മരണം തീർക്കുന്ന ശൂന്യത

സാംസ്​കാരിക ലോകത്തിന്​, രാജ്യാന്തരതലത്തിൽതന്നെ, വലിയ നഷ്​ടങ്ങൾ സംഭവിച്ച ആഴ്​ചകളാണ്​ കടന്നുപോകുന്നത്​.

മലയാളി തങ്ങളുടെ സ്വന്തം എഴുത്തുകാരൻ എന്നമട്ടിൽ പരിഗണിക്കുകയും വായിക്കുകയും ചെയ്​ത മിലൻ കുന്ദേര (1929 ഏപ്രിൽ 1 ^ 2023 ജൂലൈ 11)യാണ്​ വിടവാങ്ങിയവരിൽ ഒരാൾ. മറവി, ഒാർമ എന്നിവയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട്​ കാലത്തി​നോട്​ ചില ഒാർമപ്പെടുത്തലുകൾ പങ്കു​െവച്ച, അധികാരത്തിന്റെ ജനവിരുദ്ധത എഴുത്തിലൂടെ തുറന്നുകാണിച്ച, ഉണ്മയുടെ അസഹ്യമായ ലാഘവത്വത്തെപ്പറ്റി പറഞ്ഞ എഴുത്തുകാരനും ചിന്തകനുമായിരുന്നു കുന്ദേര.

വരകളിലൂടെ മുന്നേ നടന്ന നമ്പൂതിരിയു​ടെ (ജൂലൈ 6) മരണമായിരുന്നു മറ്റൊരു നഷ്​ടം. എഴുത്തുകാരിയും സാമൂഹികപ്രവർത്തകയുമായ ദേവകി നിലയങ്ങോടും (ജൂലൈ 6) നമ്മെ വിട്ടുപോയി. 70 വ​ർ​ഷം മു​മ്പു​ള്ള സ​മു​ദാ​യജീ​വി​ത​ത്തി​ലെ ആചാരങ്ങ​െളയും അന്ധവിശ്വാസങ്ങളെയും എതിർത്ത അവരുടെ കൃതികൾ വാസ്​തവത്തിൽ ചരിത്രഗ്രന്ഥങ്ങൾ കൂടിയാണ്​.

കഥാകൃത്തും നോവലിസ്​റ്റും നാടകകൃത്തും തിരക്കഥാകൃത്തുമായ സലാം പള്ളിത്തോട്ടം (ജൂൺ 26) വിടവാങ്ങിയത്​ സാംസ്​കാരിക ലോകം വേണ്ടവിധം അറിഞ്ഞോ എന്നും സംശയം.

ജൂലൈ 14ന്​ നളിനി ശ്രീധരൻ ത​ന്റെ 92ാം വയസ്സിൽ യാത്ര പറഞ്ഞു. മലയാളിക്ക്​ രുചിഭേദങ്ങൾ വിളമ്പിയ എഴുത്തുകാരിയും ഗ്രന്ഥകർത്താവും മാത്രമായിരുന്നില്ല അവർ. എഴുപതുകളിൽ ‘മഹിളാരംഗം’ എന്ന വനിതാ മാസിക സ്വന്തം പത്രാധിപത്യത്തിൻ കീഴിൽ ആരംഭിച്ച്​ സാംസ്​കാരിക ലോകത്തിന്​ നൽകിയ സംഭാവന ചെറുതല്ല. ബാലസാഹിത്യം, നാടൻകഥകൾ, നാടോടി വിജ്ഞാനം, പാചക കല എന്നീ മേഖലകളിലും അവർ തുടർച്ചയായി രചനകൾ നടത്തി.

കായിക കേരളത്തിന്​ വലിയ നഷ്​ടമാണ്​, കേരള മുൻ ക്രിക്കറ്റ്​ ക്യാപറ്റൻ കെ. ജയരാമ​ന്റെ നിര്യാണം. കേരളം കണ്ട ഏറ്റവും മികച്ച ക്രിക്കറ്റ്‌ കളിക്കാരിൽ ഒരാളായിരുന്നു അദ്ദേഹം.

ഇൗ വിയോഗങ്ങളുടെ വേദനയിൽനിന്ന്​ മുക്തമാകും മുമ്പാണ്​ കേരള മുൻ മുഖ്യമന്ത്രിയും നിയമസഭാംഗവുമായ ​ഉമ്മൻ ചാണ്ടിയുടെ മരണവാർത്ത വന്നത്​ (ജൂലൈ 18). കേരളത്തി​ന്റെ രാഷ്​ട്രീയ ചരിത്രത്തിൽ വലിയ ഒരു അധ്യായമാണ്​ ഉമ്മൻ ചാണ്ടിയുടെ മരണത്തോടെ അവസാനിക്കുന്നത്. വമ്പൻമാർ അടക്കിവാണ കേരളത്തി​ന്റെ രാഷ്​ട്രീയത്തിലേക്കാണ്​ 1950കളുടെ മധ്യത്തിൽ സമരവുമായി ഉമ്മൻ ചാണ്ടി കടന്നുവന്നത്​. പിന്നീട്​ വലിയ പിടിച്ചുകുലുക്കലുകളിലൂടെ, ജനങ്ങളെ അണിനിരത്തി ഉമ്മൻ ചാണ്ടി മുൻനിരയിൽ എത്തി. എന്നും ജനപ്രിയനായ, ജനങ്ങൾക്കൊപ്പംനിന്ന നേതാവായിരുന്നു അദ്ദേഹം. വിനയത്തോടെ, ക്ഷമയോടെ അദ്ദേഹം ജനങ്ങളെ കേട്ടു. ജനങ്ങൾക്കിടയിൽ ജീവിച്ചു.

ഒ​ാേരാ മരണവും ഒാരോ ശൂന്യതയാണ്​ സൃഷ്​ടിക്കുന്നത്​. മരണം നികത്താനാവാത്ത വിടവുകൾ തീർക്കുന്നു. സാംസ്​കാരിക കേരളത്തി​െനാപ്പം മാധ്യമം ആഴ്​ചപ്പതിപ്പും ഇൗ വിയോഗങ്ങളിൽ വേദനിക്കുന്നു.