ജ​ബ് ചാ​ന്ദ് മേ​രാ നി​ക​ലാ... വി​ഷാ​ദ​മ​ധു​ര മോ​ഹ​ന​ഗാ​നം

വൈക്കം മുഹമ്മദ്​ ബഷീറി​ന്റെ എഴുത്തിലും ജീവിതത്തിലും സംഗീതം നിലക്കാതെ പടരുന്നുണ്ട്​. ‘അനുരാഗത്തിന്റെ ദിനങ്ങളി’ലും ‘ബാല്യകാലസഖി’യിലുമൊക്കെ ആ സംഗീതം എങ്ങനെയാണ്​ നിറയുന്നത്​?

നി​ലാ​വ് മ​റ്റ് എ​ഴു​ത്തു​കാ​രെപ്പോലെ ബ​ഷീ​റി​നെ​യും ഏ​റെ സ്വാ​ധീ​നി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്. അ​തു​കൊ​ണ്ടു​ത​ന്നെ പ്ര​ണ​യതീ​വ്ര​ത അ​നു​ഭ​വി​ച്ച നാ​ളു​ക​ളി​ൽ ബ​ഷീ​ർ ഏ​റ്റ​വും കൂ​ടു​ത​ൽ കേ​ട്ട​ത് പ​ങ്ക​ജ് മ​ല്ലി​ക് പാ​ടി​യ ‘‘ജ​ബ് ചാ​ന്ദ് മേ​രാ നി​ക​ലാ’’ ആ​ണ്. മ​റ്റു​ കൃ​തി​ക​ളെ​ക്കാ​ൾ ‘അ​നു​രാ​ഗ​ത്തി​​ന്റെ ദി​ന​ങ്ങ​ളി​’ലാ​ണ് സം​ഗീ​ത​ത്തെപ്പറ്റി കൂ​ടു​ത​ൽ പ​രാ​മ​ർ​ശ​ങ്ങ​ളു​ള്ള​ത്. പ്ര​ണ​യ​ത്തി​ലും വി​ര​ഹ​ത്തി​ലും അ​ദ്ദേ​ഹം കൂ​ടു​ത​ൽ കേ​ട്ട​ത് സൈ​ഗ​ാളി​ന്റെ​യും പ​ങ്ക​ജ് മ​ല്ലി​ക്കി​ന്റെ​യും സി.എ​ച്ച്. ആ​ത്മ​യു​ടെ​യും ത​ല​ത് മഹ്മൂ​ദി​ന്റെ​യും നൂ​ർ​ജ​ഹാ​ന്റെ​യും കോ​ഴി​ക്കോ​ട് അ​ബ്ദു​ൽ ഖാ​ദ​റി​ന്റെ​യും പാ​ട്ടു​ക​ളാ​യി​രു​ന്നു. സി​നി​മാ​പ്പാ​ട്ടു​ക​ൾ മാ​ത്ര​മ​ല്ല ഗ​സ​ലു​ക​ളും ഗീ​തുക​ളും അ​തി​ൽ ഉ​ൾ​പ്പെ​ടും.

ബ​ഷീ​റി​ന്റെ ആ​ദ്യ​പ്ര​ണ​യം പ്ര​മേ​യ​മാ​യി​വ​ന്ന ‘ബാ​ല്യ​കാ​ല​സ​ഖി’യി​ൽ ബാ​ല്യ​കാ​ല​ത്ത് കേ​ട്ട ഒ​രു നാ​ടോ​ടി ഗാ​ന​ത്തി​ലൂ​ടെ പ്ര​ണ​യ​ത്തി​ന്റെ തീ​വ്രാ​നു​ഭൂ​തി പ​ക​രു​ന്നു​ണ്ട്. മ​ജീ​ദും സു​ഹ​റ​യും ഏ​റെക്കാ​ല​ത്തി​നുശേ​ഷം ക​ണ്ടു​മു​ട്ടു​മ്പോ​ൾ ഒ​രു പാ​ട്ട് പ​ശ്ചാ​ത്ത​ല​ത്തി​ൽ കേ​ൾ​ക്കാം. ബ​ഷീ​ർ പാ​ട്ടി​​ന്റെ സ​ന്ദ​ർ​ഭം നോ​വ​ലി​ൽ ഇ​ങ്ങ​നെ വി​വ​രി​ക്കു​ന്നു: “ഗ്രാ​മീ​ണ നി​ശ്ശബ്ദ​ത​യെ ഭേ​ദി​ച്ച്, ഒ​രു പ്രേ​മ​ഗാ​നം ദൂ​ര​ത്തെ​വി​ടെ​യോനി​ന്നും ഉ​യ​ർ​ന്നു. ഏ​തോ കാ​മു​ക​ൻ ഏ​തോ പ്രേ​മ​ഭാ​ജ​ന​ത്തെ വി​ചാ​രി​ച്ച്, ശോ​ക​മ​ധു​രി​മ​യോ​ടെ പാ​ടി.

‘‘താ​മ​ര പൂ​ങ്കാ​വ​ന​ത്തി​ല്/ താ​മ​സി​ക്കു​ന്നോ​ളേ

പ​ഞ്ച​വ​ർ​ണ പൈ​ങ്കി​ളി​യി​ല്/ പ​ങ്ക്‌ റ​ങ്കു​ള്ളോ​ളേ

പൂ​മൊ​കം ക​ണ്ടാ മ​തി​യോ/ പൂ​തി തീ​ർ​ക്കും കാ​ല​മാ​യോ

കാ​മി​നി​യ​ടു​ത്തു വ​ന്നോ/ കാ​ല​ദോ​ഷം വ​ന്നു പോ​യോ

താ​മ​ര പൂ​ങ്കാ​വ​ന​ത്തി​ല്/ താ​മ​സി​ക്കു​ന്നോ​ളേ…’’

അ​ങ്ങ​നെ വീ​ണ്ടും വീ​ണ്ടും ആ ​അ​ജ്ഞാ​ത ഗാ​യ​ക​ൻ ഉ​രു​വി​ട്ടുകൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. ബാ​ല്യ​കാ​ല​ത്ത് കേ​ട്ട് ബ​ഷീ​റി​​ന്റെ മ​ന​സ്സി​ല്‍ മാ​യാ​തെ കി​ട​ന്നി​രു​ന്ന പാ​ട്ടാ​വ​ണം താ​മ​ര​പൂ​ങ്കാ​വ​ന​ത്തി​ല്‍. നാ​ട​ന്‍പാ​ട്ടി​​ന്റെ​യും മാ​പ്പി​ളപ്പാ​ട്ടി​​ന്റെ​യും സ​വി​ശേ​ഷമാ​യ ഒ​രു സ​ങ്ക​ല​നം. ആ​രാ​ണ് എ​ഴു​തി​യ​ത് എ​ന്നുപോ​ലും അ​റി​യാ​ത്ത ഈ ​പാ​ട്ട് ബ​ഷീ​റി​​ന്റെ കാ​ല​ത്ത് മൂ​വാ​റ്റു​പു​ഴ​യി​ലൂ​ടെ തോ​ണി തു​ഴ​ഞ്ഞുപോ​കു​ന്ന ആ​രോ പാ​ടി കേ​ട്ട​താ​വ​ണമെ​ന്ന് ക​രു​തു​ന്നു.

പ്ര​സാ​ധ​ക​രാ​യ മം​ഗ​ളോ​ദ​യ​ത്തി​ന്റെ ഡ​യ​റക്ട​ര്‍ എ.കെ.ടി.​കെ.എം. ​ന​മ്പൂ​തി​രി​പ്പാ​ട് ബ​ഷീ​റി​ന് എ​ഴു​താ​ന്‍വേ​ണ്ടി തൃ​ശൂ​രി​ല്‍ ഒ​രു വീ​ട് ത​ര​പ്പെ​ടു​ത്തി കൊ​ടു​ത്തി​രു​ന്ന കാ​ല​ത്താ​ണ് ‘അ​നു​രാ​ഗ​ത്തി​​ന്റെ ദി​ന​ങ്ങ​ള്‍’ എ​ന്ന നോ​വ​ലി​ന് ആ​സ്പ​ദ​മാ​യ പ്ര​ണ​യം ന​ട​ക്കു​ന്ന​ത്. നോ​വ​ലി​ല്‍ “ഇ​ത് ക​ഥ​യ​ല്ല പ​ച്ച​യാ​യ ജീ​വി​ത​ത്തി​​ന്റെ ഒ​രു ഭാ​ഗം” എ​ന്ന് ബ​ഷീ​ര്‍ തു​ട​ക്ക​ത്തി​ല്‍ എ​ഴു​തി​യി​രു​ന്നു. 1945-46 കാ​ല​ഘ​ട്ട​ത്തി​ൽ അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ ജീ​വി​ത​ത്തി​ൽ ന​ട​ന്ന പ്ര​ണ​യ​മാ​ണ് നോ​വ​ലി​ന് ആ​ധാ​രം. ഇ​വി​ടെ ക​ഥാ​നാ​യ​ക​ൻ ബ​ഷീ​റും നാ​യി​ക അ​യ​ൽ​പ​ക്ക​ത്തെ സ​ര​സ്വ​തി​ ദേ​വി​യു​മാ​ണ്. ഒ​രു മു​സ്‍ലിം യു​വാ​വു​മാ​യു​ള്ള നാ​യ​ർ യു​വ​തി​യു​ടെ പ്ര​ണ​യം വീ​ട്ടു​കാ​ർ അ​റി​ഞ്ഞ​പ്പോ​ൾ വ​ലി​യ പ്ര​ശ്‌​ന​ങ്ങ​ൾ ഉ​ട​ലെ​ടു​ക്കു​ന്നു. അ​ച്ഛ​നും അ​മ്മ​യും ആ​ത്മ​ഹ​ത്യാ ഭീ​ഷ​ണി മു​ഴ​ക്കു​ന്നു.​ അ​വ​ർ ഒ​ന്നി​ച്ചാ​ൽ മാ​താ​പി​താ​ക്ക​ളു​ടെ മ​ര​ണം ദാ​മ്പ​ത്യ​ത്തി​ൽ ക​രി​നി​ഴ​ൽ വീ​ഴ്ത്തു​മെ​ന്ന് ഭ​യ​ന്ന് ഇ​രു​വ​രും വേ​ർ​പി​രി​യാ​ൻ തീ​രു​മാ​നി​ക്കു​ന്നു. ദേ​വി മ​റ്റൊ​രു വി​വാ​ഹം ക​ഴി​ക്കു​ന്നു. അ​ത്യ​ന്തം വേ​ദ​ന​യോ​ടെ ബ​ഷീ​ർ നാ​ടുവി​ട്ട് മൈ​സൂ​രി​ലേ​ക്ക് പോ​കു​ന്നു.

‘അ​നു​രാ​ഗ​ത്തി​ന്റെ ദി​ന​ങ്ങ​ളി’​ൽ എ​ഴു​ത്തു​കാ​ര​ന്റെ വി​വ​ര​ണ​ത്തി​ന് പു​റ​മെ ക​ത്തു​ക​ളി​ലൂ​ടെ​യാ​ണ് ഭൂ​രി​ഭാ​ഗം ക​ഥ​യും പ​റ​ഞ്ഞുപോ​കു​ന്ന​ത്. ഓ​രോ ക​ത്തി​ന്റെ​യും മ​റു​പ​ടി​യും അ​തി​നാ​യു​ള്ള കാ​ത്തി​രിപ്പും വാ​യ​ന​ക്കാ​രെ ആ​കാം​ക്ഷാ​ഭ​രി​ത​രാ​ക്കു​ന്നു. ദേ​വി​ക്ക് എ​ഴു​തി​യ ക​ത്തി​ൽ ഇ​ങ്ങ​നെ പ​റ​യു​ന്നു: “ന​മ്മ​ൾ ക​ണ്ടുമു​ട്ടി. ദേ​വി ഉ​ദ്ദേ​ശി​ക്കു​ന്നമാ​തി​രി സ​മു​ദ്ര​ത്തി​ലെ ക​പ്പ​ൽപോ​ലെ… അ​തോ ആ​കാ​ശ​വി​ശാ​ല​ത​യി​ലെ ഏ​കാ​ന്ത സ​ഞ്ചാ​രി​ക​ളാ​യ പ​ക്ഷി​ക​ളെ പോ​ലെ​യോ? എ​ങ്ങ​നെ​യു​മാ​വ​ട്ടെ. ന​മ്മ​ൾ ക​ണ്ടു​മു​ട്ടി. ഇ​പ്പോ​ൾ പി​രി​യാ​ൻ പോ​വു​ക​യാ​ണ്. ഇ​നി ഒ​രി​ക്ക​ലും ത​മ്മി​ൽ ക​ണ്ടി​ല്ല എ​ന്നു വ​രാം. എ​ങ്കി​ലും സ്‌​മ​ര​ണ. സ്നേ​ഹ​സാ​ന്ദ്ര​മാ​യ സ്‌​മ​ര​ണ ഉ​ണ്ടാ​യി​രി​ക്കു​മോ? ജ​ബ് ചാ​ന്ദ് മേ​രാ നി​ക​ലാ.”

ദേ​വി​യു​മാ​യി പി​രി​യാ​ൻ തീ​രു​മാ​നി​ച്ച​പ്പോ​ൾ ദുഃ​ഖം മ​റ​യ്ക്കാ​ൻ വേ​ണ്ടി കേ​ട്ട​ത് ‘‘ജ​ബ് ചാ​ന്ദ് മേരാ നി​ക​ലാ...’’ ആ​യി​രു​ന്നു. രാ​ജ്യം മു​ഴു​വ​ൻ അ​ല​ഞ്ഞ് വീ​ട്ടി​ൽ തി​രി​ച്ചെ​ത്തി​യ​പ്പോ​ൾ ഒ​രു പാ​ട്ടു വെ​ക്കാ​ൻ വീ​ട്ടു​കാ​ർ ബ​ഷീ​റി​നോ​ട് പ​റ​ഞ്ഞ​പ്പോ​ഴും വെ​ച്ച​ത് ‘‘ജ​ബ് ചാ​ന്ദ് മേരാ നി​ക​ലാ...’’ ആ​യി​രു​ന്നു. അ​തൊ​രു സി​നി​മാഗാ​ന​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. നോ​ൺ ഫി​ലിം സോ​ങ് എ​ന്ന പേ​രി​ൽ പ്ര​ശ​സ്ത​മാ​യ ഗീ​ത് ആ​യി​രു​ന്നു.

‘‘ജ​ബ് ചാ​ന്ദ് മേ​രാ നി​ക​ലാ’’ ദേ​വി​യു​ടെ പ്ര​തീ​ക​മാ​യി​ട്ടാ​ണ് ബ​ഷീ​ർ നോ​വ​ലി​ൽ അ​വ​ത​രി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​ത്. ദേ​വി​യെ പി​രി​ഞ്ഞി​രി​ക്കു​മ്പോ​ൾ ശൂ​ന്യ​ത നി​ക​ത്താ​ൻ ബ​ഷീ​ർ ശ്ര​മി​ക്കു​ന്ന​തും ഈ ​പാ​ട്ടി​ലൂ​ടെ​യാ​ണ്. ഫ​യാ​സ് ഹാശ്മി എ​ഴു​തി പ​ങ്ക​ജ് മ​ല്ലി​ക് ഈ​ണം കൊ​ടു​ത്ത് പാ​ടി​യ പാ​ട്ട് ഇ​പ്പോ​ഴും മ​ല​യാ​ളി​ക​ൾ ഓ​ർ​ക്കു​ന്ന​ത് ‘അ​നു​രാ​ഗ​ത്തി​​ന്റെ ദി​ന​ങ്ങ​ളി​’ലൂ​ടെ​യാ​ണ് എ​ന്ന് യൂ​ട്യൂബി​ൽ പാ​ട്ടി​ന്റെ താ​ഴെ കാ​ണു​ന്ന ക​മ​ന്റു​ക​ളി​ൽനി​ന്ന് വ്യ​ക്ത​മാ​ണ്. ഇ​തി​നുശേ​ഷം ബോ​ളി​വു​ഡി​ൽ നി​ലാ​വു​മാ​യി ബ​ന്ധ​പ്പെ​ട്ട പാ​ട്ടു​ക​ളു​ടെ ഒ​രു പ്ര​ള​യംത​ന്നെ​യു​ണ്ടാ​യി. പാ​ട്ടി​ൽ ഉ​പ​യോ​ഗി​ച്ച വെ​സ്റ്റേ​ൺ ഓ​ർ​ക്ക​സ്ട്രേഷ​ൻ പ​ങ്ക​ജ് മ​ല്ലി​കി​​ന്റെ ഒ​രു സ​വി​ശേ​ഷ ശൈ​ലി​യാ​യി​രു​ന്നു. പ​ങ്ക​ജ് മ​ല്ലി​ക് ര​ബീ​ന്ദ്ര സം​ഗീ​ത​വു​മാ​യി ബം​ഗാ​ളി​ൽ ഒ​തു​ങ്ങി​പ്പോ​യ​തുകൊ​ണ്ട് അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ പ്ര​തി​ഭ​യെ സം​ഗീ​ത​ത്തി​ന്റെ മ​റ്റു ത​ല​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്ക് പ​ട​ർ​ത്താ​ൻ ക​ഴി​ഞ്ഞി​ല്ല.

ബ​ഷീ​ര്‍ കാ​മു​കി​യാ​യ സ​ര​സ്വ​തി ദേ​വി​ക്കെ​ഴു​തി​യ ക​ത്തു​ക​ളി​ല്‍ താ​ന്‍ കേ​ള്‍ക്കു​ന്ന പാ​ട്ടു​ക​ളെ പ​റ്റി പ​റ​യു​ന്നു​ണ്ട്. സൈ​ഗ​ാളി​​ന്റെ​യും പ​ങ്ക​ജ് മ​ല്ലി​കി​​ന്റെ​യും പാ​ട്ടു​ക​ള്‍ നോ​വ​ലി​​ന്റെ പ​ല ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളി​ലാ​യി ക​ട​ന്നുവ​രു​ന്ന​ത് കാ​ണാം. ത​നി​ക്കി​ഷ്ട​പ്പെ​ട്ട പാ​ട്ടു​ക​ളി​ലൂ​ടെ​യാ​ണ് ബ​ഷീ​ര്‍ ത​​ന്റെ പ്ര​ണ​യ​വും വി​ര​ഹ​വു​മൊ​ക്കെ അ​ട​യാ​ള​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​ത്. ഒ​രി​ക്ക​ല്‍ ത​​ന്റെ ക​ത്തു​ക​ള്‍ തി​രി​ച്ച​യ​ക്ക​ണം എ​ന്ന് ദേ​വി ആ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ട​പ്പോ​ൾ ബ​ഷീ​ര്‍ അ​സ്വ​സ്ഥ​നാ​യി. അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു ദേ​ഷ്യ​വും സ​ങ്ക​ട​വും നി​രാ​ശ​യും തോ​ന്നി. ഒ​രു പു​തി​യ റെ​ക്കോ​ഡ് വാ​ങ്ങി. അ​തി​ല്‍ a sad sweet poem എ​ന്നെ​ഴു​തി. (ഒ​രു വി​ഷാ​ദ മ​ധു​ര കാ​വ്യം എ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു ദേ​വി​യെ ആ​ദ്യ​മാ​യി ക​ണ്ട​പ്പോ​ള്‍ ബ​ഷീ​റി​ന് തോ​ന്നി​യ​ത്.) വി​ഷാ​ദ​വും മ​ധു​ര​വും ക​ല​ർ​ന്ന ര​ണ്ടു ഗാ​ന​ങ്ങ​ള്‍ പ​ങ്ക​ജ് മ​ല്ലി​കിന്റെ ശ​ബ്ദ​ത്തി​ൽ കേ​ട്ടു. ‘‘ജ​ബ് ചാ​ന്ദ് മേ​രാ നി​ക​ലാ’’. മ​റു​വ​ശ​ത്ത് ‘‘ജി​സേ മേ​രി യാ​ദ് ന ​ആ​യെ...’’

മ​റ്റൊ​രി​ക്ക​ല്‍ ദേ​വി​ക്കെ​ഴു​തി​യ​പ്പോ​ൾ പ​ത്ത് റെ​ക്കോ​ഡുക​ൾ വാ​ങ്ങി​യ കാ​ര്യം പ​റ​യു​ന്നു​ണ്ട്. ‘‘യാ​ദ് ആ​യേ​കി ന ​ആ​യേ തും​ഹാ​രീ’’ ഓ​ടു​ന്ന വ​ണ്ടി​യി​ല്‍ ഇ​രു​ന്ന് കേ​ട്ടു. “ഞാ​ന്‍ ഇ​ന്ന​ലെ ഇ​വി​ടെ എ​​ന്റെ വീ​ട്ടി​ല്‍ വ​ന്നു. ഗ്രാ​മ​ഫോ​ണ്‍ ഈ ​കു​ഗ്രാ​മ​ത്തി​ല്‍ ഒ​രു വി​ശേ​ഷ സം​ഭ​വ​മാ​ണ്. വ​ന്ന ഉ​ട​നെ എ​ല്ലാ​വ​ര്‍ക്കും പാ​ട്ട് കേ​ള്‍ക്ക​ണം. എ​​ന്റെ മാ​താ​വ്, സ​ഹോ​ദ​രി​ക​ള്‍, സ​ഹോ​ദ​ര​ന്മാ​ര്‍... എ​ല്ലാ​വ​ര്‍ക്കും. പി​ന്നെ അ​യ​ല്‍പ​ക്ക​ത്തു​ള്ള​വ​രും. ആ​ദ്യ​മേ വെ​ച്ച​ത് ‘‘ജ​ബ് ചാ​ന്ദ് മേ​രാ നി​ക​ലാ.’’ ഒ​ടു​വി​ല്‍ ‘‘യാ​ദ് ആ​യെ​കി ന ​ആ​യെ തും​ഹാ​രീ.’’ പാ​ട്ടു​ക​ള്‍ എ​ല്ലാ​വ​ര്‍ക്കും ഇ​ഷ്ടപ്പെ​ട്ടു. പൊ​രു​ള്‍ എ​ന്തെ​ന്നുമാ​ത്രം ആ​ര്‍ക്കും അ​റി​ഞ്ഞുകൂ​ടാ.”

ദേ​വി​യെ ആ​ദ്യ​മാ​യി വ​ല​തു​ക​രം ഗ്ര​ഹി​ച്ചു ചും​ബി​ച്ച​പ്പോ​ള്‍ ബ​ഷീ​ര്‍ വ​ല്ലാ​ത്തൊ​രു ആ​ന​ന്ദം അ​നു​ഭ​വി​ച്ചി​രു​ന്നു. ഉ​ട​നെ മു​റി​യി​ല്‍ വ​ന്ന് ഗ്രാ​മ​ഫോ​ണ്‍ പാ​ടി​ച്ച​പ്പോ​ൾ റെ​ക്കോ​ഡ് ചും​ബി​ക്കാ​ന്‍ തോ​ന്നി. ദേ​വി​യു​മാ​യി പി​രി​യാ​ന്‍ തീ​രു​മാ​നി​ച്ച​പ്പോ​ഴും അ​ഭ​യം തേ​ടി​യ​ത് പാ​ട്ടി​ലാ​യി​രു​ന്നു. “എ​നി​ക്ക് വി​ഷ​മം. ഞാ​ന്‍ ഗ്രാ​മ​ഫോ​ണ്‍ എ​ടു​ത്തു. ‘ജ​ബ് ചാ​ന്ദ് മേ​രാ നി​ക​ലാ’ എ​ന്ന പാ​ട്ട് കേ​ള്‍ക്കാ​ന്‍ തു​ട​ങ്ങി. ഏ​കാ​ന്ത​ത! ഇ​നി ദേ​വി എ​​ന്റെ ആ​രാ​ണ്? എ​ട്ടു മ​ണി മു​ത​ല്‍ ഒ​മ്പ​ത​ര മ​ണി​വ​രെ ഞാ​ന്‍ ഗ്രാ​മ​ഫോ​ണ്‍ പാ​ടി​ച്ചുകൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. പ​ങ്ക​ജ് മ​ല്ലി​ക്, സൈ​ഗ​ാള്‍, കെ.സി. ഡെ,​ ത​ല​ത് മ​ഹ​മൂ​ദ്, നൂ​ര്‍ജ​ഹാ​ന്‍, ദി​ലീപ് കു​മാ​ര്‍ റോ​യ്, മ​ന്‍ജു​ദാ​സ്‌ ഗു​പ്ത, ബിങ് ക്രോ​സ്ബി, പോ​ള്‍ റോ​ബ്സ​ന്‍... മ​ന​സ്സി​നു വ​ല്ലാ​ത്ത വി​ഷ​മം തോ​ന്നി. ആ​ളു​ക​ളു​ടെ ശ​ബ്ദം കേ​ള്‍ക്കു​മ്പോ​ള്‍ കൊ​ല്ലാ​നു​ള്ള ദേ​ഷ്യം വ​രും.”

ദേ​വി അ​വ​സാ​ന​മാ​യി ബ​ഷീ​റി​നെ തേ​ടി​യെ​ത്തി​യ​പ്പോ​ഴും അ​ദ്ദേ​ഹം പാ​ട്ട് കേ​ൾ​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. “ഇ​ന്നു പ​ക​ല്‍ പ​ത്തുമ​ണി​ക്ക് ഞാ​ന്‍ ഗ്രാ​മ​ഫോ​ണ്‍ പാ​ട്ട് കേ​ട്ടു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. അ​പ്പോ​ള്‍ സ​ര​സ്വ​തി ദേ​വി ക​യ​റിവ​ന്നു. കൂ​ടെ ഒ​രു ചു​മ​ട്ടു​കാ​ര​നും ഒ​രു വ​ലി​യ ടേ​ബി​ള്‍ ബെ​ഡ്, ബെ​ഡ് ഷീ​റ്റ്, നാ​ലു ത​ല​യി​ണ​ക​ള്‍, ര​ണ്ടു കു​ഷ്യന്‍, വി​ല കൂ​ടി​യ ര​ണ്ട് ക​ശ്മീ​ര്‍ഷാ​ളു​ക​ള്‍ ഇ​ത്ര​യു​മാ​യി​ട്ടാ​ണ് ദേ​വി വ​ന്ന​ത്. എ​​ന്റെ പ​ഴ​യ ബെ​ഡും ത​ല​യി​ണ​യും മ​റ്റും ചു​മ​ട്ടു​കാ​ര​ന് കൊ​ടു​ത്തു. അ​വ​നെ പ​റ​ഞ്ഞ​യ​ച്ചി​ട്ട് വ​ലി​യ ജ​മു​കാ​ളം വി​രി​ച്ച് അ​തി​ല്‍ ബെ​ഡ് ഇ​ട്ടു. ബെ​ഡ്ഷീ​റ്റ് ഇ​ട്ട് അ​തി​ല്‍ ത​ല​യി​ണ​യൊ​ക്കെ വെ​ച്ചി​ട്ട് ദേ​വി ക​ണ്ണ​ട താ​ഴ്ത്തി വെ​ച്ചി​ട്ട് എ​ന്നെ ബെ​ഡി​ല്‍ പി​ടി​ച്ച് കി​ട​ത്തി. ദേ​വി​യു​ടെ ക​ണ്ണു​ക​ളി​ല്‍ ചും​ബി​ച്ചശേ​ഷം ഞ​ങ്ങ​ള്‍ കെ​ട്ടി​പ്പിടി​ച്ചു കു​റെനേ​രം കി​ട​ന്നു.” അ​പ്പോ​ഴും ഗ്രാ​മ​ഫോ​ൺ പാ​ടി​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു.

പ്ര​ഫ. എം.കെ. സാ​നു ബ​ഷീ​റി​​ന്റെ ജീ​വ​ച​രി​ത്ര​മാ​യ ‘ഏ​കാ​ന്തവീ​ഥി​യി​ലെ അ​വ​ധൂ​തനി’​ല്‍ ഇ​ങ്ങ​നെ രേ​ഖ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്നു: “​സ്വ​ച്ഛ​മാ​യ ഏ​കാ​ന്ത​ത ല​ഭി​ച്ച​പ്പോ​ള്‍ ബ​ഷീ​ര്‍ ആ ​അ​ന്ത​രീ​ക്ഷ​ത്തോ​ട് ഇ​ണ​ങ്ങി ര​ച​ന​യി​ല്‍ ശ്ര​ദ്ധി​ച്ചു. ഒ​ന്നും ചെ​യ്യാ​ന്‍ തോ​ന്നാ​ത്ത സ​മ​യ​ങ്ങ​ളി​ല്‍ സം​ഗീ​തം ആ​സ്വ​ദി​ച്ചു. സ്വ​ന്ത​മാ​യ ഗ്രാ​മ​ഫോ​ണി​ല്‍ വ​ലി​യ ഗാ​യ​ക​രു​ടെ പാ​ട്ടു​ക​ള്‍ കേ​ള്‍ക്കു​ക. അ​ത് ബ​ഷീ​റി​നു ഒ​രുത​രം ല​ഹ​രി​യാ​യി​രു​ന്നു. പ​ങ്ക​ജ് മ​ല്ലി​ക്, സൈ​ഗ​ാള്‍ എ​ന്നി​വ​രെ​യാ​ണ് ആ ​കാ​ല​ത്ത് ഏ​റ്റ​വും ഇ​ഷ്ടപ്പെ​ട്ടി​രു​ന്ന​ത്. ഇം​ഗ്ലീ​ഷ് ഗാ​ന​ങ്ങ​ളും വാ​ദ്യ​സം​ഗീ​ത​വും അ​തുപോ​ലെ ആ​സ്വ​ദി​ച്ചുപോ​ന്നു. ആ​ത്മാ​വി​ന്റെ പോ​ഷ​കാ​ഹാ​രം ബ​ഷീ​റി​ന് സം​ഗീ​ത​മാ​യി​രു​ന്നു. സം​ഗീ​തം ആ​സ്വ​ദി​ക്കാ​ന്‍ താ​ള​ല​യ​ങ്ങ​ളു​ടെ ചി​റ​കു​ക​ളി​ല്‍ പ​റ​ന്നു​യ​ര്‍ന്ന് ആ ​ആ​ത്മാ​വ് അ​തീ​തലോ​ക​ങ്ങ​ളു​ടെ അ​ലൗ​കി​ക സു​ഖം നു​ക​ര്‍ന്നുപോ​ന്നു.

സൈഗാൾ

എ​ഴു​താ​ന്‍ തോ​ന്നു​ന്ന ചി​ല സ​മ​യ​ങ്ങ​ളി​ല്‍ മാ​ത്രം ക​ഥാ​ര​ച​ന തു​ട​ങ്ങു​ക എ​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു ആ ​ഘ​ട്ട​ത്തി​ല്‍ ബ​ഷീ​റി​​ന്റെ രീ​തി. ക​ഥ​യു​ടെ സൂ​ക്ഷ്മ​ഭാ​വ​ങ്ങ​ള്‍ പ​ല​തും മ​ന​സ്സി​ല്‍ നി​റ​ഞ്ഞുനി​ല്‍ക്കു​ന്നു. അ​വ​ക്ക് ആ​വി​ഷ്ക​ര​ണം ന​ല്‍കു​ക എ​ന്ന​ത് എ​ളു​പ്പ​മ​ല്ല. വാ​ക്കു​ക​ളും വാ​ക്യ​ങ്ങ​ളും ശ്ര​ദ്ധാ​പൂ​ര്‍വം തി​ര​ഞ്ഞെ​ടു​ക്ക​ണം. ബ​ഷീ​റി​ലെ സം​ഗീ​താ​സ്വാ​ദ​ക​നും ക​ഥാ​കാ​ര​നും അ​ത്ത​രം മു​ഹൂ​ര്‍ത്ത​ത്തി​ല്‍ ഒ​രു​മി​ക്കു​ന്നു. സം​ഗീ​ത​ത്തി​​ന്റേ​താ​യ താ​ള​വും ല​യ​വും വാ​ക്യ​ങ്ങ​ളി​ല്‍ മാ​ത്ര​മ​ല്ല ക​ഥാ​ശിൽപത്തി​ലാ​കെ തു​ളു​മ്പി നി​ല്‍ക്ക​ണം എ​ന്നാ​ലേ ബ​ഷീ​റി​ന് തൃ​പ്തി​യാ​കൂ.’’ (പേ​ജ്: 126)

‘ഓ​ർ​മ​ക​ൾ’ എ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു ‘അ​നു​രാ​ഗ​ത്തി​​ന്റെ ദി​ന​ങ്ങ​ളു​’ടെ ആ​ദ്യ പേ​ര്. അ​ത് വെ​ട്ടി​ത്തി​രു​ത്തി ‘കാ​മു​ക​ന്റെ ഡ​യ​റി’ എ​ന്ന് ബ​ഷീ​ർ കൈ​യെ​ഴു​ത്ത് പ്ര​തി​യി​ൽ എ​ഴു​തിവെ​ച്ചി​രു​ന്നു. ആ​ർ​ക്കും പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ക്കാ​ൻ കൊ​ടു​ക്കാ​തെ ത​​ന്റെ ഫ​യ​ലി​ൽ സൂ​ക്ഷി​ച്ച ഈ ​നോ​വ​ൽ എം.ടി. വാ​സു​ദേ​വ​ൻ നാ​യ​രും എ​ൻ.പി. ​മു​ഹ​മ്മ​ദും ചേ​ർ​ന്ന് തു​ട​ങ്ങി​യ ക്ലാ​സിക്‌ ബു​ക്‌​സ് ആ​ണ് പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ച​ത്. ‘കാ​മു​ക​ന്റെ ഡ​യ​റി’ എ​ന്ന പേ​രു മാ​റ്റി ‘അ​നു​രാ​ഗ​ത്തി​​ന്റെ ദി​ന​ങ്ങ​ൾ’ എ​ന്നാ​ക്കി​യ​തും എം.ടിയാ​ണ്. യ​ഥാ​ർ​ഥ ജീ​വി​ത​ത്തി​ൽ ന​ട​ന്ന സം​ഭ​വ​മാ​യ​തുകൊ​ണ്ടും അ​തി​ലെ ക​ഥാ​പാ​ത്ര​ങ്ങ​ൾ ജീ​വി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​തുകൊ​ണ്ടും നോ​വ​ൽ പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ക്ക​രു​ത് എ​ന്ന് കാ​മു​കി പ​റ​ഞ്ഞി​രു​ന്നു. അ​തു​കൊ​ണ്ട് 38 വ​ർ​ഷ​ത്തോ​ളം നോ​വ​ൽ പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ക്കാ​തെ മാ​റ്റി​വെ​ച്ചു. ഒ​ടു​വി​ൽ സു​ഹൃ​ത്തു​ക്ക​ളു​ടെ നി​ർ​ബ​ന്ധ​ത്തി​ന് വ​ഴ​ങ്ങി ക​ഥാ​പാ​ത്ര​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും സ്ഥ​ല​പ്പേ​രും മാ​റ്റി അ​വ​സാ​ന അ​ധ്യാ​യം എ​ഴു​തി പൂ​ർ​ത്തി​യാ​ക്കി നോ​വ​ൽ പു​റ​ത്തുവ​ന്നു.

അ​നു​രാ​ഗ​ത്തി​​ന്റെ ദി​ന​ങ്ങ​ളെ പ​റ്റി പ​റ​യു​മ്പോ​ൾ ബ​ഷീ​റി​ന്റെ ക​ണ്ണി​ൽനി​ന്ന് ക​ണ്ണു​നീ​ർ വ​ന്നി​രു​ന്നു എ​ന്ന് പ​ക​ർ​ത്തി എ​ഴു​താ​ൻ സ​ഹാ​യി​ച്ച നി​രൂ​പ​ക​ൻ എം.എം. ബ​ഷീ​ർ പ​റ​യു​ന്നു. . എ​ന്തുകൊ​ണ്ട് ‘അ​നു​രാ​ഗ​ത്തി​ന്റെ ദി​ന​ങ്ങ​ൾ’ എ​ന്ന ഈ ​സൃ​ഷ്ടി വാ​യ​ന​ക്കാ​ര​നെ അ​ല​ട്ടു​ന്നു? ചി​ല​പ്പോ​ൾ അ​വ​രി​ൽ പ​ല​രും പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​മാ​യോ പ​രോ​ക്ഷ​മാ​യോ ഈ ​അ​വ​സ്ഥ​യി​ലൂ​ടെ ക​ട​ന്നുപോ​യി​രി​ക്കാം. എ​വി​ടെ​യോ മ​ണ്മ​റ​ഞ്ഞുപോ​യ വാ​യ​ന​ക്കാ​രി​ലെ കാ​മു​ക​നെ/​ കാ​മു​കി​യെ ​പു​സ്ത​ക​ത്തി​ലൂ​ടെ ചി​ല​പ്പോ​ൾ ക​ണ്ടെ​ടു​ക്കാ​നാ​കും.

പങ്കജ് മല്ലിക്

ബ​ഷീ​റി​ന്റെ ആ​ദ്യ​ പ്ര​ണ​യാ​നു​ഭൂ​തി പ​ക​ർ​ത്തി​യ ‘ബാ​ല്യ​കാ​ല​സ​ഖി​’യി​ലും അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​​ന്റെ മു​പ്പ​ത്ത​ഞ്ചാം വ​യ​സ്സി​ൽ, തൃ​ശൂ​രി​ൽ താ​മ​സി​ക്കു​ന്ന കാ​ല​ത്ത് ന​ട​ന്ന പ്ര​ണ​യ​ബ​ന്ധ​ത്തി​ന്റെ ക​ഥ​പ​റ​യു​ന്ന ‘അ​നു​രാ​ഗ​ത്തി​ന്റെ ദി​ന​ങ്ങ​ളി​’ലും ത​​ന്റെ സ​ന്ത​തസ​ഹ​ചാ​രി​യാ​യ സം​ഗീ​ത​ത്തെപ്പറ്റി അ​ദ്ദേ​ഹം ഒ​രു നി​ഗ​മ​ന​ത്തി​ൽ എ​ത്തി​ച്ചേ​രു​ന്നു​ണ്ട്. ‘‘ദുഃ​ഖ​മാ​ണ് ക​ല​യാ​യിത്തീ​രു​ന്ന​ത്. ശ​രി​യാ​യ ക​ല സം​ഗീ​ത​മാ​ണ്. അ​തി​നു മാ​ത്ര​മേ ദു​ഃഖ​ത്തി​ന്റെ ശ​രി​പ്പ​ക​ർ​പ്പാ​കാ​ൻ ക​ഴി​യൂ.”