ച​ങ്ങ​മ്പു​ഴ​യു​ടെ ര​മ​ണ​നും ‘ഹ​മീ​ദി​യ​ൻ’ ക​വി​ത​ക​ളും

മ​ല​യാ​ളി​ക​ളു​ടെ ഭാ​വ​നാ​ലോ​ക​ത്തെ​യും കാ​വ്യാ​നു​ശീ​ല​ന​ത്തെ​യും മാ​ത്ര​മ​ല്ല ജീ​വി​ത​ത്തെ ആ​സ​ക​ലം ത​ന്നെ അ​നു​ഭൂ​തി​പ​ര​മാ​യി ഉ​രു​ക്കി​പ്പ​ണി​ത ര​ച​ന​യാ​ണ് ച​ങ്ങ​മ്പു​ഴ​യു​ടെ ര​മ​ണ​ൻ. എ​ന്നാ​ൽ, ത​ന്റെ ഇ​രു​പ​ത്ത​ഞ്ചാ​മ​ത്തെ വ​യ​സ്സി​ൽ ച​ങ്ങ​മ്പു​ഴ കൃ​ഷ്ണ​പി​ള്ള എ​ഴു​തി​യ ഈ ​അ​ന​ശ്വ​ര പ്ര​ണ​യ​ഗീ​ത​കം പ​ക്ഷേ ല​ക്ഷ​ണം കെ​ട്ട​തെ​ന്ന ശാ​പം​പ​റ​ഞ്ഞ് അ​ന്ന​ത്തെ പ്ര​സാ​ധ​ക​രാ​രും ഏ​റ്റെ​ടു​ത്തി​രു​ന്നി​ല്ല. കാ​ര​ണം അ​തു​വ​രെ നാം ​മ​ല​യാ​ളി​ക​ൾ ശീ​ലി​ച്ച കാ​വ്യ​പാ​ഠ​ത്തി​ന് വി​രു​ദ്ധ​മാ​യി​രു​ന്നു ര​മ​ണി​ലെ ഭാ​വു​ക​ത്വം. ക​വി പ​ല​യി​ട​വും ക​യ​റി​യി​റ​ങ്ങി. ഒ​രാ​ളും തി​രി​ഞ്ഞു നോ​ക്കി​യ​തേ​യി​ല്ല.

ര​ണ്ട് കാ​ര്യ​ങ്ങ​ളാ​ണ് അ​വ​ർ ക​വി​ത​യെ പ്ര​തി നി​രീ​ക്ഷി​ച്ച​ത്. ര​മ​ണ​ൻ വി​റ്റു​പോ​വി​ല്ലാ​യെ​ന്ന ഒ​രു പ്ര​ത്യ​ക്ഷ കാ​ര​ണം. വി​ല​ക്ഷ​ണ കൃ​തി​യാ​ണെ​ന്ന പ​രോ​ക്ഷ കാ​ര​ണ​വും. അ​ങ്ങ​നെ നി​രാ​ശ​നും നി​സ്സ​ഹാ​യ​നു​മാ​യ ക​വി ത​ന്റെ വേ​വ​ലാ​തി​ക​ൾ കാ​ത​ര​മാ​യി പ​ങ്കു​വെ​ച്ച​ത്, ആ​യി​ടെ മാ​ത്രം ആ​ത്മ​സൗ​ഹൃ​ദ​മാ​യ മ​റ്റൊ​രു ക​വി​യോ​ട്. അ​ദ്ദേ​ഹം ആ​ലി​ങ്കാ​പ​റ​മ്പി​ൽ എ.​കെ. ഹ​മീ​ദ്. ആ​യി​ര​ത്തി​ത്തൊ​ള്ളാ​യി​ര​ത്തി മു​പ്പ​തു​ക​ളി​ലെ അ​പ്സ​ര സാ​യാ​ഹ്ന​ങ്ങ​ളി​ൽ ച​ങ്ങ​മ്പു​ഴ​യും ക​വി രാ​ഘ​വ​ൻ​പി​ള്ള​യും ഇ​ട​പ്പ​ള്ളി​യി​ലെ ഒ​രു ‘വാ​ര്യ​ത്തി’​രു​ന്ന് ഹ​മീ​ദു​മാ​യി നി​ര​ന്ത​രം സാ​ഹി​ത്യ​ലോ​ച​ന​ക​ളി​ൽ മു​ഴു​കാ​റു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അ​വി​ടെ​വെ​ച്ചാ​ണ് ഹ​മീ​ദി​നോ​ട് ര​മ​ണ​ന്റെ ‘പ്ര​സാ​ധ​ക വി​ഘ്നം’ ച​ങ്ങ​മ്പു​ഴ അ​വ​ത​രി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​ത്.

മി​ക​ച്ച ക​വി​യാ​ണ് ഹ​മീ​ദ്. അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന് ര​മ​ണ​നി​ലെ അ​നു​ഭൂ​തി സാ​ധ്യ​ത​ക​ൾ എ​ളു​പ്പം അ​ഴി​ഞ്ഞു​കി​ട്ടി. ഹ​മീ​ദ് പ​റ​ഞ്ഞു “താ​ങ്ക​ളു​ടെ ര​മ​ണ​ൻ ഞാ​ൻ പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ക്കും. ഉ​റ​പ്പ്’’. ഹ​മീ​ദി​ന്റെ വ​ശ​മ​ന്ന് പ​ണ​മൊ​ന്നു​മി​ല്ല. പ​ക്ഷേ, വേ​ണ്ട​ത്ര ആ​ത്മ​വി​ശ്വാ​സ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ക​വി​യാ​യ ഹ​മീ​ദ് വാ​ക്കു​പാ​ലി​ച്ചു. എ​റ​ണാ​കു​ള​ത്തെ പ്ര​കാ​ശ് പ്രി​ന്റി​ങ് വ​ർ​ക്കി​ൽ​നി​ന്ന് ത​ന്റെ മാ​ത്രം സാ​മ്പ​ത്തി​ക ഉ​ത്ത​ര​വാ​ദി​ത്ത​ത്തി​ൽ ര​മ​ണ​ൻ അ​ച്ച​ടി​മ​ഷി ക​ണ്ടു . ഇ​ത് 1936 ഒ​ക്ടോ​ബ​റി​ൽ. ഒ​രു രൂ​പ മാ​ത്രം വി​ല​യി​ട്ടി​രു​ന്ന ആ ​പു​സ്ത​കം പി​ന്നീ​ട് കേ​ര​ളം ഏ​റ്റെ​ടു​ത്ത​ത് എ​ങ്ങ​നെ​യാ​യി​രു​ന്നു എ​ന്ന​ത് ച​രി​ത്രം. അ​തോ​ടെ ച​ങ്ങ​മ്പു​ഴ വി​ശ്രു​ത​നാ​യി. സ്നേ​ഹ ഗ​ന്ധ​ർ​വ ഗാ​യ​ക​നാ​യി. മ​ല​യാ​ള ഭാ​വു​ക​ത്വ​ത്തി​ന്റെ ച​ക്ര​വ​ർ​ത്തി​യാ​യി. പി​ന്നീ​ട് നാ​മി​ത്ര​യും കാ​ലം പു​ല്ലാ​ങ്കു​ഴ​ലു​കൊ​ണ്ട് ക​വി നേ​ടി​യ ആ ​അ​നു​രാ​ഗ സാ​മ്രാ​ജ്യ​ത്തി​ന് ക​പ്പം​കൊ​ടു​ത്തു ജീ​വി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്നു.

പ​ക്ഷേ ഹ​മീ​ദി​നെ ആ​രും അ​റി​ഞ്ഞ​തേ​യി​ല്ല. ര​മ​ണ​നി​ലെ കാ​വ്യ​ര​സം മ​ല​യാ​ളി​ക്ക് എ​ത്തി​ച്ചു​ത​ന്ന ഹ​മീ​ദ് അ​പ്പോ​ഴും ക​വി​ത എ​ഴു​തു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. മ​നോ​ഹ​ര​മാ​യ ക​വി​ത. ‘ഇ​ട​പ്പ​ള്ളി’ രാ​ശി​യി​ൽ​ തന്നെ. ദീ​ർ​ഘ​മാ​യ കാ​ൽ നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ലേ​ക്ക് ആ ​സ​ർ​ഗ​ജീ​വി​തം വി​ട​ർ​ന്നു​നി​ന്നു. മു​ഖ്യ​ധാ​രാ പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ളി​ലൊ​ക്കെ​യും അ​ക്കാ​ല​ത്ത് ഹ​മീ​ദ് നി​ര​ന്ത​രം ഭാ​വ​ഗീ​ത​ങ്ങ​ൾ എ​ഴു​തി. ക​ന​ക​ച്ചി​ല​ങ്ക കെ​ട്ടി​യ ആ​ർ​ദ്ര​ഗീ​ത​ക​ങ്ങ​ൾ. അ​ക്കാ​ല​ത്തെ ഏ​ത് ക​വി​ക​ളെ​യും​പോ​ലെ താ​ള വി​ന്യാ​സം, അ​ല​ങ്കാ​ര പ​രി​ച​ര​ണം, പ്ര​മേ​യ​ഘ​ട​ന, പ്രാ​സ​നി​ഷ്ഠ എ​ന്നി​വ​യി​ലൊ​ക്കെ​യും വ​ള​രെ മു​ന്നി​ൽ ത​ന്നെ​യാ​യി​രു​ന്നു ഹ​മീ​ദ്. എ​ന്നി​ട്ടും മ​ല​യാ​ള ക​വി​ത​യു​ടെ ദ​ർ​ബാ​റു​ക​ളി​ൽ ഹ​മീ​ദ് പു​ര​സ്ക​രി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​ല്ല. ഈ ​ക​വി പ്ര​തി​ഭ​യെ മ​ല​യാ​ള കാ​വ്യ​ച​രി​ത്ര​ത്തി​ന്റെ പു​റ​മ്പോ​ക്കി​ലേ​ക്ക് നമ്മൾ നി​ർ​ദ​യം തു​ര​ത്തി ഓ​ടി​ച്ചു​ക​ള​ഞ്ഞു. ആ​രോ​രു​മ​റി​യാ​തെ.

ഒ​രു​കാ​ല​ത്ത് മ​ല​യാ​ള ഭാ​വു​ക​ത്വ​ത്തെ നി​ർ​മി​ച്ചെ​ടു​ത്ത​വ​രി​ൽ​നി​ന്ന് വി​ശ്രു​ത ക​വി ഹ​മീ​ദ് എ​ങ്ങ​നെ അ​ദൃ​ശ്യ​നാ​യി?. എ​ന്നാ​ൽ, ഈ ​അ​ദൃ​ശ്യ​പ്പെ​ടു​ത്ത​ലി​ന് വി​രാ​മ​മാ​ക്കി​​ക്കൊ​ണ്ട് ഇ​പ്പോ​ൾ ഹ​മീ​ദ് എ​ന്ന ക​വി​യു​ടെ ക​വി​താ സ​മാ​ഹാ​രം പു​റ​ത്തു​വ​ന്നി​രി​ക്കു​ന്നു. മു​ന്നൂ​റി​ന​ടു​ത്ത് താ​ളു​ക​ളി​ലേ​ക്ക് പ​ട​രു​ന്ന കാ​വ്യ​സ​മാ​ഹാ​രം വാ​യി​ക്കു​മ്പോ​ൾ ഹ​മീ​ദി​യ​ൻ കാ​വ്യ​സൗ​ന്ദ​ര്യം​ക​ണ്ട് നാം ​വി​സ്മ​യി​ച്ചു​പോ​കും. 1912ൽ ​ജ​നി​ച്ച് എ​ൺ​പ​ത്തി എ​ട്ടി​ൽ മ​രി​ച്ചു​പോ​യ ആ​ലി​ങ്ക​പ​റ​മ്പി​ൽ ഹ​മീ​ദ് ത​ന്റെ മു​ക്കാ​ൽ നൂ​റ്റാ​ണ്ട് നീ​ണ്ട ചൈ​ത​ന്യ ധ​ന്യ​മാ​യ ജീ​വി​ത​ത്തി​ൽ ഏ​റ്റ​വും പു​ഷ്ക​ല​ത​യാ​ർ​ന്ന് ജീ​വി​ച്ച​ത് ക​വി​ത നി​ലാ​വു​പെ​യ്ത കാ​ൽ​നൂ​റ്റാ​ണ്ട് കാ​ല​മാ​ണ്.

ഹ​മീ​ദി​ന്റെ ക​വി​ത​ക​ളി​ൽ തു​ളു​മ്പി​നി​ൽ​ക്കു​ന്ന സ​വി​ശേ​ഷ​മാ​യ ഭം​ഗി​ക​ളി​ലൊ​ന്ന് ഗ​താ​നു​ഗ​തി​ത്വം നി​രാ​ക​രി​ച്ചു​കൊ​ണ്ട് ക​വി​ത​ക​ളി​ൽ പ്ര​മേ​യ​പ​ര​മാ​യ പു​തു​മ​യും വ്യ​ത്യ​സ്ത​ത​ക​ളും കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നു എ​ന്ന​താ​ണ്. ഇ​തി​ൽ ഏ​റ്റ​വും പ്ര​ധാ​നം ഇ​സ്‍ലാ​മി​ന്റെ ദാ​ർ​ശ​നി​ക​മാ​യ കാ​വ്യ​ഭം​ഗി​ക​ളെ മ​ല​യാ​ള ക​വി​ത​യു​ടെ അ​ങ്ക​ണ​തു​റ​വി​യി​ലേ​ക്ക് അ​ഭി​മാ​ന​ത്തോ​ടെ ആ​ന​യി​ച്ചു എ​ന്ന​തും. ഈ​യൊ​രു മേ​ഖ​ല അ​ക്കാ​ല​ത്ത് അ​റ​ബി മ​ല​യാ​ള ര​ച​ന​ക​ളി​ൽ മാ​ത്രം വി​ശ്ര​മി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. അ​തി​നെ മാ​ന​ക മ​ല​യാ​ള ക​വി​ത​യി​ലേ​ക്ക് ആ​വി​ഷ്ക​രി​ക്കാ​ൻ ആ​ദ്യ​ത്തി​ൽ ഉ​ത്സാ​ഹി​ച്ച ക​വി ഹ​മീ​ദാ​വും. ഇ​തി​ലൊ​ന്നാ​ണ് ‘സ​ർ​ഗ മേ​ഖ​ല’. സ്ര​ഷ്ടാ​വി​ന്റെ സൃ​ഷ്ടി വൈ​ഭ​വ​ത്തെ കും​ഭാ​ര​ന്റെ ശി​ൽ​പ​ചാ​തു​രി​യോ​ട് ദ​ർ​ശ​ന​പ​ര​മാ​യി ആ​ശ്ലേ​ഷി​ച്ചും സ​മീ​ക​രി​ച്ചും ക​യ​റി​യി​റ​ങ്ങു​ന്ന ഒ​രു സൗ​ന്ദ​ര്യ മ​ണ്ഡ​ലം പ​ണി​യാ​ൻ ഇ​തി​ൽ ക​വി​ക്കാ​വു​ന്നു.

‘പി​ടി മ​ണ്ണ്’ എ​ന്ന ക​വി​ത​യി​ൽ ക​വി മ​നു​ഷ്യ​ജീ​വി​ത​ത്തെ മ​റ്റൊ​രു ഉ​ദാ​ത്ത ഭാ​വ​ത്തി​ലേ​ക്കാ​ണ് വ​ള​ർ​ത്തി​ക്കൊ​ണ്ടു​വ​രു​ന്ന​ത്. മൃ​ത​ദേ​ഹം മ​ണ്ണു​കോ​രി മൂ​ടു​മ്പോ​ൾ മൂ​ന്നു​പി​ടി മ​ണ്ണെ​ടു​ത്ത് കു​ഴി​മാ​ട​ത്തി​ലേ​ക്ക് നേ​ദി​ച്ച് സ​ഹോ​ദ​ര​നെ ആ​ചാ​ര​വി​ധി പ്ര​കാ​രം യാ​ത്ര​യാ​ക്കു​ന്ന ഒ​രു ച​ട​ങ്ങു​ണ്ട്. ആ ​ച​ട​ങ്ങ​നു​ഷ്ഠി​ക്ക​വേ ക​വി മ​ന​സ്സി​ലൂ​ടെ ക​ട​ന്നു പോ​കു​ന്ന ആ​ലോ​ച​ന​ക​ളു​ടെ അ​ത്യ​ന്തം ഭാ​വ​സാ​ന്ദ്ര​മാ​യ ഒ​രു ആ​വി​ഷ്കാ​ര​മാ​ണി​ത്.

ജീ​വി​ത​ത്തോ​ടു​ള്ള അ​ദ​മ്യ​മാ​യ കാ​മ​ന​ക​ൾ നി​ല​നി​ൽ​ക്കു​മ്പോ​ഴും മ​ര​ണ​മെ​ന്ന നി​ത്യ യാ​ഥാ​ർ​ഥ്യ​ത്തെ അ​ടു​ത്ത​നു​ഭ​വി​ക്കു​ന്ന ക​വി​ത. സ​ത്യ​ത്തി​ൽ മ​ര​ണ​ത്തി​ന്റെ​യും ജീ​വി​താ​സ​ക്തി​യു​ടെ​യും ഇ​ട​യി​ലു​ള്ള അ​ത്യ​ന്തം പേ​ല​വ​ത്വ​മാ​ർ​ന്ന നി​മി​ഷാ​ർ​ധ​ത്തെ​യാ​ണ് ക​വി ഇ​വി​ടെ ‘ഇ​ട​പ്പ​ള്ളി’ രൂ​പ​ക​ങ്ങ​ളും പ​ദ​കി​ലു​ക്ക​ങ്ങ​ൾ കൊ​ണ്ടും ആ​വി​ഷ്ക​രി​ക്കു​ന്ന​ത്.

അ​റ​ബി​യി​ലെ ആ​ദ്യ​ക്ഷ​ര​മാ​യ അ​ലി​ഫി​നെ ഇ​തി​വൃ​ത്ത​മാ​ക്കി​ക്കൊ​ണ്ട് ഒ​രു ക​വി​ത​യു​ണ്ടീ സ​മാ​ഹാ​ര​ത്തി​ൽ. ഇ​സ്‍ലാ​മി​ന്റെ ഏ​ക മാ​ത്ര​മാ​യ ദൈ​വ​സ​ങ്ക​ൽ​പ സൗ​ന്ദ​ര്യ​ത്തെ​യും ഭൗ​തി​ക, ആ​ത്മീ​യ ജീ​വി​ത ദ്വ​ന്ദ്വ​ങ്ങ​ളു​ടെ മ​നോ​ഹ​ര​മാ​യ ഏ​ക​താ​ന​ത​യെ​യും ഈ ​ക​വി​ത ഒ​രേ​സ​മ​യം ലാ​വ​ണ്യ​പൂ​ർ​വം സ​മീ​പി​ക്കു​ന്നു.

ലോ​ക​ഭാ​ഷ​ക​ളി​ൽ ഇ​ന്നോ​ളം വി​ര​ചി​ത​മാ​യ പ്ര​വാ​ച​ക കീ​ർ​ത്ത​ന കാ​വ്യ​ങ്ങ​ളി​ൽ ഏ​റ്റ​വും ഉ​ജ്ജ്വ​ല​മാ​യ​ത് ഇ​മാം ബൂ​സീ​രി​യു​ടെ ഖ​സീ​ദ​ത്തു​ൽ ബു​ർ​ദ​യാ​ണ്. ഇ​തി​ന് മ​ല​യാ​ള​ത്തി​ൽ വ​ന്ന കാ​വ്യ പ​രി​ഭാ​ഷ​ക​ളി​ൽ ഏ​റ്റ​വും മി​ക​ച്ച​തും കാ​വ്യാ​ത്മ​ക​വു​മാ​യ​ത് ഹ​മീ​ദി​ന്റെ പ​രി​ഭാ​ഷാ​ര​ച​ന​യാ​ണ്. നൂ​റു​ക​ണ​ക്കി​ന് ക​വി​ത​ക​ൾ എ​ഴു​തി​മ​റ​ഞ്ഞ ഈ ​ക​വി​യു​ടെ പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ച ഏ​ക​കൃ​തി ബു​ർ​ദ പ​രി​ഭാ​ഷ മാ​ത്ര​മാ​ണ്. അ​താ​ക​ട്ടെ എ​ന്നോ ക​മ്പോ​ള​ത്തി​ൽ അ​പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​വും.

മു​ക്കാ​ൽ നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ന​പ്പു​റ​ത്തെ, മ​ങ്ങി​ദ്ര​വി​ച്ച ആ​നു​കാ​ലി​ക​ങ്ങ​ൾ പ​ര​തി അ​തി​ൽ​വ​ന്ന ഹ​മീ​ദി​യ​ൻ ക​വി​ത​ക​ൾ പാ​ടു​പെ​ട്ട് സ​മാ​ഹ​രി​ച്ച​ത് മു​സ്‍ലിം സാം​സ്കാ​രി​ക ഗ​വേ​ഷ​ക​നും എ​ഴു​ത്തു​കാ​ര​നു​മാ​യ അ​ബ്ദു​റ​ഹ്മാ​ൻ മാ​ങ്ങാ​ടാ​ണ്. എ​ഴു​ത്തു​കാ​ര​നും വി​മ​ർ​ശ​ക​നു​മാ​യ ജ​മീ​ൽ അ​ഹ​മ്മ​ദി​ന്റെ സ​മ​ഗ്ര​മാ​യ ഒ​രു കാ​വ്യ​പ​ഠ​ന​വും ഹ​മീ​ദി​ന്റെ പു​ത്ര​നെ​ഴു​തി​യ അ​നു​സ്മ​ര​ണ​വും എം.​കെ. സാ​നു മാ​ഷി​ന്റെ അ​വ​താ​രി​ക​യും പു​സ്ത​ക​ത്തി​ന്റെ തി​ല​ക​മാ​ണ്. വൈ​ക്കം മു​ഹ​മ്മ​ദ് ബ​ഷീ​ർ ഉ​ൾ​പ്പെ​ടെ​യു​ള്ള അ​ക്കാ​ല​ത്തെ മ​ഹാ​ന്മാ​ർ ഹ​മീ​ദി​ന് എ​ഴു​തി​യ ക​ത്തു​ക​ളും പു​സ്ത​ക​ത്തി​ൽ എ​ടു​ത്തു ചേ​ർ​ത്തി​ട്ടു​ണ്ട്.

കോ​ഴി​ക്കോ​ട് സ​ർ​വ​ക​ലാ​ശാ​ല​യി​ലെ സി.​എ​ച്ച് ചെ​യ​റും ഗ്രേ​സ് എ​ജു​ക്കേ​ഷ​ൻ അ​സോ​സി​യേ​ഷ​നു​മാ​ണ് സ​മാ​ഹാ​രം പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ച​ത്. മ​ല​യാ​ള കാ​വ്യാ​ലോ​ച​ന​ക​ളി​ൽ ഇ​നി​മു​ത​ൽ എ.​കെ. ഹ​മീ​ദ് എ​ന്ന വി​ശ്രു​ത ക​വി​യു​ണ്ടാ​വും. തി​ര​സ്കാ​ര​ത്തി​ന്റെ ത​മോ​ഘ​ട്ടം അ​വ​സാ​നി​ക്കു​ക​യും പു​ര​സ്കാ​ര​ത്തി​ന്റെ​യും പ​രി​ച​ര​ണ​ത്തി​ന്റെ​യും മ​റ്റൊ​രു പു​ഷ്ക​ല​ഘ​ട്ടം ഇ​നി​മു​ത​ൽ സ​മാ​രം​ഭി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യും. മ​ല​യാ​ള കാ​വ്യ സം​വാ​ദ​ങ്ങ​ളി​ൽ ഇ​നി​യെ​ന്നും എ.​കെ. ഹ​മീ​ദെ​ന്ന ‘ഇ​ട​പ്പ​ള്ളി’ പ്ര​സ്ഥാ​ന​ക്കാ​ര​നും വേ​ദി​യു​ണ്ടാ​വും.