഞ്ഞ​ത് ഒ​രു മി​ക​ച്ച സാ​രം​ഗി​വാ​ദ​ക​ൻ ആ​കു​ന്ന​തി​നുമു​മ്പ് ന​ല്ലൊ​രു മ​നു​ഷ്യ​നാ​വ​ണ​മെ​ന്നാ​ണ്. ആ​ളു​ക​ളോ​ട് ന​ന്നാ​യി പെ​രു​മാ​റ​ണ​മെ​ന്ന് പ​പ്പ പ​റ​ഞ്ഞു​ത​ന്നു. ന​മ്മു​ടെ ഹൃ​ദ​യം തു​ട​ച്ചുമി​നു​ക്കി​യാ​ൽ മാ​ത്ര​മേ ശു​ദ്ധ​സം​ഗീ​തം ഒ​ഴു​കൂ എ​ന്ന കാ​ര്യം ഓ​ർ​മി​പ്പി​ച്ചു. ഒ​രു സം​ഗീ​ത​ജ്ഞ​ൻ സ്നേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ​യും സ​മാ​ധാ​ന​ത്തി​ന്റെ​യും സൗ​ഹാ​ർ​ദ​ത്തി​ന്റെ​യും സ​ന്ദേ​ശ​ങ്ങ​ൾ ആ​സ്വാ​ദ​ക​ർ​ക്ക് കൊ​ടു​ക്ക​ണം എ​ന്ന് ഞാ​ൻ മ​ന​സ്സി​ലാ​ക്കി​യ​ത് പ​പ്പ​യി​ൽ​നി​ന്നാ​ണ്.

താ​ങ്ക​ൾ ഘ​രാ​ന​യി​ൽ​നി​ന്ന് സം​ഗീ​തം പ​ഠി​ച്ച ആ​ളാ​ണ​ല്ലോ. ഘ​രാ​ന​യു​ടെ പി​ൻ​വാ​ങ്ങ​ൽ ഹി​ന്ദു​സ്ഥാ​നി സം​ഗീ​ത​ത്തെ ബാ​ധി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടോ?

ഘ​രാ​ന​ക്കുമു​മ്പ് ഉ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന പ്ര​സ​ക്തി ഇ​പ്പോ​ൾ ന​ഷ്ട​പ്പെ​ട്ടു​തു​ട​ങ്ങി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. കാ​ലം മാ​റി. പു​തി​യ ത​ല​മു​റ വ​ന്നു. മ്യൂ​സി​ക് സ്‌​കൂ​ളു​ക​ൾ വ്യാ​പ​ക​മാ​യി. ഘ​രാ​ന രീ​തി​യു​ള്ള പ​ഠ​ന​വും മ്യൂ​സി​ക് സ്കൂ​ളു​ക​ളി​ലെ പ​ഠ​ന​വും ത​മ്മി​ൽ ഒ​രു​പാ​ട് വ്യ​ത്യാ​സ​ങ്ങ​ൾ ഉ​ണ്ട്. ഘ​രാ​ന​സ​മ്പ്ര​ദാ​യ​ത്തി​ലു​ള്ള പ​ഠ​ന​ത്തി​ന് ന​ല്ല ക്ഷ​മ ആ​വ​ശ്യ​മാ​ണ്. ഗു​രു​വി​​ന്റെ മ​നോ​നി​ല ന​ല്ല​താ​ണെ​ങ്കി​ൽ മാ​ത്ര​മേ പ​ഠി​പ്പി​ക്കൂ. ഗു​രു​വി​നാ​യി പൂ​ർ​ണ​മാ​യി സ​മ​ർ​പ്പി​ക്ക​ണം. വീ​ട് വൃ​ത്തി​യാ​ക്ക​ൽ ഉ​ൾ​െ​പ്പ​ടെ എ​ല്ലാ കാ​ര്യ​ങ്ങ​ളും ചെ​യ്തു​കൊ​ടു​ക്കേ​ണ്ടി വ​രും. എ​ന്നാ​ൽ, മ്യൂ​സി​ക് സ്കൂ​ളു​ക​ളി​ൽ ഘ​രാ​ന​ക​ളി​ലു​ള്ള​തുപോ​ലെ ക്ഷ​മ​യും അ​ർ​പ്പ​ണ​ബോ​ധ​വും കു​റ​വാ​ണ്. എ​ന്നാ​ലും ന​ല്ല പ്ര​തി​ഭ​യു​ള്ള​വ​ർ ഉ​യ​ർ​ന്നു​വ​രു​ന്നു​ണ്ട്. സ്കൂ​ളി​ൽ ടീ​ച്ച​ർ ഏ​തു സ​മ​യ​വും പ​ഠി​പ്പി​ക്കും. ടീ​ച്ച​റു​ടെ മ​നോ​നി​ല​യൊ​ന്നും അ​വി​ടെ പ്ര​ശ്‌​ന​മ​ല്ല. സ്കൂ​ളി​നെ ഘ​രാ​ന​യി​ലെ പ​ഠ​ന​വു​മാ​യി താ​ര​ത​മ്യ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​തി​ൽ കാ​ര്യ​മി​ല്ല എ​ന്ന് ചി​ല​പ്പോ​ൾ തോ​ന്നി​യി​ട്ടു​ണ്ട്. ഇ​ന്ന​ത്തെ ലോ​കം തി​ര​ക്കു​ള്ള​താ​ണ്. എ​ല്ലാം വേ​ഗ​ത്തി​ൽ ന​ട​ക്ക​ണം എ​ന്ന ചി​ന്ത​യാ​ണ് മ​നു​ഷ്യ​ർ​ക്ക്. ഘ​രാ​ന പ​ഠ​ന​വും ഇ​പ്പോ​ഴ​ത്തെ മ്യൂ​സി​ക് സ്കൂ​ൾ പ​ഠ​ന​വും കൂ​ട്ടി​യോ​ജി​പ്പി​ച്ചാ​ൽ ന​ല്ലൊ​രു സം​ഗീ​ത​ജ്ഞ​നാ​വാം.

സാ​രം​ഗി പ​ഠി​ക്കാ​നും വാ​യി​ക്കാ​നും വ​ള​രെ പ്ര​യാ​സ​മു​ള്ള ഉ​പ​ക​ര​ണ​മാ​ണ് എ​ന്ന് കേ​ട്ടി​ട്ടു​ണ്ട്..?

അ​തെ. സാ​രം​ഗി വാ​യി​ക്കാ​ൻ ബു​ദ്ധി​മു​ട്ടു​ള്ള ഉ​പ​ക​ര​ണംത​ന്നെ​യാ​ണ്. ഒ​രു സാ​രം​ഗിവാ​ദ​ക​ന് സം​ഗീ​ത​ത്തി​ൽ ന​ല്ല അ​റി​വു​ണ്ടാ​യി​രി​ക്ക​ണം. ഒ​രു ഘ​രാ​ന​യി​ൽ​പെ​ട്ട വാ​യ്പാ​ട്ടു​കാ​ര​ന് മാ​ത്ര​മ​ല്ല, അ​ക​മ്പ​ടി പോ​കേ​ണ്ട​ത്. വ്യ​ത്യ​സ്ത ഘ​രാ​ന​ക​ളി​ലെ വാ​യ്പാ​ട്ടു​കാ​ര​ന് അ​ക​മ്പ​ടി പോ​കേ​ണ്ടി​വ​രും. വാ​യ്പാ​ട്ടു​കാ​ര​ന്റെ ക​ഴി​വി​ന് അ​നു​സ​രി​ച്ച് അ​ക​മ്പ​ടി​ക്കാ​ര​ന് സാ​രം​ഗി വാ​യി​ക്കാ​ൻ ക​ഴി​യ​ണം. ശ​രി​ക്കും പ​റ​ഞ്ഞാ​ൽ ക​ഠി​ന​മാ​യ ജോ​ലി​യാ​ണ് സാ​രം​ഗി​വാ​ദ​ക​ൻ ചെ​യ്യു​ന്ന​ത്. ഗാ​യ​ക​ന്റെ ശൈ​ലി​യും ആ​ലാ​പ​ന​ത്തി​ലെ സൂ​ക്ഷ്‌​മ​ത​ക​ളും പി​ടി​ച്ചെ​ടു​ക്കാ​ൻ ക​ഴി​ഞ്ഞാ​ൽ മാ​ത്ര​മേ വാ​യ​ന വി​ജ​യി​ക്കൂ.

നി​ങ്ങ​ൾ ഒ​രു വാ​യ്പാ​ട്ടു​കാ​ര​നെ അ​നു​ഗ​മി​ക്കു​മ്പോ​ൾ അ​യാ​ളെ സ​ഹാ​യി​ക്കു​ക​യാ​ണ്. അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ സം​ഗീ​തം പു​ഷ്പി​ക്കാ​ൻ നി​ങ്ങ​ൾ കാ​ര​ണ​മാ​കു​ന്നു. വ്യ​ത്യ​സ്ത പൂ​ക്ക​ളു​ള്ള ഒ​രു പൂ​ന്തോ​ട്ട​മാ​യി അ​ത് മാ​റു​ന്നു. അ​വി​ടെ ഒ​രു മു​ള്ളു​പോ​ലും ഉ​ണ്ടാ​കി​ല്ല. അ​ക​മ്പ​ടി​യാ​യി വ​രു​ന്ന​ത് ത​ബ​ല​ക്കാ​ര​നാ​യാ​ലും ഹാ​ർ​മോ​ണി​യം വാ​യ​ന​ക്കാ​ര​നാ​യാ​ലും അ​വി​ടെ പൂ​ക്ക​ളു​ടെ ഒ​രു വ​സ​ന്തം തീ​ർ​ക്ക​ണം. വാ​യ്പാ​ട്ടു​കാ​ര​ൻ അ​ക​മ്പ​ടി​ക്കാ​ര​ന് പെ​ർ​ഫോം ചെ​യ്യാ​നു​ള്ള അ​വ​സ​രം​കൂ​ടി കൊ​ടു​ക്ക​ണം. സം​ഗീ​തം ആ​സ്വാ​ദ​ക​രെ ര​സി​പ്പി​ക്കാ​നു​ള്ള​താ​വ​ണം. അ​ത് വാ​യ്പാ​ട്ടു​കാ​ര​നും അ​ക​മ്പ​ടി​ക്കാ​ര​നും ത​മ്മി​ലു​ള്ള മ​ത്സ​ര​മാ​ക​രു​ത്.

ഭൂ​രി​ഭാ​ഗം സി​ത്താ​ർവാ​ദ​ക​രും സാ​രം​ഗി ശൈ​ലി​യി​ൽ വാ​യി​ക്കാ​ൻ ഇ​ഷ്ട​പ്പെ​ടു​ന്ന​വ​രാ​ണ്. സാ​രം​ഗി എ​ല്ലാ കാ​ല​ത്തും ഗാ​യ​കി അം​ഗ് ശൈ​ലി​യി​ലാ​ണ് വാ​യി​ക്കു​ന്ന​ത്. ഇ​പ്പോ​ൾ ത​ന്ത്ര് കാ​രി അം​ഗും വാ​യി​ക്കു​ന്നു​ണ്ട്. ഏ​തു വി​ഭാ​ഗ​ത്തി​ൽ​പെ​ട്ട വാ​യ്പാ​ട്ട് രീ​തി​ക്കും അ​ക​മ്പ​ടി വാ​യി​ക്കാ​ൻ സാ​രം​ഗി​ക്ക് ക​ഴി​യും എ​ന്ന​താ​ണ് ഈ ​ഉ​പ​ക​ര​ണ​ത്തി​​ന്റെ ഏ​റ്റ​വും വ​ലി​യ പ്ര​ത്യേ​ക​ത. സാ​രം​ഗി​യെപ്പോ​ലെ മ​റ്റൊ​രു ഉ​പ​ക​ര​ണ​ത്തി​നും വാ​യ്പാ​ട്ടു​കാ​ര​ന് ഇ​ത്ര ന​ന്നാ​യി അ​ക​മ്പ​ടി കൊ​ടു​ക്കാ​ൻ പ​റ്റി​ല്ല. സാ​രം​ഗി സൗ ​രം​ഗി എ​ന്നാ​ണ് വി​ളി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന​ത്. നൂ​റു നി​റ​ങ്ങ​ൾ എ​ന്നാ​ണ് അ​ർ​ഥം. ഇ​വി​ടെ നി​റ​ങ്ങ​ൾ എ​ന്ന് പ​റ​ഞ്ഞ​തു​കൊ​ണ്ട് ഉ​ദ്ദേ​ശി​ക്കു​ന്ന​ത് ദ്രു​പ​ദ്, ഖ​യാ​ൽ, തു​മ്രി, ക​ജ്‌​രി, ഭ​ജ​ൻ, ട​പ്പ, ഗ​സ​ൽ എ​ന്നി​ങ്ങ​നെ വി​വി​ധ വി​ഭാ​ഗ​ത്തി​ൽ​പെ​ട്ട സം​ഗീ​ത​മാ​ണ്. അ​തെ​ല്ലാം സാ​രം​ഗി​യി​ൽ വാ​യി​ക്കാ​ൻ പ​റ്റും. ഉ​സ്താ​ദ് സാബരി ഖാ​ൻ സാ​രം​ഗി​യി​ൽ ദ്രു​പ​ദ് ധ​മാ​ർ വാ​യി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്. ആ ​ഒ​രു നി​ല​യി​ലെ​ത്താ​ൻ മ​റ്റൊ​രു സാ​രം​ഗി​വാ​ദ​ക​നും ക​ഴി​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ടെ​ന്ന് തോ​ന്നു​ന്നി​ല്ല.

ഉസ്താദ്​ കമാൽ സാബരി മക്കൾക്കൊപ്പം പിതാവ്​ ഉസ്താദ്​ ശബരി ഖ​ാന്‍റെ ചി​ത്രത്തിനരികിൽ

എ​പ്പോ​ൾ മു​ത​ലാ​ണ് സാ​രം​ഗി അ​ക​മ്പ​ടി സേ​വി​ക്കു​ന്ന ഉ​പ​ക​ര​ണ​ത്തി​ൽ​നി​ന്ന് മാ​റി ഏ​ക​വാ​ദ്യ​മെ​ന്ന (solo instrument) നി​ല കൈ​വ​രി​ച്ച​ത്?

ഉ​സ്താ​ദ് ബു​ന്ദു​ഖാ​നാ​ണ് സാ​രം​ഗി സോ​ളോ​യാ​യി ആ​ദ്യ​മാ​യി വാ​യി​ച്ച​ത്. അ​ദ്ദേ​ഹം ഒ​രി​ക്ക​ലും വാ​യ്പാ​ട്ടി​ന് അ​ക​മ്പ​ടി​യാ​യി പോ​യി​ട്ടി​ല്ല. സാ​രം​ഗി​യെ മു​ഖ്യ​ധാ​ര​യി​ൽ കൊ​ണ്ടു​വ​ന്ന​തും അ​ദ്ദേ​ഹ​മാ​ണ്. ഒ​രു പ്ര​ത്യേ​ക സാ​രം​ഗി​യാ​ണ് ഉ​പ​യോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്ന​ത്. ഞ​ങ്ങ​ൾ ഇ​ന്ന് ഉ​പ​യോ​ഗി​ക്കു​ന്ന സാ​രം​ഗി​യ​ല്ല. അ​ദ്ദേ​ഹം സ്വ​യം ആ​സ്വ​ദി​ക്കാ​നും മ​റ്റു​ള്ള​വ​രെ ര​സി​പ്പി​ക്കാ​നു​മാ​ണ് വാ​യി​ച്ചി​രു​ന്ന​ത്. സാ​രം​ഗി​യി​ൽ ത​ന്റേ​താ​യ ഒ​രു ശൈ​ലി ഉ​ണ്ടാ​ക്കി​യെ​ടു​ത്തു. അ​ക​മ്പ​ടി​ക്കാ​ര​നാ​യി തു​ട​ങ്ങി സോ​ളോ വാ​യ​ന​ക്കാ​ര​നാ​യി മാ​റി സാ​രം​ഗി​യെ നി​ല​നി​ർ​ത്താ​ൻ സ​ഹാ​യി​ച്ച​ത് എ​​ന്റെ പ​പ്പ​യാ​ണ്. സോ​ളോ വാ​യി​ക്കു​ന്ന​തി​നേ​ക്കാ​ൾ ബു​ദ്ധി​മു​ട്ടാ​ണ് അ​ക​മ്പ​ടി​ക്കാ​ര​നാ​കു​ന്ന​ത്. അ​തി​ന് സം​ഗീ​ത​ത്തി​ൽ ന​ല്ല ധാ​ര​ണ​യു​ണ്ടാ​യി​രി​ക്ക​ണം. നി​ങ്ങ​ൾ പ്രാ​ക്ടിസ് ചെ​യ്യു​ന്ന​ത് മാ​ത്ര​മാ​ണ് സോ​ളോ​യി​ൽ നി​ങ്ങ​ൾ വാ​യി​ക്കു​ന്ന​ത്. പ​ക്ഷേ, അ​ക​മ്പ​ടി​യി​ൽ പ്രാ​ക്ടിസ് ചെ​യ്യാ​ത്ത​താ​യി​രി​ക്കും വാ​യി​ക്കേ​ണ്ടി​വ​രു​ക. ചി​ല​പ്പോ​ൾ മു​റാ​ദാ​ബാ​ദ് ഘ​രാ​ന​യി​ലെ ഗാ​യ​ക​നുവേ​ണ്ടി​യാ​യി​രി​ക്കും വാ​യി​ക്കു​ന്ന​ത്. അ​ല്ലെ​ങ്കി​ൽ മേ​വ​തി ഘ​രാ​ന​യി​ലെ, അ​ല്ലെ​ങ്കി​ൽ കി​രാ​ന ഘ​രാ​ന​യി​ലെ അ​ങ്ങ​നെ മി​ക്ക​വാ​റും എ​ല്ലാ ഘ​രാ​ന​ക​ളി​ലെ​യും ശൈ​ലി​ക​ൾ അ​റി​ഞ്ഞി​രി​ക്ക​ണം.

'ഡാ​ൻ​സ് ഓ​ഫ് ദ ​ഡെ​സേ​ർ​ട്ട്' എ​ന്ന സം​ഗീ​ത ആ​ൽ​ബം ചെ​യ്യാ​നു​ള്ള പ്രേ​ര​ണ എ​ന്താ​യി​രു​ന്നു?

അ​ത് വെ​റു​തെ ഒ​രാ​ൽ​ബം ചെ​യ്യാ​ൻ​വേ​ണ്ടി ചെ​യ്ത​ത​ല്ല. രാ​ജ​സ്ഥാ​നി​ലെ നാ​ടോ​ടി​സം​ഗീ​ത​ത്തെ വീ​ണ്ടെ​ടു​ക്കു​ക എ​ന്ന ല​ക്ഷ്യ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു അ​തി​​ന്റെ പി​ന്നി​ൽ. അ​തി​ൽ അ​ഞ്ച് സാ​രം​ഗി ഉ​പ​യോ​ഗി​ച്ചു. 2006ലെ ​ഗ്രാ​മി അ​വാ​ർ​ഡി​ന് ഇ​ന്ത്യ​ൻ ഗ​വ​ൺ​മെ​ന്റ് സ​മ​ർ​പ്പി​ച്ച ലി​സ്റ്റി​ൽ ഈ ​ആ​ൽ​ബം ഉ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അ​ത് സാ​രം​ഗി​ക്ക് കു​റ​ച്ചു​കൂ​ടി വി​ശാ​ല​മാ​യ ലോ​ക​ത്തേ​ക്ക് പ്ര​വേ​ശി​ക്കാ​നു​ള്ള അ​വ​സ​രമൊ​രു​ക്കി. അ​തി​നു​ശേ​ഷം രാ​ജ​സ്ഥാ​നി​ലെ പാ​ര​മ്പ​ര്യ നാ​ടോ​ടി സം​ഗീ​ത​ജ്ഞ​രു​ടെ കു​ടും​ബ​മാ​യ ല​ങ്ക​ക​ളു​മാ​യി സ​ഹ​ക​രി​ച്ച് കു​റ​ച്ചു പ​രി​പാ​ടി​ക​ൾ ചെ​യ്തു.

ആ​രാ​ധ​ന തോ​ന്നി​യി​ട്ടു​ള്ള സാ​രം​ഗി​വാ​ദ​ക​ർ ആ​രൊ​ക്കെ​യാ​ണ്?

ആ​ദ്യം എ​​ന്റെ പ​പ്പ ഉ​സ്താ​ദ് സാബരി ഖാ​ൻ സാ​ഹി​ബാ​ണ്. അ​ത് ക​ഴി​ഞ്ഞാ​ൽ മ​ഹാ​നാ​യ ഉ​സ്താ​ദ് ബു​ന്ദു ഖാ​ൻ, പ​ണ്ഡി​റ്റ് രാം​നാ​രാ​യ​ൻ, ഉ​സ്താ​ദ് ഗു​ലാം സാ​ബി​ർ ഖാ​ൻ, സു​ൽ​ത്താ​ൻ ഖാ​ൻ. ഞാ​ൻ സു​ൽ​ത്താ​ൻ ഖാ​നോ​ടൊ​പ്പം ജു​ഗ​ൽ​ബ​ന്ദി അ​വ​ത​രി​പ്പി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്. അ​ദ്ദേ​ഹം എ​​ന്റെ പ​പ്പ​യെ ഗു​രു​വാ​യി ക​രു​തു​ന്ന ആ​ളാ​ണ്.

സാ​രം​ഗി ക​ഴി​ഞ്ഞാ​ൽ വാ​യി​ക്കാ​ൻ ഇ​ഷ്ട​പ്പെ​ടു​ന്ന ഉ​പ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ൾ?

ത​ബ​ല ഇ​ഷ്ട​മാ​ണ്. അ​തു​പോ​ലെ വ​യ​ലി​നും.

ഓ​ർ​മ​യി​ൽ സൂ​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന ജു​ഗ​ൽ​ബ​ന്ദി​ക​ൾ..?

മാ​ൻ​ഡ​ലി​ൻ വാ​ദ​ക​ൻ യു. ​ശ്രീ​നി​വാ​സ്, സാ​ക്സ​ഫോ​ൺ വാ​ദ​ക​ൻ ക​ദ്രി ഗോ​പാ​ൽ നാ​ഥ്‌ എ​ന്നി​വ​രു​ടെ കൂ​ടെ ചെ​യ്ത ക​ച്ചേ​രി​ക​ൾ. ര​ണ്ടു​പേ​രും ഇ​പ്പോ​ൾ ന​മ്മു​ടെ ഒ​പ്പ​മി​ല്ല. ജു​ഗ​ൽ​ബ​ന്ദി വാ​യി​ക്കു​മ്പോ​ൾ ര​ണ്ട് സം​ഗീ​ത​ജ്ഞ​രും ചേ​ർ​ന്ന് ഒ​ന്നാ​ക​ണം. സ​ദ​സ്സി​ന് എ​ന്തെ​ങ്കി​ലും പു​തു​താ​യി കൊ​ടു​ക്കാ​ൻ പ​റ്റി​യാ​ൽ മാ​ത്ര​മേ ജു​ഗ​ൽ​ബ​ന്ദി​കൊ​ണ്ട് കാ​ര്യ​മു​ള്ളൂ.

ഫ്യൂ​ഷ​ൻ സം​ഗീ​തം ക്ലാ​സി​ക്ക​ൽ സം​ഗീ​ത​ത്തെ ന​ശി​പ്പി​ക്കു​ന്നു​വെ​ന്ന് ചി​ല സം​ഗീ​ത​ജ്ഞ​ർ അ​ഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടു​ണ്ട്. താ​ങ്ക​ളു​ടെ നി​ല​പാ​ട്?

ക്ലാ​സി​ക്ക​ലും ഫ്യൂ​ഷ​നു​മി​ട​ക്ക് ഒ​രു അ​തി​ർ​ത്തി​രേ​ഖ വ​ര​ക്ക​ണം. ര​ണ്ടും ത​മ്മി​ൽ​ കൂ​ട്ടിക്ക​ല​ർ​ത്തേ​ണ്ട​തി​ല്ല. ഞാ​ൻ ഭൈ​ര​വ് രാ​ഗ​ത്തി​​ന്റെ ഫ്യൂ​ഷ​ൻ ചെ​യ്യാ​ൻ പോ​വു​ക​യാ​ണെ​ന്ന് പ​റ​യു​ക​യാ​ണെ​ങ്കി​ൽ അ​ത് ആ ​രാ​ഗ​ത്തി​​ന്റെ ആ​ത്മാ​വി​നെ ന​ശി​പ്പി​ക്കും. കാ​ര​ണം അ​ത് സ്കെ​യി​ൽ മാ​ത്ര​മ​ല്ല, മ​റി​ച്ച് അ​തൊ​രു ക​ട​ലാ​ണ്. സം​ഗീ​ത​ത്തി​ന്റെ മ​റ്റൊ​രു ലോ​കം. ഫ്യൂ​ഷ​ൻ സം​ഗീ​തം എ​ന്ന് പ​റ​യു​ന്ന​ത് മ​റ്റൊ​രാ​ളു​ടെ സം​ഗീ​ത​വും നി​ങ്ങ​ളു​ടെ സം​ഗീ​ത​വും ഒ​ന്നി​ച്ചു കൊ​ണ്ടു​വ​രാ​നു​ള്ള ശ്ര​മ​മാ​ണ്. ഞാ​ൻ ക്ലാ​സി​ക്ക​ൽ സം​ഗീ​തം വാ​യി​ക്കു​മ്പോ​ൾ അ​തി​​ന്റെ കൂ​ടെ ഫ്യൂ​ഷ​ൻ ചേ​ർ​ക്കാ​റി​ല്ല. ഫ്യൂ​ഷ​ൻ വാ​യി​ക്കു​മ്പോ​ൾ അ​തി​ൽ ക്ലാ​സി​ക്ക​ലും ചേ​ർ​ക്കാ​റി​ല്ല.

ഉസ്താദ്​ കമാൽ സാബരി തബല വിദ്വാൻ സാകിർ ഹുസൈന്​ ഒപ്പം

ഒ​രു ഉ​പ​ക​ര​ണ സം​ഗീ​ത​ജ്ഞ​ന്റെ ഉ​ള്ളി​ൽ എ​പ്പോ​ഴും ഒ​രു പാ​ട്ടു​കാ​ര​ൻ ഉ​റ​ങ്ങി​ക്കി​ട​പ്പു​ണ്ടാ​യി​രി​ക്കു​മെ​ന്ന് പ​റ​യാ​റു​ണ്ട​ല്ലോ. വാ​യി​ക്കു​മ്പോ​ൾ താ​ങ്ക​ളും ഉ​ള്ളി​ൽ പാ​ടാ​റു​ണ്ടോ?

അ​തെ. ഉ​പ​ക​ര​ണം വാ​യി​ക്കു​മ്പോ​ൾ ഞാ​ൻ മ​ന​സ്സി​ൽ പാ​ടാ​റു​ണ്ട്. സം​ഗീ​തം എ​​ന്റെ ആ​ത്മാ​വി​ൽ വ​രു​മ്പോ​ൾ ഞാ​ൻ ആ ​ഉ​പ​ക​ര​ണ​ത്തി​ന്റെ ഭാ​ഗ​മാ​വു​ക​യും ഉ​പ​ക​ര​ണം എ​​ന്റെ ശ​രീ​ര​ത്തി​ന്റെ ഭാ​ഗ​മാ​വു​ക​യും ഞാ​ൻ ആ​സ്വാ​ദ​ക​രെ ആ​ന​ന്ദി​പ്പി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്നു. യ​ഥാ​ർ​ഥ​ത്തി​ൽ അ​ത് ഞാ​ന​ല്ല ചെ​യ്യു​ന്ന​ത്. ദൈ​വ​മാ​ണ് എ​​ന്റെ ഉ​പ​ക​ര​ണ​ത്തി​ലൂ​ടെ സം​ഗീ​ത​ത്തെ ഒ​ഴു​ക്കി​വി​ടു​ന്ന​ത്.

ഇ​ഷ്ട രാ​ഗ​ങ്ങ​ൾ..?

എ​ല്ലാ രാ​ഗ​ങ്ങ​ളും ഇ​ഷ്ട​മാ​ണ്. ശാം ​ക​ല്യാ​ൺ, ഗൗ​രി മ​നോ​ഹ​രി, വാ​ച​സ്പ​തി ഹേ​മാ​വ​തി എ​ന്നി​വ അ​വ​യി​ൽ കൂ​ടു​ത​ൽ ഇ​ഷ്ടം.

താ​ങ്ക​ളു​ടേ​താ​യി ഏ​തെ​ങ്കി​ലും രാ​ഗ​ങ്ങ​ളു​ണ്ടോ?

ഈ ​ലോ​ക​ത്ത് നി​ര​വ​ധി രാ​ഗ​ങ്ങ​ൾ ഉ​ണ്ട​ല്ലോ. മ​ഹാ​ന്മാ​രാ​യ സം​ഗീ​ത​ജ്ഞ​ർ സൃ​ഷ്‌​ടി​ച്ച അ​വ​യെ​ല്ലാം ആ​ദ്യം വാ​യി​ക്കാം. അ​തി​നുശേ​ഷ​മാ​വാം പു​തി​യ​ത് സൃ​ഷ്ടി​ക്കു​ന്ന​തി​നെ കു​റി​ച്ചു​ള്ള ആ​ലോ​ച​ന.

എ​ങ്ങ​നെ​യാ​ണ് ലോ​ക്‌​ഡൗ​ൺ കാ​ല​ത്തെ അ​തി​ജീ​വി​ച്ച​ത്?

കൂ​ടു​ത​ൽ സ​മ​യ​വും പ​രി​ശീ​ല​ന​മാ​യി​രു​ന്നു. കൂ​ടാ​തെ വ​ലി​യ സം​ഗീ​ത​ജ്ഞ​രെ കേ​ൾ​ക്ക​ൽ, ഓ​ൺ​ലൈ​ൻ ക്ലാ​സു​ക​ൾ എ​ന്നി​ങ്ങ​നെ​യാ​ണ് സ​മ​യം ചെ​ല​വ​ഴി​ച്ച​ത്. ജോ​ലി​യോ പ​രി​പാ​ടി​ക​ളോ ഇ​ല്ലാ​ത്ത കാ​ല​ത്ത് ഓ​ൺ​ലൈ​ൻ ക്ലാ​സു​ക​ളും ഓ​ൺ​ലൈ​ൻ പ​രി​പാ​ടി​ക​ളും വ​ലി​യ അ​നു​ഗ്ര​ഹ​മാ​യി​രു​ന്നു. പ​ക്ഷേ, ഓ​ൺ​ലൈ​ൻ പ​രി​പാ​ടി​ക​ൾ ഒ​രി​ക്ക​ലും ലൈ​വ് പ​രി​പാ​ടി​ക​ൾ​ക്ക് പ​ക​ര​മാ​വി​ല്ല. ഒ​രു ഓ​ഡി​റ്റോ​റി​യ​ത്തി​ൽ ഇ​രു​ന്ന് വാ​യി​ക്കു​ന്ന​തി​​ന്റെ സു​ഖം ഒ​ന്നു വേ​റെ ത​ന്നെ​യാ​ണ്.

ഇ​ന്ത്യ​യി​ലും വി​ദേ​ശ​ത്തും പ​രി​പാ​ടി​ക​ൾ അ​വ​ത​രി​പ്പി​ക്കു​മ്പോ​ൾ ആ​സ്വാ​ദ​ക​രു​ടെ പ്ര​തി​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ൾ വ്യ​ത്യ​സ്ത​മാ​ണോ?

ഇ​ന്ത്യ​ക്ക് പു​റ​ത്തു​ള്ള പ​രി​പാ​ടി​ക​ളി​ൽ അ​ത് ഏ​ഷ്യ​യി​ലോ യൂ​റോ​പ്പി​ലോ എ​വി​ടെ ആ​യാ​ലും ആ​ൾ​ക്കാ​ർ ന​ല്ല അ​ച്ച​ട​ക്ക​ത്തോ​ടെ ഇ​രി​ക്കും. പ​രി​പാ​ടി​യു​ടെ ഇ​ട​യി​ൽ സം​സാ​രി​ക്കി​ല്ല. അ​തു​പോ​ലെ തി​ന്നു​ക​യോ കു​ടി​ക്കു​ക​യോ ചെ​യ്യി​ല്ല. പ​രി​പാ​ടി​യി​ൽ മാ​ത്ര​മാ​യി​രി​ക്കും ശ്ര​ദ്ധ. അ​താ​ണ് ഇ​ന്ത്യ​യി​ലും വി​ദേ​ശ​ത്തു​മു​ള്ള സ​ദ​സ്സി​ന്റെ പ്ര​ധാ​ന വ്യ​ത്യാ​സം. ഇ​ന്ത്യ​യി​ൽ പെ​ർ​ഫോം ചെ​യ്യു​മ്പോ​ൾ സം​ഗീ​തം അ​റി​യു​ന്ന​വ​രു​ടെ മു​ന്നി​ലാ​ണ് ചെ​യ്യു​ന്ന​ത് എ​ന്നൊ​രു ആ​നു​കൂ​ല്യ​മു​ണ്ട്.

പു​തു​ത​ല​മു​റ​യി​ലെ സം​ഗീ​ത ആ​സ്വാ​ദ​ക​രോ​ട് എ​ന്താ​ണ് പ​റ​യാ​നു​ള്ള​ത്?

എ​ല്ലാ വി​ഭാ​ഗ​ത്തി​ൽ​പെ​ട്ട സം​ഗീ​ത​വും കേ​ൾ​ക്കു​ക. പ​ക്ഷേ, ത​ങ്ങ​ളു​ടെ വേ​രു​ക​ൾ മ​റ​ക്കാ​തി​രി​ക്കു​ക. രു​ദ്ര​വീ​ണ, സാ​രം​ഗി, ത​ബ​ല, മൃ​ദം​ഗം എ​ന്നി​ങ്ങ​നെ​യു​ള്ള സം​ഗീ​തോ​പ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ളെക്കുറി​ച്ച് മ​ന​സ്സി​ലാ​ക്കാ​ൻ ശ്ര​മി​ക്കു​ക. പാ​ശ്ചാ​ത്യ സം​ഗീ​തം കേ​ൾ​ക്കു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ട് ഒ​രു പ്ര​ശ്‌​ന​വുമി​ല്ല. പ​ക്ഷേ, ന​മ്മു​ടെ പാ​ര​മ്പ​ര്യ സം​ഗീ​ത ഉ​പ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ൾ എ​ങ്ങ​നെ​യാ​ണ് വാ​യി​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്ന് മ​ന​സ്സി​ലാ​ക്കു​ക. സാ​രം​ഗി എ​ങ്ങ​നെ വാ​യി​ക്കു​ന്നു, സ​രോ​ദ് എ​ങ്ങ​നെ വാ​യി​ക്കു​ന്നു, ബാ​ൻ​സു​രി എ​ങ്ങ​നെ വാ​യി​ക്കു​ന്നു എ​ന്നൊ​ക്കെ അ​റി​യാ​ൻ ശ്ര​മി​ക്കു​ക.

സാ​രം​ഗി​യു​ടെ ഭാ​വി​യി​ൽ ആ​ശ​ങ്ക​യു​ണ്ടോ ?

ഒ​ട്ടു​മി​ല്ല. ന​ല്ല പ്ര​തി​ഭ​യു​ള്ള ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​ർ ഇ​പ്പോ​ൾ മു​ന്നോ​ട്ടു വ​രു​ന്നു​ണ്ട്. ഞാ​ൻ രം​ഗ​ത്തുവ​രു​മ്പോ​ൾ അ​ധി​കം പേ​രൊ​ന്നും ഉ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. ഇ​പ്പോ​ൾ അ​ത​ല്ല സ്ഥി​തി. ധാ​രാ​ളം പു​തി​യ യു​വാ​ക്ക​ൾ സാ​രം​ഗി പ​ഠി​ക്കാ​ൻ മു​ന്നോ​ട്ടു വ​ന്നു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്നു.

സി​നി​മ​യി​ൽ സം​ഗീ​തം ചെ​യ്തി​ട്ടു​ണ്ടോ?

ഉ​ണ്ട്. ഒ​രു മ​ല​യാ​ളം സി​നി​മ​യി​ൽ ചെ​യ്തി​ട്ടു​ണ്ട്. സി​നി​മ​യു​ടെ പേ​ര്, 'എ​ല്ലാം അ​ങ്ങേ​ക്കാ​യി'. കൂ​ടാ​തെ, സ​ബീ​ഹ സു​മാ​റി​​ന്റെ 'ഖാ​മോ​ഷ് പാ​നി', ദീ​പാ​മേ​ഹ്ത​യു​ടെ 'ദ ​റി​പ്പ​ബ്ലി​ക് ഓ​ഫ് ലവ്' ​എ​ന്നീ സി​നി​മ​ക​ളി​ൽ സാ​രം​ഗി വാ​യി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്.

കേ​ര​ള​ത്തി​ൽ ഏ​തെ​ല്ലാം വേ​ദി​ക​ളി​ൽ പ​ങ്കെ​ടു​ത്തി​ട്ടു​ണ്ട്?

പ​യ്യ​ന്നൂ​രി​ൽ ന​ട​ക്കാ​റു​ള്ള തു​രീ​യം മ്യൂ​സി​ക് ഫെ​സ്റ്റി​വ​ലി​ൽ മാ​ത്ര​മാ​ണ് പ​ങ്കെ​ടു​ത്തി​ട്ടു​ള്ള​ത്. അ​വി​ടെ പ​ല​ത​വ​ണ പ​ങ്കെ​ടു​ത്തി​ട്ടു​ണ്ട്.

താ​ങ്ക​ളു​ടെ ഇ​ഷ്‌​ട​ഗാ​യ​ക​ർ..?

പ​ഴ​യ ത​ല​മു​റ​യി​ൽ ഉ​സ്താ​ദ് ബ​ഡെ ഗു​ലാം അ​ലി​ഖാ​ൻ, ഉ​സ്താ​ദ് ആ​മി​ർ​ഖാ​ൻ എ​ന്നി​വ​രും പു​തി​യ ത​ല​മു​റ​യി​ൽ ഉ​സ്താ​ദ് റാ​ഷി​ദ് ഖാ​ൻ, പ​ണ്ഡി​റ്റ് സാ​ജ​ൻ മി​ശ്ര, വെ​ങ്ക​ടേ​ഷ് കു​മാ​ർ എ​ന്നി​വ​ർ.

കു​ടും​ബം..?

ഭാ​ര്യ, ര​ണ്ടു കു​ട്ടി​ക​ൾ. മും​ബൈ​യി​ലെ ഒ​രു സം​ഗീ​ത കു​ടും​ബ​ത്തി​ൽ​നി​ന്നാ​ണ് വി​വാ​ഹം ക​ഴി​ച്ച​ത്. ഭാ​ര്യ വീ​ട്ട​മ്മ​യാ​ണ്.