എ​ന്താ​ണ്​ ഇ​നി സ​ബ​ർ​മ​തി​ക്ക്​ സം​ഭ​വി​ക്കു​ക?; ഗു​ജ​റാ​ത്ത് സ​ര്‍ക്കാ​ര്‍ ​ഏ​റ്റെ​ടു​ക്ക​ലി​െ​ൻ​റ ല​ക്ഷ്യം?

എ​ഴു​പ​ത്തി​നാ​ല് വ​ര്‍ഷം മു​മ്പാ​ണ് ഗാ​ന്ധിയെ ​ഹി​ന്ദു​ത്വ​തീ​വ്ര​വാ​ദി​ക​ൾ വെ​ടി​വെ​ച്ചു​കൊ​ന്ന​ത്. അ​വി​ടു​ന്നി​ങ്ങോ​ട്ട് അ​ദ്ദേ​ഹം നി​ല​കൊ​ണ്ട ആ​ശ​യ​ങ്ങ​ള്‍ക്കു​നേ​രെ അ​ക്കൂ​ട്ട​ര്‍ ക​ത്തി​യും ബോം​ബു​മെ​റി​ഞ്ഞു. ഏ​ഴു വ​ര്‍ഷം​മു​മ്പ് ഇ​ന്ത്യ​ന്‍ ജ​നാ​ധി​പ​ത്യ​ച​രി​ത്ര​ത്തി​ല്‍ ഒ​രു ക​റു​ത്ത അ​ധ്യാ​യ​ത്തി​െ​ൻ​റ തു​ട​ക്കം എ​ഴു​തി​ചേ​ര്‍ക്ക​പ്പെ​ട്ട​പ്പോ​ള്‍ മു​ത​ല്‍ ഗാ​ന്ധി​യെ​ന്ന രാ​ഷ്​​ട്ര​നി​ര്‍മി​തി​യു​ടെ പി​താ​വി​നെ അ​വ​ര്‍ അ​രി​കു​വ​ത്ക​രി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടേ​യി​രി​ക്കു​ന്നു. പാ​ഠ​പു​സ്ത​ക​ങ്ങ​ളി​ല്‍നി​ന്ന് പു​റ​ത്താ​ക്കി​യും സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​സ​മ​ര​ത്തെ വ​ള​ച്ചൊ​ടി​ച്ചും ദേ​ശം വെ​ടി​പ്പാ​ക്കാ​ന്‍ ആ​ഹ്വാ​നം ചെ​യ്ത ഉ​ദ്യ​മ​ത്തി​ലേ​ക്ക് മാ​ത്രം ആ ​ആ​ശ​യ​ങ്ങ​ളെ ഒ​തു​ക്കി​യും അ​വ​ര്‍ പ​ക​രം​വീ​ട്ട​ല്‍ തു​ട​ര്‍ന്നു. ഗാ​ന്ധി മ​രി​ച്ച​തോ ആ​ത്മ​ഹ​ത്യ​ചെ​യ്ത​തോ അ​ല്ല കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ട​താ​ണെ​ന്ന് ഒ​രു​കൂ​ട്ടം ജ​ന​ത നി​സ്സ​ഹാ​യ​രാ​യി ഉ​റ​ക്കെ പ​റ​യേ​ണ്ടി​വ​ന്നു. എ​ല്ലാ​വ​രു​ടേ​തു​മാ​ണ് രാ​ഷ്​​ട്ര​മെ​ന്ന സ​ങ്ക​ല്‍പ​ത്തി​ല്‍നി​ന്ന് ആ​രു​ടേ​താ​ണെ​ന്ന ചോ​ദ്യ​ത്തി​ലേ​ക്കും ഞ​ങ്ങ​ളു​ടേ​ത് മാ​ത്ര​മാ​ണെ​ന്ന തീ​ര്‍പ്പി​ലും അ​വ​ര്‍ കൊ​ണ്ടു​നി​ര്‍ത്തി. അ​തി​െ​ൻ​റ തു​ട​ര്‍ച്ച​യി​ലാ​ണ് ഗാ​ന്ധി​യു​ടെ സ​ബ​ര്‍മ​തി ആ​ശ്ര​മ​ത്തെ​യും അ​വ​ര്‍ വി​ല്‍ക്കു​ന്ന​ത്. എ​ല്ലാം കോ​ര്‍പ​റേ​റ്റു​ക​ള്‍ക്ക് തീ​റെ​ഴു​തു​ന്ന പു​തി​യ ഇ​ന്ത്യ​ന്‍ ന​യ​ത്തി​ല്‍ ഏ​റ്റ​വും വി​പ​ണി​മൂ​ല്യ​മു​ള്ള വ​സ്തു​വാ​യി ഗാ​ന്ധി​യെ​യും അ​വ​ര്‍ ഏ​റ്റെ​ടു​ത്തി​രി​ക്കു​ന്നു. ലോ​ക​ത്തി​ന് ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ മു​ഖം എ​ക്കാ​ല​വും ഗാ​ന്ധി​യാ​യ​തി​നാ​ല്‍ സ​ക​ല​തി​നെ​യും വെ​ള്ള​പൂ​ശാ​നു​ള്ള ശ്ര​മ​ത്തി​െ​ൻ​റ ഭാ​ഗം​ത​ന്നെ​യാ​ണി​ത്.

കേ​ന്ദ്ര​സ​ര്‍ക്കാ​റി​െ​ൻ​റ ആ​ശീ​ര്‍വാ​ദ​ത്തോ​ടെ ഗു​ജ​റാ​ത്ത് സം​സ്ഥാ​ന സ​ര്‍ക്കാ​ര്‍ 1200 കോ​ടി രൂ​പ​യു​ടെ പ​ദ്ധ​തി​യാ​ണ് സ​ബ​ര്‍മ​തി ആ​ശ്ര​മ​ത്തെ 'ലോ​കോ​ത്ത​ര നി​ല​വാ​ര'മു​ള്ള സ്മാ​ര​ക​മാ​യി ഉ​യ​ര്‍ത്താ​ന്‍ വി​ഭാ​വ​നം ചെ​യ്തി​രി​ക്കു​ന്ന​ത്. പ​ദ്ധ​തി നേ​രി​ട്ട് വി​ല​യി​രു​ത്തു​ന്ന​ത് പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി ന​രേ​ന്ദ്ര മോ​ദി​യും ഗു​ജ​റാ​ത്ത് മു​ഖ്യ​മ​ന്ത്രി വി​ജ​യ് രൂപാ​നി​യും ചേ​ര്‍ന്നാ​ണ്. 2019 മാ​ര്‍ച്ച് അ​ഞ്ചി​ന് ഗു​ജ​റാ​ത്ത് സ​ര്‍ക്കാ​ര്‍ പു​റ​ത്തി​റ​ക്കി​യ ഒ​രു വി​ജ്ഞാ​പ​ന​ത്തി​ലൂ​ടെ​യാ​ണ് സ​ബ​ര്‍മ​തി ആ​ശ്ര​മ​ത്തെ അ​ടി​മു​ടി മാ​റ്റു​ന്ന പു​തി​യ പ​ദ്ധ​തി​യെ​കു​റി​ച്ച് പു​റം​ലോ​ക​മ​റി​യു​ന്ന​ത്. Gandhi Ashram Memorial and Precinct Development Project എ​ന്ന സ​ബ​ര്‍മ​തി ആ​ശ്ര​മ​ത്തി​െ​ൻ​റ പു​ന​ര്‍വി​ക​സ​ന പ​ദ്ധ​തി അ​തി​െ​ൻ​റ എ​ല്ലാ സ്വാ​ഭാ​വി​ക​ത​ക​ള്‍ക്കും ച​രി​ത്ര​ത്തി​നും വി​ള്ള​ലേ​ല്‍പ്പി​ക്കു​മെ​ന്നാ​ണ് ഇ​പ്പോ​ഴു​യ​രു​ന്ന ആ​ശ​ങ്ക.

ഇ​ത്ത​വ​ണ സ​ബ​ര്‍മ​തി​യി​ലെ​ത്തി​യ​പ്പോ​ള്‍ ആ​ദ്യം തോ​ന്നി​യ​തും ഇ​ത് ത​ന്നെ​യാ​യി​രു​ന്നു, എ​ത്ര​കാ​ലം ഈ ​ആ​ശ്ര​മം ഇ​തു​പോ​ലെ നി​ല​നി​ല്‍ക്കു​മെ​ന്ന​ത്. നാ​ലു​വ​ര്‍ഷം മു​മ്പ് ക​ണ്ട​തി​ല്‍നി​ന്ന് ഇ​ത്ത​വ​ണ മാ​റ്റ​ങ്ങ​ളൊ​ന്നും കാ​ണാ​നി​ല്ല. ഇ​നി​യൊ​രു വ​ര​വി​ല്‍ കാ​ര്യ​ങ്ങ​ള്‍ അ​ങ്ങ​നാ​വ​ണ​മെ​ന്നി​ല്ല. പു​റ​ത്ത് കാ​വ​ല്‍ക്കാ​രു​ണ്ടാ​കാം, ക​ര്‍ശ​ന പ​രി​ശോ​ധ​ന​യു​ണ്ടാ​വാം, പ്ര​വേ​ശ​ന​ത്തി​ന് പ​ണം ഈ​ടാ​ക്കാം, നി​ല​വി​ലു​ള്ള സ്മാ​ര​ക​ങ്ങ​ള്‍ക്ക് രൂ​പ​മാ​റ്റം വ​രാം (സ്മാ​ര​ക​ങ്ങ​ളേ ഉ​ണ്ടാ​യി​ല്ലെ​ന്നും വ​രാം..!), ഗാ​ന്ധി​സ​ത്തെ വെ​ല്ലു​വി​ളി​ക്കു​ന്ന നി​ര്‍മി​തി​ക​ളു​യ​രാം. ചു​രു​ക്കി പ​റ​ഞ്ഞാ​ല്‍ ഈ ​സ​ബ​ര്‍മ​തി​യേ അ​ല്ലാ​താ​വാം. പ​ദ്ധ​തി​യ​നു​സ​രി​ച്ച് വ​രാ​ന്‍ പോ​കു​ന്ന​ത് അ​ത്ര വ​ലി​യ മാ​റ്റ​ങ്ങ​ളാ​ണ്.

ആ​ശ്ര​മ​ത്തി​ലെ പ​ഴ​യ കെ​ട്ടി​ട​ങ്ങ​ള്‍ ന​വീ​ക​രി​ക്കു​ന്ന​തി​നൊ​പ്പം പു​തി​യ സ​മു​ച്ച​യ​ങ്ങ​ള്‍ ഉ​യ​ര്‍ത്താ​നു​മാ​ണ് തീ​രു​മാ​നം. മ്യൂ​സി​യം, ഫു​ഡ് കോ​ര്‍ട്ട്, മ്യൂ​സി​യം ക​ട​ക​ള്‍, 200 കാ​റു​ക​ള്‍ക്കു​ള്ള പാ​ര്‍ക്കി​ങ് സൗ​ക​ര്യം, ജ​യ് ജ​ഗ​ത് ആം​ഫി​തി​യ​റ്റ​ര്‍ ന​വീ​ക​ര​ണം. കൂ​ടാ​തെ അ​ഹ്​​മ​ദാ​ബാ​ദി​ലെ ഇ​ന്‍കം ടാ​ക്സ് ജ​ങ്ഷ​നി​ലു​ള്ള പ്ര​ശ​സ്ത ശി​ല്‍പി കാ​ന്തി പ​ട്ടേ​ല്‍ നി​ര്‍മി​ച്ച ഗാ​ന്ധിപ്ര​തി​മ ആ​ശ്ര​മ​ത്തി​ലേ​ക്ക് മാ​റ്റിസ്ഥാ​പി​ക്കു​ന്ന​തും പ​ദ്ധ​തി​യി​ലു​ള്‍പ്പെ​ടു​ന്നു. അ​ഹ്​​മ​ദാ​ബാ​ദ് ആ​സ്ഥാ​ന​മാ​യി പ്ര​വ​ര്‍ത്തി​ക്കു​ന്ന എ​ച്ച്.​സി.​പി ഡി​സൈ​ന്‍, പ്ലാ​നി​ങ് ആ​ന്‍ഡ് മാ​നേ​ജ്മെ​ൻ​റ്​ എ​ന്ന സ്ഥാ​പ​ന​ത്തി​നാ​ണ് പ​ദ്ധ​തി​യു​ടെ നി​ര്‍മാ​ണ​ച്ചു​മ​ത​ല. കേ​ന്ദ്ര​സ​ര്‍ക്കാ​റിെ​ൻ​റ സെ​ന്‍ട്ര​ല്‍ വി​സ്ത, കാ​ശി വി​ശ്വ​നാ​ഥ് കോ​റി​ഡോ​ര്‍ പ​ദ്ധ​തി എ​ന്നി​വ​യി​ല്‍ പ​ങ്കാ​ളി​ത്ത​മു​ള്ള ബി​മ​ല്‍ പ​ട്ടേ​ലി​േ​ൻ​റ​താ​ണ് ഈ ​ക​മ്പ​നി. അ​തി​ല്‍നി​ന്നു​ത​ന്നെ ഇ​തി​ലെ താ​ല്‍പ​ര്യ​ങ്ങ​ളും രാ​ഷ്​​ട്രീ​യ​വും വ്യ​ക്തം.

നി​ല​വി​ല്‍ ആ​ശ്ര​മ​ത്തി​െ​ൻ​റ പ​രി​സ​ര​ത്ത് നി​ര്‍മാ​ണ​പ്ര​വ​ര്‍ത്ത​ന​ങ്ങ​ളൊ​ന്നും ആ​രം​ഭി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ല. പ​തി​വു​പോ​ലെ നി​ശ്ശ​ബ്​​ദ​മാ​ണ് അ​ന്ത​രീ​ക്ഷം. കോ​വി​ഡ് കാ​ല​മാ​യ​തി​നാ​ലാ​വാം സ​ന്ദ​ര്‍ശ​ക​ര്‍ കു​റ​വു​ണ്ട്. ഉ​ള്ള​വ​ര്‍ ത​ന്നെ ആ​രു​ടെ​യും നി​യ​ന്ത്ര​ണ​മി​ല്ലാ​തെ​ത​ന്നെ അ​ച്ച​ട​ക്കം പാ​ലി​ക്കു​ന്നു. പ​ല​ത​രം കി​ളി​ക​ളും എ​ണ്ണി തീ​രാ​ത്ത​വി​ധം അ​ണ്ണാ​ര​ക്ക​ണ്ണ​ന്മാ​രും മാ​ത്ര​മാ​ണ് ശ​ബ്​​ദ​മു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്ന​ത്. അ​ത് ആ​ശ്ര​മ​ത്തി​െ​ൻ​റ പ​ശ്ചാ​ത്ത​ല​സം​ഗീ​ത​മാ​ണ്, ആ​വാ​സ​വ്യ​വ​സ്ഥ​യും. 'ലോ​ക​നി​ല​വാ​ര'​ത്തി​ലേ​ക്ക് പ​രി​വ​ര്‍ത്തി​ക്കു​മ്പോ​ള്‍ ഇ​ല്ലാ​താ​വു​ന്ന​ത് ഇ​തൊ​ക്കെ കൂ​ടി​യാ​വും. 54 ഏ​ക്ക​ര്‍ വി​സ്തൃ​തി​യി​ല്‍ സ്മാ​ര​ക​സ​മു​ച്ച​യം ഉ​യ​രു​ന്ന​മു​റ​യ്ക്ക് ഗാ​ന്ധി​യും ഗാ​ന്ധി​യ​ന്‍ ആ​ദ​ര്‍ശ​ങ്ങ​ളും കു​ടി​യൊ​ഴി​ക്ക​പ്പെ​ടു​മെ​ന്ന് ഏ​റ​ക്കു​റെ ഉ​റ​പ്പാ​ണ്.

1918ലാ​ണ് ഗാ​ന്ധി ഭാ​ര്യ ക​സ്തൂ​ര്‍ബ​ക്കൊ​പ്പം സ​ബ​ര്‍മ​തി ന​ദി​യു​ടെ തീ​ര​ത്തു​ള്ള ഈ ​ആ​ശ്ര​മ​ത്തി​ലേ​ക്കെ​ത്തു​ന്ന​ത്. പി​ന്നീ​ട് 1930 വ​രെ ഇ​വി​ട​മാ​യി​രു​ന്നു ക​ര്‍മ​മ​ണ്ഡ​ലം. സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​സ​മ​ര​ത്തി​ന് നേ​തൃ​ത്വം ന​ല്‍കി​യ​തും ത​െ​ൻ​റ ആ​ശ​യ​പ്ര​ചാ​ര​ണ​ങ്ങ​ള്‍ വ്യാ​പി​പ്പി​ച്ച​തു​മൊ​ക്കെ ഇ​വി​ടെ​വെ​ച്ചാ​യി​രു​ന്നു. അ​ന്ന് ഗാ​ന്ധി താ​മ​സി​ച്ചി​രു​ന്ന വീ​ടാ​യ ഹൃ​ദ​യ്കു​ഞ്ജ്, വി​നോ​ബാ ഭാ​വേ താ​മ​സി​ച്ചി​രു​ന്ന വി​നോ​ബാ-​മീ​രാ കു​ടീ​രം, മ​ഗ​ന്‍ലാ​ല്‍ ഗാ​ന്ധി താ​മ​സി​ച്ചി​രു​ന്ന മ​ഗ​ന്‍ നി​വാ​സ്, ന​ന്ദി​നി അ​തി​ഥി​മ​ന്ദി​രം, ഉ​ദ്യോ​ഗ് മ​ന്ദി​ര്‍, ഉ​പാ​സ​നാ മ​ന്ദി​ര്‍, ഗാ​ന്ധി സ്മാ​ര​ക മ്യൂ​സി​യം തു​ട​ങ്ങി​യ​വ ഉ​ള്‍ക്കൊ​ള്ളു​ന്ന​താ​ണ് ഇ​ന്ന​ത്തെ സ​ബ​ര്‍മ​തി ആ​ശ്ര​മം. സ​ബ​ര്‍മ​തി ആ​ശ്ര​മ് പ്ര​സ​ര്‍വേ​ഷ​ന്‍ മെ​മ്മോ​റി​യ​ല്‍ ട്ര​സ്​​റ്റി​െ​ൻ​റ ഉ​ട​മ​സ്ഥ​ത​യി​ലാ​ണ് നി​ല​വി​ല്‍ ആ​ശ്ര​മ​മു​ള്ള​ത്.

ഈ ​ട്ര​സ്​​റ്റ്​ കൂ​ടാ​തെ സ​ബ​ര്‍മ​തി ആ​ശ്ര​മ് ഗോ​ശാ​ല ട്ര​സ്​​റ്റ്, ഹ​രി​ജ​ന്‍ സേ​വ​ക് സം​ഘ്, ഖാ​ദി ഗ്രാ​മോ​ദ്യ​ക് പ്ര​യോ​ഗ് സ​മി​തി, ഹ​രി​ജ​ന്‍ ആ​ശ്ര​മ് ട്ര​സ്​​റ്റ്​ എ​ന്നി​വ​യു​ടെ​കൂ​ടെ ഉ​ട​മ​സ്ഥ​ത​യി​ലാ​ണ് ആ​കെ ഭൂ​മി.

ആ​ശ്ര​മ​ത്തി​െ​ൻ​റ ചു​റ്റു​പാ​ടി​ല്‍ ക​ഴി​യു​ന്ന കു​റ​ച്ച് ദ​ലി​ത്​ കു​ടും​ബ​ങ്ങ​ള്‍ക്കും ഈ ​ഭൂ​മി​യി​ല്‍ അ​വ​കാ​ശ​മു​ണ്ട്. പ​ദ്ധ​തി​യു​ടെ ആ​രം​ഭ​ഘ​ട്ട​ത്തി​ല്‍ ഇ​വ​ര്‍ കു​ടി​യൊ​ഴി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​നെ​തി​രെ സ​മ​ര​വു​മാ​യി രം​ഗ​ത്ത് വ​ന്നി​രു​ന്നു. എ​ന്നാ​ല്‍ നി​ല​വി​ല്‍ ഈ ​പ്ര​ശ്ന​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം പ​രി​ഹ​രി​ച്ച​താ​യി സ​മ​ര​ത്തി​െ​ൻ​റ നേ​തൃ​ത്വ​നി​ര​യി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന ഹേ​മ​ന്ത് ഭാ​യ് എ​സ്. ചൗ​ഹാ​ന്‍ പ​റ​യു​ന്നു. ഒ​രു കു​ടും​ബ​ത്തി​ന് പു​തി​യ ഭൂ​മി ക​ണ്ടെ​ത്തു​ന്ന​തി​നും വീ​ട് വെ​ക്കാ​നു​മാ​യി 60 ല​ക്ഷം രൂ​പ ന​ഷ്​​ട​പ​രി​ഹാ​രം ന​ല്‍കാ​ന്‍ സ​ര്‍ക്കാ​ര്‍ തീ​രു​മാ​നി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്. പ​ദ്ധ​തി വ​രു​ന്ന​തോ​ടെ ആ​ശ്ര​മ​ത്തി​െൻ​റ മു​ഖ​ച്ഛാ​യ ത​ന്നെ മാ​റും. വ​ലി​യ വി​ക​സ​ന​മാ​ണ് ആ​ശ്ര​മ​ത്തി​നു​ണ്ടാ​കാ​ന്‍ പോ​കു​ന്ന​ത്- അ​ദ്ദേ​ഹം കൂ​ട്ടി​ച്ചേ​ര്‍ക്കു​ന്നു.

വി​ക​സ​ന​ത്തി​നാ​യി കു​ടി​യൊ​ഴി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​െ​ൻ​റ​യും ന​ഷ്​​ട​പ​രി​ഹാ​രം ന​ല്‍കു​ന്ന​തി​െ​ൻ​റ​യും കാ​ര്യം പ​റ​ഞ്ഞ​പ്പോ​ള്‍ ആ​ശ്ര​മ​ത്തി​ന​രി​കെ​യു​ള്ള സ​ബ​ര്‍മ​തി ന​ദി​യു​ടെ തീ​ര​ത്തു​ണ്ടാ​ക്കി​യ റി​വ​ര്‍ഫ്ര​ണ്ട് പാ​ര്‍ക്കി​െ​ൻ​റ വ​സ്തു​ത​യോ​ര്‍ത്തു. ന​ദീ​തീ​ര​ത്ത് താ​മ​സി​ച്ചി​രു​ന്ന പ​തി​നാ​യി​ര​ക്ക​ണ​ക്കി​ന് ആ​ളു​ക​ളെ​യാ​ണ് ഏ​ഷ്യ​യി​ലെ ഏ​റ്റ​വും വ​ലി​യ റി​വ​ര്‍ഫ്ര​ണ്ട് പാ​ര്‍ക്കി​െ​ൻ​റ നി​ര്‍മാ​ണ​ത്തി​നാ​യി ഒ​ഴി​പ്പി​ച്ച​ത്. 1400 കോ​ടി രൂ​പ​യു​ടെ ആ ​പ​ദ്ധ​തി​യി​ല്‍ കു​ടി​യൊ​ഴി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​വ​രു​ടെ അ​ടി​സ്ഥാ​ന​സൗ​ക​ര്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ വി​ക​സ​ന​ത്തി​ന് എ​ത്ര ചെ​ല​വ​ഴി​ച്ചു​വെ​ന്ന​തി​െ​ൻ​റ ക​ണ​ക്കു​ക​ള്‍ സ​ബ​ര്‍മ​തി​യി​ല്‍ ത​ന്നെ ഒ​ഴു​കി​പ്പോ​യി​രി​ക്കാം.

'ലോ​ക​നി​ല​വാ​ര'​മു​ള്ള പ​ദ്ധ​തി ഏ​റ്റ​വു​മ​ധി​കം ബാ​ധി​ക്കു​ക ഗാ​ന്ധി​യു​ടെ വീ​ടാ​യ ഹൃ​ദ​യ്കു​ഞ്ജി​നെ​യാ​യി​രി​ക്കാ​മെ​ന്ന് പൗ​രാ​വ​കാ​ശ​പ്ര​വ​ര്‍ത്ത​ക​ര്‍ ആ​ശ​ങ്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു. ഗാ​ന്ധി​യു​ടെ ജീ​വി​ത​ത്തി​ല്‍ സു​പ്ര​ധാ​ന പ​ങ്കു​ള്ള ഇ​ട​മാ​ണ് ഈ ​ഗൃ​ഹം. ത​െ​ൻ​റ ആ​ത്മ​ക​ഥ​യാ​യ 'എ​െ​ൻ​റ സ​ത്യാ​ന്വേ​ഷ​ണ പ​രീ​ക്ഷ​ണ​ക​ഥ​ക​ള്‍' 1920ക​ളി​ല്‍ അ​ദ്ദേ​ഹം എ​ഴു​താ​നാ​രം​ഭി​ച്ച​ത് ഇ​വി​ടെ​വെ​ച്ചാ​ണ്. 1930ല്‍ ​ബ്രി​ട്ടീ​ഷ് ഭ​ര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​െ​ൻ​റ ഉ​പ്പു​നി​യ​മ​ത്തി​നെ​തി​രെ ദ​ണ്ഡി​യി​ലേ​ക്ക് ത​െ​ൻ​റ 78 അം​ഗ സം​ഘ​ത്തോ​ടൊ​പ്പം യാ​ത്ര​തി​രി​ച്ച​തും ഇ​വി​ടെ​നി​ന്നാ​യി​രു​ന്നു. പി​ന്നീ​ട് അ​ദ്ദേ​ഹം ഇ​ങ്ങോ​ട്ടേ​ക്ക് തി​രി​ച്ചെ​ത്തി ആ​ശ്ര​മ​ജീ​വി​തം ന​യി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ല.

ഹൃ​ദ​യ്കു​ഞ്ജ് ഇ​പ്പോ​ഴും ഇ​വി​ടെ ത​ല​യു​യ​ര്‍ത്തി നി​ല്‍ക്കു​ന്നു. നീ​ള​ന്‍ വ​രാ​ന്ത, ഗാ​ന്ധി സ​ന്ദ​ര്‍ശ​ക​രെ ക​ണ്ട മു​റി, ക​സ്തൂ​ര്‍ബ​യു​ടെ മു​റി, അ​തി​ഥി​ക​ള്‍ക്കു​ള്ള മു​റി, അ​ടു​ക്ക​ള, കൊ​ച്ചു ന​ടു​മു​റ്റം തു​ട​ങ്ങി​യ​വ​യൊ​ക്കെ ചേ​ര്‍ന്ന​താ​ണ് ഈ ​വീ​ട്. ഗാ​ന്ധി ഉ​പ​യോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്ന ഒ​ട്ടു​മി​ക്ക വ​സ്തു​ക്ക​ളും ഇ​വി​ടെ സൂ​ക്ഷി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.

ആ ​വീ​ടി​നെ​പ​റ്റി​യും ബാ​പ്പു​വി​നെ പ​റ്റി​യും കൂ​ടു​ത​ല്‍ അ​റി​യ​ണ​മെ​ന്നു​ള്ള​വ​ര്‍ക്ക് വ​ഴി​കാ​ട്ടി​യാ​യി അ​വി​ടെ പ്ര​തി​ഭാ ബെ​ന്‍ ഉ​ണ്ട്. ക​ഴി​ഞ്ഞ ഇ​രു​പ​ത് വ​ര്‍ഷ​മാ​യി പ​തി​വു​തെ​റ്റി​ക്കാ​തെ അ​വ​ര്‍ ത​െ​ൻ​റ ഇ​രി​പ്പി​ട​ത്തി​ലെ​ത്തു​ന്നു. ബാ​പ്പു​വി​നെ പ​റ്റി അ​റി​യേ​ണ്ട​വ​ര്‍ക്ക് അ​വ​ര്‍ക്ക​രി​കി​ലേ​ക്ക് ഹൃ​ദ്യ​മാ​യ സ്വാ​ഗ​തം. ഒ​രു ച​ര്‍ക്ക​ക്ക്​ മു​ന്നി​ല്‍ അ​വ​രു​ണ്ടാ​കും. ആ ​ച​ര്‍ക്ക അ​വി​ടെ​യെത്തു​ന്ന​വ​ര്‍ക്കും ഉ​പ​യോ​ഗി​ച്ചു​നോ​ക്കാം. കോ​വി​ഡ് മാ​ന​ദ​ണ്ഡ​ങ്ങ​ളു​ള്ള​തി​നാ​ല്‍ ഇ​പ്പോ​ള്‍ സ​ന്ദ​ര്‍ശ​ക​ര്‍ക്ക് അ​തി​ന് അ​നു​മ​തി​യി​ല്ല. വ​രാ​ന്ത​യി​ല്‍നി​ന്ന് വീ​ടി​നു​ള്ളി​ലേ​ക്ക് മാ​റ്റി​വെ​ച്ച ച​ര്‍ക്ക അ​വ​ര്‍ കാ​ണി​ച്ചു​ത​ന്നു. ഈ ​ച​ര്‍ക്ക​യാ​ണ് ലോ​ക​നേ​താ​ക്ക​ള്‍ വ​രു​മ്പോ​ള്‍ ചി​ത്ര​ങ്ങ​ളി​ല്‍ വ​രാ​റ്. മു​ന്‍ അ​മേ​രി​ക്ക​ന്‍ പ്ര​സി​ഡ​ൻ​റ്​ ഡോ​ണ​ള്‍ഡ് ട്രം​പ് വ​ന്ന​പ്പോ​ഴും ഇ​സ്രാ​യേ​ല്‍ മു​ന്‍ പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി ബെ​ഞ്ച​മി​ന്‍ നെ​ത​ന്യാ​ഹു വ​ന്ന​പ്പോ​ഴും മു​ന്‍ ചൈ​നീ​സ് പ്ര​സി​ഡ​ൻ​റ്​ ഷീ ​ജി​ന്‍പി​ങ് വ​ന്ന​പ്പോ​ഴു​മൊ​ക്കെ അ​വ​ര്‍ നൂ​ല്‍നൂ​റ്റ് നോ​ക്കി​യ​ത് ഇ​തി​ലാ​ണ്. ഗാ​ന്ധി​യെ വെ​ടി​വെ​ച്ചു​കൊ​ന്ന​ത് നാ​ഥു​റാം വി​നാ​യ​ക് ഗോ​ദ്​​സെ എ​ന്ന ഹി​ന്ദു​ത്വ തീ​വ്ര​വാ​ദി​യാ​ണെ​ന്നും അ​യാ​ള്‍ ആ​ര്‍.​എ​സ്.​എ​സ് എ​ന്ന സം​ഘ​ട​ന​യു​ടെ പ്ര​വ​ര്‍ത്ത​ക​നാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ന്നും വി​ശ്വ​സി​ക്കു​ന്ന കു​റ​ച്ചു​പേ​രെ​ങ്കി​ലും അ​വ​ശേ​ഷി​ക്കു​ന്ന ഈ ​രാ​ജ്യ​ത്ത് ആ ​ലോ​ക​നേ​താ​ക്ക​ള്‍ക്കൊ​പ്പം ഫ്രെ​യി​മു​ക​ളി​ല്‍ നി​റ​ഞ്ഞു​നി​ന്ന ന​രേ​ന്ദ്ര ദാ​മോ​ദ​ര്‍ദാ​സ് മോ​ദി മ​റ്റൊ​രു ആ​ര്‍.​എ​സ്.​എ​സ് പ്ര​വ​ര്‍ത്ത​ക​നാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ന്ന​ത് വി​രോ​ധാ​ഭാ​സ​മാ​യി തോ​ന്നാം. ഗാ​ന്ധി​യെ വെ​റു​ക്കാ​ന്‍ പ​ഠി​പ്പി​ക്കു​ക​യും നി​രാ​ക​രി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്ന ഒ​രു സം​ഘ​ട​ന​യു​ടെ പ്ര​തി​നി​ധി രാ​ജ്യ​ത്തി​െ​ൻ​റ ത​ല​പ്പ​ത്തേ​ക്കു​യ​രു​മ്പോ​ള്‍ ഫോ​ട്ടോ ഫ്രെ​യി​മു​ക​ള്‍ക്ക​പ്പു​റം എ​ന്ത് പാ​ഠ​മാ​ണ് ലോ​ക​നേ​താ​ക്ക​ള്‍ക്ക് പ​റ​ഞ്ഞു​കൊ​ടു​ക്കു​ന്നു​ണ്ടാ​വു​ക? ഗാ​ന്ധി​യി​ലേ​ക്ക് പ​തി​യെ ന​ട​ത്തി​യി​രു​ന്ന ആ ​കൈ​യേ​റ്റ​ങ്ങ​ളു​ടെ ഉ​യ​ര്‍ന്ന രൂ​പ​മാ​ണ് ഇ​പ്പോ​ള്‍ സ​ബ​ര്‍മ​തി​യി​ല്‍ അ​ര​ങ്ങേ​റു​ന്ന​ത്.

പ​ല പ്ര​മു​ഖ​രും ഇ​വി​ടെ സ​ന്ദ​ര്‍ശ​ക​രാ​യെ​ത്തി​യി​ട്ടു​ണ്ട്. ഇ​ത്ര​യ​ധി​കം വി​ദേ​ശ​നേ​താ​ക്ക​ളെ ക​ണ്ടി​ട്ടു​ണ്ട്. അ​തി​ല്‍ മ​റ​ക്കാ​നാ​വാ​ത്ത അ​നു​ഭ​വ​മേ​താ​ണ്​ എ​ന്ന് ചോ​ദി​ച്ച​പ്പോ​ള്‍ പ്ര​തി​ഭാ ബെ​ന്‍ ചി​രി​ച്ചു. പി​ന്നെ ഒ​രു നി​മി​ഷം ആ​ലോ​ചി​ച്ചു. എ​ന്നി​ട്ട് മ​റു​പ​ടി പ​റ​ഞ്ഞു:

''ഒ​രു​പാ​ട് ലോ​ക​നേ​താ​ക്ക​ള്‍ വ​ന്നി​ട്ടു​ണ്ട്. ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ പ​ല​കാ​ല​ത്തു​ള്ള ഭ​ര​ണാ​ധി​കാ​രി​ക​ളും പ​ല​പ്പോ​ഴാ​യി വ​ന്നി​ട്ടു​ണ്ട്. പ​ക്ഷേ അ​തി​ലേ​റെ​യെ​ല്ലാം ഞാ​ന്‍ വി​ല​മ​തി​ക്കു​ന്ന​ത് ഇ​രു​പ​ത് വ​ര്‍ഷ​ത്തെ എ​െ​ൻ​റ ഇ​വി​ടു​ള്ള ജീ​വി​ത​മാ​ണ്. ബാ​പ്പു പ​തി​ന​ഞ്ച് വ​ര്‍ഷം ജീ​വി​ച്ച ഈ ​മ​ണ്ണി​ല്‍ ആ ​ജീ​വി​ത​ത്തെ കു​റി​ച്ച് പ​റ​ഞ്ഞ്, അ​ദ്ദേ​ഹം ക​ഴി​ഞ്ഞ വീ​ട്ടി​ല്‍ അ​വി​ടു​ത്തെ ഓ​രോ​ന്നും സ​ന്ദ​ര്‍ശ​ക​ര്‍ക്ക് പ​രി​ച​യ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യു​ള്ള ഇ​രു​പ​ത് വ​ര്‍ഷം. അ​തി​നേ​ക്കാ​ള്‍ വ​ലി​യ എ​ന്തു ഭാ​ഗ്യ​മാ​ണ് ഒ​രാ​ള്‍ക്ക് വേ​ണ്ട​ത്. നി​ങ്ങ​ളൊ​ന്നാ​ലോ​ചി​ച്ച് നോ​ക്കൂ, ബാ​പ്പു ക​ഴി​ഞ്ഞ ഈ ​വീ​ട്ടി​ലാ​ണ് ഞാ​നെ​െ​ൻ​റ ജീ​വി​ത​ത്തി​െ​ൻ​റ ഏ​റി​യ പ​ങ്കും ചെ​ല​വ​ഴി​ച്ച​ത്. അ​ങ്ങ​നൊ​രു പു​ണ്യം മ​റ്റാ​ര്‍ക്കു​ണ്ട്. അ​തു ത​ന്നെ​യാ​ണ് എ​െ​ൻ​റ മ​റ​ക്കാ​നാ​വാ​ത്ത അ​നു​ഭ​വം.''

രാ​ഷ്​​ട്രീ​യ​ക്കാ​രെ​ക്കാ​ള്‍ രാ​ജ്യ​ത്തി​െ​ൻ​റ യ​ശ​സ്സ് ഉ​യ​ര്‍ത്തി​യ പ്ര​തി​ഭ​ക​ളെ​യാ​ണ് കൂ​ടു​ത​ല്‍ ആ​ശ്ര​മ​ത്തി​ലേ​ത്തി​ക്കേ​ണ്ട​തെ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു അ​വ​രു​ടെ അ​ഭി​പ്രാ​യം. നേ​താ​ക്ക​ള്‍ വ​രു​മ്പോ​ള്‍ ആ​ശ്ര​മ​ത്തി​െ​ൻ​റ മു​റ്റ​ത്ത് ചു​വ​ന്ന പ​ര​വ​താ​നി വി​രി​ക്കു​ക​യും എ​യ​ര്‍ക​ണ്ടീ​ഷ​നൊ​രു​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​മ്പോ​ള്‍ ഇ​തി​െ​ൻ​റ സ്വാ​ഭാ​വി​ക​ത ന​ഷ്​​ട​മാ​വു​ക​യാ​ണെ​ന്നും അ​വ​ര്‍ പ​റ​ഞ്ഞു. അ​ങ്ങ​നെ ചെ​യ്യു​മ്പോ​ള്‍ ഗാ​ന്ധി​യു​ടെ ജീ​വി​ത​ത്തി​െ​ൻ​റ ലാ​ളി​ത്യ​വും എ​ളി​മ​യും മ​ന​സ്സി​ലാ​ക്കാ​ന്‍ എ​ത്തു​ന്ന​വ​ര്‍ അ​തി​െ​ൻ​റ ശ​രി​യാ​യ അ​ര്‍ഥം അ​റി​യാ​തെ പോ​വു​ക​യാ​ണ്. ഗാ​ന്ധി എ​ങ്ങ​നെ​യാ​യി​രു​ന്നോ ക​ഴി​ഞ്ഞ​ത് അ​താ​ണ് ലോ​കം കാ​ണേ​ണ്ട​തും മാ​തൃ​ക​യാ​ക്കേ​ണ്ട​തെ​ന്നും അ​വ​ര്‍ പ​റ​ഞ്ഞു​നി​ര്‍ത്തി.

ഗൗ​ര​വ​മേ​റി​യ ഈ ​വി​ഷ​യം ഉ​യ​ര്‍ത്തി​യാ​ണ് വി​വി​ധ മേ​ഖ​ല​ക​ളി​ലെ പ്ര​ശ​സ്ത​രാ​യ 130ല​ധി​കം പേ​ര്‍ ചേ​ര്‍ന്ന് പ്ര​സ്താ​വ​ന ഇ​റ​ക്കി​യ​ത്. ഗാ​ന്ധി​യെ​യും ഗാ​ന്ധി​യ​ന്‍ ആ​ദ​ര്‍ശ​ങ്ങ​ളെ​യും ത​ക​ര്‍ക്കു​ന്ന തീ​രു​മാ​ന​ത്തി​ല്‍നി​ന്ന് സ​ര്‍ക്കാ​ര്‍ പി​ന്മാ​റ​ണ​മെ​ന്നാ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടാ​ണ് ച​രി​ത്ര​കാ​രനാ​യ രാ​മ​ച​ന്ദ്ര ഗു​ഹ, ഗാ​ന്ധി​ജി​യു​ടെ പൗ​ത്ര​ന്‍ രാ​ജ്മോ​ഹ​ന്‍ ഗാ​ന്ധി, സം​വി​ധാ​യ​ക​ന്‍ ആ​ന​ന്ദ് പ​ട്​​വ​ര്‍ധ​ന്‍, മു​തി​ര്‍ന്ന പ​ത്ര​പ്ര​വ​ര്‍ത്ത​ക​നാ​യ പി. ​സാ​യ്നാ​ഥ്, സം​ഗീ​ത​ജ്ഞ​ന്‍ ടി.​എം. കൃ​ഷ്ണ, സാ​മൂ​ഹി​ക​പ്ര​വ​ര്‍ത്ത​ക​രാ​യ ഹ​ര്‍ഷ് മ​ന്തേ​ര്‍, യോ​ഗേ​ന്ദ്ര യാ​ദ​വ്, ശ​ബ്നം ഹാ​ഷ്മി തു​ട​ങ്ങി​യ​വ​രെ​ല്ലാം പ്ര​സ്താ​വ​ന​യി​ല്‍ ഒ​പ്പു​വെ​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​ത്. പ​ദ്ധ​തി​യെ 'ഗാ​ന്ധി​യു​ടെ ര​ണ്ടാം വ​ധ'​ത്തി​ന് തു​ല്യ​മെ​ന്നാ​ണ് പ്ര​സ്താ​വ​ന​യി​ല്‍ പ​റ​യു​ന്ന​ത്. ഗാ​ന്ധി​യ​ന്‍ സ്ഥാ​പ​ന​ങ്ങ​ളേ​റ്റെ​ടു​ക്കാ​നു​ള്ള കേ​ന്ദ്ര​സ​ര്‍ക്കാ​റി​െ​ൻ​റ നീ​ക്ക​മാ​ണ് ഇ​തി​ലൂ​ടെ ന​ട​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്നും 'ലോ​ക​നി​ല​വാ​ര'​ത്തി​ലേ​ക്ക് മാ​റ്റാ​തെ ത​ന്നെ ആ​ശ്ര​മ​ത്തി​ലേ​ക്ക് ആ​ളു​ക​ളെ ആ​ക​ര്‍ഷി​ക്കാ​നു​ള്ള ലാ​ളി​ത്യ​വും ശ​ക്തി​യും ഗാ​ന്ധി​യ​ന്‍ ആ​ദ​ര്‍ശ​ങ്ങ​ള്‍ക്കു​ണ്ടെ​ന്നും അ​തി​ല്‍ പ​റ​യു​ന്നു.

ഹൃ​ദ​യ്കു​ഞ്ജി​ല്‍ നി​ന്നി​റ​ങ്ങി ഗാ​ന്ധി സ്മാ​ര​ക മ്യൂ​സി​യ​ത്തി​ലേ​ക്ക് ന​ട​ക്കു​മ്പോ​ള്‍ മ​ഴ ചാ​റു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. പ്ര​ശ​സ്ത വാ​സ്തു​ശി​ല്‍പി ചാ​ള്‍സ് കോ​റി​യ​യാ​ണ് 1960ക​ളു​ടെ തു​ട​ക്ക​ത്തി​ല്‍ മ്യൂ​സി​യം രൂ​പ​ക​ല്‍പ​ന ചെ​യ്ത​ത്. '63ല്‍ ​ജ​വ​ഹ​ര്‍ലാ​ല്‍ നെ​ഹ്റു​വാ​യി​രു​ന്നു ഉ​ദ്ഘാ​ട​നം നി​ര്‍വ​ഹി​ച്ച​ത്. സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​ത്തി​ന് മു​ന്നേ അ​വി​ടെ പ​ണി ക​ഴി​പ്പി​ച്ച എ​ല്ലാ കെ​ട്ടി​ട​ങ്ങ​ളോ​ടും ചേ​ര്‍ന്നു​നി​ല്‍ക്കു​ന്ന വാ​സ്തു​വി​ദ്യ​യാ​ണ് ഈ ​മ്യൂ​സി​യ​ത്തി​നാ​യി അ​ദ്ദേ​ഹം തി​ര​ഞ്ഞെ​ടു​ത്ത​ത്. ആ ​പ​രി​സ​ര​ത്തോ​ട് അ​ത്ര​യേ​റെ ഇ​ഴു​കി​യാ​ണ് അ​തി​െ​ൻ​റ നി​ര്‍മി​തി. മ്യൂ​സി​യ​ത്തി​നു​ള്ളി​ല്‍ ഗാ​ന്ധി​യു​ടെ ചി​ത്ര​ങ്ങ​ളും എ​ണ്ണ​ച്ചി​ത്ര​ങ്ങ​ളും അ​ദ്ദേ​ഹം ഉ​പ​യോ​ഗി​ച്ച വ​സ്തു​ക്ക​ളും കാ​ണാം. ഗാ​ന്ധി​യെ​പ​റ്റി​യു​ള്ള അ​നേ​ക​മ​നേ​കം പു​സ്ത​ക​ങ്ങ​ളും. അ​വി​ടെ നി​ന്നി​റ​ങ്ങി മ​ട​ങ്ങാ​ന്‍ നേ​രം മ​ഴ ക​ന​ത്തു. മ്യൂ​സി​യ​ത്തി​ന​പ്പു​റ​മു​ള്ള പു​ല്‍ത്ത​കി​ടി​യി​ലെ ഗാ​ന്ധി​പ്ര​തി​മ അ​പ്പോ​ള്‍ ക​ണ്ണ​ട​ച്ച് ഏ​ക​നാ​യി മ​ഴ ന​ന​യു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു.