മരിയ റെസ്സ: ആവിഷ്​കാരസ്വാതന്ത്ര്യം മുറുകെപ്പിടിച്ച ധീരവനിത

മനില: ആവിഷ്​കാരസ്വാതന്ത്ര്യത്തി​െൻറ പേരിൽ ഫിലിപ്പീൻസ്​ സർക്കാർ നിരന്തരം വേട്ടയാടിയ മാധ്യമപ്രവർത്തകയാണ്​ സമാധാന നൊബേൽ പങ്കിട്ട മരിയ റെസ്സ. റാപ്ലർ എന്ന വെബ്​സൈറ്റി​െൻറ എക്​സിക്യൂട്ടിവ്​ എഡിറ്ററാണ്​ ഇവർ. ''ഒരു സംഭവത്തി​െൻറ നിജസ്​ഥിതിക്കായി പോരാടുന്നവരാണ്​ ഞങ്ങൾ. വസ്​തുതകൾ ഇല്ല എന്നാൽ സത്യവും വിശ്വാസവും നഷ്​ടപ്പെട്ട ലോകമാണെന്ന യാഥാർഥ്യം നൊബേൽ കമ്മിറ്റി അംഗീകരിച്ചുവെന്നതി​െൻറ തെളിവാണ്​ പുരസ്​കാരനേട്ടമെന്ന്​'' മരിയ റെസ്സ പ്രതികരിച്ചു.

സി.എൻ.എന്നിലായിരുന്ന മരിയ 2012ലാണ്​ ഡിജിറ്റൽ മീഡിയ കമ്പനിയായ റാപ്ലർ സ്​ഥാപിച്ചത്​. ഫിലിപ്പീൻസ്​ പ്രസിഡൻറ്​ റൊഡ്രിഗോ ദുതേർതെയുടെ മയക്കുമരുന്നുവേട്ടക്കെതിരെ വാർത്ത നൽകിയത്​​ റെസ്സയുടെ ജീവനും സ്​ഥാപനത്തി​െൻറ നിലനിൽപിനും ഭീഷണിയായി. അഭിപ്രായസ്വാതന്ത്ര്യത്തിനായി നിലകൊണ്ട ആ മാധ്യമപ്രവർത്തകയെ 2018ൽ ടൈം മാഗസിൻ പേഴ്​സൻ ഓഫ്​ ദ ഇയർ ആയി തെരഞ്ഞെടുത്തു. സ്വതന്ത്ര മാധ്യമപ്രവർത്തനത്തിനായി നിലകൊണ്ട റെസ്സക്ക്​ സർക്കാറിൽ നിന്നു മാത്രമല്ല, വ്യവസായ ഭീമന്മാരിൽനിന്നും ഭീഷണിയുണ്ടായി.

കഴിഞ്ഞ വർഷം വ്യവസായിയായ വിൽഫ്രെഡോ കെങ്​ നൽകിയ അപകീർത്തിക്കേസിൽ റെസ്സയെ ആറു മാസം തടവിന്​ ഫിലിപ്പീൻസ്​ കോടതി ശിക്ഷിച്ചിരുന്നു. റെസ്സക്കൊപ്പം റാപ്ലറിലെ റെയ്​നാൾഡോ സാ​േൻറാസ്​ എന്ന മാധ്യമപ്രവർത്തകനെയും പ്രതിചേർത്തു. 2012ൽ തന്നെ അപകീർത്തിപ്പെടുത്തുന്ന വാർത്ത നൽകിയെന്നാരോപിച്ച്​ 2017ലാണ്​ വ്യവസായി കേസ്​ നൽകിയത്​. സൈബർ ലിബെൽ എന്ന പ്രത്യേക നിയമം ഉപയോഗിച്ചാണ്​​ ഫിലിപ്പീൻസ്​ കോടതി ഇവ​ർക്ക്​ ശിക്ഷ വിധിച്ചത്​. ഇവരുടെ അറസ്​റ്റിനെതിരെ ഫിലിപ്പീൻസിൽ വ്യാപക പ്രതിഷേധമുയർന്നിരുന്നു.

ദു​​േതർതെയുടെ കാലത്ത്​ മാധ്യമപ്രവർത്തകർ ശക്തമായ അടിച്ചമർത്തലാണ്​ നേരിടുന്നത്​. എ​ട്ടോളം കേസുകളാണ്​ റെ​സ്സക്കെതിരെയും റാപ്ലറിനെതിരെയും ദു​േതർതെ ഭരണകൂടം ഫയൽ ചെയ്​തത്​. ഇതിൽ ചിലത്​ തള്ളിപ്പോയി. ദു​േതർതെ ഭരണകൂടത്തി​െൻറ അധികാര ദുർവിനിയോഗത്തിനും അതിക്രമങ്ങൾക്ക​ും ഏകാധിപത്യത്തിനുമെതിരെ അവർ എഴുതി. സമൂഹമാധ്യമങ്ങൾ വഴിയുള്ള വ്യാജ വാർത്തകൾക്കെതിരെയും പൊരുതി.1963 ൽ മനിലയിലാണ്​ റെസ്സയുടെ ജനനം.

ദിമിത്രി മുറാടോവ്​: അഴിമതിക്കെതിരെ തൂലിക ചലിപ്പിച്ച മാധ്യമപ്രവർത്തകൻ; നിരന്തരം വധഭീഷണികൾ നേരിട്ടിട്ടും വിട്ടുവീഴ്​ച ചെയ്​തില്ല

മോസ്​കോ: ആവിഷ്​കാര സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനും സ്വതന്ത്ര മാധ്യമപ്രവർത്തനത്തി​െൻറ നിലനിൽപിനുമായി എക്കാലവും നിലകൊണ്ട മാധ്യമപ്രവർത്തകനാണ്​ സമാധാന നൊബേൽ പങ്കുവെച്ച ദിമിത്രി മുറാടോവ്. റഷ്യൻ സർക്കാറി​െൻറ അഴിമതി​കൾക്കെതിരെ തൂലിക പടവാളാക്കിയ മാധ്യമപ്രവർത്തകനാണ്​ മുറ​ാടോവ്​.

റഷ്യയിലെ മുൻനിര സ്വതന്ത്ര പത്രമായ നൊവായ ഗസെറ്റയുടെ എഡിറ്റർ ഇൻ ചീഫാണ്​ ഇദ്ദേഹം​. പുടിൻ സർക്കാറിനെ വിമർശിച്ച്​ മാധ്യമപ്രവർത്തനം നടത്തുന്ന പത്രമാണ്​ നെവായ ഗസെറ്റ​. റഷ്യയിലെ മനുഷ്യാവകാശലംഘനങ്ങളെയും സർക്കാറി​െൻറ അഴിമതികളെയും അധികാര ദുർവിനിയോഗത്തെയുംകുറിച്ച്​ പത്രം നിരന്തരം വാർത്തകൾ നൽകി. ​

1993ലാണ്​ പരിമിതമായ സൗകര്യത്തിൽ പത്രത്തി​െൻറ തുടക്കം. രണ്ടു കമ്പ്യൂട്ടറുകളും ഒരു പ്രിൻററുംവെച്ചാണ്​ അന്ന്​ പ​ത്രം തുടങ്ങിയത്​. ഒപ്പം 50 ജീവനക്കാരും. സാമ്പത്തിക പരിമിതികളാൽ ആദ്യകാലങ്ങളിൽ ജീവനക്കാർക്ക്​ ശമ്പളംപോലും ലഭിച്ചിരുന്നില്ല. തുടക്കത്തിൽ​ 10,000 കോപ്പികൾ മാത്രമായിരുന്നു അച്ചടിച്ചത്​. അഴിമതിക്കും സർക്കാറി​െൻറ തെറ്റായ നയങ്ങൾക്കുമെതിരെ നിലപാട്​ സ്വീകരിച്ചതോടെ കോപ്പികൾ കുതിച്ചുയർന്നു. മുൻ സോവിയറ്റ്​ യൂനിയൻ പ്രസിഡൻറ്​ മിഖായേൽ ഗോർബച്ചേവ്​ സമാധാന നൊബേൽ പുരസ്​കാരമായി ലഭിച്ച തുകയുടെ ഒരു പങ്ക്​ പത്രത്തിലെ ജീവനക്കാർക്ക്​ ശമ്പളം നൽകാനും സ്​ഥാപനത്തി​െൻറ നടത്തിപ്പിനുമായി നൽകി. 2001ൽ ഇൻറർനാഷനൽ ഇൻഡസ്​ട്രിയൽ ബാങ്കിലെ കള്ളപ്പണം വെളുപ്പിക്കൽ പുറത്തുകൊണ്ടുവന്നു.

ചെച്​നിയയിലെ മനുഷ്യാവകാശലംഘനങ്ങളെയും എം.എച്ച്​ 17 വിമാനം തകർന്നതി​നെയുംകുറിച്ചും നിരന്തരം വാർത്തകൾ നൽകി. അന്വേഷണാത്മക മാധ്യമപ്രവർത്തനമായിരുന്നു പത്രത്തി​െൻറ ഉൗന്നൽ. ഇതി​െൻറ പേരിൽ നിരന്തരം വധഭീഷണികൾ നേരിട്ടു മുറാടോവ്​. എന്നിട്ടും പിന്മാറാൻ അദ്ദേഹം തയാറായില്ല. ​മാധ്യമപ്രവർത്തകരുടെ ജീവനുനേരെ ആക്രമണങ്ങൾ വർധിച്ച സാഹചര്യത്തിൽ സർക്കാർ സംരക്ഷണം ലഭിക്കാത്തതിനാൽ ജീവനക്കാരുടെ സുരക്ഷ ഉറപ്പാക്കാൻ തോക്കുകൾ വാങ്ങാനും ആയുധപരിശീലനം നൽകാനും 2017ൽ നെവായ ഗസെറ്റ തീരുമാനിച്ചു. 2017ൽ പത്രം വിട്ടതാണ്​ മുറാ​േടാവ്​. എന്നാൽ, ജീവനക്കാർ 2019ൽ വോ​ട്ടെടുപ്പിലൂടെ വീണ്ടും എഡിറ്ററായി തെരഞ്ഞെടുക്കുകയായിരുന്നു.1961 ഒക്​ടോബർ 30ന്​ കുയിബിഷേവിലാണ്​ മുറാടോവി​െൻറ ജനനം. മോസ്​കോ സർവകലാശാലയിലെ പഠനത്തിനിടെയാണ്​ മാധ്യമപ്രവർത്തനത്തിൽ ആകൃഷ്​ടനാകുന്നത്​. പഠനത്തിനിടെ ചില പ്രാദേശിക പത്രങ്ങളിൽ ജോലി ചെയ്​തു. 1987ൽ വെയ്​സ്​കി കോംസോമോലെറ്റ്​സ്​ പത്രത്തി​െൻറ കറസ്​പോണ്ടൻറായി ചേർന്നു. അവിടെനിന്ന്​ രാജിവെച്ചശേഷമാണ്​ 1993ൽ 50 സഹപ്രവർത്തകരുമായി ചേർന്ന്​ നൊവായ ഗസെറ്റ സ്​ഥാപിച്ചത്​.

2007ലെ ഇൻറർനാഷനൽ പ്രസ്​ ഫ്രീഡം പുരസ്​കാരം, 2010ലെ ഫോർ ​ഫ്രീഡം അവാർഡ്​, 2016ലെ വേൾഡ്​ ന്യൂസ്​ പബ്ലിഷേഴ്​സ്​ അസോസിയേഷ​െൻറ ഗോൾഡൻ പെൻ ഫ്രീഡം പുരസ്​കാരം എന്നിവ മുറാടോവിനെ തേടിയെത്തി.

നൊബേൽ നേട്ടത്തിൽ റഷ്യൻ പാർലമെൻറ്​ മുറാടോവിനെ അഭിനന്ദിച്ചു. നൊബേൽ നൊവായ ഗസെറ്റയിലെ സ​ഹപ്രവർത്തകർക്കാണ്​ അദ്ദേഹം സമർപ്പിച്ചത്​. ജനങ്ങളുടെ അറിയാനുള്ള അവകാശം സംരക്ഷിക്കുന്നതിനിടെ ജീവൻ പൊലിഞ്ഞ ആറു സഹപ്രവർത്തകരെയും അദ്ദേഹം ഓർമിച്ചു.