മോ​ദി​യു​ടെ പ്ര​തി​മ തേ​ടി; ബോ​ൾ​ട്ടി​നെ ക​ണ്ടു

യൂറോപ്പി​ലെ വി​വി​ധ രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ സ​ഞ്ചാ​രം തു​ട​രു​ന്നു. ല​ണ്ട​നി​ൽ​നി​ന്ന്​ തു​ട​ങ്ങി​യ യാ​ത്ര​യി​ൽ പ​ല​ത​രം കാ​ഴ്​​ച​ക​ൾ മി​ന്നി​മ​റ​യു​ന്നു. മു​തി​ർ​ന്ന മാ​ധ്യ​മ​പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ക​നും സ്​​പോ​ർ​ട്​​സ്​ ജേ​ണ​ലി​സ്​​റ്റു​മാ​യ ലേ​ഖ​ക​​ൻ എ​ഴു​തു​ന്ന യാ​ത്രാവി​വ​ര​ണ​ത്തി​ന്റെ ര​ണ്ടാം ഭാ​ഗം.

‘‘പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി ന​രേ​ന്ദ്ര മോ​ദി​യു​ടെ മെ​ഴു​കു പ്ര​തി​മ​യു​ണ്ട്. പി​ന്നെ, പ​ണ്ടു മു​ത​ൽ​ക്കേ​യു​ള്ള പ​ല പ്ര​തി​മ​ക​ളും.’’ ല​ണ്ട​നി​ൽ മാ​ഡം തു​സോ​ദ്സ്​ വാ​ക്സ്​ മ്യൂ​സി​യ​ത്തി​ലേ​ക്കു ക​ട​ക്കും മു​മ്പ് ടൂ​ർ മാ​നേ​ജ​ർ ഹ​രി​പ്ര​സാ​ദ് പ​റ​ഞ്ഞു. ന​മ്മു​ടെ പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി​യെ അ​ക​ലെ​നി​ന്നു​പോ​ലും ക​ണ്ടി​ട്ടി​ല്ല. അ​തി​നാ​ൽ അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​​ന്റെ മെ​ഴു​കു​രൂ​പ​ത്തി​നു മു​ന്നി​ൽ നി​ന്നൊ​രു ഫോ​ട്ടോ എ​ടു​ക്ക​ണ​മെ​ന്ന ആ​ഗ്ര​ഹം ഞാ​ൻ സ​ഹ​യാ​ത്രി​ക​രോ​ട് പ​റ​ഞ്ഞു. പ​ക്ഷേ, മ്യൂ​സി​യ​ത്തി​ൽ എ​ത്തി​യ​പ്പോ​ൾ മോ​ദി മാ​ത്ര​മ​ല്ല, മ​ഹാ​ത്മാ​ ഗാ​ന്ധി​ പോ​ലു​മി​ല്ല. സ​ചി​ൻ ടെ​ണ്ടു​ൽ​ക​ർ, ഷാ​റൂ​ഖ് ഖാ​ൻ തു​ട​ങ്ങി​യ​വ​രൊ​ക്കെ​യാ​ണ് ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ പ്രാ​തി​നി​ധ്യം അ​റി​യി​ക്കു​ന്ന​ത്.

കോ​വി​ഡ് കാ​ല​ത്ത് മ്യൂ​സി​യം അ​ട​ഞ്ഞു​കി​ട​ന്നു. പി​ന്നെ തു​റ​ന്ന​പ്പോ​ൾ പ​ല​ പ്ര​തി​മ​ക​ളും മാ​റ്റി. ചി​ല​തൊ​ക്കെ പ​രി​ഷ്ക​രി​ക്കാ​ൻ കൊ​ണ്ടു​പോ​യി. ഫു​ട്ബാ​ൾ ഇ​തി​ഹാ​സം പെ​ലെ​യു​ടെ രൂ​പം അ​ത്ര​ മെ​ച്ച​മെ​ന്നു തോ​ന്നി​യി​ല്ല. ഉ​സൈ​ൻ ബോ​ൾ​ട്ട് അ​സ്സ​ലാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു. ട്രാ​ക്കി​ലെ മി​ന്ന​ൽപി​ണ​ർ. ഈ ​ഇ​തി​ഹാ​സ​താ​ര​ത്തെ ഇ​തു​വ​രെ നേ​രി​ട്ടു ക​ണ്ടി​ട്ടി​ല്ല. ബോ​ൾ​ട്ടി​നു മു​ന്നി​ൽ അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​​ന്റെ വി​ഖ്യാ​ത​മാ​യ ‘വി​ജ​യ ചി​ഹ്നം’ അ​നു​ക​രി​ച്ച് ഞാ​നൊ​ന്നു പോ​സ്​ ചെ​യ്തു. ഫോ​ട്ടോ ക​ണ്ട​പ്പോ​ഴാ​ണ് വ​ല​തു​കൈ​യു​ടെ ആ​ക്ഷ​ൻ കാ​ണി​ക്കാ​ൻ മ​റ​ന്ന​ കാ​ര്യം ഓ​ർ​ത്ത​ത്. അ​തൊ​രു ന​ഷ്​​ട​മാ​യി. പി​ന്നീ​ടാ​ണ് ബോ​ൾ​ട്ടി​​ന്റെ ‘വി​ക്ട​റി സൈ​നി​ന്’ പേ​റ്റ​ന്റ് വ​രു​ന്ന​കാ​ര്യം അ​റി​ഞ്ഞ​ത്.

സു​ജ ഡ​യാ​നാ രാ​ജ​കു​മാ​രി​യു​ടെ മെ​ഴു​കു​രൂ​പ​ത്തി​നു മു​ന്നി​ൽ​നി​ന്നു ഫോ​ട്ടോ​യെ​ടു​ത്തു. ഞ​ങ്ങ​ൾ ര​ണ്ടു​പേ​രും ബ്രി​ട്ടീ​ഷ് പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി ബോ​റി​സ്​ ജോ​ൺ​സ​​ന്റെ രൂ​പ​ത്തി​ന് ഇ​ട​തും വ​ല​തും നി​ന്ന് ഫോ​ട്ടോ​യെ​ടു​ത്തു. പ​ക്ഷേ, നാ​ട്ടി​ൽ എ​ത്തി​യ​യു​ട​ൻ ബോ​റി​സ്​ ജോ​ൺ​സ​നു പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി​പ​ദം ന​ഷ്​​ട​പ്പെ​ടു​ന്ന വാ​ർ​ത്ത​ക​ളാ​ണു​ കേ​ട്ട​ത്. ഹൈ​കോ​ട​തി അ​ഭി​ഭാ​ഷ​ക​ൻ കെ.​ജെ. എ​ബ്ര​ഹാം മു​മ്പ് നാ​ട​കന​ട​നാ​യി​രു​ന്നു. പ​ക്ഷേ, ഷേ​ക്സ്​​പി​യ​റി​നെ അ​വ​ഗ​ണി​ച്ച് അ​ദ്ദേ​ഹം ഫു​ട്ബാ​ൾ താ​രം മു​ഹ​മ്മ​ദ് സാ​ലെ​ക്കൊ​പ്പം നി​ന്നു ഫോ​ട്ടോ​യെ​ടു​ത്തു.

നാ​ട​ക​ത്തി​ലും സി​നി​മ​യി​ലു​മൊ​ക്കെ അ​ഭി​ന​യി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള​തു​കൊ​ണ്ടാ​കാം ഡോ. ​ഖാ​ദ​ർ മാ​ങ്ങാ​ട് ജെ​യിം​സ്​ ബോ​ണ്ട് ചി​ത്ര​ങ്ങ​ളി​ലെ നാ​യ​ക​ർ​ക്കൊ​പ്പം നി​ന്നു ഫോ​ട്ടോ​യെ​ടു​ത്തു. അ​തി​ൽ റോ​ജ​ൻ മൂ​റി​നെ പെ​ട്ടെ​ന്നു തി​രി​ച്ച​റി​ഞ്ഞെ​ന്ന് അ​ദ്ദേ​ഹം പ​റ​ഞ്ഞു.

ഡ​യാ​ന രാ​ജ​കു​മാ​രി ഉ​ൾ​പ്പെ​ടെ മെ​ഴു​കു​രൂ​പ​ങ്ങ​ൾ എ​ത്ര​യോ​യു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും തി​ര​ക്കു​ മു​ഴു​വ​ൻ ബ്രി​ട്ടീ​ഷ് രാ​ജ്ഞി​ക്കും രാ​ജ​കു​ടും​ബ​ത്തി​നു​മൊ​പ്പം ഫോ​ട്ടോ എ​ടു​ക്കാ​നാ​യി​രു​ന്നു. രാ​ജ​കു​ടും​ബ​ത്തി​​ന്റെ പ്ര​തി​മ​ക്കു മു​ന്നി​ൽ മ്യൂ​സി​യം വ​ക ഫോ​ട്ടോഷൂ​ട്ട് സം​വി​ധാ​ന​മു​ണ്ട്. അ​വ​ർ എ​ല്ലാ​വ​രു​ടെ​യും ചി​ത്രം കാ​മ​റ​യി​ൽ പ​ക​ർ​ത്തു​ന്നു​ണ്ട്. ക​ണ്ടി​ട്ട് ഇ​ഷ്​​ട​പ്പെ​ട്ടാ​ൽ വി​ല​യ്ക്കു വാ​ങ്ങാം. അ​ൽ​പം വ​ലി​യ ചി​ത്ര​ത്തി​ന് 25 യൂ​റോ​യൊ​ക്കെ​യാ​ണ് ഈ​ടാ​ക്കു​ന്ന​ത്.

യൂ​റോ​പ്, ബ്രി​ട്ട​ൻ​ത​ന്നെ​യും പി​ന്നി​ട്ട ഓ​രോ കാ​ല​ഘ​ട്ട​വും അ​നു​സ്​​മ​രി​പ്പി​ക്കു​ന്ന പ്ര​ദ​ർ​ശ​നം ഒ​രു അ​നു​ഭ​വ​മാ​ണ്. ഒ​രു ഗു​ഹ​യി​ലൂ​ടെ ചെ​റി​യ വാ​ഹ​ന​ത്തി​ലു​ള്ള സ​ഞ്ചാ​രം ന​മ്മ​ളെ​ത്ത​ന്നെ പ​ഴ​യ കാ​ല​ത്തി​ലെ​ത്തി​ക്കു​ന്നു. പൂ​ർ​വി​ക​ർ​ക്കൊ​പ്പം അ​വ​രു​ടെ കാ​ല​ഘ​ട്ട​ത്തി​ലൂ​ടെ​യു​ള്ളൊ​രു യാ​ത്ര.

വി​ൻ​സ​ർ കാ​സി​ൽ ക​ണ്ട​പ്പോ​ൾ മാ​ര​ത്ത​ൺ ഓ​ട്ട​മാ​ണ് ഓ​ർ​മ​യി​ൽ വ​ന്ന​ത്. 1908ലെ ​ല​ണ്ട​ൻ ഒ​ളി​മ്പി​ക്സി​ൽ മാ​ര​ത്ത​ൺ ഓ​ട്ടം തു​ട​ങ്ങി​യ​ത് വി​ൻ​സ​ർ കാ​സി​ലി​നു മു​ന്നി​ൽ​നി​ന്നാ​യി​രു​ന്നു. 1896ൽ ​ആ​ത​ൻ​സി​ൽ ന​ട​ന്ന പ്ര​ഥ​മ ആ​ധു​നി​ക ഒ​ളി​മ്പി​ക്സ്​ മു​ത​ൽ 26 മൈ​ൽ ആ​യി​രു​ന്നു മാ​ര​ത്ത​ൺ ഓ​ട്ട​ത്തി​​ന്റെ ദൈ​ർ​ഘ്യം. വി​ൻ​സ​ർ കാ​സി​ൽ മു​ത​ൽ ല​ണ്ട​നി​ലെ ഒ​ളി​മ്പി​ക്സ് സ്റ്റേ​ഡി​യം​വ​രെ 26 മൈ​ൽ ദൂ​ര​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. പ​ക്ഷേ, സ്റ്റേ​ഡി​യ​ത്തി​ന്റെ ക​വാ​ട​ത്തി​ൽനി​ന്ന് 385 വാ​ര ഉ​ള്ളി​ലാ​ണ് രാ​ജ്ഞി​യു​ടെ ഇ​രി​പ്പി​ടം. മ​ത്സ​രം രാ​ജ്ഞി​യു​ടെ മു​ന്നി​ൽ അ​വ​സാ​നി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു സം​ഘാ​ട​ക​ർ​ക്കു നി​ർ​ബ​ന്ധം. അ​ങ്ങ​നെ ആ​ദ്യ​മാ​യി മാ​ര​ത്ത​ൺ ഓ​ട്ട​ക്കാ​ർ 26 മൈ​ലും 385 വാ​ര​യും (42.195 കി​ലോമീ​റ്റ​ർ) ഓ​ടി. 1924 ലെ ​പാ​രി​സ്​ ഒ​ളി​മ്പി​ക്സി​ൽ ഈ ​ദൂ​രം ഔ​ദ്യോ​ഗി​ക​മാ​യി പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ചു.

യു.​കെ​യി​ൽ വി​നോ​ദ സ​ഞ്ചാ​രി​ക​ളെ ഏ​റ്റ​വും കൂ​ടു​ത​ൽ ആ​ക​ർ​ഷി​ക്കു​ന്ന​തും ഏ​റ്റ​വും അ​ധി​കം ആ​ളു​ക​ൾ ടി​ക്ക​റ്റ് എ​ടു​ത്ത് ക​യ​റു​ന്ന​തും ‘ല​ണ്ട​ൻ ഐ’ ​എ​ന്ന ഭീ​മ​ൻ​ച​ക്ര​ത്തി​ലാ​ണ്. 135 മീ​റ്റ​ർ ഉ​യ​ര​വും 120 മീ​റ്റ​ർ ഡ​യ​മീ​റ്റ​റും വ​രു​ന്ന ഈ ​ച​ക്ര​ത്തി​ലെ ഗ്ലാ​സ്​​പൊ​തി​ഞ്ഞ ക​മ്പാ​ർ​ട്മെ​ന്റു​ക​ൾ ക​റ​ങ്ങി​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്ന​തി​നാ​ൽ ല​ണ്ട​ൻ ന​ഗ​ര​ത്തി​ലെ പ്ര​ധാ​ന കെ​ട്ടി​ട​ങ്ങ​ളും ച​രി​ത്ര സ്​​മാ​ര​ക​ങ്ങ​ളും കാ​ണാം. തേം​സ്​ ന​ദി​ക്ക് മു​ക​ളി​ലാ​യി ഹൗ​സ​സ്​ ഓ​ഫ് പാ​ർ​ല​മെ​ന്റി​നും ബി​ഗ് ബെ​ന്നി​നും എ​തി​ർവ​ശ​ത്താ​യി​ട്ടാ​ണി​ത്. ഉ​യ​ര​ത്തി​ലെ​ത്തു​മ്പോ​ൾ ബി​ഗ് ബെ​ന്നി​നൊ​പ്പം ഉ​യ​ർ​ന്ന പ്ര​തീ​തി. ക്ലോ​ക്ക് ട​വ​റാ​ണ് ബി​ഗ് ബെ​ൻ.

‘ല​ണ്ട​ൻ ഐ’​ക്കു സ​മീ​പം ഒ​രു സു​വ​നീ​ർ ഷോ​പ്പു​ണ്ട്. ചെ​റി​യ മെ​മ​ന്റോ​ക​ൾ​ക്കു പോ​ലും അ​ഞ്ചു യൂ​റോ​യൊ​ക്കെ​യാ​ണു വി​ല. ന​ല്ല തി​ര​ക്കു​ണ്ട്. ഞാ​ൻ ഉ​ൾ​പ്പെ​ടെ യാ​ത്രാ സം​ഘ​ത്തി​ലെ പ​ല​രും നാ​ട്ടി​ൽ​വെ​ച്ചു​ത​ന്നെ ഇ​ന്റ​ർ​നാ​ഷ​ന​ൽ െക്ര​ഡി​റ്റ് കാ​ർ​ഡി​ൽ സ്​​കാ​ൻ ചെ​യ്യാ​നു​ള്ള ഓ​പ്ഷ​ൻ ബ്ലോ​ക്ക് ചെ​യ്യി​ച്ച്, സീ​ക്ര​ട്ട് കോ​ഡ് സം​വി​ധാ​നം മാ​ത്ര​മാ​ക്കി​യി​രു​ന്നു. കാ​ർ​ഡ് മ​റ്റാ​രും ഉ​പ​യോ​ഗി​ക്കാ​തി​രി​ക്കാ​നാ​യി​രു​ന്നി​ത്. പ​ക്ഷേ, ഈ ​സു​വ​നീ​ർ ഷോ​പ്പി​ൽ കാ​ർ​ഡ് സ്​​കാ​നി​ങ് സം​വി​ധാ​നം മാ​ത്ര​മേ​യു​ള്ളൂ. ഒ​ടു​വി​ൽ യു.​എ​സി​ൽനി​ന്നെ​ത്തി ഞ​ങ്ങ​ൾ​ക്കൊ​പ്പം ചേ​ർ​ന്ന മേ​ഴ്സി ത​​ന്റെ കാ​ർ​ഡ് ഞ​ങ്ങ​ൾ​ക്കാ​യും ഉ​പ​യോ​ഗി​ച്ചു. ഇ​ക്കാ​ര്യ​ത്തി​ലും ചി​ല മെ​മ​ന്റോ​ക​ൾ വെ​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന ക​ള്ളി​ക​ളി​ൽ അ​ട​യാ​ള​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ വി​ല​സം​ബ​ന്ധി​ച്ചും സം​ശ​യ​ങ്ങ​ൾ ഉ​യ​ർ​ന്നു. പ​ക്ഷേ, മെ​മ​ന്റോ ഷോ​പ്പി​ലെ സെ​യി​ൽ​സ്​​മാ​നും സെ​യി​ൽ​സ്​​വു​മ​ണും തി​ക​ച്ചും ധി​ക്കാ​ര​ത്തോ​ടെ​യാ​ണ് പെ​രു​മാ​റി​യ​ത്. വേ​ണ​മെ​ങ്കി​ൽ മ​തി എ​ന്ന മ​നോ​ഭാ​വ​മാ​യി​രു​ന്നു അ​വ​രു​ടേ​ത്. മ​റ്റൊ​രി​ട​ത്തും ഇ​ത്ത​ര​മൊ​രു അ​നു​ഭ​വം ഉ​ണ്ടാ​യി​ല്ല.

1886നും 1894​നും മ​ധ്യേ നി​ർ​മി​ച്ച ട​വ​ർ ബ്രി​ഡ്ജി​ന് 240 മീ​റ്റ​റാ​ണ് നീ​ളം. 65 മീ​റ്റ​ർ ഉ​യ​ര​മു​ള്ള ര​ണ്ട് ട​വ​റു​ക​ളി​ലാ​ണ് ഇ​ത് സ്​​ഥാ​പി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​ത്. ഹോ​റെ​സ്​ ജോ​ൺ​സ്​ രൂ​പ​ക​ൽ​പ​ന ചെ​യ്ത് ജോ​ൺ വൂ​ൾ​ഫ് ബാ​രി​യു​ടെ എ​ൻ​ജി​നീ​യ​റി​ങ് വൈ​ദ​ഗ്ധ്യ​ത്തി​ൽ നി​ർ​മി​ച്ച​താ​ണ് ഈ ​ബാ​സ്​​കു​ൽ സ​സ്​​പെ​ൻ​ഷ​ൻ ബ്രി​ഡ്ജ്. ല​ണ്ട​ൻ ട​വ​റി​നു സ​മീ​പം തേം​സ്​ ന​ദി​ക്കു കു​റു​കെ​വ​രു​ന്ന പാ​ലം നീ​ക്കി ന​ദി​യി​ലൂ​ടെ ബോ​ട്ടു​ക​ളു​ടെ​യും മ​റ്റും സ​ഞ്ചാ​രം സു​ഗ​മ​മാ​ക്കാ​ൻ ക​ഴി​യും.

ന​ഗ​രം കാ​ണാ​നു​ള്ള ബ​സ്​ യാ​ത്ര​യി​ൽ ഗൈ​ഡ് ആ​യി വ​ന്ന​ത് പാ​ല​ക്കാ​ട് സ്വ​ദേ​ശി ഷാ​ജു​വാ​യി​രു​ന്നു. തേം​സ്​ ന​ദി ല​ണ്ട​ൻ ന​ഗ​ര​ത്തി​​ന്റെ ഹൃ​ദ​യ​ത്തു​ടി​പ്പാ​ണ്. ഉ​ത്ത​ര​വാ​ദി​ത്ത​ത്തോ​ടെ അ​തു പ​രി​പാ​ലി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു. തേം​സ്​ ന​ദി​യി​ൽ പ​ണ്ട് വ​ഞ്ചി​ക​ൾ കൂ​ട്ടി​യി​ടി​ക്കു​ന്ന​ത് പ​തി​വാ​യി​രു​ന്നു. അ​ശ്ര​ദ്ധ​യോ​ടെ​യും പ​രി​ച​യ​സ​മ്പ​ത്തി​ല്ലാ​ത്ത​വ​രും വ​ഞ്ചി​തു​ഴ​യു​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു പ്ര​ശ്നം. പ​തി​നാ​റാം ശ​ത​ക​ത്തി​ൽ ഹെ​ൻറി ​എ​ട്ടാ​മ​ൻ രാ​ജാ​വ് വ​ഞ്ചി​തു​ഴ​ച്ചി​ൽ​കാ​ർ​ക്ക് ലൈ​സ​ൻ​സ്​ ഏ​ർ​പ്പെ​ടു​ത്തി. ആ​രം​ഭ​ത്തി​ൽത​ന്നെ 3200 പേ​ർ ലൈ​സ​ൻ​സ്​ എ​ടു​ത്തെ​ന്നാ​ണു ക​ണ​ക്ക്. തേം​സ്​ ടൈ​ഡ് റി​വ​ർ ആ​ണ്. ക​ട​ലി​ലെ തി​ര​യി​ള​ക്ക​ത്തി​നൊ​ത്ത് വെ​ള്ളം കൂ​ടു​ക​യും കു​റ​യു​ക​യും ചെ​യ്യും. ന​ദി​യു​ടെ അ​ടി​ത്ത​ട്ടി​ൽ മാ​ലി​ന്യ​ങ്ങ​ൾ ഇ​ല്ല.

മു​ൻ​ പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി മാ​ർ​ഗ​ര​റ്റ് താ​ച്ച​ർ അ​വ​സാ​ന നാ​ളു​ക​ളി​ൽ താ​മ​സി​ച്ചി​രു​ന്ന ‘ദ ​റി​റ്റ്സ്​’ ഹോ​ട്ട​ൽ ഷാ​ജു കാ​ണി​ച്ചു​ത​ന്നു. പ​ക്ഷേ, ദ​ശ​ല​ക്ഷ​ങ്ങ​ൾ പ്ര​തി​ദി​ന വാ​ട​ക​യു​ള്ള ലാ​ൻ​സ്​​ബ​റോ​യി​ലാ​ണ് ഫു​ട്ബാ​ൾ ഇ​തി​ഹാ​സ​ങ്ങ​ൾ ഒ​ക്കെ താ​മ​സി​ക്കു​ക​യെ​ന്ന് ഗൈ​ഡ് പ​റ​ഞ്ഞു. ഹേ ​മാ​ർ​ക്ക​റ്റി​ൽ വി​യ​റ്റ്നാ​മി​ലെ ക​മ്യൂ​ണി​സ്റ്റ് വി​പ്ല​വ​കാ​രി​യും പി​ന്നീ​ട് ഭ​ര​ണ​ത്ത​ല​വ​നു​മാ​യ ഹോ ​ചി മി​ൻ ജോ​ലി​നോ​ക്കി​യി​രു​ന്ന​ കാ​ര്യ​വും പ​റ​ഞ്ഞു. ഫ്ര​ഞ്ച് ക​മ്യൂ​ണി​സ്റ്റ് പാ​ർ​ട്ടി​യി​ൽ അ​ദ്ദേ​ഹം പ്ര​വ​ർ​ത്തി​ച്ചി​രു​ന്നു. ല​ണ്ട​നി​ൽ ആ​ദ്യ ട്രാ​ഫി​ക് ലൈ​റ്റ് സു​പ്രീം​കോ​ട​തി​ക്കു മു​ന്നി​ലാ​ണ് സ്​​ഥാ​പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​ത​​​ത്രെ.

നെ​ൽ​സ​ൻ മ​ണ്ടേ​ല, ലെ​നി​ൻ, മ​ഹാ​ത്മാ​ ഗാ​ന്ധി, ചാ​ൾ​സ്​ ഡാ​ർ​വി​ൻ, ഐ​സ​ക് ന്യൂ​ട്ട​ൻ തു​ട​ങ്ങി പ​ല​രു​ടെ​യും പ്ര​തി​മ​ക​ൾ സ്​​ഥാ​പി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നി​ടം വി​ശ്ര​മ​ത്തി​ന് ഉ​ത​കും. ഞ​ങ്ങ​ൾ മ​ഹാ​ത്മാ​ ഗാ​ന്ധി​യു​ടെ പ്ര​തി​മ​ക്കു മു​ന്നി​ൽ​നി​ന്നു ഫോ​ട്ടോ​യെ​ടു​ത്തു.

ഹാ​ർ​വി നി​ക്കോ​ൾ​സ്​ ഡ​യ​ന രാ​ജ​കു​മാ​രി​യു​ടെ പ്രി​യ​പ്പെ​ട്ട ഷോ​പ് ആ​യി​രു​ന്നെ​ന്നു ഷാ​ജു പ​റ​ഞ്ഞു. ഹാ​ർ​വി നി​ക്കോ​ൾ​സി​​ന്റെ അ​യ്യാ​യി​ര​ത്തി​ൽ അ​ധി​കം സ്റ്റാ​ളു​ക​ൾ ഉ​ണ്ട്. സാ​ധാ​ര​ണ ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളി​ൽ ഒ​രു ല​ക്ഷ​ത്തോ​ളം സ​ന്ദ​ർ​ശ​ക​ർ എ​ത്തും. ക്രി​സ്​​മ​സ്​ കാ​ല​ത്ത് ഇ​ത് മൂ​ന്നു​ല​ക്ഷ​മൊ​ക്കെ​യാ​കും. ഹാ​ർ​വി നി​ക്കോ​ൾ​സ്​ എ​ന്ന ആ​ഡം​ബ​ര ഡി​പ്പാ​ർ​ട്മെ​ന്റ് സ്റ്റോ​ർ 1831 മു​ത​ലു​ണ്ട്. ഡി​സൈ​ന​ർ, ഫാ​ഷ​ൻ, ബ്യൂ​ട്ടി, ഭ​ക്ഷ​ണം, വൈ​ൻ... എ​ല്ലാ വി​ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളു​മു​ണ്ട്. ഇ​വ​രു​ടെ ഫ്ലാ​ഗ്ഷി​പ് ഷോ​റൂം ല​ണ്ട​നി​ൽ നൈ​റ്റ്സ്​ ബ്രി​ഡ്ജി​നു സ​മീ​പ​മാ​ണ്.

ല​ണ്ട​ൻ ന​ഗ​ര​ത്തി​ൽ സ്​​കൂ​ട്ട​റും ബൈ​ക്കും കു​റ​വാ​ണ്. സൈ​ക്കി​ളു​ക​ൾ എ​ത്ര​യോ​യു​ണ്ട്. ബോ​റി​സ്​ ജോ​ൺ​സ​ൺ മേ​യ​ർ ആ​യി​രു​ന്ന​പ്പോ​ൾ സൈ​ക്കി​ൾ യാ​ത്ര േപ്രാ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്നു. അ​ദ്ദേ​ഹം പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി ആ​യ​ശേ​ഷ​വും സൈ​ക്കി​ളി​ൽ യാ​ത്ര ചെ​യ്യു​മാ​യി​രു​ന്നു. ല​ണ്ട​നി​ൽ മേ​യ​റു​ടെ കീ​ഴി​ലാ​ണ് പൊ​തു​ഗ​താ​ഗ​തം. കാ​ല​ത്തി​നൊ​ത്ത പ​രി​ഷ്കാ​ര​ങ്ങ​ൾ മേ​യ​ർ​ക്കു ന​ട​പ്പാ​ക്കാം. എ​ലി​സ​ബ​ത്ത് രാ​ജ്ഞി ന​ഗ​ര​വീ​ഥി​ക​ളി​ലൂ​ടെ സ്വ​യം കാ​റോ​ടി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്ന​ല്ലോ. ഇ​തെ​ല്ലാം ക​ണ്ടും കേ​ട്ടും മ​ട​ങ്ങു​ന്ന ന​മ്മു​ടെ ഭ​ര​ണ​ക​ർ​ത്താ​ക്ക​ൾ റോ​ഡി​ൽ സ​ഞ്ചാ​രം സു​ഗ​മ​മാ​ക്കാ​ൻ സു​ര​ക്ഷ​ കൂ​ട്ടു​ക​യും നാ​ട്ടു​കാ​രു​ടെ യാ​ത്ര ത​ട​സ്സ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്നു.

ശാ​ന്ത​സു​ന്ദ​ര​മാ​യ നെ​ത​ർ​ല​ൻ​ഡ്സ്​

നെ​ത​ർ​ല​ൻ​ഡ്സി​ൽ സൈ​ക്കി​ളാ​ണ് പ്ര​ധാ​ന​മാ​യും യാ​ത്ര​ക്ക് ഉ​പ​യോ​ഗി​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്ന്, മൂ​ന്നു വ​ർ​ഷം അ​വി​ടെ ജീ​വി​ച്ച മ​ക​ൾ നീ​ത് പ​റ​ഞ്ഞു​കേ​ട്ടി​രു​ന്നു. മ​രു​മ​ക​ൻ നെ​ത​ർ​ല​ൻ​ഡ്സി​ലെ നൈ ​മെ​ഹ​നി​ലെ റാ​ദ്ബൗ​ദ് സ​ർ​വ​ക​ലാ​ശാ​ല​യി​ലാ​ണ് പോ​സ്റ്റ് ഡോ​ക്ട​റേ​റ്റ് ചെ​യ്ത​ത്. ‘ഡെ​ക്കാ​ൻ േക്രാ​ണി​ക്കി​ളി’​ൽ ജേ​ണ​ലി​സ്റ്റ് ആ​യി​രു​ന്ന നീ​ത് ഭ​ർ​ത്താ​വി​നൊ​പ്പം നൈ ​മെ​ഹ​നി​ൽ എ​ത്തി​യ​താ​ണ്. അ​ക്കാ​ല​ത്ത് ഹേ​ഗി​ൽ ലോ​ക​ക​പ്പ് ഹോ​ക്കി ന​ട​ന്നു. അ​തു കാ​ണാ​ൻ ആ​ലോ​ചി​ച്ചെ​ങ്കി​ലും മ​ക​ളു​ടെ വീ​ട്ടി​ൽനി​ന്നു​ള്ള ദൂ​രം കൂ​ടു​ത​ലാ​യ​തി​നാ​ൽ ആ​ഗ്ര​ഹം ഉ​പേ​ക്ഷി​ക്കേ​ണ്ടി​വ​ന്നു. ഏ​റെ​ക്കാ​ല​ത്തി​നു മു​മ്പ് അ​മേ​രി​ക്ക​ൻ യാ​ത്ര​ക്കി​ട​യി​ൽ ആം​സ്റ്റ​ർ​ഡാം വി​മാ​ന​ത്താ​വ​ള​ത്തി​ൽ ര​ണ്ടു ത​വ​ണ​യാ​യി ഏ​താ​നും മ​ണി​ക്കൂ​റു​ക​ൾ ചെ​ല​വി​ട്ട അ​നു​ഭ​വ​മാ​ണ് മ​റ്റൊ​ന്ന്. വ​ർ​ഷ​ങ്ങ​ൾക്കു ശേ​ഷ​മാ​ണെ​ങ്കി​ലും ആം​സ്റ്റ​ർ​ഡാ​മി​ൽ കാ​ലു​കു​ത്താ​ൻ സാ​ധി​ച്ച​തു ഭാ​ഗ്യ​മാ​യി.

ആം​സ്റ്റ​ർ​ഡാം സെ​ൻ​ട്ര​ൽ സ്റ്റേ​ഷ​നി​ൽ​നി​ന്നു പു​റ​ത്തി​റ​ങ്ങി​യ​പ്പോ​ൾ ആ​ദ്യം ശ്ര​ദ്ധ​യി​ൽ​പെ​ട്ട​ത് തൊ​ട്ട​ടു​ത്ത് സൈ​ക്കി​ൾ പാ​ർ​ക്ക് ചെ​യ്യാ​നു​ള്ള മൂ​ന്നു ത​ട്ടു​ള്ള കൂ​റ്റ​ൻ സ്റ്റാ​ൻ​ഡാ​ണ്. വ​ഴി​വ​ക്കി​ലും ക​നാ​ൽ തീ​ര​ങ്ങ​ളി​ലു​മൊ​ക്കെ നൂ​റു​ക​ണ​ക്കി​ന് സൈ​ക്കി​ളു​ക​ൾ പൂ​ട്ടി​വെ​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​തു കാ​ണാം.

ല​ണ്ട​നി​ലെ സെ​ന്റ് പാ​ൻ​ക്രാ​സ്​ (St. Pancras) റെ​യി​ൽ​വേ സ്റ്റേ​ഷ​നി​ൽ​നി​ന്ന് ആം​സ്റ്റ​ർ​ഡാ​മി​ലേ​ക്ക് ട​ണ​ൽ െട്ര​യിനി​ലൂ​ടെ​യാ​ണ് യാ​ത്ര. യു.​കെ​യി​ൽ​നി​ന്ന് യൂ​റോ​പ്യ​ൻ യൂ​നി​യ​നി​ൽ​പെ​ട്ട രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കു ക​ട​ക്കാ​ൻ ഷെ​ങ്ക​ൻ വി​സ​യാ​ണ്. വി​മാ​ന​ത്താ​വ​ളം​പോ​ലെ റെ​യി​ൽ​വേ സ്റ്റേ​ഷ​നി​ൽ ഇ​മിേ​ഗ്ര​ഷ​ൻ ന​ട​പ​ടി​ക്ര​മ​ങ്ങ​ൾ പൂ​ർ​ത്തി​യാ​ക്കേ​ണ്ട​തി​നാ​ൽ പ്ര​ഭാ​തഭ​ക്ഷ​ണം പൊ​തി​ഞ്ഞു​വാ​ങ്ങി നേ​ര​ത്തേ​ത​ന്നെ സ്റ്റേ​ഷ​നി​ൽ എ​ത്തി. 8.16നാ​ണ് ല​ണ്ട​ൻ- ആം​സ്റ്റ​ർ​ഡാം െട്ര​യി​ൻ. 1.15ന് ​ആം​സ്റ്റ​ർഡാ​മി​ൽ എ​ത്തും.

റെ​യി​ൽ​വേ സ്റ്റേ​ഷ​നി​ലെ തി​ര​ക്കു ക​ണ്ട​പ്പോ​ൾ അ​ങ്ക​ലാ​പ്പ്. സ​മ​യ​ത്തി​ന് ന​ട​പ​ടിക്ര​മ​ങ്ങ​ൾ പൂ​ർ​ത്തി​യാ​ക്കി നി​ശ്ചി​ത പ്ലാ​റ്റ്ഫോ​മി​ൽ എ​ത്താ​ൻ ക​ഴി​യു​മോ? പ​ക്ഷേ, സെ​ക്ക​ൻ​ഡു​ക​ൾ​ക്കു​ള്ളി​ലാ​ണ് വി​സ സ്റ്റാ​മ്പി​ങ് ഒ​ക്കെ ന​ട​ന്ന​ത്. വി​മാ​ന​ത്താ​വ​ള​ത്തി​ലേ​തു​പോ​ലെ ബെ​ൽ​റ്റ് വ​രെ ഊ​രി​ച്ച് സ്​​കാ​ന​റി​ൽ ക​ട​ത്തി​വി​ട്ടു. പ​ക്ഷേ, സ്​​കാ​ന​റി​​ന്റെ ബെ​ൽ​റ്റ് മൂ​ന്ന് അ​ടി​യോ​ളം ഉ​യ​ര​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്ന​തി​നാ​ൽ ഭാ​ര​മു​ള്ള പെ​ട്ടി​ക​ൾ ക​യ​റ്റാ​ൻ മ​റ്റൊ​രാ​ളു​ടെ സ​ഹാ​യം വേ​ണ്ടി​വ​ന്നു. ഇ​തേ പ്ര​ശ്നം െട്ര​യിനി​ലും അ​നു​ഭ​വ​പ്പെ​ട്ടു. ഓ​രോ ബോ​ഗി​യി​ലും ക​യ​റു​ന്നി​ട​ത്താ​ണ് ല​ഗേ​ജ് കാ​രി​യ​ർ. അ​തി​ൽ ചി​ല ത​ട്ടു​ക​ൾ ഉ​യ​ര​ത്തി​ലും.

െട്ര​യി​ൻ സ​മ​യം 8.16 എ​ന്ന് ഒ​രി​ക്ക​ൽ​കൂ​ടി ഉ​റ​പ്പു​വ​രു​ത്തി​യി​ട്ട് ഡോ. ​ഖാ​ദ​ർ മാ​ങ്ങാ​ട് ജ​ർ​മ​നി​യി​ൽ ത​നി​ക്കു പ​റ്റി​യ അ​ബ​ദ്ധം പ​റ​ഞ്ഞു. ജ​ർ​മ​നി​യി​ൽ ചി​ല വി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സ സ്​​ഥാ​പ​ന​ങ്ങ​ൾ സ​ന്ദ​ർ​ശി​ക്കാ​ൻ എ​ത്തി​യ​താ​യി​രു​ന്നു അ​ദ്ദേ​ഹം. നി​ശ്ചി​ത​സ​മ​യ​ത്തി​നു ര​ണ്ടു മി​നി​റ്റു ​മു​മ്പ് എ​ത്തി​യ െട്ര​യി​നി​ൽ ക​യ​റി. അ​ൽ​പം ക​ഴി​ഞ്ഞാ​ണ് നേ​രേ എ​തി​ർ​വ​ശ​ത്തേ​ക്കാ​ണ് യാ​ത്ര​ചെ​യ്യു​ന്ന​തെ​ന്ന് അ​റി​ഞ്ഞ​ത്. അ​തി​നാ​ൽ 8.16നു ​ത​ന്നെ എ​ത്തു​ന്ന െട്ര​യി​നി​ൽ ക​യ​റ​ണം. അ​ദ്ദേ​ഹം ഓ​ർ​മി​പ്പി​ച്ചു.

യൂ​റോ സ്റ്റാ​ർ െട്ര​യി​ൻ യാ​ത്ര. െട്ര​യിനി​ൽ പാ​ൻ​ട്രി​യും ബാ​റു​മെ​ല്ലാം ഉ​ണ്ട്. ബ്ര​സ​ൽ​സ്, റോ​ട്ട​ർ​ഡാം സ്റ്റേ​ഷ​നു​ക​ൾ ക​ട​ന്ന് കൃ​ത്യ​സ​മ​യ​ത്തു​ത​ന്നെ െട്ര​യി​ൻ ആം​സ്റ്റ​ർ​ഡാ​മി​ൽ എ​ത്തി. പോ​ള​ണ്ടു​കാ​ര​നാ​യ കാ​ര​ൾ ബ​സു​മാ​യി കാ​ത്തു​നി​ൽ​പു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അ​ടു​ത്ത ര​ണ്ടാ​ഴ്ച​യും കാ​ര​ൾ ആ​യി​രു​ന്നു ൈഡ്ര​വ​ർ. വി​വി​ധ രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളി​ലും വി​നോ​ദ​സ​ഞ്ചാ​ര കേ​ന്ദ്ര​ങ്ങ​ളി​ലും കൃ​ത്യ​മാ​യി എ​ത്തി​ച്ചു. ഒ​രി​ട​ത്തും വ​ഴി​തെ​റ്റി​യി​ല്ല. ഒ​ടു​വി​ൽ മി​ലാ​ൻ വി​മാ​ന​ത്താ​വ​ള​ത്തി​ൽ ഞ​ങ്ങ​ളെ എ​ത്തി​ച്ചാ​ണ് സാ​ര​ഥി യാ​ത്ര​പ​റ​ഞ്ഞ​ത്.

െട്ര​യി​ൻ​ യാ​ത്ര​ക്കി​ട​യി​ൽ ഡോ. ​ഖാ​ദ​ർ മാ​ങ്ങാ​ടി​നു ത​​ന്റെ മ​രു​ന്നു​ക​ൾ അ​ട​ങ്ങി​യ ചെ​റി​യ ബാ​ഗ് ന​ഷ്​​ട​പ്പെ​ട്ടു. തു​ട​ർ​ന്ന് മ​രു​ന്നു വാ​ങ്ങാ​ൻ മെ​ഡി​ക്ക​ൽ ഷോ​പ്പി​ൽ ചെ​ന്ന​പ്പോ​ൾ ഡോ​ക്ട​റു​ടെ കു​റി​പ്പ് നി​ർ​ബ​ന്ധം. ഒ​ടു​വി​ൽ ഡോ​ക്ട​റെ ക​ണ്ടെ​ത്തി കു​റി​പ്പു വാ​ങ്ങി​യാ​ണു മ​രു​ന്ന് വാ​ങ്ങി​യ​ത്.

ആം​സ്റ്റ​ർ​ഡാ​മി​ൽ ഇ​റ​ങ്ങി​യ​പ്പോ​ൾ െട്ര​യി​നി​ലെ സു​ര​ക്ഷാ ജീ​വ​ന​ക്കാ​രി ഇ​തേ ബാ​ഗു​മാ​യി സ്റ്റേ​ഷ​നി​ലെ യാ​ത്ര​ക്കാ​രോ​ട് നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ആ​രു​ടെ​യെ​ങ്കി​ലും ആ​ണോ​യെ​ന്നു ചോ​ദി​ച്ചു. അ​ല്ലെ​ന്നു പ​റ​ഞ്ഞ​വ​രി​ൽ ഖാ​ദ​ർ മാ​ങ്ങാ​ടും ഉ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ന​ഷ്​​ട​പ്പെ​ടാ​നു​ള്ള​ത് ന​ഷ്​​ട​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കും എ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​​ന്റെ ആ​ത്മ​ഗ​തം.

ആം​സ്റ്റ​ർ​ഡാം സെ​ൻ​ട്ര​ൽ റെ​യി​ൽ​വേ സ്റ്റേ​ഷ​നു സ​മീ​പ​മാ​ണ് പ്ര​സി​ദ്ധ​മാ​യ ക​നാ​ൽ ക്രൂ​സ്. വ​ലി​യ ബോ​ട്ടി​ലാ​ണ് ക​നാ​ൽ യാ​ത്ര. ബോ​ട്ടി​ൽ ക​യ​റി​യ ഉ​ട​നെ ബോ​ട്ട് ൈഡ്ര​വ​ർ പ​റ​ഞ്ഞു. പു​ക​വ​ലി​ക്ക​രു​ത്, ഭ​ക്ഷ​ണം ഉ​പ​യോ​ഗി​ക്ക​രു​ത്, ഫോ​ൺ നി​ശ്ശ​ബ്ദ​മാ​യി​രി​ക്ക​ണം. പി​ന്നെ പ്ര​ത്യേ​ക​മാ​യി പ​റ​ഞ്ഞു. ‘‘തീ​ർ​ത്തും ഒ​ഴി​വാ​ക്കാ​ൻ സാ​ധി​ക്കി​ല്ലെ​ങ്കി​ൽ മാ​ത്രം ‘ഒ​ന്നി​നു’ പോ​കു​ക. ടോ​യ്​​ല​റ്റ് സൗ​ക​ര്യ​മു​ണ്ട്. പ​ക്ഷേ, ദ​യ​വു ചെ​യ്ത് ര​ണ്ടി​നു പോ​ക​രു​ത്. കാ​ര​ണം എ​നി​ക്ക് ഈ ​ക​നാ​ലി​ൽ നീ​ന്താ​നു​ള്ള​താ​ണ്.’’

വ​ട​ക്കി​​ന്റെ വെ​നീ​സ്​ ആ​യ ആം​സ്റ്റ​ർ​ഡാ​മി​ൽ ക​നാ​ലു​ക​ൾ 100 കി​ലോ​മീ​റ്റ​ർ വ​രും. 90 ദ്വീ​പു​ക​ളും 1500ല​ധി​കം പാ​ല​ങ്ങ​ളും. 1500ല​ധി​കം സ്​​മാ​ര​ക​ങ്ങ​ൾ ക​നാ​ൽ തീ​ര​ങ്ങ​ളി​ലു​ണ്ട്.

വെ​ള്ള​ത്തി​ൽ പൊ​ങ്ങി​ക്കി​ട​ക്കു​ന്ന ചൈ​നീ​സ്​ റ​സ്റ്റാ​റ​ന്റ്, കാ​യ​ൽതീ​ര​ത്തെ സെ​ന്റ് നി​ക്കോ​ളാ​സ്​ പ​ള്ളി, പി​ന്നെ ഡ​ച്ച് പാ​ര​മ്പ​ര്യം വി​ളി​ച്ച​റി​യി​ക്കു​ന്ന ഒ​ട്ടേ​റെ കെ​ട്ടി​ട​ങ്ങ​ളും ന​ല്ല കാ​ഴ്ച​യൊ​രു​ക്കു​ന്നു. സ്വി​റ്റ്സ​ർ​ല​ൻ​ഡി​നും മ​റ്റും പു​റ​പ്പെ​ടാ​ൻ ഒ​രു​ങ്ങി​നി​ൽ​ക്കു​ന്ന ക​പ്പ​ലു​ക​ളും ക​ണ്ടു. അ​വി​ട​വി​ടെ ജ​ല​പ്പ​ര​പ്പി​ൽ താ​റാ​വു​ക​ൾ നീ​ന്തു​ന്നു.

‘ആം​സ്റ്റ​ർ​ഡാം സി​റ്റി സ്വിം’ ​പേ​രു​കേ​ട്ട​താ​ണ്. രാ​ജാ​ക്ക​ന്മാ​ർ​പോ​ലും ഇ​വി​ടെ നീ​ന്തി​യി​ട്ടു​ണ്ട​െ​ത്ര. ക​നാ​ൽ വ​ക്കി​ൽ ഇ​രു​മ്പു​വേ​ലി താ​ഴ്ത്തി നി​ർ​മി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്. ക​നാ​ൽവ​ക്കി​ൽ പാ​ർ​ക്ക് ചെ​യ്യു​ന്ന കാ​റു​ക​ളു​ടെ ട​യ​ർ ഈ ​ഇ​രു​മ്പു​വേ​ലി​യി​ൽ മു​ട്ടി​നി​ൽ​ക്കും. കാ​ർ ക​നാ​ലി​ൽ പ​തി​ക്കാ​തി​രി​ക്കാ​നു​ള്ള ക​രു​ത​ൽ. എ​ന്നാ​ൽ സൈ​ക്കി​ളു​ക​ൾ ക​നാ​ലി​ൽ പോ​കു​ന്ന​ത് പ​തി​വാ​ണ്. എ​ല്ലാ വ​ർ​ഷ​വും ക​നാ​ൽ ശു​ദ്ധീ​ക​രി​ക്കു​മ്പോ​ൾ ശ​രാ​ശ​രി 15,000 സൈ​ക്കി​ൾ ക​നാ​ലി​ൽനി​ന്നു പൊ​ക്കി​യെ​ടു​ക്കും. ഇ​തി​ൽ കൂ​ടു​ത​ലും ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രു​ടേ​താ​ണ്. പ​ല​രും മ​ദ്യ​പി​ച്ച് സൈ​ക്കി​ളി​ൽ ക​യ​റി നി​യ​ന്ത്ര​ണം വി​ട്ട് ക​നാ​ലി​ൽ പ​തി​ക്കും. സൈ​ക്കി​ൾ ക​നാ​ലി​ൽ പോ​കു​മെ​ങ്കി​ലും യാ​ത്രി​ക​ർ ര​ക്ഷ​പ്പെ​ടാ​റാ​ണു പ​തി​വ്.

മ​ക​ൾ പ​റ​ഞ്ഞി​രു​ന്ന​തു​പോ​ലെ​ത​ന്നെ മ​നോ​ഹ​ര​മാ​യി​രു​ന്നു ആം​സ്റ്റ​ർ​ഡാ​മി​ലെ ഗ്രാ​മ​ക്കാ​ഴ്ച​ക​ൾ. ഉ​ത്ത​ര-​പൂ​ർ​വ ആം​സ്റ്റ​ർ​ഡാ​മി​ൽ ത​ടി​കൊ​ണ്ടു നി​ർ​മി​ച്ച വീ​ടു​ക​ളും പു​രാ​ത​ന ഫി​ഷി​ങ് ബോ​ട്ടു​ക​ളു​മൊ​ക്കെ ക​ണ്ടു. വു​ഡ​ൻ ഷൂ ​നി​ർ​മാ​ണം ന​ല്ലൊ​രു കാ​ഴ്ച​യാ​യി​രു​ന്നു. എ​ല്ലാ​യി​ട​ത്തും പൂ​ക്ക​ൾ നി​റ​ഞ്ഞി​രു​ന്നു. വി​ൻ​ഡ് മി​ല്ലു​ക​ളും ഒ​ട്ടേ​റെ. സാ​ൻ​സ്​ ഷാ​ൻ​സി​ൽ ‘ഡി ​കാ​ത​റീ​നാ ഹോ​വ്’ എ​ന്ന ചീ​സ്​ ഫാം ​ക​ണ്ടു. വി​വി​ധ​യി​നം ചീ​സു​ക​ൾ രു​ചി​നോ​ക്കാ​ൻ പ്ര​ദ​ർ​ശി​പ്പി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്. ഫാ​മി​ന് അ​ടു​ത്തു ചെ​ല്ലു​മ്പോ​ൾ ത​ന്നെ ചീ​സി​​ന്റെ മ​ണം മൂ​ക്കി​ൽ എ​ത്തും. ചോ​ക്ല​റ്റും വോ​ഫി​ൾ​സും പ​ല രു​ചി​ക​ളി​ലു​ള്ള ചീ​സും വി​ൽ​പ​ന​ക്കു​ണ്ട്.

പ​ത്തി​ല​ധി​കം ഡ​ച്ച് ചീ​സു​ക​ൾ രു​ചി​ച്ചു​നോ​ക്കി. യാ​ത്ര പൂ​ർ​ത്തി​യാ​ക്കി നാ​ട്ടി​ലെ​ത്തു​മ്പോ​ൾ ചീ​സ്​ കേ​ടാ​കു​മോ എ​ന്ന ആ​ശ​ങ്ക അ​വ വാ​ങ്ങു​ന്ന​തി​ൽ​നി​ന്നു പി​ന്തി​രി​പ്പി​ച്ചു. ചോ​ക്ല​റ്റി​ന് ആ ​പ്ര​ശ്ന​മി​ല്ല. അ​തു​കൊ​ണ്ട് ഇ​വി​ടെനി​ന്നും ചോ​ക്ല​റ്റ് വാ​ങ്ങി.

ആം​സ്റ്റ​ർ​ഡാ​മി​ൽ പ്ര​ഭാ​ത​സ​വാ​രി​ക്ക് ഇ​റ​ങ്ങി. സൈ​ക്കി​ൾ യാ​ത്രി​ക​രെ​യ​ല്ലാ​തെ ന​ട​ത്ത​ക്കാ​രെ ക​ണ്ടി​ല്ല. അ​ൽ​പം മു​ന്നോട്ടു​ ചെ​ന്ന​പ്പോ​ൾ ഒ​രു ട്രാ​ഫി​ക് സി​ഗ്നൽ പോ​യ​ന്റ്. അ​വി​ടെ ലൈ​റ്റ് തെ​ളി​യു​മ്പോ​ൾ വാ​ഹ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും സൈ​ക്കി​ളി​​ന്റെ​യും ചി​ഹ്ന​മാ​ണ് മാ​റി​മാ​റി തെ​ളി​യു​ന്ന​ത്. കാ​ൽ​ന​ട​ക്കാ​ര​നെ അ​വ​ഗ​ണി​ച്ചോ​യെ​ന്നു തോ​ന്നി, തി​ര​ക്കി​യ​പ്പോ​ഴാ​ണ് അ​റി​ഞ്ഞ​ത് ഞ​ങ്ങ​ൾ ന​ട​ന്ന ചെ​റി​യ പാ​ത കാ​ൽ​ന​ട​ക്കാ​ർ​ക്കു​ള്ള​ത​ല്ല; ​െസെ​ക്കി​ൾ ട്രാ​ക്കാ​ണ്.

യൂ​റോ​പ്പി​ൽ എ​വി​ടെ​യും റോ​ഡി​ന് ഇ​രു​വ​ശ​വും സൈ​ക്കി​ൾ ട്രാ​ക് കാ​ണാം. പ​ക്ഷേ, അ​തി​നോ​ട് ചേ​ർ​ന്ന് കാ​ൽ​ന​ട​ക്കാ​രും സ​ഞ്ച​രി​ക്കു​ന്നു​ണ്ട്. പ​ക്ഷേ, കാ​ൽ​ന​ട​ക്കാ​രെ ഒ​ഴി​വാ​ക്കി സൈ​ക്കി​ൾ യാ​ത്ര​ക്കാ​ർ​ക്കു മാ​ത്ര​മാ​യൊ​രു പാ​ത ആ​ദ്യം കാ​ണു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു.

മാ​ർ​ക്സും എം​ഗ​ൽ​സും ഇ​രു​ന്നി​ട​ത്ത് അ​ൽ​പ​നേ​രം

സാം​സ്​​കാ​രി​ക വൈ​വി​ധ്യ​ത്തി​നു പേ​രു​കേ​ട്ട നാ​ട്. ഒ​ട്ടേ​റെ രാ​ഷ്ട്രീ​യ ച​രി​ത്ര​ങ്ങ​ൾ ഉ​റ​ങ്ങു​ന്ന മ​ണ്ണ്. ശി​ൽ​പ​ഭം​ഗി​യു​ള്ള കെ​ട്ടി​ട​ങ്ങ​ൾ. രു​ചി​ഭേ​ദ​ങ്ങ​ളു​ടെ റ​സ്റ്റാ​റ​ന്റു​ക​ൾ. ലോ​ക​ത്തി​ൽ ഏ​റ്റ​വും അ​ധി​കം ബി​യ​ർ ഉ​ൽ​പാ​ദി​പ്പി​ക്കു​ന്ന രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളി​ലൊ​ന്ന്. ഇ​തെ​ല്ലാ​മാ​യ ബെ​ൽ​ജി​യ​ത്തി​​ന്റെ ത​ല​സ്​​ഥാ​ന​മാ​യ ബ്ര​സ​ൽ​സി​ൽ ‘അ​റ്റോ​മി​യം’ ആ​ണ് പ്ര​ധാ​ന ആ​ക​ർ​ഷ​ണം. പ​ക്ഷേ, ചി​ല​യി​ട​ങ്ങ​ളി​ൽ എ​ത്തു​മ്പോ​ൾ നാം ​അ​റി​യാ​തെ ചി​ല ച​രി​ത്ര​സം​ഭ​വ​ങ്ങ​ൾ മ​ന​സ്സി​ലെ​ത്തും. കേ​ട്ട​റി​വു​ മാ​ത്ര​മു​ള്ള​താ​ണെ​ങ്കി​ലും ലോ​ക​ത്തി​​ന്റെ രാ​ഷ്ട്രീ​യ ഗ​തി​ത​ന്നെ മാ​റ്റി​യ സം​ഭ​വ​ങ്ങ​ൾ ഓ​ർ​ക്കു​ന്നു. അ​തി​നു സാ​ക്ഷി​യാ​യ കെ​ട്ടി​ട​ങ്ങ​ൾ കാ​ണു​ന്നു.

കാ​ൾ മാ​ർ​ക്സും െഫ്ര​ഡ​റി​ക് എം​ഗ​ൽ​സും ജ​നി​ച്ച​ത് ജ​ർ​മ​നി​യി​ലും മ​രി​ച്ച​ത് ഇം​ഗ്ല​ണ്ടി​ലു​മാ​ണെ​ന്ന് അ​റി​യാം. ക​മ്യൂ​ണി​സ്റ്റ് മാ​നി​ഫെ​സ്റ്റോ​യും ദാ​സ്​ കാ​പി​റ്റ​ലും ലോ​ക​ത്തി​​ന്റെ ഗ​തി​മാ​റ്റി​യ ര​ച​ന​ക​ളാ​ണെ​ന്നും മ​ന​സ്സി​ലാ​ക്കി​യി​ട്ടു​ണ്ട്. പ​ക്ഷേ, അ​തി​നി​ട​യി​ൽ ബെ​ൽ​ജി​യ​വും ബ്ര​സ​ൽ​സും ഉ​ണ്ടെ​ന്ന​ത് അ​റി​യി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. തീ​ർ​ത്തും അ​പ്ര​തീ​ക്ഷി​ത​മാ​യാ​ണ് ബ്ര​സ​ൽ​സി​ലെ ച​രി​ത്രം ഉ​റ​ങ്ങു​ന്ന ആ ​സ്​​ഥ​ല​ത്ത് എ​ത്തി​യ​തും കൂ​ടു​ത​ൽ അ​റി​ഞ്ഞ​തും.

ബ്ര​സ​ൽ​സി​ൽ ഞ​ങ്ങ​ൾ നി​ൽ​ക്കു​ന്നി​ടം ഗ്രാ​ൻ​ഡ് പ്ലേ​സ്​ ആ​ണ​െ​ത്ര. ക​മ്യൂ​ണി​സ്റ്റ് മാ​നി​ഫെ​സ്റ്റോ എ​ഴു​താ​ൻ കാ​ൾ മാ​ർ​ക്സും ഫെ​ഡ​റി​ക് എം​ഗ​ൽ​സും ച​ർ​ച്ച ന​ട​ത്തി​യ​ത് ഇ​വി​ടെ​യൊ​രു കോ​ഫി ഷോ​പ്പി​ൽ ആ​യി​രു​ന്നു. ടൂ​ർ മാ​നേ​ജ​ർ ഹ​രി​പ്ര​സാ​ദ് പ​റ​ഞ്ഞു. ഇ​ന്ന​വി​ടെ കോ​ഫി ഷോ​പ് ഇ​ല്ല. പ​ക​രം ബി​യ​ർ മ്യൂ​സി​യ​മാ​ണ്. മാ​ർ​ക്സും എം​ഗ​ൽ​സും ച​ർ​ച്ച ന​ട​ത്തി​യി​രു​ന്ന സ്​​ഥ​ല​ത്ത് ഏ​താ​നും ബെ​ഞ്ചു​ക​ൾ ഉ​ണ്ട്. മി​ക്ക ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളി​ലും അ​വ​ർ ഇ​വി​ടെ​യി​രു​ന്ന് ദീ​ർ​ഘസ​മ​യം സം​സാ​രി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്ന​െ​ത്ര. ത​ത്ത്വ​ചി​ന്ത​ക​രാ​ണ് ഇ​രു​വ​രും. ജ​ർ​മ​നി​യി​ൽ വി​ല​ക്കു നേ​രി​ട്ട​പ്പോ​ഴാ​യി​രി​ക്ക​ണം ​െബ​ൽ​ജി​യ​ത്തി​ൽ എ​ത്തി​യ​ത്.

സാ​മ്പ​ത്തി​ക​മാ​യി ഏ​റെ ബു​ദ്ധി​മു​ട്ടി​യ കാ​ൾ മാ​ർ​ക്സി​നെ സ​ഹാ​യി​ച്ച​ത് എം​ഗ​ൽ​സ്​ ആ​യി​രു​ന്നെ​ന്നു വാ​യി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്. മാ​ർ​ക്സി​​ന്റെ മ​ക​ളെ പ​ഠി​പ്പി​ച്ച​തും അ​ദ്ദേ​ഹ​മാ​യി​രു​ന്നെ​ന്നു കേ​ട്ടി​ട്ടു​ണ്ട്.

ജ​ർ​മ​നി​യി​ലെ ട്ര​യ​റി​ൽ 1818ൽ ​ജ​നി​ച്ച കാ​ൾ മാ​ർ​ക്സി​​ന്റെ അ​ന്ത്യം 1883ൽ ​ല​ണ്ട​നി​ൽ ആ​യി​രു​ന്നു. ജ​ർ​മ​നി​യി​ലെ ബാ​ർ​മെ​നി​ൽ 1820ൽ ​ജ​നി​ച്ച െഫ്ര​ഡ​റി​ക് എം​ഗ​ൽ​സ്​ 1895ൽ ​ല​ണ്ട​നി​ൽ അ​ന്ത​രി​ച്ചു. ഇ​രു​വ​രു​ടെ​യും ത​ത്ത്വ​ശാ​സ്​​ത്രം അ​ന്ന​ത്തെ ജ​ർ​മ​ൻ ഭ​ര​ണ​ക​ർ​ത്താ​ക്ക​ൾ​ക്ക് ഉ​ൾ​ക്കൊ​ള്ളാ​വു​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. അ​തോ​ടെ അ​വ​രു​ടെ അ​ഭ​യ​സ്​​ഥ​ലം ബ്ര​സ​ൽ​സ്​ ആ​യ​താ​ക​ണം.

അ​തു​വ​രെ ബെ​ൽ​ജി​യം ഫു​ട്ബാ​ൾ ടീ​മും ആ​ന്റ് വേ​ർ​പ് വി​ന്റ​ർ ഒ​ളി​മ്പി​ക്സു​മൊ​ക്കെ​യാ​യി​രു​ന്നു എ​​ന്റെ മ​ന​സ്സി​ൽ. പി​ന്നെ അ​റ്റോ​മി​യം ടൂ​ർ മാ​പ്പി​ൽ പ്ര​ത്യേ​ക​മാ​യു​ണ്ട്. വ​ള​രെ​ പെ​ട്ടെ​ന്നാ​ണ് മാ​ർ​ക്സും എം​ഗ​ൽ​സും മ​ന​സ്സി​ലേ​ക്കു ക​ട​ന്നു​വ​ന്ന​ത്.

അ​തേ, മാ​ർ​ക്സും എം​ഗ​ൽ​സും ഇ​രു​ന്നി​ടം​ത​ന്നെ. ബെ​ഞ്ചു​ക​ൾ​ക്കു പ​ക്ഷേ, അ​ധി​കം പ​ഴ​ക്കം തോ​ന്നി​ക്കു​ന്നി​ല്ല. ഓ​പ​ൺ എ​യ​ർ ആ​ണ്. ഒ​രുപ​ക്ഷേ, അ​ടു​ത്ത കോ​ഫി ഷോ​പ്പി​ൽ​നി​ന്നു ചാ​യ​യോ കാ​പ്പി​യോ വാ​ങ്ങി ഇ​വി​ടെ​യി​രു​ന്നു ദീ​ർ​ഘ​നേ​രം സം​സാ​രി​ച്ചി​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നി​രി​ക്ക​ണം പ​തി​വ്. പു​സ്​​ത​ക​ത്തി​​ന്റെ ഉ​ള്ള​ട​ക്കം ച​ർ​ച്ച​ചെ​യ്തു​മി​രി​ക്ക​ണം. ദീ​ർ​ഘ​നാ​ള​ത്തെ പ​ഠ​ന​വും ച​ർ​ച്ച​യു​മി​ല്ലാ​തെ ക​മ്യൂ​ണി​സ്റ്റ് മാ​നി​ഫെ​സ്റ്റോ​യും ദാ​സ്​ കാ​പി​റ്റ​ലും എ​ഴു​താ​നാ​വി​ല്ല. ക​മ്യൂ​ണി​സ്റ്റ് മാ​നി​ഫെ​സ്റ്റോ (1848) ഇ​രു​വ​രും ചേ​ർ​ന്ന് എ​ഴു​തി. ദാ​സ്​ കാ​പി​റ്റ​ൽ (Das Kapital, 1867) മാ​ർ​ക്സ്​ ത​ന്നെ​യും, ര​ണ്ടും ജ​ർ​മ​ൻ ഭാ​ഷ​യി​ലാ​ണ് ആ​ദ്യം ഇ​റ​ങ്ങി​യ​ത്. ഇ​തു സൂ​ചി​പ്പി​ക്കു​ന്നൊ​രു ബോ​ർ​ഡോ അ​വ​രു​ടെ ചി​ത്ര​ങ്ങ​ളോ കാ​ണാ​ൻ ക​ഴി​ഞ്ഞി​ല്ല.

ഏ​റെ കൗ​തു​കം തോ​ന്നി, ഞാ​നും ഡോ. ​ഖാ​ദ​ർ മാ​ങ്ങാ​ടും അ​ഡ്വ. കെ.​ജെ. ഏ​ബ്ര​ഹാ​മും ആ ​ബെ​ഞ്ചി​ൽ ഇ​രു​ന്നു. ഖാ​ദ​ർ മാ​ങ്ങാ​ട് കോ​ൺ​ഗ്ര​സു​കാ​ര​നാ​ണ്. ര​ണ്ടുത​വ​ണ കാ​സ​ർ​കോ​ട്ടു​നി​ന്നു യു.​ഡി.​എ​ഫ് സ്​​ഥാ​നാ​ർ​ഥി​യാ​യി ലോ​ക്സ​ഭ​യി​ലേ​ക്കു മ​ത്സ​രി​ച്ചി​രു​ന്നു. ഏബ്ര​ഹാം വ​ക്കീ​ൽ ഇ​ട​തു ചി​ന്താ​ഗ​തി​ക്കാ​ര​നാ​ണ്. ഒ​രു പാ​ർ​ട്ടി​യി​ലും അം​ഗ​മ​ല്ലാ​ത്ത ഞാ​ൻ ര​ണ്ടു​പേ​ർ​ക്കും മ​ധ്യേ ഇ​രു​ന്നു. ക​ണ്ണൂ​രി​ൽ​നി​ന്നു​ള്ള ദി​നേ​ശ് ഉ​റ​ച്ച ക​മ്യൂ​ണി​സ്റ്റു​കാ​ര​നാ​ണെ​ങ്കി​ലും ഞ​ങ്ങ​ൾ മി​ത​വാ​ദി​ക​ൾ ആ​ണെ​ന്നു മ​ന​സ്സി​ലാ​ക്കി മാ​റി​നി​ന്നു സം​ഭാ​ഷ​ണം കേ​ട്ടു. ക​മ്യൂ​ണി​സ​ത്തി​​ന്റെ എ​ല്ലാ ന​ല്ല ഗു​ണ​ങ്ങ​ളും അം​ഗീ​ക​രി​ക്കു​ക​യും മു​ൻ​ നേ​താ​ക്ക​ളെ ബ​ഹു​മാ​നി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​മ്പോ​ൾ ഇ​പ്പോ​ഴ​ത്തെ നേ​താ​ക്ക​ളോ​ടും പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ക​രി​ൽ പ​ല​രോ​ടും യോ​ജി​ക്കാ​നാ​വി​ല്ലെ​ന്നു പ​റ​ഞ്ഞ് ഞാ​ൻ ച​ർ​ച്ച അ​വ​സാ​നി​പ്പി​ച്ചു.

ബെ​ൽ​ജി​യം ചോ​ക്ല​റ്റു​ക​ൾ പേ​രു​കേ​ട്ട​താ​ണ്. പ​ക്ഷേ, പ​ല​തി​ലും കൊ​ക്കോ​യു​ടെ അ​ള​വ് 60-80 ശ​ത​മാ​നം വ​രെ​യാ​ണ്. അ​മേ​രി​ക്ക​ൻ എ​ക്സ്​​പ്ര​​സോ കോ​ഫി കു​ടി​ക്കു​ന്ന​തി​ലും ക​യ്പ് അ​നു​ഭ​വ​പ്പെ​ടും. അ​തി​നാ​ൽ കൊ​ക്കോ​യു​ടെ അ​ള​വ് കു​റ​വു​ള്ള​തു​ നോ​ക്കി തി​ര​ഞ്ഞെ​ടു​ക്ക​ണം. ​െബ​ൽ​ജി​യ​ത്തി​ലെ വോ​ഫി​ൾ​സ്​ ലോ​ക​പ്ര​ശ​സ്​​ത​മാ​ണ്. ഭ​ക്ഷ​ണ​ശാ​ല​ക​ളി​ൽ വി​വി​ധ ഫാ​ഷ​നു​ക​ളി​ൽ വോ​ഫി​ൾ​സ്​ ത​യാ​റാ​ക്കി പ്ര​ദ​ർ​ശി​പ്പി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്. അ​തി​നു മു​ക​ളി​ൽ തേ​നും ക്രീ​മും പ​ഴ​ങ്ങ​ളു​മൊ​ക്കെ ന​മ്മു​ടെ നി​ർ​ദേ​ശ​ങ്ങ​ൾ​ക്ക​നു​സ​രി​ച്ച് പി​ടി​പ്പി​ച്ചു ത​രും. ആ​കെ മ​ധു​ര​മ​യം; ഡ​യ​ബ​റ്റി​സു​കാ​ർ എ​ത്തി​നോ​ക്കു​ക​യേ വേ​ണ്ട.

കു​ന്നു​ക​ളും ച​രി​വു​ക​ളും ഉ​ള്ള​തി​നാ​ൽ സൈ​ക്കി​ൾ യാ​ത്രി​ക​ർ മ​റ്റു രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളി​ലെ അ​പേ​ക്ഷി​ച്ച് ​െബ​ൽ​ജി​യ​ത്തി​ൽ കു​റ​വാ​യി​രു​ന്നു. നേ​ര​ത്തേ സൂ​ചി​പ്പി​ച്ച​തു​പോ​ലെ ടൂ​ർ ഐ​റ്റി​ന​റി​യി​ൽ അ​റ്റോ​മി​യം സ​ന്ദ​ർ​ശ​ന​മാ​യി​രു​ന്നു ബ്ര​സ​ൽ​സി​ലെ പ്ര​ധാ​ന പ​രി​പാ​ടി. 1958ൽ ​ബ്ര​സ​ൽ​സി​ൽ ന​ട​ന്ന വേ​ൾ​ഡ് ഫെ​യ​റി​നോ​ട് (എ​ക്സ്​​പോ 58) അ​നു​ബ​ന്ധി​ച്ചു നി​ർ​മി​ച്ച​താ​ണി​ത്. 102 മീ​റ്റ​ർ ഉ​യ​രം. ഉ​യ​ർ​ന്നു​നി​ൽ​ക്കു​ന്ന ഒ​മ്പ​ത് ഗോ​ള​ങ്ങ​ൾ ഒ​രു അ​യ​ൺ ക്രി​സ്റ്റ​ൽ 165 ബി​ല്യ​ൺ​ മ​ട​ങ്ങാ​യി വി​ക​സി​പ്പി​ച്ചെ​ടു​ത്ത​താ​ണ്. ശാ​സ്​​ത്ര​ത്തി​ലും ന്യൂ​ക്ലി​യ​ർ ശ​ക്തി​യി​ലു​മു​ള്ള വി​ശ്വാ​സം ഊ​ട്ടി ഉ​റ​പ്പി​ക്കാ​നാ​ണ് ഇ​ങ്ങ​നെ ചെ​യ്ത​ത്. സ​ഞ്ചാ​രി​ക​ളെ ഏ​റെ ആ​ക​ർ​ഷി​ക്കു​ന്ന നി​ർ​മാ​ണ​മാ​ണി​ത്. ന​ട​ക്കാ​നും വി​ശ്ര​മി​ക്കാ​നു​മൊ​ക്കെ ഏ​റെ സ്​​ഥ​ലം ഇ​തി​നു സ​മീ​പം ഒ​രു​ക്കി​യി​ട്ടു​ണ്ട്.

ഒ​രു ഫൗ​ണ്ട​​ന്റെ ചു​വ​ട്ടി​ലേ​ക്ക് പൂ​ർണന​ഗ്ന​നാ​യൊ​രു ആ​ൺ​കു​ട്ടി മൂ​ത്ര​മൊ​ഴി​ക്കു​ന്നു. ബ്ര​സ​ൽ​സി​​ന്റെ മ​ധ്യ​ഭാ​ഗ​ത്താ​യു​ള്ള ഈ ​പ്ര​തി​മ ഏ​റെ കൗ​തു​ക​മു​ണ​ർ​ത്തു​ന്നു. ‘മ​നെ​ക്ക​ൻ പ്ര​തി​മ’ എ​ന്നു നാ​മ​ക​ര​ണം ചെ​യ്ത ഈ ​കൗ​തു​ക​ക്കാ​ഴ്ച സ​ഞ്ചാ​രി​ക​ളെ ഏ​റെ ആ​ക​ർ​ഷി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്. 1618ലോ 19​ലോ ആ​യി​രു​ന്നു നി​ർ​മാ​ണം. ബാ​ർ​ബ​ൈന്റ​ൻ ശി​ൽ​പി​ ജെ​റോം ഡ്യൂ​ക്ക​സ്​​നോ​യ് രൂ​പ​ക​ൽ​പ​ന ചെ​യ്ത ​ശി​ൽ​പ​ത്തി​​ന്റെ പ്ലി​ക്ക​യാ​ണ് ഇ​പ്പോ​ൾ കാ​ണു​ന്ന​ത്. 1965ലാ​ണ് പു​തി​യ ശി​ൽ​പം സ്​​ഥാ​പി​ച്ച​ത്. ബെ​ൽ​ജി​യം​കാ​ർ ഐ​ശ്വ​ര്യ​ത്തി​​ന്റെ പ്ര​തീ​ക​മാ​യി, ച​രി​ത്ര​ത്തി​​ന്റെ ഭാ​ഗ​മാ​യി ഇ​തു കാ​ണു​ന്നു. ശി​ൽ​പ​ഭം​ഗി​യു​ള്ള കെ​ട്ടി​ട​സ​മു​ച്ച​യ​ങ്ങ​ളു​ടെ നാ​ട്ടി​ൽ വേ​റി​ട്ടൊ​രു ശി​ൽ​പ​മെ​ന്ന് പ​റ​യാം.

(തു​ട​രും)